كاني‌شناسي، ژئوشیمي و خاستگاه نهشته بوكسيت رسي شیرین¬آباد، جنوب شرق گرگان
الموضوعات :مریم شامانیان 1 , زهرا مریدی 2
1 - تهران
2 - دانشگاه گلستان
الکلمات المفتاحية: بوکسیت رسی تجزیه¬, وتحلیل‌هاي بافتی شيرين‌آباد كاني‌شناسي گرگان.,
ملخص المقالة :
نهشته بوكسيت رسی شیرین آباد با ضخامت حدود 8 متر و طول 1 کيلومتر در 60 کیلومتری جنوب شرق گرگان واقع شده است. نهشته شیرین آباد به شکل يک افق چينه‌سان بین سنگ آهک های دولومیتی الیکا و شیل و ماسه سنگ های سازند شمشک قرار دارد. مرز زيرين اين افق به طور عمده موجی است، در حالي که مرز بالايي آن با شيل و ماسه‌سنگ هاي فراديواره هم ساز و شارپ است. سنگ های درون این افق، بافت های پلیتومورفیک، ریزدانه‌ای، اووئیدي و پیزوئیدي را نشان می دهند. تجزيه وتحليل هاي بافتي، دو خاستگاه برجازا و نابرجازا را براي نهشته شیرین آباد نشان می دهد. این نهشته که دارای منطقه‌بندي دروني است و به چهار واحد مجزا قابل تفكيك است، به طور عمده از کائولینیت، آناتاز، روتیل، بوهميت، هماتیت، گوتیت و برتیرین تشكيل شده است. بر اساس داده‌هاي زمين‌شيميايي، نهشته شیرین آباد محصول دگرساني و هوازدگي سنگ‌هايي با تركيب بازالت است. تلفيق داده هاي کاني شناسي و ژئو شيميايي نشان مي‌دهد كه اين نهشته در طي دو مرحله تشكيل شده است. ابتدا، مواد بوکسيتي و کاني هاي رسي بر اثر فرآيندهاي بوکسيت‌زايي درجازا از بازالت‌هاي قليايي تشکيل شده اند. سپس، اين مواد به حفرات کارستي انتقال يافته و نهشته بوكسيت رسی شیرین آباد را پديد آورده‌اند.
- آقانباتی، ع.، 1383. زمین¬شناسی ایران. سازمان زمین¬شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 586.
- جعفریان، م.ب. و جلالی، ع.، 1383. نقشه زمین¬شناسی خوش¬ییلاق با مقیاس 1:100000. سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
- رفيعي، ب.، ملايي، ح.، رمضان‌پور، ح. و محسني، ح.، 1392. ويژگي‌هاي زمين‌شناسي و زمين‌آماري نهشته‌هاي بوكسيت تاگويي. منطقه جاجرم، شمال شرق ايران. دو فصلنامه رسوبشناسي كاربردي، جلد 1، 13-1.
- امینی ل.، شمعانیان غ.، رقیمی م. و جعفر زاده ر.، 1390. بررسی‌های کانی¬شناسی، زمین¬شناسی و پیدایشی کانسار¬های بوکسیت کارستی جاجرم، مجله بلورشناسی وکانی¬شناسی ایران، شماره 3، 426-413.
- شمعانيان، غ.ح.، 1389. مطالعات زمين‌شناسي اقتصادي نهشته‌هاي بوكسيت سياهرودبار، استان گلستان، ايران. گزارش نهايي طرح تحقيقاتي، دانشگاه گلستان، 35.
- فرامرزي، ر. شمعانيان، غ.ح.، شفيعي ب.، 1391. كاني‌شناسي، زمين‌شيمي و خاستگاه نهشته بوکسيت قشلاق، جنوب شرق گرگان، مجله زمين‌شناسي اقتصادي، شماره 1، 45-29.
- کلاگری، ع.ا.، عابدینی، ع. و موذن، م.، 1382. زمین¬شناسی و کانی¬شناسی افق بوکسیتی قپی در غرب میاندوآب، آذربایجان غربی. مجله بلورشناسی و کانی¬شناسی ایران، شماره 2، 185-165.
- لاسمی، ی.، جهاني، د. و كهنسال قديم‌وند، ن.، 1379. بررسي سازند اليکا درغرب البرز شرقی، ناحيه غزنوی: رخساره‌ها، محيط‌هاي رسوبي و چينه‌نگاري سكانسي.خلاصه مقالات چهارمين همايش انجمن زمين شناسي ايران،تبريز، 202- 198.
- معین¬¬السادات، س.ح. و رضوی ارمغانی، م.ب.، 1372. زغال¬سنگ.طرح تدوین کتاب زمین¬شناسی ایران، کتاب شماره 7. سازمان زمین¬شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 286.
- Aleva, G.J.J., 1994. Laterites: concept, geology, morphology and chemistry.International SoilReference and Information Center (ISRIC), Wageningen, Netherlands, 169.
- Bardossy, G., 1982. Karst Bauxites–Bauxite deposits on carbonate rocks. Developments in Economic Geology, Elsevier, Amsterdam, 14, 441.
- Bardossy, G. and Aleva, G.J.J., 1990.Lateritic bauxite. Developments in Economic Geology, Elsevier, Amsterdam, 27, 624.
- Berberian, M. and King, G.C.P., 1981.Towards a paleogeography and tectonic evolution of Iran. Earth Science, 18, 210 – 265.
- Bogatyrev, B.A., Zhukov, V.V. and Tsekhovsky, Y.G., 2009.Formation conditions and regularities of the distribution of large and superlarge bauxite deposits. Lithology and Mineral Resources, 44, 135-151.
- Boni, M., Rollinson, G., Mondillo, N., Ballassone, G. and Santoro, L., 2013.Quantitative Mineralogical Characterization of Karst Bauxite Deposits in the Southern Apennines, Italy.Economic Geology, 108, 813-833.
- Ghavidel-Syooki, M., Hassanzadeh, J. and Vecoli, M., 2011.Palynology and isotope geochronology of the Upper Ordovician- Silurian successions (Ghelli and SoltanMaidan Formation) in the Khoshyeilagh area, eastern Alborz Range, northern Iran; Stratigraphic and paleogeographic implication. Review of Palaeobotany and Palynology, Elsevier, 164, 251-271.
- Gu, J., Huang, Z., Fan, H., Jin, Z., Yan, Z. and Zhang, J., 2013.Mineralogy, geochemistry, and genesis of lateritic bauxite deposits in the Wuchuan-Zheng’an-Daozhen area, Northern Guizhou Province, China. Journal of Geochemical Exploration, 130, 44-59.
- Herrmann, L., Anongrak, N., Zarei, M., Schuler, U. and Spohrer, K., 2007.Factor and processes of gibbsite formation in Nortern Thailand.Journal of Asian Earth Sciences71, 279-291.
- Jenny, J. G., 1977.Geologieetstratigraphie de l’Elburze Oriental entre Aliabad et Shahrud, Iran.Thèseprésentée à la Faculté des Sciences de l’Université de Genève, 238.
- Johns, W.D., Grim, R.E. and Bradly, W.F., 1954.Quantitative estimation of clay minerals by diffraction methods. Journal of Sedimentary Petrology, 24, 242-251.
- Karadag, M.M., Kupeli, S., Aryk, F., Ayhan,A., Zedaf, V. and Doyen A., 2009. Rare earth element (REE) geochemistry and genetic implications of the Mortas Bauxite deposit (Seydisehir/Konya–Southern Turkey).Chemie der Erde, 69, 143-159.
- Keller, W.D. and Stevens, R.P., 1983. Physical arrangement of high-alumina clay types in a Missouri clay deposit and implication for their genesis. Clay and Clay Minerals, 31, 422-434.
- Lasemi, Y.,2001.Facies analysis, depositional environments and sequence stratigraphy of the upper Pre-Cambrian and Paleozoic rocks of Iran.Geological Survey of Iran, 180.
- Maksimovic, Z. and Panto, G., 1991.Contribution to the geochemistry of the rare earth elements in karst-bauxite deposits of Yugoslavia and Greece.Geoderma, 51, 93-109.
- Momade, F.W.Y. and Gawu, S.K.Y., 2009. Geochemical and mineralogical characteristics of lithomargic clay types from awaso bauxite deposit, Ghana: Implications for possible industrial utilization. Journal of Science and Technology (Ghana), 29, 96-106.
- Mordberg, L.E., 1996.Geochemistry of trace element in Paleozoic bauxite profiles in northern Russia. Journal of Geochemical Exploration, 57, 187-199.
- Nazari, H., 2006. Analyse de la tectoniquerecenteet active dansl'Alborz Central et la region de Teheran: Approchemorphotectonique et paleoseismologique. Science de la terreet de l’eau, Montpellier, 2, 247.
- Nesbitt, H.W. and Young, G.W., 1984. Early Proterozoic climates and plate motions inferred from major element chemistry of lutites. Nature, 299, 715-717.
- Öztrük,H., Hein, J.R. and Hanilci, N., 2002. Genesis of the Dogankuzu and Mortaz bauxite deposits, Turides, Turkey, Separation Al, Fe and Mn implication for passive margin metallogeny. Economic Geology, 97, 1063-1077.
- Petrascheck, W.E., 1989. The genesis of allochthonous karst-type bauxite deposits of southern Europe.MineraliumDeposita, 24, 77-81.
- Rafiei, B., Mollai, H. and Ghorbani,M., 2008. The genesis of Late Triassic allochthonous karst-type bauxite deposits of the Kisejin area, Ab-e-Garm district, Tran.NeuesJahabuch Fur Geologie und Palaontologie- Abhandlungen, 250, 217-231.
- Schellmann, W., 1986.A new definition of laterite, In: Banerji, P.K. (Ed.) Laterization processes.Geologyical Survey of India, Memoir, 120, 11-17.
- Selvaraj, K. and Chen, C.T.A., 2006.Moderate Chemical Weathering of Subtropical Taiwan: Constraints from Solid-Phase Geochemistry of Sediments and Sedimentary Rocks. Journal of Geology, 114, 101–116.
- Tardy, Y., 1993.Petrologie des laterites et des sols tropicaux, Masson, Paris, 461.
- Temur, S., and Kansun, G., 2006.Geology and petrography of the Mastadagidiasporic bauxites, Alanya, Antalya, Turkey. Journal of Asian Earth Sciences, 27, 512-522.
- Valeton, I., 1972.Bauxites, Amesterdam.Elsevier, 226.
- Zarasvandi, A., Charchi, A., Carranza, E.J.M. and Alizadeh, B., 2008. Karst bauxite deposits in the Zagros Mountain Belt, Iran. Ore Geology Reviews, 34, 521-532.
