برآورد نرخ انحلال گنبدهای نمکی در جنوب ایران، گنبد نمکی کنارسیاه فیروزآباد
الموضوعات :
مهدی زارعی
1
()
الکلمات المفتاحية: گنبد نمکی نرخ انحلال نمک راهکار کاهش شوری.,
ملخص المقالة :
با توجه به رخنمون بیش از 100 گنبد نمکی در جنوب ایران، گنبدهای نمکی از مهمترین منابع بالقوه شوری در این منطقه محسوب می گردند. انحلال نمک این گنبدهای نمکی در اغلب موارد موجب تخریب کیفیت آب های سطحی و آبخوان های مجاور می گردد. گنبد نمکی کنارسیاه با مساحت 4/37 کیلومترمربع در 90 کیلومتری جنوب شیراز واقع شده است. این گنبد نمکی توسط آبخوان های متعددی احاطه شده است. همچنین بخشی از شورابه این گنبد نمکی توسط آبراهه های مجاور آن زهکشی شده و به رودخانه فیروز آباد می ریزد. به منظور محاسبه میزان نمک تخلیه شده از گنبد نمکی کنارسیاه، بده، کل مواد جامد محلول و غلظت یون های اصلی از جمله سدیم و کلر به صورت ماهانه در 17 چشمه، دو گمانه، پنج چاه بهره برداری و هشت ایستگاه آب سطحی در سال آبی 88-1387 اندازه گیری شده است. همچنین در طول یک سیلاب که در تاریخ 13 دی ماه سال 1387 اتفاق افتاد، اندازه گیری بده و غلظت یون های سدیم و کلر به صورت دو ساعته انجام گرفته است. با استفاده از این داده ها، جرم نمک انحلال یافته از گنبد نمکی کنارسیاه در طول یک سال دوره مطالعه برابر با 146539 تن شامل 143269 تن نمک انحلال یافته به صورت جریان پایه و 3270 تن نمک سیلابی محاسبه شده است. همچنین عمق نمک انحلال یافته از این گنبد نمکی معادل با 8/1 میلیمتر در سال محاسبه شده است. این نرخ انحلال سالیانه با مقادیر محاسبه شده توسط محققین مختلف مقایسه شده و دلایل تفاوت نتایج مورد بحث قرار گرفته است. همچنین برای جلوگیری از تاثیر گنبد نمکی کنارسیاه بر رودخانه فیروزآباد و آبخوان های مجاور راهکارهایی شامل حفر گالری افقی و چاه بهره برداری و احداث حوضچه های تبخیر در محل های مناسب ارائه شده است.
