تحلیل روند روزانه آلاینده¬های هوای کلانشهر تهران
الموضوعات :راحله صنیعی 1 , علی زنگی آبادی 2 , محمد شریفی کیا 3
1 - اصفهان
2 - اصفهان
3 - تربیت مدرس
الکلمات المفتاحية: آلودگي هوا, آلاينده¬, هاي هوا, تحليل روند, آزمون من كندال, تهران.,
ملخص المقالة :
در این پژوهش، داده هاي شش آلاينده اصلي استاندارد قابل اندازه گيري هواي تهران، شامل: دی اکسید گوگرد (SO2)، مونواکسیدکربن (CO)، ذرات معلق (PM2.5 و PM10 )، گاز دي اكسيد نيتروژن (NO2) و گاز اوزن (O3) در يك بازه عمدتاً 11 ساله از 2002 تا 2012 جمعاً به مدت 4018 روز براي تحليل آماري و بررسي روند تاريخي توزيع آلاينده ها در جو تهران مورد استفاده قرار گرفته است. روش هاي مورد استفاده اين پژوهش عبارتند از: آمار توصيفي، تحليل مؤلفه روند سري هاي زماني بويژه روند خطي، پلي نوميال و نمايي بوده و از روش ناپارامتري من ـ كندال براي بررسي معني داری روند تغييرات استفاده شده است. تحليل روند تاريخي داده هاي آلودگي هواي تهران نشان داد كه، روند SO2 با سهمي درجه 3، CO با خطي، NO2 با نمايي و O3 با سهمي درجه 2 داراي برازش بهتري هستند. روند PM10 وPM2.5 روند مشخص و قابل توجهي در طول دوره مورد مطالعه از خود نشان ندادند. نتايج حاصل از آزمون من كندال نشان داد كه روند تغييرات زماني آلاينده هاي CO، NO2، O3 با 95 درصد فاصله اطمينان معني دار بوده، ولي روند تغييرپذيري آلاينده هاي CO و ذرات معلق PM10 و PM2.5 معني دار نيستند. بنابراين با توجه به روند تاريخي داده هاي مورداستفاده از سري آلاينده هاي هواي تهران و تداوم فعلي آنها انتظار مي رود كه در هواي تهران آلاينده NO2 در آينده افزايش قابل توجهي پيدا كرده و كماكان آلودگي هواي تهران با درنظرگرفتن آلاينده ياد شده تداوم يابد. اما اگر انتشار آلاينده هاي هواي CO و ذرات معلق PM10 و PM2.5 با روال فعلي تداوم يابد، كاهش يا افزايش قابل توجهي از آلاينده هاي مذكور انتظار نمي رود، در عوض انتظار مي رود با تداوم روال و روند فعلي انتشار دو آلاينده CO، O3 كاهش قابل توجهي در ميزان انتشار گازهاي مذکور بوجود آید.
1. ثقفیان، ب؛ دانش¬کار، آراسته، پ؛ رحیمی¬بندرآبادی، س؛ فتاحی، ا؛ محمدزاده، م.(1389)، پیش¬نویس راهنمای روشهای توزیع مکانی عوامل اقلیمی با استفاده از داده¬های نقطه¬ای، وزارت نیرو و معاونت امور آب و آبفا، دفتر مهندسی و معیارهای فنی آب و آبفا، نشریه شماره 368 ـ الف، دی ماه؛
2. حجازي¬زاده، زهرا و شوکت، مقيمي (1386)، کاربرد اقليم در برنامه¬ريزي شهري و منطقه¬اي، پيام نور، تهران؛
3. خراساني، نعمت¬الله؛ چراغي، مهرداد؛ ندافي، كاظم؛ كرمي، محمود (1381)، بررسي و مقايسه كيفيت هوا در شهرهاي تهران و اصفهان در سال 1378 و ارئه راهكارهايي براي بهبود آن، مجله منابع طبيعي ايران، جلد 55، شماره 4، صص 559-567؛
4. خوشحال، ج؛ قويدل رحيمي، ي (1387)، کاربرد آزمون ناپارامتری من-کندال در برآورد تغييرات دمايي مطالعه موردی: دماهای کرانگين ايستگاه اصفهان، فصلنامه فضاي جغرافيايي، 38-21 : 22؛
5. سازمان محيط زيست (1391)، مركز پايش آلودگي هواي شهر تهران؛
6. سبحاني اردكاني، سهيل؛ طيبي، ليما؛ چراغي، مهرداد (1387)، ارزيابي كيفيت بهداشتي هواي تهران در سال 1385 با كاربرد شاخص كيفيت هوا به تفكيك ايستگاههاي سنجش آلاينده¬هاي هوا، دومين همايش و نمايشگاه تخصصي مهندسي محيط زيست؛
7. شيرازي، م (1383)، روش¬هاي آمار كاربردي با رويكرد آمار در پژوهش، انتشارات شكوه انديشه، تهران؛
8. فاضل¬نيا، غريب؛ حكيم¬دوست، ياسر و يدالله بلياني (1391)، راهنماي جامع مدل هاي كاربردي GIS در برنامه¬ريزي شهري، روستايي و محيطي، دانشگاه زابل؛
9. فرشادفر، ع (1381)، اصول روش¬هاي آماري، جلد دوم، انتشارات دانشگاه رازي كرمانشاه؛
10. نظريان، اصغر؛ ضيائيان فيروزآبادي، پرويز (1386)، بررسي نقش مکان و مورفولوژي در کيفيت هواي شهر تهران با استفاده از GIS داده¬هاي ماهواره¬اي (RS)، پژوهش¬هاي جغرافيايي، شماره 61، صص¬17-30؛
11. نوري، كبري؛ ضيائي، سعيده؛ كاظم¬نژاد، انوشيروان (1384)، اثرات منواكسيدكربن ناشي از آلودگي هوا در حاملگي بر جنين و آسيب¬شناسي بند ناف، مجله دانشگاه علوم پزشكي بابل، دوره هفتم، شماره3، ص 12-19؛
12. هاشمي،ايرج (1384)، معرفي شاخص كيفيت هوا(AQI) و رفتارهاي اجتماعي مناسب در مواقع اضطراري بروز آلودگي هوا، همايش آلودگي هوا و اثرات آن بر سلامت، موسسه مطالعاتي زيست¬محيط پاك، تهران؛
13. یونسیان، مسعود؛ ملک¬افضلی، حسین؛ هلاکوئینی نا ئینی، کورش، رابطه بین آلودگی هوا و مرگ¬ومیر افراد بالای 64 سال در تهران، فصلنامه پایش، سال اول، شماره اول، صص 19- 24؛
14. Atash, F, (2007), The deterioration of urban environments in developing countries: Mitigating the air pollution crisis in Tehran, Iran, Cities, Vol. 24, No. 6: 399–409 Elsevier Ltd;
15. Cole,M.A., & E.,Neumayer,(2004), Examining the Impact of Demographic Factors on Air Pollution. Population and Development Review, Vol.26, No.1, pp 5-21;
16. Schwela. Dieter, Haq. Gary, Huizenga. Cornie, Han. Wha-Jin, Fabian. Herbert, Ajero. May,(2006), Urban Air Pollution in Asian Cities, First published by Earthscan in the UK and USA;
17. Mage David, Ozolins Guntis , Peterson Peter, Webster Anthony, Orthoferj Rudi, Vandeweerds Veerle ,, Gwynnet Michael ,(1996), Urban Air Pollution In Megacities Of The World, Atmospheric Enuironmrnr Vol. 30, No. 5: 681-686;
18. Nadal, M., O. Cadiach, V. Kumar, P. Poblet, M. Mari, M. Schuhmacher and J. L. Domingo (2011), "Health Risk Map of a Petrochemical Complex through GIS-Fuzzy Integration of Air Pollution Monitoring Data." Human and Ecological Risk Assessment: An International Journal 17(4) : 873-891;
19. United Nations Department of Economic and Social Affairs/Population .(Division), 2005;
20. United Nations Department of Economic andSocial Affairs/Population Division, 2005World Urbanization Prospects: the 2005 Revision, New York. Accessed on theinternet.
21. Zannetti, P., Environmental Modeling, Computational Mechanics, Pub. & Elsevier Applied Science, 1, p.108 (1993);
22. Chaaban FB. Air quality. In: Tolba MK and Saab NW, Editor Arab environment: future challenges. Beirut: Technical Publications and Environment & Development Magazine; 2008. P.45-62.
