مخاطرات ناشی از عدم تناسب ساختمان¬های عمومی شهرها با نیاز جانبازان مطالعه موردی: شهر زاهدان
الموضوعات :عبدالعزیز شهرکی 1 , حسین ملاشاهی 2 , عیسی ابراهیم زاده 3
1 - سیستان
2 - سیستان
3 - سیستان
الکلمات المفتاحية: متناسب¬, سازی ساختمان¬, های عمومی, روش مجموع¬, های وزنی, معلولان و جانبازن, شهرزاهدان,
ملخص المقالة :
اصولاً در اغلب کشورها، معلولین و جانبازان از حقوق شهروندی خود به منظور بهره برداری از اغلب امکانات شهری تا حدود زیادی در مضیقه بوده و به دلیل نامناسب بودن ساختار کالبد و مدیریت شهر برای این کاربران، آنها از امکان مشارکت در بسیاری از فعالیت های اجتماعی نیز محروم هستند. در حالی که دسترسی معلولین به بناها، تجهیزات شهری، شبکه حمل و نقل، مراکز تفریحی، گردشگری و سایر ساختارهای فیزیکی متنوع شهری نه تنها موجب می شود تا از استعدادها و نیروهای آنان استفاده مفید به عمل آید، بلکه، نوعی پیشگیری از وقوع معلولیت های جدید نیز به شمار می آید. هدف پژوهش حاضر، سنجش چگونگی تناسب کالبد شهر زاهدان برای استفاده جانبازان و معلولین و احیاناً مخاطرات و نارسایی های ناشی از آن می باشد. بنابه فرضیه تحقیق ساختمان های-عمومی شهرهای ایران متناسب زندگی، کار و آمد و شد معلولان و جانبازان نیستند. به منظور آزمون این فرضیه ضمن بررسی سابقه تلاش برای متناسب سازی شهرها برای نیازهای جانبازان و معلولین در جهان و ایران، قواعد و استانداردهای شهری متناسب با معلولین و جانبازان کندوکاو و چارچوب تئوریک به عنوان ابزاری برای سنجش و مقایسه فراهم شد. درگام بعدی وضعیت ساختمان-های شهر زاهدان مورد بررسی میدانی قرارگرفت و با شاخص های علمی مقایسه و تحلیل گردید. درعین حال جهت تحلیل داده ها از تکنیک مجموع های وزنی برای ساختمان ها بهره گرفته شد. نتایج تحلیلی حاصل از این پژوهش نشان می دهد که شهرزاهدان از حیث فیزیکی و مدیریتی متناسب با نیازهای معلولین نبوده و مخاطراتی را برای آنان درپی دارد. در عین حال این پژوهش حاوی رهنمود هائی برای برنامه ریزان و توسعه دهندگان شهر بوده که عملاً دربرگیرنده راهبردهای بهبود معیارها و شاخص های فیزیکی، تدقیق قوانین ومقررات و تدابیر مدیریتی جهت متناسب سازی فضاها برای جانبازان و معلولین می باشد. گرچه این تحقیق بر روی شهر زاهدان تمرکز نموده، اما مدل و روند سنجش و مقایسه آن به عنوان ابزاری نسبتاً کارآمد برای متناسب سازی ساختمانها در هر شهر دیگر ایران یا کشورهای مشابه قابل استفاده خواهد بود.
1. ابوتراب، حسن (1381)، طراحی بدون مانع، انتشارات پیام¬رسا، تهران؛
2. اکبرزاده، علی¬اصغر (1393)، مدیریت اجرایی طرح مناسب¬سازی فضاهای شهری برای معلولان و افراد کم¬توان، مجله شهرداری¬ها، سال هشتم، شماره 82، صص 37-26؛
3. حاجی¬نژاد، علی؛ فتاحی، احد؛ پایدار، ابوذر (1394)، کاربرد تکنیک¬های تصمیم¬گیری¬ در جغرافیا، انتشارات ¬جهاد دانشگاهی، چاپ اول، تهران؛
4. خدابخشیان، مقدی و نیک¬نفس، حامد (1394)، مناسب¬سازی پارک¬ها جهت استفاده معلولان حرکتی، مجله مدیریت شهری، شماره 38، صص 101-95؛
5. داوری¬ نژادمقدم، مسعود و رهنما، میثم (1393)، مناسب¬سازی شهرها با تاکید بر افراد کم¬توان مرد خیابان زند شیراز، فصلنامه مدیریت شهری نوین، سال دوم، شماره پنجم، صص66-47؛
6. قانون جامع حمایت از حقوق معلولان، مجلس شورای اسلامی، 1383؛
7. زندیان، فاطمه؛ بیات، ناهید و فرخی، فرهنگ(1390)، ميزان انطباق ساختمان و تجهيزات کتابخانه¬ها و مراکز اطلاع¬رساني ¬عمومي و دانشگاهي شهر زنجان با استانداردهاي بين¬المللي براي معلولين جسمي¬ـ حرکتي از ديدگاه کارشناسان معماري، مسوولان کتابخانه¬ها و معلولين، نشریه مدیریت اطلاعات سلامت، دوره 80(2) صص271-265 ؛
8. عبدي دانشپور، زهره (1385)، مناسب¬سازي محيط شهري براي افراد معلول، انتشارات دانشگاه علوم بهزيستي و توانبخشي، تهران؛
9. کمانرودی، موسی(1389)، آسیب¬شناسی ساختاری مدیریت ¬توسعه ¬شهری¬ تهران با تاکید بر مناسب¬سازی فضاهای شهری برای معلولان، مجله مدیریت شهری، شماره 25، صص 115-99؛
10. مرکز آمار ایران. قابل دسترسی در: www.amar.org/؛
11. ملک، سیده معصومه (1385)، تعیین میزان رضایت از پروتز و نحوه ارائه خدمات مرتبط با آن، در افراد مبتلا به قطع عضو زیر زانو، مراجعه¬کننده به مراکز توانبخشی جمعیت هلال احمر خراسان رضوی؛
12. مهندسین مشاور شهروخانه (1369)، طرح جامع شهر زاهدان، اداره کل مسکن و شهرسازی سیستان و بلوچستان، زاهدان؛
13. مهندسین مشاور شهروخانه (1393)، طرح جامع شهر زاهدان، سازمان راه و شهرسازی سیستان و بلوچستان، زاهدان؛
14. وزارت کشور (1373)، قانون حمایت از معلولین، انتشارات وزارت کشور؛
15. Boverket(1980-2015), Swedish housing office. En metod för bedömning av bostads byggnads behovet. Available at: http://boverket.se/;
16. Brauers WKM, Ginevicˇius R, Podvezko V. (2010), Regional development in Lithuania considering multiple objectives by the MOORA method. Technol Econ Dev Econ, vole 16: 613–640;
17. Cambridge Dictionary. Available at:http://dictionary. cambridge. org/dictionary/ english/;
18. Carmona, Matthew. Public places, urban spaces: the dimensions of urban design. Routledge, 2010;
19. Crane, M., & Warnes, A. M. (2001), Older people and homelessness: Prevalence and causes. Topics in Geriatric Rehabilitation, 16(4), 1-14;
20. Ebrahimzadeh, I., & Shahraki, A. A.,( 2016), Fistribution of educational places. International journal of Hbitat;
21. Finkelstein, V. (1988), To deny or not to deny disability. Physiotherapy, 74(12), 650-652;
22. Haak, M., Fänge, A., Iwarsson, S., & Dahlin Ivanoff, S. (2007), Home as a signification of independence and autonomy: Experiences among very old Swedish people. Scandinavian Journal of Occupational Therapy, 14(1), 16-24;
23. Hallgrimsdottir, B., Wennberg, H., Svensson, H., & Ståhl, A. (2016), Implementation of accessibility policy in municipal transport planning–Progression and regression in Sweden between 2004 and 2014. Transport Policy, 49, 196-205;
24. Hanisch, H. (2007),Frontiers of justice. Disability, nationality, species membership. Scandinavian Journal of Disability Research, 9(2), 133-136;
25. Helsingborg Stad (2011), Manual for Urban planning for Handicaps, Sweden;
26. Hiroshi, I. (2010), Evaluation of physical load of hand-rimwheelchair propulsion on barrier-free model courses;
27. Mitra, S., Posarac, A., & Vick, B. (2013), Disability and poverty in developing countries: a multidimensional study. World Development, 41, 1-18;
28. Pittas, M. J. (1980), Defining urban design. Urban Design International, 1(2), 40;
29. Reed Manuel, (2016), Guide to Disability Friendly Cities (List of 22 Around the World);
30. Sanderson, E. W., Redford, K. H., Vedder, A., Coppolillo, P. B., & Ward, S. E. (2002), A conceptual model for conservation planning based on landscape species requirements. Landscape and urban planning, 58(1), 41-56;
31. Schroeder, S. A. (2007), We can do better—improving the health of the American people. New England Journal of Medicine, 357(12), 1221-1228;
32. Schurch, T. W. (1999), Reconsidering urban design: Thoughts about its definition and status as a field or profession. Journal of urban design, 4(1), 5-28;
33. Sielska,A. (2010), Mulicriteria ranking of open- end investment funds and their stability
34. Triantaphyllou, E. (2000), Multi-Criteria Decision Making: A Comparative Study. Dordrecht, The Netherlands: Kluwer Academic Publishers (now Springer). p. 320. ISBN 0-7923-6607-7;
35. University of Finance and Management, ul. Pawia 55, 01-030 Warszawa;
36. World Health Organization. (2007),Global age-friendly cities: A guide. World Health Organization.
