بررسی و تحلیل الگوی فرارفت رطوبتی بارش¬های فراگیر ایران
الموضوعات :یونس خسروی 1 , مهدی دوستکامیان 2 , اله مراد طاهریان 3
1 - زنجان
2 - زنجان
3 - زنجان
الکلمات المفتاحية: وزش رطوبتی, مولفه مداری و نصف¬, النهاری باد, توزیع مکانی, بارش, ایران,
ملخص المقالة :
انتقال بخارآب در جو، وابستگی مستقیمی به شرایط گردش جوی دارد و با تغییرات گردش جو در طی سال میزان و مسیر انتقال رطوبت نیز تغییر می یابد. یکی از مؤلفه‌های گردش جوی مؤثر در وزش و انتقال رطوبت، مراکز پرفشار هستند که در صورت قرارگیری بر روی سطح آب و منابع تأمین رطوبتی می تواند موجب وزش رطوبتی در سطح گسترده ای شوند. بااین‌حال نقش سامانه های کم‌فشار و سیکلون ها در وزش و شار رطوبت اگرچه به‌اندازه سامانه های پرفشار نیست، ولی نقش به سزایی نیز در انتقال و نحوه وزش رطوبتی دارند. هدف از این پژوهش، بررسی و مطالعه وزش رطوبتی بارش‌های ایران می باشد. برای این منظور داده های فشار، رطوبت ویژه، مؤلفه مداری و نصف‌النهاری سطوح 1000، 850، 700 و 500 هکتوپاسکال از پایگاه داده NCEP/NCAR وابسته به سازمان جو و اقیانوس شناسی ایالات‌متحده امریکا استخراج موردبررسی و تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که وزش رطوبتی بارش‌های ایران ناشی از الگوی وزش رطوبتی کم‌فشار دو هسته‌ای سودان و شرق مدیترانه- پرفشار اروپا، الگوی وزش رطوبتی کم‌فشار چندهسته‌ای ایران مرکزی، شرق مدیترانه و جنوب شرق عربستان، الگوی وزش رطوبتی پرفشار شمال غرب اروپا-کم‌فشار خلیج فارس، الگوی وزش رطوبتی پرفشار سیبری و قزاقستان- کم‌فشار جنوب شرق ایران و کم‌فشار مدیترانه بوده است. در مجموع نتایج نشان داد که دریای عرب در تراز پایین و دریای مدیترانه در تراز بالا بیشترین نقش را در وزش رطوبتی بارش‌های ایران داشته‌اند.
1. انصاری، سپهدار (1382)، بررسی سینوپتیکی سیستم¬های سیل¬زا در حوضه¬های آبریز کهگیلویه و بویراحمد، پایان¬نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: دکتر بهلول علیجانی، استاد مشاور، زین¬العابدین جعفر پور، دانشگاه تربیت معلم گروه جغرافیا، دانشگاه تربیت معلم؛
2. سبزی¬پرور، علی¬اکبر (1370)، بررسی سینوپتیکی سیستم¬های سیل¬زا در جنوب¬غرب ایران. پایان¬نامه کارشناسی ارشد. موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران؛
3. شریعتمداری، زهرا (1391)، هواشناسی عمومی، چاپ اول، تهران، انتشارات پارسیا؛
4. کریمی احمدآبادی، مصطفی (1386)، تحلیل منابع رطوبت بارش‌های ایران. پایان نامه دکتری، استاد راهنما: دکتر منوچهر فرج-زاده، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم انسانی، گروه جغرافیا؛
5. علیجانی، بهلول (1391)، آب و هوای ایران، چاپ اول، تهران، انتشارات پیام نور؛
6. قائمی، هوشنگ (1386)، هواشناسی عمومی، چاپ چهارم، انتشارات سمت، تهران؛
7. لشکری، حسن (1382)، الگوی سینوپتیکی بارش‌های شدید جنوب و جنوب غرب ایران. پایان¬نامه دکتری جغرافیای طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس؛
8. Allen, M.R. and Ingram, W.J. (2002), Constraints on future changes in climate and the hydrologic cycle", Nature. No. 419. pp. 224-232;
9. Allan, R.P. Slingo, A. and Ringer, M.A. (2002), Influence of dynamics on the changes in tropical cloud radiative forcing dur-ing the 1998 El Niño, J. Climate. No. 15. pp. 1979-1986;
10. Dayan, U. and Abramski, R. (1983), Heavy rain in the Middle East related to unusual jet stream properties, Bull Amer Meteor Soc, Vol. 64, pp. 1138-1140;
11. Krichak, SO. And Alpert, P. (1998), Role of large scales moist dynamics in November 1–5, 1994, hazardous Mediterranean weather. J Geophysics Res, 103: D16, pp. 19453–19468;
12. Kumar, A., Dudhia, J., Rotunno, R., Niyogi, D. and Mohanty, U.C. (2008), Analysis of the 26 July 2005 heavy rain event over Mumbai, India using the Weather Research and Forecasting (WRF) model, Quarterly Journal of the Royal Meteorological Society, 134(636), pp.1897-1910;
13. Manabe, S. and Strickler, R.F. (1964), Thermal equilibrium of the atmosphere with a convective adjustment, J. Atmos. Sci. No. 21. pp. 361-385;
14. Trenberth, K.E. (1999), Atmospheric moisture recycling: Role of advection and local evaporation, J. Climate. No. 12. pp. 1368-1381;
15. Trenberth, K.E. et al. (2007), Observations: Surface and atmospheric climate change, inClimate Change 2007: The Physical Science Basis, Contributions of Working Group I to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Edited by S. Solomon et al. U. K. Cambridge: Cambridge Univ. Press;
16. Zhou, T. J. and Yu, R. C. (2005), Atmospheric Water Vapor Transport Associated with Typical Anomalous Summer Rainfall Patterns in China, Journal of Geophysical Research, Vol. 110, pp. 1-10.
