نوسان عناصر اقلیمی و اثرات آن بر آبدهی رودخانه جراحی
الموضوعات :
رضا برنا
1
(علوم انسانی)
الکلمات المفتاحية: رودخانه جراحی, عناصر اقلیمی, آزمون آماری ناپارامتری, آزمون تخمینگر سن, نرم افزار MAKESENS,
ملخص المقالة :
طی سالهای اخیر بر اثر خشکسالی های ایجاد شده و به تبع تغییر در مقادیر عناصر اقلیمی، میزان آبدهی رودخانه جراحی نیز تغییر کرده است. تحقیق حاضر بر روی بخشی از زیر حوضه رودخانه جراحی در جنوب استان خوزستان انجام شده است، که به بررسی تأثیر عناصر اقلیمی بر آبدهی رودخانه در منطقه می پردازد. بر همین اساس در این تحقیق اقدام به بررسی نوسانات عناصر اقلیمی (با تاکید بر دما و بارش) و وضعیت هیدرولوژیکی منطقه تحت آزمون ناپارامتری من- کندال و تخمینگر سن در نرم افزار MAKESENS شده است. به منظور نیل به اهداف تحقیق، نوسانات دما و بارش برای دوره آماری سی ساله (1392-1362) بررسی و مشخص شد که روند نوسانات دما در منطقه صعودی بوده و آماره من- کندال در حدود 21/2 و مقدار نمایه تخمینگر سن 3/0 بوده است، که هر دو در سطح 95 درصد معنی دار بوده است. به طورکلی نوسانات بارش در منطقه روند منفی داشته که این امر نشان دهنده کاهش نزولات جوی در منطقه است. هر چند که این نوسانات تحت هیچکدام از روش های ناپارامتری بررسی شده معنی دار نبوده اند. نوسانات دبی در همه ایستگاه‌های مورد مطالعه روند نزولی داشته است، که این روندها برای آزمون آماره من- کندال به طور متوسط در حدود 4/2- و برای نمایه تخمینگر سن در حدود 22/1- بوده است و در سطوح 95 و 99 درصد معنی دار بوده اند. بر اساس نتایج این تحقیق می توان گفت روند افزایشی نوسانات دما در منطقه و همچنین روند کاهشی میزان بارندگی در این دوره بر کاهش دبی رودخانه تا حدود زیادی تأثیر گذاشته است.
1. الفتی، سعید و محمودآبادی، مهدی و صفرپور، فرشاد و احمدی، سیامک. (۱۳۸۹). ارزیابی اثرات خشکسالی بر منابع آب زیرزمینی (مطالعه موردی: دشت کرمانشاه). همایش کاربرد جغرافیای طبیعی در برنامه¬ریزی محیطی، خرم¬آباد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم آباد، 5 صفحه؛
2. حجازی¬زاده، زهرا و نادر، پروین (1388). بررسي تغييرات دما و بارش تهران طي نيم قرن اخير. مجله جغرافيا و برنامه¬ريزي منطقه¬اي، پیش شماره پاییز و زمستان ، صص 43-56؛
3. حجام، سهراب و خوشخو، يونس و شمس¬الدين وندي، رضا (1387). تحليل روند تغييرات بارندگيهاي فصلي و سالانه چند ايستگاه منتخب در حوضه مركزي ايران با استفاده از روشهاي ناپارامتري. مجله پژوهشهاي جغرافيايي، شماره 64، صص 157-168؛
4. چمن پیرا، غلامرضا و زهتابیان، غلامرضا و احمدی، حسن. و ملکیان، آرش (1393). بررسی تاثیر خشکسالی بر منابع آب زیرزمینی به منظور مدیریت بهینه بهره¬وری (مطالعه موردی: دشت الشتر). مجله مهندسی و مدیریت آبخیز، شماره 6: (1)، صص 10-20؛
5. دانشور وثوقی، فرناز و دین پژوه، یعقوب و اعلمی، محمدتقی (1390). تاثیر خشکسالی بر تراز آب زیرزمینی در دو دهه اخیر (مطالعه موردی: دشت اردبیل). مجله دانش آب و خاک، شماره 4، صص165-179؛
6. شکیبا، علیرضا و میرباقری، بابک و خیری، افسانه (1389). خشکسالی و تاثیر آن بر منابع آب زیرزمینی در شرق استان کرمانشاه با استفاده از شاخص SPI. مجله جغرافیا، شماره ، صص 105-124؛
7. صیف، محبوبه و محمدزاده، حسین و مساعدی، ابوالفضل و صیاد، حامد (1391). ارزیابی تاثیر خشکسالی بر منابع آب زیرزمینی آبخوان دشت فسا با استفاده از شاخص¬های بارندگی معیار شده و منابع آب زیرزمینی و قابلیت هدایت الکتریکی معیار شده. مجله مهندسی آب، شماره 5، صص 45-59؛
8. عزيزي، قاسم و روشنی، محمود (1387). مطالعه تغيير اقليم در سواحل جنوبي درياي خزر به روش من-كندال. مجله پژوهش هاي جغرافيايي، شماره 64، صص 52-61؛
9. لو علیزاده، محسن (1390). تحلیل شدت- مدت و فراوانی خشکسالی¬های شهر اهواز به روش شاخص استاندارد شده بارش. چهارمین کنفرانس مدیریت منابع آب ایران، تهران، دانشگاه صنعتی امیر کبیر،10 صفحه؛
10. یزدانی، وحید.و منصوریان، حمید (1393). پهنه¬بندی پتانسیل بهره¬برداری از منابع آب زیرزمینی با استفاده از داده¬های کمی و کیفی آبخوان دشت نیشابور. فصلنامه مهندسی آبیاری و آب، شماره ، صص 118-132؛
11. Bartholy, J. Pongrcz, R. (2007), Regional analysis of extreme temperature and precipitation indices for the Carpathian Basin from 1946 to 2001, Global and Planetary Change. 57: 83–95;
12. Bihrat, O. Mehmetcik, B.( 2003). The Power of Statistical Tests for Trend Detection.Turkish J. Eng. Env. Sci. 27: 247-251;
13. Brooks, C.E.P. and Carrthers, N. (1953), Handbook of Statistical Methods in Meteorology. London, H.M.S.O.: 412;
14. Bryant, E. (1997), climate process& change, Cambridge university press;
15. Gadgil, A. Dhorde, A. (2005), Temperature trends in twentieth century at Pune, India, Atmospheric Environment. 39: 6550–6556;
16. Garbrecht, J. Liew, M. V. Brown, GO. (2004), Trends in precipitation, streamflow and evapotranspiration in the Great Plains of the United States, J. Hydrol. Eng. 9(5): 360-367;
17. Jiang, T. Su. B. Hartmann, H. (2007), Temporal and spatial trends of precipitation andriver flow in the Yangtze River Basin, 1961-2000, Geomorphology. 85: 143-154;
18. Marengo, J. A. Camargo, C. C. (2008), Surface air Temperature Trends in Southern, Brazil for 1960- 2002. Int. J. Climatol. 28: 893- 904;
19. Thodsen, H. (2007), the influence of climate change on stream flow in Danish rivers, Journal of Hydrology. 333: 226-238;
20. Shahid, S. and Hazarika, MK. (2009), Groundwater drought in the northwestern districts of Bangladesh, Water Resours Manage, 24: 1989-2006.
