ارزیابی و تحلیل مؤلفه های زیست پذیری کلانشهر تهران
الموضوعات :حمیدرضا وارثی 1 , جمال محمدی 2 , سید علی موسوی نور 3
1 - دانشگاه اصفهان
2 - گروه برنامه ریزی شهری، دانشکده برنامه¬ریزی و علوم جغرافیایی، دانشگاه اصفهان
3 - دانشگاه اصفهان
الکلمات المفتاحية: زیست¬, پذیری, شهر زیست¬, پذیر, توسعه پایدار, مناطق شهری, شهر تهران.,
ملخص المقالة :
زیست پذیری شهری یکی از مبانی اساسی توسعه پایدار شهری و همچون سکه دارای دو رو می باشد که یک روی آن معیشت است و روی دومش پایداری بوم شناختی است. رویکرد زیست پذیری را می توان برآمده از افزایش آگاهی نسبت به الگوهای ناپایدار زندگی شهری دانست که در درازمدت موجب کاهش توان منابع محیطی می شود. نوشتار حاضر درپی آن است که با هدف شناخت پایه ای از وضعیت حاکم بر زیست پذیری کلان شهر تهران بپردازد. برای دستیابی به این هدف، با بهره گیری از روش کتابخانه ای ـ پیمایشی و ابزار پرسشنامه محقق ساخته؛ 485 نفر ازشهروندان ساکن کلان شهر تهران به روش نمونه گیری احتمالی (به روش تصادفی ساده) مورد ارزیابی قرارگرفته و اطلاعات گردآوری شده با استفاده از تحلیل های آزمونT تک نمونه ای؛ آزمون تحلیل واریانس و تحلیل مسیر در نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل آماری استفاده شده است. نتایج به دست آمده نشان داد در بین مولفه های زیست پذیری در کلانشهر تهران، شاخص کالبدی با مقدار آماره t، 378/0 ضعیف تر از سایر شاخص ها قرار دارد. شاخص اقتصادی نیز با آماره 775/1 در وضعیت بهتری از شاخص های دیگر است. بعد از آن شاخص های اجتماعی با آماره 440/0 و زیست محیطی با آماره 481/0 در رتبه های بعدی قرار دارند همچنین نتایج نشان داد شرایط زیست پذیری یکسان نیست و بین مناطق شهر تهران مورد مطالعه از نظر تفاوت شاخص زیست پذیری تفاوت معناداری دیده می شود. در این میان، شاخص اقتصادی با مقدار F 215/47 بیشترین مقدار اختلاف و تفاوت را دارد و می توان گفت که در شاخص اقتصادی، اختلاف زیست پذیری در شهر تهران بیشتر از سایر شاخصه ها است.
1. ادیبی سده، مهدی و کشاورز، زهرا سادات و قنبری، محمد (1393)، بررسی شاخص¬های کیفیت زندگی در نواحی روستایی: مطالعه موردی: دهستان¬های بخش مرکزی شهرستان اردستان استان اصفهان، مجله مطالعات و پژوهش¬های شهری و محله¬ای دانشگاه اصفهان، شماره 22، اصفهان؛
2. ابراهیم¬زاده، عیسی؛ بریمانی، فرامرز؛ نصیری، یوسف (1383)، حاشيه¬نشيني: ناهنجاري¬هاي شهري و راهكارهاي تعديل آن، موردشناسي؛ كريم¬آباد زاهدان، دو فصل¬نامه جغرافيا و توسعه، شماره3، صص143-121؛
3. افشارکهن، جواد؛ بلالی، اسماعیل؛ قدسی، علی (1391)، بررسی ابعاد اجتماعی مساله کنترل ترافیک شهری؛ مورد مطالعه: مشهد، مجله مطالعات شهر، سال دوم، شماره چهارم، پاییز 1391، صص 90-59؛
4. بازوندی، فرشاد؛ شهبازی، مهرداد (1393)، نقش سرزندگی در ایجاد تصویر ذهنی شهروندان و میزان بهره¬گیری از فضای شهری (مطالعه موردی: پیاده¬ر¬اه خیابان سپهسالار تهران)، دو فصلنامه پژوهش¬های منظر شهر، سال اول، شماره 1، بهار و تابستان 1393، صص 33-43؛
5. بندرآباد، علیرضا (1390): شهر زیست¬پذیر از مبانی تا معنا، انتشارات آذرخش، چاپ اول، تهران؛
6. بندرآباد، علیرضا؛ احمدی¬نژاد، فرشته (1392)، ارزیابی شاخص¬های کیفیت زندگی با تاکید بر اصول شهر زیست¬پذیر در منطقه 22 تهرن، مجله پژوهش و برنامه¬ریزی شهری، سال پنجم، شماره شانزدهم، بهار 1393، صص 74-55؛
7. خراسانی، محمدامین (1391)، تبیین زیست¬پذیری روستاهای پیرامون شهری با رویکرد کیفیت زندگی مطالعه موردی شهرستان ورامین، استاد راهنما محمدرضا رضوانی، استاد مشاور سیدحسن مطیعی لنگرودی و مجتبی رفیعیان، تهران، دانشگاه تهران؛
8. ساسان¬پور فرزانه، سیمین تولایی و حمزه جعفری اسدآبادی (1393)، قابلیت زیست¬پذیری شهرها در راستای توسعه پایدار شهری مورد مطالعه کلانشهر تهران، فصلنامه علمی – پژوهشی و بین¬المللی انجمن جغرافیای ایران، دوره جدید، سال دوازدهم، شماره 42، پاییز؛
9. ساسان¬پور، فرزانه، تولایی، سیمین، جعفری اسدآبادی، حمزه (1394)، سنجش و ارزیابی زیست-پذیری شهری در مناطق بیست¬ودو گانه کلانشهر تهران، فصلنامه برنامه¬ریزی منطقه¬ای، سال پنجم، شماره 18، تابستان 1394، صص 42-27؛
10. سلیمانی مهرنجانی، محمد؛ تولایی، سیمین؛ رفیعیان، مجتبی؛ زنگانه، احمد؛ فرخی¬نژاد، فروغ (1395)، زيست¬پذيري شهريک: مفهوم، اصول، ابعاد و شاخص¬ها، پژوهش¬های جغرافیای برنامه-ریزی شهری، دوره 4، شماره 1، بهار 1395، صص50-27؛
11. قربانی، رسول؛ نوشاد، سمیه (1387)، راهبرد رشد هوشمند در توسعه شهري اصول و راهکارها، فصلنامه جغرافیا و توسعه، پاییز و زمستان 1387، دوره 6، شماره پیاپی 12، صص180-163؛
12. مرکز آمار ایران، سالنامه آماری سال 1391؛
13. مرکز آمار ایران، نتایج سرشماری نفوس و مسکن سال 1390؛
14. مهدیزاده، جواد و همکاران (1382)، برنامه¬ریزی راهبردی توسعه شهری (تجربیات اخیر جهانی و جایگاه آن در ایران)، معاونت شهرسازی و معماری وزارت مسکن و شهرسازی؛
15. فلاح منشادی روحی، امیر؛ فلاح منشادی، افروز (1394)، تحلیل و بررسی اقدامات لازم برای اجرایی شدن حمل¬ونقل یکپارچه شهری در کلانشهرها؛ نمونه موردی: شهر تهران، فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی شهر، دوره 6، شماره 20، بهار 1395، صص 98-83؛
16. ویلر، استفان (1393)، برنامه¬ریزی برای پایداری: ایجاد جامعه زیست¬پذیر، متعادل و اکولوژیک، ترجمعه جمعه¬پور و شکوفه احمدی، نشر علوم اجتماعی، تهران؛
17. American Asoociation of State Highway and Transportation Officials (AASHTO) (2010), the Road to Livability: how state departments of transportation are using road investments to improve community livability, AASHTO;
18. Balsas, C.J.L. (2004), Measuring the livability of an urban centre: An exploratory study of key performance indicators. Planning, Practice and Research, 19(1): pp101–110;
19. Brittne, Nelson & Guengerich, Terri (2009), going from good to great: A livable Communiies Survey in Westchester County in New York, AARP;
20. Harman Shah, Abdul Hadi & Mohamed, Ahmad Fariz (2008), SPATIAL URBAN METABOLISM FOR LIVABLE CITY, Blueprints for Sustainable Infrastructure Conference 9-12 December , Auckland, NZ;
21. Heylen, K. (2006), Liveability in social housing: three case studies in Flanders;
22. Holt-Jensen, A. (2001), Individual relational space in deprived urban neighbourhoods. Paper presented at ENHR conference,25–29June,2001,Pultusk,Poland.http://www.nhh.no/geo/NEHOM/publications/ENHR%20Warsawa%202001 .pdf (accessed on 5 July 2006);
23. Howley, Peter & Scott, Mark & Redmondb, Declan (2009), Sustainability versus liveability: an investigation of neighbourhood satisfaction, Journal of Environmental Planning and Management, 52: 6, 847 — 864;
24. Inglehart, Ronald (1990), Culture shift in advanced industrial society, Princeton NJ: Princeton University Press;
25. Kotkin, Joel (2001), The New Geography: How the digital revolution in reshaping the American landscape, NY: Random House Paper Backs;
26. Larice, M, Z. (2005), Great neighborhoods: the Livability and morphology of high density neighborhoods in urban North America, PhD thesis in University of California, Berkeley;
27. Lau Leby, Jasmine & Hashim, Ahmad Hariza(2010), Liveability Dimensions and Attributes: Their Relative Importance in the Eyes of Neighbourhood ResidentS, Journal of Construction in Developing Countries, Vol. 15(1), 67–91;
28. Leby, J.L., Hashim, A.H. (2010), Liveability Dimensions and Attributes: Their Relative Importance in the Eyes of Neighborhood Residents. Journal of Construction in Developing Countries, 12 (1), 76–31;
29. Lennard, SH and HL Lennard (1995), liveable communities ties observed Carmel: Gondolier press;
30. Litman, Todd Alexander (2011), Sustainability and Livability, Summary of Definitions, Goals, Objectives and Performance Indicators, Victoria Transport Policy Institute;
31. Nel, Etienne & Goldman, Ian (2005), A FRAMEWORK FOR MONITORING AND EVALUATION OF PRO-POOR LOCAL ECONOMIC DEVELOPMENT, Evaluating and Disseminating Experiences in Local Economic Development (LED) Program, Investigation of Pro -Poor LED in South Africa, 2005;
32. Norris, Tyler and Mary Pittman (2000), The health community’s movement and the coalition for healthier cities and communities. Public Health Reports 115:118-124;
33. Oberlink (2008), Opportunities for Creating Livable Communities, AARP, Reprinting with permission only, Washington, DC;
34. Omuta, G.E.D. (1988), The quality of urban life and the perception of livability: A case study of neighbourhoods in Benin City, Nigeria. Social Indicators Research, 20(4): 417–440;
35. Perogordo Madrid, Daniel (2007), The Silesia Megapolis, European Spatial Planning;
36. Radcliff, Benjamin (2001), Politics, markets and life satisfaction: The Political economy of human happiness, American Political Science Review, Vol 95, No 4, pp 939-955;
37. Ramesh, A., Banwet, D.K., Shankar, R. (2010), Modeling the barriers of supply chain collaboration. Journal of Modelling in Management, 5(2), 176 – 193;
38. Ravi, V. and Shankar, R. (2005), Analysis of interactions among the barriers of reverse logistics, Technological Forecasting and Social Change, 72(8): 1011-1029;
39. Song, Yang (2011), A Livable City Study in China; Using Structural Equation Models, Thesis submitted in Statistics, Department of Statistics, Uppsala University;
40. Stein, E. K., (2002), "Community and quality of Life, National Academy Press ,Washington, D.C;
41. Surface Transportation Policy Parttnership (STPP) (2006), from the margins to mainstream: A guide to transportation opportunities in your community, final edition;
42. Throsby D. (2005), cultural heritage as financial asset in strategies for urban development and poverty alleviation paper for in ternational conference for integrating urban knowledge practice Go then burg Sweden;
43. Van Kamp, Irene. Leidelmeijer, Kees. Marsman, Gooitske and De Hollander,.(2003),Urban environmental quality and human well-being: Towards a conceptual framework and demarcation of concepts; a literature study, Landscape and Urban Planning,pp 5-18.
44. Vancouver Municipality (2004), City of Vancouver Community Assessment Survey, Executive Summary;
45. Vergunst, Petra (2003), Liveability and ecological land use the challenge of localization, PhD Thesis in Department of Rural Development Studies, Swedish University of Agriculture;
46. Victorian Competition and Efiiciency Commission (2008), A State of Liveability: An in Inquiry in to enhancing Victoria’s Liveability, Final Report. p 10;
47. Visser, P., van Dam, F. And Hooimeijer, P. (2005), the influence of neighbourhood characteristics on geographical differences in house prices in the Netherlands. Paper presented at European Network for Housing Research (ENHR) International Housing Conference, 29 June–3 July 2005, Reykjavik, Iceland. http://www.borg.hi.is/enhr2005iceland/index. Php? Option=content&task=view&id=14&Itemid=37 (accessed 2 September 2006);
48. Washington State Depatment of Transportation (WSDOT) (2010) Livable Communities Policy, WSDOT;
49. Wheeler, M. (2001), Planning Sustainable and livability cities, Stephen;
50. Wheeler, S.M. (2001), Livable communities: Creating safe and livable neighborhoods, towns and regions in California (Working Paper 2001–2004), Berkeley: Institute of Urban and Regional Development, University of California. http://www-iurd.ced.berkeley.edu/pub/WP-2001-04.PDF (accessed 8 July 2006).
