مدل یابی موانع تحقق پذیری طرح های آمایش سرزمین استان تهران با رویکرد آینده پژوهی
الموضوعات :بابک جعفریان 1 , رحيم سرور 2 , رضا برنا 3
1 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
2 - علوم و تحقیقات
3 - علوم انسانی
الکلمات المفتاحية: آمایش سرزمین تحلیل سارختای مدل¬, سازی ساختاری – تفسیری تحلیل MICMAC استان تهران,
ملخص المقالة :
انوشتار حاضر به دلیل ایجاد درک و دانشی کاربردی برای مسئولان و مدیران استان تهران در زمینه شناسایی و سطح بندی موانع کلیدی بر تحقق-پذیری طرح های آمایش سرزمین در استان تهران، ازنظر هدف گذاری کاربردی و از منظر روش جمع آوری داده ، توصیفی از نوع پیمایشی است. براي انجام اين پژوهش با بررسي جامع و همچنين با استفاده ازنظر خبرگان و متخصصان، 22 عامل مؤثر با استفاده از روش تحلیل ساختاری آینده پژوهی از بین 64 متغیر برای مدل یابی موانع موثر در تحقق‌پذیری طرح‌های آمایش سرزمین شناسايي شدند. سپس با استفاده از تكنيك تلفیقی مدل سازي ساختاري تفسيري و با استفاده از ابزار پرسشنامه، عوامل در هشت گروه سطح‌بندی شدند. در ادامه، پس از مشخص شدن سطوح هريك از عوامل و همچنين با درنظرگرفتن ماتريس در دسترس‌پذیری نهايي، مدل نهايي ساختاری- تفسيري ترسیم‌شده است .بر اساس نتايج، عواملي مانند تعدد قوانین و مقررات در ارتباط با آمایش سرزمین، عدم وجود برنامه ریزی راهبردی نهادی در ارتباط با آمایش سرزمین استان، ضعف طرح و برنامه های آمایشی تهیه‌شده در ارائه الگویی کارآمد برای توسعه پایدار یکپارچه مناطق مختلف استان، عدم حضور ذینفعان و ذی‌نفوذان در فرایند تصمیم گیری و تصمیم سازی در بخش آمایش سرزمین، فقدان قواعد و مقررات مناسب و تفکر نظامند و نهادینه برای مدیریت سرزمین و روشن نبودن جايگاه طرح آمايش استان در نظام برنامه‌ریزی استان تهران جزو متغیر های کلیدی و تأثیرگذار بر عدم تحقق پذیری طرح-های آمایش سرزمین در استان تهران به شمار می روند.
1. اصغر پور، محمدجواد(1387)، «تصمیم‌گیری‌های چند معیاری»، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
2. اکبری، نعمت‌الله و مهدی زاهدی کیوان(1387)، «کاربرد روش‌های رتبه‌بندی و تصمیم‌گیری چند شاخصه»، تهران، انتشارات سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور.
3. اکبری، یونس، ایمانی جاجرمی، حسین، رستمعلی¬زاده، ولی اله(1395): فصلنامه علمی-ترویجی سیاست نامه علم و فناوری، دوره 6، شماره 3، پاییز 1395، صص 5-13.
4. تقوایی، مسعود، رمضانی، علیرضا(1384): تحلیلی بر روند تحولات شاخص¬های توسعه در شهرستان¬های استان چهارمحال بختیاری، مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان، ویژه جغرافیا، شماره 1، جلد هجدهم.
5. توفیق، فیروز(1384)، «آمایش سرزمین: تجربه جهانی و انطباق آن با وضع ایران»، تهران، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، وزارت مسکن و شهرسازی.
6. توفيق، فيروز(1385)، برنامه¬ريزي در ايران و چشم‌انداز آينده آن، موسسه آموزش عالي و پژوهش مديريت و برنامه‌ریزی، تهران.
7. حاتمی نژاد، حسین، سید عباس رضایی، فاطمه سالاروند و ایرج تیموری(1394)، «ارزیابی تناسب کاربری اراضی از طریق مدل توان اکولوژیک در استان اردبیل باهدف آمایش سرزمین»، مجله آمایش سرزمین، دوره 1، شماره 1، ص 26-5.
8. حسامیان، فرخ، گیتی اعتماد و محمدرضا حائری(1383)، «شهرنشینی در ایران»، تهران، انتشارات آگاه.
9. حسین‌خان قندهاری، علیرضا(1388)، «آمایش سرزمین، گذشته، حال و آینده»، مجله برنامه، شماره 345، ص14-6.
10. خنیفر، حسین (1389)، درآمدی بر مفهوم آمایش سرزمین و کاربردهای آن در ایران». آمایش سرزمین، 2 (2)، صص5-26.
11. رضایی، رحیم(1393)، «آسیب‌شناسی آمایش سرزمین»، اولین همایش علوم جغرافیایی ایران، دانشگاه تهران.
12. زیاری، کرامت¬اله(1388)، اصول و روش برنامه‌ریزی منطقه‌ای، انتشارات دانشگاه یزد، یزد.
13. سرور، رحیم و میر نجف موسوی(1395)، موانع و تنگناهای آمایش سرزمین در ایران، فصلنامه انجمن جغرافیا، در نوبت چاپ، بهار.
14. سلطانی، ناصر(1392)، ارزیابی موانع فراروی طرح¬های آمایش سرزمین در ایران با رویکرد تلفیقی، فصلنامه برنامه¬ریزی و آمایش فضا، دوره هفدهم، شماره 3، پاییز 1392، صص 64-84.
15. صالحی، اسماعیل، فرزام، پور اصغر سنگاچین (1388): تحلیلی بر موانع فراروی آمایش سرزمین در ایران، فصلنامه راهبرد، سال 18، شماره 52، صص 149-181.
16. صنیعی، احسان(1390)؛ آمایش سرزمین راهی به‌سوی تعادل نظام شهری و توسعه‌یافتگی، مجله اقتصادی- ماهنامه بررسی مسائل و سیاست¬های اقتصادی، شماره¬های 9 و 10، آذر و دی 1390، صص 180-169.
17. ضیا توانا، محمدحسن(1383)، «جغرافیای اجتماعی تجلیگاه میان دانشی»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 7، ص33-17.
18. کلانتری خليل و عبدالله زاده غلامحسين(1394)، برنامه¬ريزي فضايي و آمايش سرزمين، انتشارات فرهنگ صبا، چاپ سوم،
19. محمودی، سید محمد(1388): «تحلیلی بر سیر تحولات کلان آمایش سرزمین فرانسه»، مجله آمایش سرزمین، سال اول، شماره اول، ص 180-141.
20. مرکز آمار ایران (1395)، سرشماری نفوس و مسکن سال.
21. مؤمنی، مهدی، مبارکی، مهدی، جنابی، نرگس(1392)، آمایش سرزمین و مدیریت توسعه فضایی؛ موردمطالعه: شهرستان ملکان، مطالعات مدیریت شهری، سال پنجم، شماره سیزدهم، بهار 1392، صص 46-56.
22. وردی نژاد، فریدون و حسین آشتیانی(1389)، «آمایش سرزمین»، مجله مدیریت شهری، شماره 72، ص 45-68.
