نیازسنجی بنیادهای ژئواکونومیک در سیاست های منطقه گرایی ایران (مطالعه موردی: اکو)
الموضوعات :افشین متقی دستنایی 1 , رضا فیروزی 2
1 - دانشگاه خوارزمی
2 - دانشگاه تهران
الکلمات المفتاحية: جهانی‌شدن منطقه‌گرایی ایران اقتصاد اکو بخش خصوصی,
ملخص المقالة :
جهانی‌شدن برجسته ترین ویژگی زمانه ما است که الزاماتی را برای همکاری گسترده‌تر در سطح منطقه‌ای بوجود می‌آورد. منطقه‌گرایی مکمل جهانی‌شدن است و توجه به آن مىتواند کشورها را در حد قابل قبولى از تبعات منفى جهانى شدن مصون دارد. جمهوری اسلامی ایران نیز نمی‌تواند از این قاعده مستثنی باشد.ايران می‌تواند با حضور موثر در روند‌های منطقه‌ای، ضمن بهره‌گیری از این مزیت، جایگاه خود را در معادلات جهانی ارتقا دهد. اما تاکید بر کدام بعد منطقه‌گرایی، موفقیت بلند‌مدت ایران را تضمین خواهد کرد؟ در این راستا اگر «سیاست و امنیت» در اولویت قرارگیرد، بر اساس نظریه نو واقع‌گرايي که عرصه بین‌الملل را فرو رفته در هرج و مرج می‌بیند، میتوان گفت که منافع آن نصیب بازیگران قدرتمند خواهد شد. اما با محور قرار دادن بنیادهای ژئواکونومیک، با توجه به اینکه منطق موجود در نظام‌بین‌الملل بعد از جنگ سرد، اقتصادی است و متعاقب آن حجم عمدهای از مولفه های قدرت در سطح ملی و بین‌المللی، در چارچوب منافع اقتصادی ظاهر می‌گردد، دیپلماسی اقتصادی می‌تواند با استفاده از فرصت‌ها و امکانات بین‌المللی به اهداف خود دست يابد. براي اين منظور سازمان همکاريهاي اقتصادي اکو که با هدف گسترش تجارت و همکاریهای اقتصادی میان کشورهای عضو آن ایجاد شده و همچنین با توجه به مزیت‌هایش برای کشورمان همانند همبستگی‌های اجتماعی شامل اشتراکات زبانی، دینی و فرهنگی، نزدیکی جغرافیایی و همچنین مرکزیت ایران نسبت به آن، ظرفیت‌های بالقوه فراوانی دارد تا با برنامه‌ریزی بهتر در بهره‌گیری از ظرفیت‌های بالای آن بتوان در تامین هر چه بهتر منافع کشورمان تاثیر گذاشت.
1. احمد ساعی(1384)، توسعه در مکاتب متعارض، تهران: نشر قومس.
2. احمد نقیب‌زاده(زمستان 1388)، «ایران؛ کانون چند زیر سیستم منطقه‌ای»، مجله اوراسیای مرکزی، ویژه همایش مطالعات منطقه‌ای، سال دوم، شماره 5.
3. ادموند هرتسيگ، منطقه گرايي، ايران و آسياي مرکزي، مترجم محمد علي قاسمي، پژوهش سياست نظري، شماره پنجم، زمستان 1387 و بهار 1388، ص 124)
4. الهه کولایی، محمد محدب(1388)، سازمان اقتصادی و همکاری اکو؛ دستاوردها و چشم‌اندازها، تهران: دانشگاه تهران، موسسه انتشارات.
5. بهرام اخوان کاظمی(1383)، «نقش سازمانهای منطقه‌ای در تضمین امنیت و همکاری کشورهای منطقه»، مجموعه مقالات دهمین همایش بین‌المللی آسیای مرکزی و قفقاز، تهران: وزارت امور خارجه، مرکز چاپ و انتشارات،
6. بيانيهپايانسيزدهميناجلاسسراناکو، اسلام آباد، 11 اسفند 95.
7. توماس لارسون و دیوید اسکیدمور(1376)، اقتصاد سیاسی بین‌لملل؛ تلاش برای کسب قدرت و ثروت، ترجمه احمد ساعی و دکتر مهدی تقوی، تهران: قومس.
8. جلال دهقانی فیروزآبادی(زمستان 1388)، «تحول در نظریه‌های مطالعات منطقه‌ای»، مجله اوراسیای مرکزی، ویژه همایش مطالعات منطقه‌ای، سال دوم، شماره 5.
9. جمیان و سایرین(پاییز 1386)، ظهور منطقه‌گرایی آسیایی و تحول در نظام بین‌الملل(اندیشه‌ها و دیدگاههای علمی چینی)، ترجمه بدرالزمان شهبازی، تهران: وزارت امور خارجه، مرکز چاپ و انتشارات.
10. حسين پوراحمدي(زمستان 1381)، «اقتصاد سياسي و تعامل دولت و نظام جهاني؛ ضرورت پژوهش‌هاي نوين در تدوين سياست خارجي»، سياست خارجي، سال شانزدهم، شماره 4.
11. حمید رضا انوری و مرتضی رحمانی موحد(بهار1387)، سازمان همکاری شانگهای: چشم‌‌اندازی به سوی جهان تک قطبی، تهران: وزارت امور خارجه، مرکز چاپ و انتشارات.
12. دفتر امور اکو(1377)، سازمان همکاری اقتصادی اکو(کتاب سبز)، تهران: وزارت امور خارجه، چاپ و انتشارات.
13. سعید پیشداد(1383)، همگرایی در سازمان اکو، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
14. سعید تائب( زمستان 1388)، «الزام در تغییر تمرکز جغرافیای سیاست خارجی ایران»، مجله اوراسیای مرکزی، ویژه همایش مطالعات منطقه‌ای، سال دوم، شماره 5.
15. سید محمد کاظم سجاد پور( تابستان1386)، چارچوب‌های مفهومی و پژوهشی برای مطالعه سیاست خارجی ایران، تهران: وزارت امور خارجه، مرکز چاپ و انتشارات.
16. شهابي، سهراب(1386)، آيا میتوان در انتظار اکو ماند؟ فصلنامه سياست، شماره 37
17. قدرتاللهاحمديان(1380)، موانعنهاديايراندرمشارکتاقتصادجهاني، پايگاهتخصصيسياستبيالملل.
18. حسین قریب (مرداد و شهریور 1379)، «جهانی شدن و چالشهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران»، ماهنامه اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره 168-167.
19. کامبیز شیخ حسنی(1375)، اکو یک دیدگاه منطقه‌ای، تهران: وزارت امور خارجه، چاپ و انتشارات.
20. کیهان برزگر(زمستان 1388)، «منطقه‌گرایی در سیاست خارجی ایران»، مجله اوراسیای مرکزی، ویژه همایش مطالعات منطقه‌ای، سال دوم، شماره 5.
21. مجيدعباسياشلقي، (زمستان 1392)، جمهورياسلاميايرانوسازمانهمکاريهاياقتصادياکو، بيستسالپسازگسترشاينسازمان، فصلنامهآسيايمرکزيوقفقاز، شماره84، زمستان1392
22. مرتضی دامن پاک جامی(زمستان 1388)، دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در آسیای مرکزی، تهران: وزارت امور خارجه، مرکز چاپ و انتشارات.
23. مرتضی دامن پاک جامی(زمستان و بهار 1388)، «نقش چند جانبه گرایی و ترتیب‌های تجاری منطقه‌ای در پیشبرد دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران»، مجله اوراسیای مرکزی، شماره 3.
24. معاونت سیاست خارجی موسسه تحقیقات استراتژیک(بهار1382)، «ایران، دیپلماسی اقتصادی و جهانی‌شدن اقتصاد»، فصلنامه راهبرد، شماره 27.
25. ویل هوت(1387) «منطقه‌گرایی نوین در تئوری‌‌های روابط بین‌الملل»، مترجم: محبوبهبیات، فصلنامه اقتصاد- سیاسی شماره سوم.
26. Mattli,Walter (1999), The Logic OF Regional Integration, Cambridge: Cambridge University Press.
27. Rodrigo Tavares,(2004), The State of the Art of Regionalism. The Past, Present and Future of a Discipline,UNU Insitute on Comparative Regional Integration Studies.
28. Robert Gilpin, "The Rise of American Hegemony," in Two Hegemonies: Britain 1846-1914 and the United States 1941-2001 edited by Patrick Karl O'Brien and Armand Clesse(Aldershot:Ashgate Publishing, Ltd. , 2002), pp. 165-182
29. ECO Secretariat, “ECO Statistical Report 2014, ECO Trade”, available at www. ecosecretariat. org.
