ارزیابی توانمندی‌های ژئوسایت‌های منتخب استان اصفهان با مدل بریلها (نوع مقاله : پژوهشی)
الموضوعات :حسن کامران دستجردی 1 , محمد علیزاده 2 , ریحانه نیک بخت 3
1 - دانشگاه تهران
2 - محقق اردبیلی
3 - دانشگاه آزاد اسلامی نجف آباد
الکلمات المفتاحية: ژئوتوریسم, ژئوسایت, مدل بریلها, استان اصفهان. ,
ملخص المقالة :
ژئوتوریسم ترکیبی از واژه زمین و توریسم است و به توریسمی گفته میشود که دارای جاذبه های زمین شناسی، مورفولوژیکی و فرهنگی است. استفاده صحیح و بهینه از این جاذبه‌ها در مناطق مختلف، مستلزم شناخت از جنبه‌های مختلف است. هدف این تحقیق ارزیابی توان ژئوتوریسم منطقه‌ای و مقایسه مناطق با هم دیگر است. محدوده مورد مطالعه این تحقیق مناطق ژئوتوریستی غارهای کلهرود و علویجه، کوه‌های صفه و کلاه‌قاضی، کویرهای مصر، ورزنه و متین‌آباد و هم‌چنین آبشارهای سمیرم، چشمه ناز و شاهلولاک استان اصفهان می‌باشند. پژوهش حاضر با هدف اکتشافی و از نوع کاربردی، توصیفی- تحلیلی است که با استفاده از مدل بریلها مناطق مورد مطالعه ارزیابی شدند. انتخاب مکان‌ها توسط چهار عامل شهرت، تمامیت، نوع زمین شناسی، امنیت و قابلیت دسترسی و زیبایی صورت گرفته است که پس از مطالعه و شناسایی ویژگی‌های ژئومورفولوژیکی ژئومورفوسایت‌ها با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای و بهره گیری از پیمایش‌های میدانی در مناطق مورد مطالعه توسط نگارندگان صورت گرفته است. این روش بر چهار شاخص اصلی ارزش علمی، کاربردهای آموزشی بالقوه، کاربرد گردشگری بالقوه و خطر اضمحلال سنجیده میشود. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که کویر متین‌آباد و آبشار سمیرم و کوه‌های صفه و کلاه قاضی دارای بالاترین امتیازها در ارزش‌های گردشگری هستند و در خوشه اول قرار می گیرند. ارزش های آموزشی کویرهای ورزنه و متین آباد و آبشار سمیرم و کوه صفه در خوشه اول قرار دارند. کویرهای مصر و متین‌آباد و کوه کلاه قاضی در بین ژئوسایت‌های مورد بررسی دارای ارزش‌های علمی بالایی هستند و هم چنین کویر ورزنه، آبشار های سمیرم و چشمه ناز و شاهلولاک نیز بیشترین امتیازها را کسب کرده اند در خوشه اول خطر اضمحلال هستند
1- ابطحی، سید مرتضی، خسروشاهی، محمد (1384) قلمرو بيابانهاي استان اصفهان از جنبه اقليم شناسي، تحقيقات مرتع و بيابان ايران، 1384، دوره 12، شماره 3 (پیاپی 20)، صص 262-249.
2- اربابی سبزواري، آزاده (1393) ارزيابي توانمندي‌ها و قابليت‌هاي ژئوتوريسم در توسعه پايدار مطالعه موردی: سراب‌دربند در شهرستان صحنه، جغرافیای طبیعی، دوره 7، شماره 26، صص65-86.
3- اصغری سراسکانرود، صیاد، تقلیو، علی اکبر، زینالی، بتول، (1394) ارزیابی تطبیقی توان گردشگری منطقه‌ای با تاکید بر ژئوتوریسم (مطالعه موردی: هفت چشمه نقده، دره قاسلمو و بند ارومیه)، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال پنجم، شماره 17، صص 178-163.
4- بیژنی، علی، بهزاد، اردوان، نادری‌فر، حمید‌رضا، (1396) تحلیل پهنه‌های اکوتوریستی با استفاده از مدل‌های AHP و TOPSIS مطالعه موردی خوضه آبخیز سیاهرود، رودبار، استان گیلان، ایران، فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای) سال هشتم، شماره 1، صص 103-93.
5- جعفری، غلام‌حسن، جعفری، محمد، عباسی، مهدی، آرامی، ابراهیم (1394) ، بررسي پتانسيل‌هاي اکوتوريسم و ژئوتوريسم شهرستان ماهنشان با استفاده از الگوي تحليل SWOT و تکنيک GIS، فضای گردشگری، دوره 4، شماره 16، صص1-22.
6- حیدری‌ساربان، وکیل، فتحی، محمد حسین، بهشتی جاوید، ابراهیم (1395)، ارزیابی توانمندی‌های ژئومورفوتوریسمی لندفرم‌ها براساس روش پرالونگ مورد شناسی: استان زنجان، جغرافیا و آمایش شهری- منطقه‌ای، دوره 6، شماره 21، صص63-76.
7- درویشی‌خاتونی، جواد، محمدی، ،علی(1395)، ظرفيت‌هاي ايجاد منطقه ژئوتوريستي در ميكروكوير قوم تپه (آذربايجان شرقي) ، میراث و گردشگری، دروه1، شماره 2، صص44-55.
8- ذاکر اصفهانی، علیرضا، (1391) مقابله با بیابان زایی با تاکید بر توانایی مناطق بیابانی (مطالعه موردی استان اصفهان) محیط‌شناسی، سال سی و هشتم، شماره3، صص 164-155.
9- زنگنه‌اسدی، محمد علی، شایان یگانه، علی‌اکبر، امیر احمدی، ابوالقاسم (1395)، نگرشی نوین در ارزیابی ژئومورفوسایت‌ها و ژئوسایت‌ها در ایران، مطالعات مدیریت گردشگری، دوره 11، شماره 34 ،صص41-64.
10- سبک‌خیز، فاطمه، حجازی، سیدحسن،مقدسین، محسن (1391)، تحليل ژئوتوريستي غار خاصه‌تراش با استفاده از روش پرالونگ، جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، سال 23، پیاپی 46، شماره 2، صص69-86.
11- شایان، سیاوش، شریفی‌کیا، محمد، زارع، غلامرضا (1389)، ارزیابی توانمندی‌های ژئومورفوتوریستی لندفرم‌ها براساس روش پرالونگ، مطالعه موردی: شهرستان داراب، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال اول، شماره دوم، صص 73-91.
12- شفیعی، زاهد، ترابی فارسانی، ندا، عبدالله پور، مریم (1396)، پارامترهای کلیدی در ساخت و مدیریت برند در روستاهای ژئوتوریسمی استان اصفهان (مطالعه موردی: روستاهای مصر و گرمه)، پژوهش و برنامه ریزی روستایی، سال 6، شمارة 2، شمارة پیاپی 18، صص213-228.
13- صیدایی، سیداسکندر، حسینی، سیده سمیه، (1396) ارزیابی، ظرفیت سنجی و پهنه‌بندی مناطق مستعد گردشگری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: استان اصفهان)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 49، شماره1، صص 94-81.
14- قربانی، رسول، آستين چيده، محمد، مهري محمد (1389) ژئوتوریسم، بهره‌گیری از جاذبه‌هاي ژئومورفولوژيکي و زمين‌شناختي دره‌هاي کوهستاني نمونه موردي دره‌سيمين در جنوب همدان، برنامه ريزي و آمايش فضا، دوره 14، شماره 4، پياپي 68، صص1-22.
15- مجتبی، قدیری معصوم، برقی، حمید، داود جمینی، جمشیدی، علیرضا، (1393) وضعیت اشتغال در مناطق روستایی ایران طی سال‌های 1385-1335 (مطالعه موردی: مناطق روستایی استان اصفهان) پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 46، شماره 2، صص 398-379.
16- محمدخان، شیرین، ویسی، عبدالکریم، ریاهی، سمانه، (1396)، پتانسیل سنجی قابلیت‌های ژئوسایت‌های توده کوهستانی شاهو با بکارگیری مدل (GAM)، فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، سال 12، شماره 83 ، صص 83-110.
17- مختاری، داوود(1389) ، ارزیابی توانمندی‌های اکوتوریستی مکان‌های ژئومورفیکی حوضه آبریز آسیاب خرابه در شمال غرب ایران به روش پرالونگ، جغرافیا و توسعه، تابستان 1389، شماره 18، صص 27-52.
18- مختاری، داوود، فریبا، همتی (1395)، شناسایی مکان‌های ژئومورفیکی حوضه آبریز دیره و ارزیابی توانمندی‌های ژئوتوریستی آنها با روش پریرا، جغرافیا و برنامه‌ریزی، دوره 20، شماره 57، صص 255-276.
19- مقصودی، مهران، شمسی‌پور، علی‌اکبر، نوربخش، فاطمه (1390)، پتانسیل‌سنجی مناطق بهینۀ توسعۀ ژئومورفوتوریسم )مطالعه‌ی موردی منطقه‌ی مرنجاب در جنوب دریاچه ی نمک(، پژوهش‌های جغرافیای طبیعی، شماره 77 ، صص1-19.
20- مقصودی، مهران، علیزاده، محمد، رحیمی هرآبادی، سعید، هدایی آرانی، مجتبی (1391)، ارزیابی قابلیت ژئومورفوسایت‌های گردشگری در پارک‌‌ملی کویر، فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، سال هفتم، شماره 19، صص 49-68.
21- مقصودی، مهران،علیزاده، محمد، رحیمی هرآبادی، سعید، هدائی‌آرانی، مجتبی(1391)، ارزیابی قابلیت ژئومورفوسایت های گردشگری در پارک ملی کویر، فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، سال هفتم، شماره 19، پاییز 1391،صص86-99.
22- Amorfini, A., Bartelletti, A., & Ottria, G. (2015). Enhancing the Geological Heritage of the Apuan Alps Geopark (Italy). In From Geoheritage to Geoparks (pp. 199-214). Springer International Publishing. 23- Association of America (TIA) and National Geographic Traveler, Washington, DC, USA. 24- Bruschi, V. M., & Cendrero, A. (2005). Geosite evaluation; can we measure intangible values. IL Quaternario, 18(1), 293-306. 25- Dingwall, P., Weighell, T., Badman, T., 2005. Geological World Heritage: A global framework, A Contribution to the Global Theme Study of World Heritage Natural Sites. IUCN, p. 51. 26- Dong, H., Song, Y., Chen, T., Zhao, J., & Yu, L. (2014). Geoconservation and geotourism in Luochuan Loess National Geopark, China. Quaternary International, 334, 40-51. 27- Dowling, K.R., and Newsome, D., 2006-Geotourism, Elsevier,289 p. 28- Dowling, R. K. (2011). Geotourism’s global growth. Geoheritage, 3 (1), 1-13. 29- Dowling, R., & Newsome, D. (Eds.). (2006). Geotourism, sustainability, impacts and management. Elsevier, Butterworth Heinemann, Oxford. 30- Dowling, R., & Newsome, D. (Eds.). (2006). Geotourism, sustainability, impacts and management. Elsevier, Butterworth Heinemann, Oxford. 31- Farsani, N. T., Coelho, C. O. A., & Costa, C. M. M. (2012). Tourism crisis management in geoparks through geotourism development. Revista Turismo & Desenvolvimento, 17(18), 162. 32- Fennell, D.A. (2003). Ecotourism. An introduction. London and New York: Routledge. 33- Fung, K.W. Jim, C. Y. (2015) Unraveling Hong Kong Geopark experience with visitor-employed photography method, Applied Geography 62, PP, 301-313. 34- James, h. C. L., & Hose, T. A. (2008). Are We in Danger of Losing the “Geo” in Geotourism? Anassessment of the geological potential of selected sites in southern-central Britain. In: Dowling, R. K.and Newsome, D. (Eds.). Geotourism. Proceedings of the Inaugural Global Geotourism. 35- Koh, Y.K. Oh, K.H. Youn, S. T. Kim, H. G. (2014) Geodiversity and geotourism utilization of islands: Gwanmae Island of South Korea, Journal of Marine and Island Cultures (2014) 3, 106–112. 36- Pralong, P. J. (2006). Geotourism: A new form of tourism utilizing natural landscapes and based on imagination and emotion. Tourism Review, 61(3),PP, 20-25. 37- Rocha, F. da Silva, F (2014) Geotourism, Medical Geology and local development: Cape Verde case study, Journal of African Earth Sciences 99, PP, 735–742. 38- Stokes, A., Cook, S., & Drew, D. (2003). Geotourism: The New Trend in Travel, Travel Industry. 39- Tourtellot, J. B. (2000). Geotourism for your community: a guide for a geotourism strategy. National Geographic, Washington. 40- Williams, P., 2008. World Heritage Caves and Karst – A Thematic Study. IUCN World Heritage Studies no. 2. IUCN, p. 57. 41- Wimbledon, W.A.P., Ishchendo, A.A., Gerasimenko, N.P., Karis, L.O., Suominen, V., Johansson, C.E., Freden, C., 2000. Geosites – an IUGS initiative: science supported by conservation. In: Barettino, D., Wimbledon, W.A.P., Gallego, E. (Eds.). Geological Heritages: Its Conservation and Management. IGME, Madrid, pp.69–94. 42- Zwoliński, Z., & Stachowiak, J. (2012). Geodiversity map of the Tatra National Park for geotourism. Quaestiones Geographicae, 31(1) PP, 99-107.
