تحلیل روند دماي بلند مدت ایستگاههاي همدیدي ایران (بازه زمانی 2010-1960)
الموضوعات :مینا میریان 1 , مصطفی کرمپور 2 , محمد مرادی 3 , هوشنگ قائمی 4 , بهروز نصیری 5
1 - دانشگاه لرستان
2 - دانشگاه لرستان
3 - پژوهشکده هواشناسی
4 - پژوهشکده هواشناسی
5 - دانشگاه لرستان
الکلمات المفتاحية: روند دما من-کندال ایران,
ملخص المقالة :
این پژوهش به منظور شناخت رفتار بلندمدت سری های میانگین دمای کمینه و میانگین دمای بیشینه و همچنین شناسایی دوره های سرد و گرم 35 ایستگاه همدیدی ایران در بازه زمانی 2010-1960 صورت گرفته است. در ابتدا جهت شناخت تغییرات دماهای کمینه و بیشینه، نقشه های میانگین دماهای کمینه و بیشینه و شاخص ضریب تغییرات آن ها با استفاده از روش کریجینگ ترسیم گردید. سپس با استفاده از آزمون آماری من – کندال معناداري روند بر روي هر کدام از ایستگاه ها در سطح اطمینان 95 درصد مورد آزمون قرار گرفت. در نهایت با استفاده از احتمال های 20 درصد بالا و پایین میانگین دماهای کمینه و بیشینه در طول دوره مطالعاتی 50 ساله، دوره های سرد و گرم شناسایی شد. نتایج نشان می دهد که پراکنش و توزیع دمایی بر روی ایران در مقیاس فصلی از الگوی مشابهی پیروی می کند، که نشانگر رژیم منظم دمایی در منطقه است. دامنه ی تغییرات شبانه روزی در اکثر ایستگاه های همدیدی مورد مطالعه، به غیر از فصل زمستان که در اغلب نقاط روند کاهشی داشته است، تغییر قابل ملاحظه ای را نشان نمی دهد. روند افزایشی میانگین دماهای کمینه در فصول مختلف به ویژه در فصل زمستان نسبت به میانگین دماهای بیشینه بالاتر می باشد، در نتیجه می-توان گفت که اثر میانگین دماهای کمینه در مقیاس فصلی بر روی متوسط دمای مناطق مختلف ایران در زی دوره مورد بررسی، بیشتر می باشد. بیشترین فراوانی وقوع دوره های سرد نیز در نیمه اول دوره مطالعاتی و بیشترین فراوانی وقوع دوره های گرم در نیمه آخر دوره مطالعاتی به ویژه در دهه ی 2000 می باشد.
1. اکبری، مهری، مقبل، معصومه، 1391، "مطالعه تغییرات دمایی ایران در گذشته و پیش¬بینی روند آن آتی آن"، فصلنامه جغرافیا، شماره 22-21، صفحه 93-83.
2. اسمعیل¬نژاد، مرتضی، خسروی، محمود، علیجانی، بهلول، مسعودیان، سیدابوالفضل، 1392، " شناسایی امواج گرمایی ایران"، فصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره 33، صفحه 54-39.
3. حجازي زاده زهرا, عساكره حسين, صيادي فريبا، 1395، "تغيير اقليم و توزيع زماني- مكاني بارش در پهنه ايران زمين"، نشریه جغرافيا، شماره 50، صفحه 54-33.
4. دارند، محمد، ۱۳۹۲، "ارزیابی تغییرات نمایه¬های فرین دما بر روی پهنه استان کردستان طی نیم سده¬ اخیر"، مجله مخاطرات محیطی، شماره سوم، صفحه 92-75.
5. دوستکامیان، مهدی، حقیقی، اسماعیل، بور بوری، رضا، 1396، "واکاوی و شناسایی تغییرات مکانی پهنه¬های گرم و سرد دمایی ایران طی دوره¬های مختلف"، جغرافیا و مخاطرات محیطی، شماره بیست و دوم، صص 162-142.
6. عزيزي، قاسم، كريمي احمدآباد، مصطفي، سبک¬ خيز، زهرا، 1384، "روند دمايي چند دهه اخير ايران وافزايش CO2 "، نشريه علوم جغرافيايي دانشگاه تربيت معلم، شماره 5، صفحه 43-25.
7. عساكره، حسين، دوستكاميان، مهدي، 1396، "بررسي الگوي نواحي هم شيب تغييرات ميانگين دماي سالانه ايران"، نشریه جغرافيا و شماره 47، صفحه 162-149.
8. عساكره، حسين، 1391، "تغيير توزيع فراواني بار شهاي فرين شهر زنجان، مجله جغرافيا و برنامه¬ريزي محيطي"، شماره، 66-51.
9. عساکره، حسین، شادمان، حسن، 1395، "واکاوی آماری تغییرات فراوانی و دمای روزهای گرم در ایران زمین"، فصلنامه اطلاعات جغرافیایی سپهر، شماره 100، صفحه 156-147.
10. قویدل رحیمی، یوسف، فرج زاده اصل، منوچهر، غالی¬جهان، مهدی، 1396، "نقش ناهنجاری‌های دمایی کره زمین در تغییرپذیری دماهای حداقل ایران"، نشریه جغرافیا و برنامه ریزی، شماره 59، صفحه 261-243.
11. مسعودیان، ابوالفضل، دارند، محمد، ۱۳۹۲، "شناسایی و پهنه بندی نواحی دمای فرین سرد ایران"، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، شماره دو، ۵۴ - ۴۳.
12. ناصرزاده، محمدحسین، دوستکامیان، مهدی، بیرانوند، آذر، 1395، "تحلیل تغییرات الگوی درون دهه¬ای دمای ایران طی نیم قرن اخیر"،فصلنامه فضای جغرافیایی، سال شانزدهم، شماره¬ی 53، از صفحه 208-193.
13. Atilgan, A., Tanriverdl, C., Yucel, A., Oz, H., Degirmencl, H., 2017, “Analysis of long-term temperature data using Mann-Kendall trend test and Linear Regression methods: the case of the Southeastern Anatolia region”, Scientific Papers. Series A. Agronomy, Vol. LX, ISSN 2285-5785, Issn Cd-Rom 2285-5793, Issn online 2285-5807, Issn-l 2285-5785.
14. Beniston M, Stephenson DB. 2004. “Extreme climatic events and their evolution under changing climatic conditions. Global and Planetary Change 44: Pages 1–9.
15. Capozzi, V., Budillon, G., 2017, “Detection of heat and cold waves in Montevergine time series (1884–2015)”, Advances in Geosciences, Volume 44, Pages 35-51.
16. Cowan, T., A. Purich, S. Perkins, A. Pezza, G. Boschat, and K. Sadler, 2014: “More Frequent, Longer, and Hotter Heat Waves for Australia in the Twenty-First Century". J. Climate, 27, 5851–5871.
17. Dashkhuu, Dulamsuren, Pil Kim, Jong, Chun, Jong Ahn, Lee, Woo-Seop, 2015, "Long-term trends in daily temperature extremes over Mongolia”, Weather and Climate Extremes Volume 8, Pages26–33.
18. Easterling DR, Meehl GA, Parmesan C, Changnon SA, Karl TR, Mearns LO. 2000. “Climate extremes: observations, modeling and impacts”. Science 289: 2068–2074.
19. Fan, Ze-Xin, Brauning, Achim, Thomas, Axel, Lid, Jin-Bao and Caoa, Kun-Fang,2011, “Spatial and temporal temperature trends on the Yunnan Plateau (Southwest China) during 1961–2004”, International Journal of Climatology, DOI: 10.1002/joc.2214
20. Gay-Garcia C, Estrada F, Sanchez A. 2009. “Global and hemispheric temperatures revisited”. Climatic Change”, Volume 94, Issue 3–4, pp 333–349
21. Ghasemi , Ahmad Reza, 2015, “Changes and trends in maximum, minimum and mean temperature series in Iran”, Atmospheric Science Letters, Volume 16, Pages 366–372.
22. IPCC, In: Houghton, J.T., MeiraFilho, L.G., Callander, B.A., Harris, N., Kattenberg, A. and Maskell, K. (Eds.), 1996, “Analyzing and discovering historical changes in climatic system are one of the most important requirements in climate change study” , Climate Change 1995: The Science of Climate Change. Cambridge University Press, Cambridge; 65 P.
23. Karmeshu, Neha,2012, "Trend Detection in Annual Temperature & Precipitation using the Mann Kendall Test – A Case Study to Assess Climate Change on Select States in the Northeastern United States" , Master of Environmental Studies Capstone Projects. 47.
24. Ripley BD ,2004, spatial statistics. John Wiley & Sons, USA Pandzic, K., and T. Likso, 2005: Eastern Adriatic typical wind fieldpatterns and large-scale atmospheric conditions. Int. J. Climate., 3(25), 81–98.
25. Saleem, S., Shamsuddin, S., Tarmizi, I., Eun-Sung, C., Alaa, A., 2017, “Long-term trends in daily temperature extremes in Iraq”, Atmospheric Research, Volume 198, Pages 97-107.
26. Schaefer, D. and Domroes M., 2009,” Recent climate change in Japan – spatial and temporal characteristics of trends of temperature”. Clim. Past, 5, 13–19
27. Toreti, A., Desiato, F., 2008, "Temperature trend over Italy from 1961-2004", Theor. Appl. Climatology, 97: 991-1011.
