واکاوی چالش های اجتماعی و فرهنگی احداث سد در مناطق روستایی متأثر؛ مطالعه موردی: سد داریان هورامان
الموضوعات :
1 - پژوهشگر ارشد زبان، فرهنگ و ادبیات هورامی
الکلمات المفتاحية: سد داریان هورامان, اثرات اجتماعی و فرهنگی, سدسازی,
ملخص المقالة :
منطقه‌ی هورامان بنا به ویژگی های فرهنگی و طبیعی حاکم به‌طور اخص در ارتباط تنگانگی با طبیعت اطراف می‌باشد. از این نظر طرح‌های توسعه تأثیرات ملموس و مشخصی را بر زندگی اجتماعی افراد برجا می گذارند. هدف اصلی پژوهش حاضر واکاوی چالش های اجتماعی فرهنگی پروژة احداث سد داریان هورامان می باشد. تحقیق حاضر با روش توصیفی- پیمایشی انجام گرفت. جامعه آماری این تحقیق حوزه آبریز سیروان، از آبادی رودبار و بلبر تا سرخط نقطه صفر مرزی می باشد. با توجه به جمعیت متأثر مستقیم و غیرمستقیم 43522 نفر، حجم نمونه براساس فرمول کوکران 364 نفر برآورد شد که به روش نمونه گیری گلوله برفي انتخاب گردیدند و به پرسشنامه محقق ساخته پاسخ دادند. جهت تحلیل آماری داده ها از آزمون ناپارامتریک خی دو استفاده شد. نتایج آزمون خی دو نشان داد که احداث سد بر ابعاد فرهنگی و اجتماعی اثر معناداری دارد (P<0/05). از دیدگاه پاسخگویان احداث سد در ابعاد فرهنگی، اجتماعی چالش جدی ایجاد کرده است. با توجه به اثرپذیری ابعاد مورد‌نظر از احداث سد می توان گفت از نظر پژوهش حاضر مهمترین چالش های ایجاد شده در منطقه مورد مطالعه، تهدیدی علیه نظام های سنتی فرهنگی و اجتماعی و تا حدودی معیشتی هورامان بوده است که این امر خود منجر به ترس از دست دادن هویت، از بین رفتن همبستگی، تهدید نظام های باغداری و معماری و زبان شده است. از سوی دیگر کمرنگ شدن آداب و رسوم محلی و در نتیجه بطور غیرمستقیم کاهش سرمایه‌های اجتماعی از دیگر تبعات سوء احداث سد مذکور می باشد.
احمدي اوندی، ذوالفقار؛ بهمنی، سجاد؛ سپهوند، عزیزالله و لجم اورك مرادي، علی. (1393)، «ارزیابی پیامدهاي اجتماعی و فرهنگی پروژه احداث سد کارون 3 شهرستان ایذه»، فصلنامه توسعه اجتماعی (توسعه انسانی سابق)، دوره 8، شماره3 ، صص52-27
اصل¬هاشمی، احمد؛ حسینی، اقبال. (1387)، تحلیلی بر کیفیت آب های معدنی بطری شده در ایران، دومین همایش تخصصی مهندسی محیط زیست، لینک ثابت ثبت مقاله در پایگاه سیویلیکا http://www.civilica.com/Paper-CEE02-CEE02_096.html
ایرانی، جمال؛ وحدانی، اقبال؛ مشیرپناهی، کیهان؛ محمدزاده، جمال. (1393)، استان شناسی کردستان (اجرای آزمایشی)، شرکت چاپ و نشر کتاب های درسی ایران، چاپ پنجم
پیرستانی، محمدرضا؛ شفقتی، مهدی. (1388)، «بررسي اثرات زيست محيطي احداث سد»، فصلنامه پژوهشي جغرافياي انساني، سال اول، شماره سوم، صص 50-39
دستورالعمل ارزیابی اثرات طرح های سدسازی بر محیط زیست، (1384)، وزارت نیرو، شرکت مدیریت منابع آب ایران، نشریة شمارة 250 الف
درخشان، مرتضی و طغیانی، مهدی. (1394)، «روش شناسی تهیة ارزیابی فرهنگی-اجتماعی برای طرح های اقتصادی»، راهبرد فرهنگ، شماره بیست و نهم، صص 35-7
رحمتی، علیرضا و نظریان، اصغر. (1389)، «آثار اقتصادی- اجتماعی و محیط زیستی سکونتگاههای مشمول جابه‌جایی ناشی از ایجاد سدها (مطالعه موردی سد گتوند علیا، رودخانه کارون)»، پژوهش‌های محیط‌زیست، سال 1، شماره 2، صص 66-53
روچ، کریس. (1387)، ارزیابی تأثیر اجتماعی، ترجمه¬ي حسن چاوشیان، تهران: نشر اختران با حمایت مالی دفتر مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداري تهران، تهران
سايت رسمي خبرگزاری میراث فرهنگی، http://www.chn.ir
سایت رسمی شرکت منابع آب ایران، http://daminfo.wrm.ir
شایان، حميد؛ جوان، جعفر و کدیور، علی اصغر (1388)، «تحليل اثرات اجتماعی، اقتصادي و محيطي سدهای كارده مشهد و بیدواز اسفراین»، مجلة جغرافیا و توسعة ناحیه ای، شماره ی سیزدهم، صص 43-19
شركت توسعه منابع آب و نيروي ايران، مطالعات جامع توسعه منابع آب حوضه سيروان. (1387) کد طرح۳۳۸۴۰۹۰ کد بخش١٠٦٠
طالب، مهدي، (1391) شیوه هاي علمی مطالعات اجتماعی (روش تحقیق کمی و کیفی)، مؤسسه ي انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم، تهران
طالبیان، سید امیر، عمرانی مجد، عبداله (1386)، «ارزیابی تأثیرات اجتماعی پروژه های صنعت نفت و گاز»، فصلنامة مدیریت و منابع انسانی در صنعت نفت، سال اول، شماره 1، صص 122-102
کمیسیون جهانی سدها، سدها و توسعه (1386)، ترجمه کدیور، محمد سعید، انتشارات موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی، تهران
ملك حسيني، افسانه و ميرك زاده، علي اصغر. (1393)، «ارزيابي تأثيرات اجتماعي سد سليمان شاه سنقر بر روستاهاي تحت پوشش شبكة آبياري و زهكشي سد»، پژوهش هاي روستايي، دورة ۵، شمارة ۳، صص 610-589
میرزایی، علی؛ هاشمی، سید ضیا؛ حیدري، کاوس و میرزایی، حسین (1390)، «تأثیرات اجتماعی ساخت سدها بر مردم حوزه ي تحت تأثیر سد، با بررسی سد بزرگ کارون 3، کارون 4 و گتوند علیا»، اولین کنفرانس بین المللی و سومین کنفرانس ملی سد و نیروگاههاي برق آبی
وزارت نيرو، شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران. (1386)، طرح های مطالعاتی آب های مرزی غرب کشور، طرح سد گردلان (داريان) پروژه 103، مطالعات مرحله يكم، آبان ماه
وزارت نیرو، طرح سد داریان، شرکت توسعة منابع آب و نیروی ایران. (1384)، مهندسین مشاور بندآب
شبکة بهداشت و درمان شهرستان پاوه و سروآباد. (1395)، اطلاعات جمعیتی سرشماری
Cernea Michael M، Kudat Ayse، (1997) Social Assessments for Better Development ،Case Studies in Russia and Central Asia، ENVIRONMENTALLY SUSTAINABLE DEVELOPMENT STUDIES AND MONOGRAPHS SERIES NO .16
Sait Tahmicioglu، M.، Anul، N.، Ekmekci، F. and Durmus، N. 2007. "Positive and negative impact of dams on the environment". International Congress on River Basin Management، Turkey، Chapter 2، 759-769.
Maguire R.P. 2007. How can scientific research be more effective integrated into public policy making? Agricultural Water Management: Proceedings of workshop on Strengthening Science-based Decision making in Developing Countries، June 4-9، 2005، Tunisia، National Academy of Science، Washington D.C.، USA.
Social impacts of large dam projects: A comparison of international case studies and implications for best practice. Bryan Tilt، Yvonne Braun، Daming He. Journal of Environmental Management 90 (2009) S249–S257. Contents lists available at ScienceDirect
