دستاوردهاي پياده‌سازي طرحهاي اينترنشيپ در صنعت برق خراسان
الموضوعات :
احد ضابط
1
(دانشگاه فردوسی مشهد)
اميررضا تجدد
2
(شركت برق منطقه‌اي خراسان)
الکلمات المفتاحية: اينترنشيپ, طرح تحقيقاتي, اعضای تيم پروژه, دستاوردها,
ملخص المقالة :
اينترنشيپ به معناي كارورزي يكي از مؤثرترين روش‌هاي تربيت منابع انساني كارامد است كه با جهت‌گيري انجام پژوهش‌هاي صنعت برق، علاوه بر حل برخی مشكلات این صنعت با هزينه‌ي كم، در برقراري ارتباط ميان صنعت و دانشگاه نقش بسيار مؤثري داشته است. طرح اينترنشيپ در شرکت برق منطقه‌ی خراسان با همکاري دانشگاه فردوسي مشهد در سال 1382 با 25 پروژه‌ی تحقيقاتي آغاز شد و از آن زمان تاکنـون تعداد 165 پروژه‌ی کوچک تحقيـقاتـي به انجام رسیده است. اجراي طرح اينترنشيپ در شرکت برق منطقه‌ی خراسان طي سال‌هاي 1382 تا 1387، علاوه بر نتایج مثبت و رضایتبخش پروژه‌ها، گسترش ارتباط صنعت برق با دانشگاه، آشنایی و همکاری 72 استاد با صنعت برق، کارورزی و کسب تجربه‌ی صنعتی، پژوهش و کار تیمی توسط 354 دانشجو، ارتباط تنگاتنگ 162 همکار صنعت برق با دانشگاه و تیم‌های پژوهشی دانشگاهی، افزایش ارتباط و اعتماد مسئولین صنعت برق و دانشگاه در همکاری‌های پژوهشی، افزایش علاقه‌مندی در واحدهای صنعت برق به سفارش‌های پژوهشی و همکاری با دانشجویان و همچنین آماده شدن زمینه‌های گسترش فعالیت‌های مشترک در پروژه‌های بزرگ مطالعاتی و پژوهشی را می‌توان به عنوان دستاوردهای طرح اینترنشیپ ذکر کرد.
1. "Japan Industry and Management of Technology Program – Internship Info"http://www.greenmtn.edu/parkj.aspx
2. "MIT Internship and job Opportunities" FOR MIT STUDENTS-http://www.fims.uwo.ca/mit/internships/index.htm
3. "Open Door Internships Expand Learning", MIT Univ. April 2005.htm
4. "رويه‌ی اجرايي طرح اينترنشيپ"، انتشارات شرکت ساپکو، 1380.
5. رناسي، فاطمه، "طرح اينترنشيپ در دانشگاه MIT"، پنجمين کنگره‌ی سراسري همکاري‌هاي دولت، صنعت و دانشگاه، 1379.
6. ضابط، احد، "اينترنشيپ الگویي مناسب براي همکاري‌هاي دولت، دانشگاه و صنعت" نهمين کنگره سراسري همکاري‌هاي دولت، صنعت و دانشگاه، 1384.
دستاوردهاي پياده‌سازي طرحهاي اينترنشيپ
در صنعت برق خراسان
احد ضابط * اميررضا تجدد **
* دانشگاه فردوسي مشهد
** شركت برق منطقه‌اي خراسان
ahad@um.ac.ir research1414@yahoo.com
چكيده: اينترنشيپ به معناي كارورزي يكي از مؤثرترين روش‌هاي تربيت منابع انساني كارامد است كه با جهت‌گيري انجام پژوهش‌هاي صنعت برق، علاوه بر حل برخی مشكلات این صنعت با هزينه‌ي كم، در برقراري ارتباط ميان صنعت و دانشگاه نقش بسيار مؤثري داشته است. طرح اينترنشيپ در شرکت برق منطقه‌ی خراسان با همکاري دانشگاه فردوسي مشهد در سال 1382 با 25 پروژه‌ی تحقيقاتي آغاز شد و از آن زمان تاکنـون تعداد 165 پروژه‌ی کوچک تحقيـقاتـي به انجام رسیده است. اجراي طرح اينترنشيپ در شرکت برق منطقه‌ی خراسان طي سال‌هاي 1382 تا 1387، علاوه بر نتایج مثبت و رضایتبخش پروژه‌ها، گسترش ارتباط صنعت برق با دانشگاه، آشنایی و همکاری 72 استاد با صنعت برق، کارورزی و کسب تجربه‌ی صنعتی، پژوهش و کار تیمی توسط 354 دانشجو، ارتباط تنگاتنگ 162 همکار صنعت برق با دانشگاه و تیم‌های پژوهشی دانشگاهی، افزایش ارتباط و اعتماد مسئولین صنعت برق و دانشگاه در همکاری‌های پژوهشی، افزایش علاقه‌مندی در واحدهای صنعت برق به سفارش‌های پژوهشی و همکاری با دانشجویان و همچنین آماده شدن زمینه‌های گسترش فعالیت‌های مشترک در پروژه‌های بزرگ مطالعاتی و پژوهشی را می‌توان به عنوان دستاوردهای طرح اینترنشیپ ذکر کرد. کلید واژه: اينترنشيپ، طرح تحقيقاتي، اعضای تيم پروژه، دستاوردها |
مقدمه
يکي از روش‌هاي آموزش عملي که در دانشگاه‌هاي معتبر جهان جايگاه ويژه‌اي دارد، کارورزي يا اينترنشيپ است. اينترنشيپ به عنوان بخشي از آموزش دانشجويان در دانشگاه‌هاي معتبر دنيا پذيرفته شده است. به عنوان مثال دانشگاه‌هاي M.I.T.، استنفورد، هاروارد، تورنتو و واترلو باهمکاري شركت‌هاي بزرگي همچون جنـرال موتـورز، فـورد، موتـورولا، اينتل، I.B.M. و ... طرحهاي اينترنشيپ را اجـرا مي‌کنند. اينترنشيپ باتوجه به اهداف تعريف‌شده به شکل‌هاي مختلف و در سطوح متفاوتي اجرا مي‌شود]3-1[. اين آموزش‌ها که براي تربيت عملي دانشجويان و آشنايي ايشان با واقعيت‌هاي صنعتي طراحي شده، يکي از بهترين برنامه‌هاي ايجاد ارتباط صنعت و دانشگاه و رفع مشکلات كوچك صنايع است. شرکت ساپکو در سال 1378 پس از بررسي طرحهاي موجود اينترنشيپ در جهان و با بررسي امکان اجراي کارورزي در ايران اين طرح را به صورت پايلوت در دانشگاه صنعتي‌شريف به اجرا گذاشت]4]. از جمله سازمان‌هاي ديگري که از طرح اينترنشيپ حمايت کرده و پروژه‌هاي كوتاه مدت پژوهشي خود را از اين طريق انجام مي‌دهند، مي‌توان از شرکت پتروشيمي بندر امام، مرکز پژوهش‌هاي شوراي شهر مشهد، شرکت انتقال گاز خراسان و طرح تحقيقات اساسي وزارت صنايع و معادن نام برد. طرحهاي اينترنشيپ در وزارت نيرو براي اولين بار در کشور از طريق شركت برق منطقه اي خراسان از سال 1382 با بيست و پنج پروژه شروع به فعاليت کرد. موفقيت‌هاي روزافزون اين طرح شرايط گسترش فرهنگ تحقيق و پژوهش‌هاي علمي- صنعتي در صنعت برق را فراهم آورده و نظر شركت‌ها و واحدهاي مختلف زيرمجموعه را به رويكرد عملي آن در انجام طرحهاي پژوهشي جلب نکرده و موجب توسعه‌ی این طرح و استقبال بخش‌های مختلف صنعت برق شده است. طرح اینترنشیپ در جهان به شکل‌ها و عناوین مختلف از جمله، اینترنشیپ دولتی، اینترنشیپ تابستانی، اینترنشیپ مدیریتی، اینترنشیپ کارآفرینی و اینترنشیپ صنعتی انجام می‌شود. در صنعت برق با توجه به اهداف تعريف شده و رويه‌ی اجرايي، اين طرح را مي‌توان به عنوان اينترنشيپ تحقيقات صنعتي (Industrial Research Internship) دسته‌بندي کرد]5].
1. اهداف طرح اينترنشيپ درشرکت برق منطقه خراسان
اهداف طرح اینترنشیپ را در صنعت برق می‌توان به صورت زیر خلاصه کرد:
· حل مشكلات صنعت برق استان در قالب پروژه‌هاي كوتاه‌مدت و با هزينه‌ی مناسب به كمك دانشگاه
· توسعه و ارتقاي سطح همكاري و ارتباط صنعت برق با دانشگاه
· فراهم کردن مقدمات اجراي ساير طرح‌ها و پروژه‌هاي تحقيقاتي بزرگتر (فاز صفر پروژه‌ی تحقيقاتي)
· فعال شدن کارشناسان صنعت برق در پروژه‌های پژوهشی و ارتباط با مجامع علمي
· آشنايي صنعت برق با اساتيد دانشگاه و شناسايي دانشجويان كارامد
· زمينه‌سازي برای جذب فارغ‌التحصيلان زبده برای توسعه‌ي منابع انساني صنعت برق استان
· آشنايي دانشگاهيان با مشكلات صنعت برق در استان
· كسب تجربه‌ی پروژه‌هاي صنعت برق توسط دانشجويان و ايجاد انگيزه و اعتماد به نفس
· فعال کردن تيم‌هاي پروژه‌ی دانشگاهي و انتقال مهارت‌هاي كار تيمي‌به دانشجويان
· استفاده از امكانات پژوهشي دانشگاه و فعال كردن آزمايشگاه‌ها برای خدمات پژوهشی
· استفاده از خلاقيت وپويايي دانشجويان فعال و متعهد
· ايجاد خودباوري در دانشجويان و زمينه‌سازي فعاليت‌هاي كارآفريني
2. مراحل اجرایي انجام طرح
مراحل اجراي طرح اينترنشيپ شامل موارد ذيل است :
· درخواست از واحدهاي صنعت برق برای اعلام مشكلات و تعيين عناوين آنها
· بررسي اوليه، تصويب و اعلام عناوين به دانشگاه
· فراخوان دانشگاه به اساتيد برای اعلام آمادگي اجراي طرح‌ها توسط ايشان
· برگزاري جلسات بازديد اساتيد از واحدهاي ذيـربط صنعت بـرق وتكميل فـرم شناسنامه‌ي پروژه
· تأييد فرم شناسنامه‌ي پروژه توسط واحد مربوط واعلام به دفتر تحقيقات و استانداردهاي شركت برق
· بررسي و تصویب پروژه‌هاي قابل اجرا توسط شرکت برق
· اعلام طرحهاي مصوب به دانشگاه و عقد قرارداد اينترنشيپ بين شركت برق و دانشگاه.
· اجراي پروژه‌ها، كنترل پروژه و زمانبندی پروژه‌ها در حين اجرا
· ارزيابي نتايج پروژه‌ها وجمع بندي نتايج طرح.
3. خصوصيات و ويژگي‌هاي طرح
مرجع ]6] ویژگی‌های طرح اینترنشیپ را بیان و تشریح کرده است]6[. در اینجا فقط به ذکر چند ویژگی بسنده می‌شود:
· تقاضامحور بودن پروژه‌ها
· تعريف صحيح پروژه‌ها
· تصويب سريع
· تأمین به موقع منابع
· کنترل پروژه و برنامه‌ی زمانبندی و رفع مشکلات پروژه‌ها حین اجرا توسط
· کار تیمی در هر پروژه و یک حرکت پژوهشی بزرگ در کل طرح (شامل25 تا 35 پروژه)
4. وضعيت آماري طرحهاي اجرا شده
آمار طرح‌ها به تفکيک "واحدهاي صنعت برق" و "نفرات مرتبط با طرح" به‌ترتيب در جدول‌ها 1 و 2 ارائه شده‌اند. در اين طرح طي شش سال تعداد 72 نفر استاد (مجري پروژه)، 354 نفر دانشجو (همکاران دانشجوي پروژه)، 162 نفر همکار واحد صنعت برق، 123 نفر ناظر از واحدهای صنعت برق و 13 نفر ناظر دانشگاهي با طرح همكاري داشته‌اند که در مجموع 800 نفر پروژه در طرح فعالیت پژوهشی همکاری داشته‌اند. از 165پروژه‌ی اجرا شده در صنعت برق خراسان، تعداد 83 پروژه از حوزه‌ي ستاد شرکت برق منطقه‌ی خراسان و 82 پروژه در شركت‌هاي وابسته به صنعت برق (از جمله شرکت‌هاي مديريت توليد برق يا نيروگاه‌ها و شرکت‌هاي توزيع نيروي برق) و در انجام پروژه‌ها سهيم و شریک بوده‌اند. در سال جاري، به دليل استقلال شرکت‌هاي توزيع، طرحي از سوي اين شرکت‌ها تعريف نشده که در جدول1 مشهود است. با يک نگاه کلي ملاحظه مي‌شود که تعداد طرحهاي اجرا شده در حوزه‌ي ستاد شرکت برق منطقه‌اي خراسان روند صعودي داشته و تمايل به رفع مشکلات در حوزه‌ي ستاد شرکت یا به عبارتی اجرای پروژه در حوزه‌ی علوم انسانی طي شش سال در حال افزايش است.
|
جدول 1. آمار پروژه‌های اینترنشیپ به تفکيک واحدهاي صنعت برق
|
جدول 3. بودجه ساليانه طرح‌ها برق
|
5.دستاوردهاي پياده‌سازي طرح
هرچند سابقه‌ی اجراي طرح در شرکت برق منطقه‌ی خراسان خيلي طولاني نبوده ولی بررسي‌ها و ارزيابي‌هاي انجام شده حاکي از رضايت اغلب مدیران و متوليان بخش‌هاي مختلف صنعت برق از طرح اینترنشیپ و پروژه‌های انجام شده است. برخی از دستاوردهاي طرح را می‌توان به صورت زیر بیان کرد. رفع مشکلات کوچک صنعت برق خراسان، اجراي پروژه‌هاي مفيد کوچک با زمان کوتاه و صرف هزينه‌ی کم، اجراي فاز صفر برخی پروژه‌های بزرگ، مهيا شدن زمینه برای اجراي طرحهاي بزرگ، روشن شدن وضعيت برخي از ابهامات طرحهاي فني و صنعتي و در نتیجه جلوگیری از هزينه‌کرد اضافي در پروژه‌هاي بزرگ، ارائه‌ی راهکارهاي جديد براي انجام بهتر امور در صنعت برق، اجرای پروژه‌های متوسط در قالب چند پروژه‌ی همزمان کوچک، ایجاد فضای همکاری و تعامل با دانشگاه، امکان ارتباط نزدیک و بی‌واسطه با اساتید دانشگاه، حضور اساتید دانشگاه در پروژه‌های مختلف صنعت برق، امکان حضور گسترده‌ی دانشجویان در صنعت برق، تشخیص مشکلات متعدد و تعیین عناوین پروژه‌های کاربردی، تعریف پروژه‌های تحصیلات تکمیلی و پروژه‌های بزرگ و بنیادی صنعت برق. اجرای تعداد زیاد پروژه‌های کوچک توسط یک ستاد متشکل از اساتید دانشگاه و همکاران دفتر تحقیقات شرکت برق امکان بررسی و ارزیابی یک برنامه‌ی کامل پژوهشی ایجاد کرده که این مهم به صورت علمی و در قالب دو پروژه‌ی اينترنشيپ به عنوان ارزیابی نتايج پروژه‌ها در حال انجام است.
|
در این بخش به ذکر نمونه‌‌هايي از پروژه‌های اينترنشيپ می‌پردازیم.
پروژه‌ی "بهينه‌سازی تيرهای بتنی خطوط توزیع برق" توسط شرکت توزيع نيروي برق خراسان رضوي پیشنهاد و با همکاری این شرکت اجرا شد. در این طرح پس از شبیه‌سازی تیرهای مورد نظر و اعمال تغییراتی در آرایش و قطر ميل‌گردها، شرایط مناسب‌تری برای ساخت تیرهای بتنی پیشنهاد شد. شرایط جدید به صورت آزمایشی در کارگاه مربوطه تولید و تحت آزمایش قرار گرفت. کاهش هزینه برای هر تير بتنی 60000 ريال برای یک کارگاه کوچک پانصد میلیون ریال در سال ارزیابی شد که روش جدید در کارگاه مورد استفاده قرار گرفت. در این پروژه علاوه بر تغییرات آرایش میل‌گردها، اختلاط بتن نیز بررسی شد و پیشنهاد جدید کاهش انواع مواد اولیه را دربرداشت که برای کارگاه‌های کوچک و غیر مکانیزه در کاهش تغییرات اختلاط تأثیر به‌سزایی خواهد داشت.
پروژه‌ی "امکان‌سنجی جايگزينی کوپلينگ هيدروليکی با کوپلينگ صلب در اف-دی-فن‌های بويلر" در شرکت مديريت توليد نيروي برق طوس تعريف و اجرا شد. این امکان‌سنجي که منجر به تصمیم‌گیری مناسب شد بنابر استعلام در صورت انجام در قالب پروژه‌ی بهينه‌سازي نيروگاه توسط شرکت مشاور حداقل پانصد میلیون ريال هزينه در بر می‌داشت که بيش از ده برابر هزينه‌ی اجراي پروژه‌ی اينترنشيپ است.
پروژه‌ی "بررسی روش‌های برنامه‌ريزی فني برق در
کشورهای در حال توسعه و صنعتی" توسط دفتر برنامه‌ريزي فني شرکت برق پیشنهاد و با همکاری این دفتر اجرا شد. نتايج و دستاوردهاي طرح طي نشستي با حضور مديران ارشد وزارت نيرو و شرکت توانير توسط معاون برنامه‌ريزي و تحقيقات شرکت ارائه شد. مديران ارشد صنعت برق بر اهميت يافته‌ها و نتايج طرح صحه گذاشته و درخواست کردند گزارش پايان‌يافته پروژه برای بهره‌برداري بيشتر در اختيار ايشان قرار گيرد. به اذعان مدیران صنعت برق این پروژه براي صنعت برق بسيار ارزشمند بوده و افق جدیدی را در برنامه‌ریزی فنی برق پیش روی صنعت قرارداده است و گزارش پروژه با طرحهاي مشاوره‌اي بزرگ با هزینه‌های بسیار بالاتر قابل مقایسه بوده و حتی با کيفيت بالاتری به انجام رسیده است.
پروژه‌ی "مقايسه‌ی مبدل‌های حرارتی روغن واحدهای AEG، آلستوم و هيتاچی GEF5" توسط شرکت مديريت توليد نيروگاه‌هاي گازي خراسان (نيروگاه شيروان) پیشنهاد شد. مدير محترم این نيروگاه به عنوان ناظر در تمامی جلسات کنترل پروژه شرکت کرد. برای انجام اندازه‌گیری‌های مورد نیاز این پروژه مبدل‌های حرارتی دو نیروگاه در حال تعمیر اساسی مورد استفاده قرار گرفتند. بدیهی است در صورت عدم‌حضور و عنایت مدیر محترم نیروگاه شیروان انجام هماهنگی‌های لازم غیرممکن بود. پس از به دست آوردن داده‌های دقیق و حقیقی تحلیل نرم‌افزاری مبدل حرارتی مناسب را تعیین و نتایج آن پروژه برای سفارش ساخت مبدل مناسب در اختیار نیروگاه قرار گرفت. نکته‌ای که نویسنده هیچ‌گاه از یاد نخواهد برد بیان احساسات مدیر نام برده در آخرین جلسه کنترل پروژه است که دانشجویان، اساتید و همکاران ایشان را در جلسه بسیار تحت تأثیر قرار داد. این مدیر حضور دانشجویان و تیم پروژه را در نیروگاه موجب نشاط و تحرک در نیروگاه دانست و با تأسفی عمیق پایان یافتن پروژه را موجب عدم حضور برنامه‌ریزی شده خود و کارشناسان نیروگاه در محیط دانشگاه عنوان می‌کرد.
6. نتيجه گيري
این مقاله مروری بر وضعیت طرح اینترنشیپ در صنعت برق کرده و با بیان اهداف، رویه‌ی اجرایی و ویژگی‌های طرح، به بررسی دستاوردهای طرح اینترنشیپ در شرکت برق منطقه‌ای خراسان پرداخته است. طرح اینترنشیپ از شش سال قبل در شرکت برق منطقه‌ای خراسان آغاز شده و تا کنون بیش از 165 پروژه تعریف و به اجرا گذارده شده‌اند. از جمله دستاوردهاي طرح می‌توان به مواردی از قبیل رفع مشکلات کوچک صنعت برق خراسان، اجراي فاز صفر برخی پروژه‌های بزرگ، زمینه‌سازی انجام طرحهاي بزرگ، رفع ابهامات طرحهاي فني و صنعتي و جلوگیری از هزينه‌کرد اضافي در پروژه‌هاي بزرگ، ارائه‌ی راهکارهاي جديد براي انجام بهتر امور در صنعت برق، ایجاد فضای همکاری و تعامل با دانشگاه، حضور اساتید دانشگاه در پروژه‌های مختلف صنعت برق، امکان حضور گسترده‌ی دانشجویان در صنعت برق، تشخیص مشکلات متعدد و پروژه‌های کاربردی، تعریف پروژه‌های تحصیلات تکمیلی و پروژه‌های بزرگ و بنیادی صنعت برق اشاره کرد.
منابع
1. "Japan Industry and Management of Technology Program – Internship Info"http://www.greenmtn.edu/parkj.aspx
2. "MIT Internship and job Opportunities" FOR MIT STUDENTS-http://www.fims.uwo.ca/mit/internships/index.htm
3. "Open Door Internships Expand Learning", MIT Univ. April 2005.htm
4. "رويه‌ی اجرايي طرح اينترنشيپ"، انتشارات شرکت ساپکو، 1380.
5. رناسي، فاطمه، "طرح اينترنشيپ در دانشگاه MIT"، پنجمين کنگره‌ی سراسري همکاري‌هاي دولت، صنعت و دانشگاه، 1379.
6. ضابط، احد، "اينترنشيپ الگویي مناسب براي همکاري‌هاي دولت، دانشگاه و صنعت" نهمين کنگره سراسري همکاري‌هاي دولت، صنعت و دانشگاه، 1384.
