بررسی دیدگاه ابنسینا و انتقادات ابوالبرکات درباره عقل و نقّادی آنها
الموضوعات : Islamic theologyمستانه بیرانوند 1 , محمدرضا شمشیری 2 , مهدی دهباشی 3
1 - دانشجویدکتری،گروه فلسفه و کلام اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، دانشگاهآزاد اسلامی، خوراسگان، ایران
2 - گروه فلسفه و کلام اسلامی ، دانشگاه آزاد اسلامی ،واحد اصفهان
3 - گروه فلسفه و کلام اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاهآزاد اسلامی، خوراسگان، ایران
الکلمات المفتاحية: ابنسینا, ابوالبرکات, الهیات, عقل, نقد.,
ملخص المقالة :
در جهان اسلام مؤسس فلسفه مشاء ابنسیناست که دارای ویژگیهای مخصوص به خود است. متأخرین ابنسینا هم از این فلسفه بهره بردهاند و هم بر آن نقد وارد کردهاند. یکی از این متأخرین ابوالبرکات بغدادی است که خوانشی منتقدانه از اندیشههای ابنسینا عرضه کرده است و با چنین خوانشی اندیشههایی نو از خود بهجای گذاشته است. در این مقاله با روش توصیفی - تحلیلی نخست دیدگاه ابنسینا در باره عقل تا آنجا که مورد نقد ابوالبرکات بوده، تبیین و تحلیلشده سپس نقدهای ابوالبرکات بر آن مسائل تشریح شده است و در آخر با ارزیابی و نقد دیدگاه ابوالبرکات، میان آن دو داوری شده است. انتقادات ابوالبرکات بر ابنسینا در باره عقل عبارتاند از یکی بودن نفس و عقل و عقل نظری و عملی، فاعلیت عقل فعال، تعداد عقول، عقل نامیدن خداوند و نظریه آفرینش. با ارزیابی میان ابنسینا و ابوالبرکات در مورد مسائل پیشگفته این نتیجه به دست آمد که بسیاری از نقدهای ابوالبرکات بر ابنسینا قابلدفاع و برخی از آنها نادرست به نظر میرسد.
ابنسینا، حسین، (۱۳۷۹)، الاشارات و التنبیهات، مع الشرح للمحقق نصیرالدین الطوسی و شرح الشرح للعلامه قطب الدین الرازی، ج ۳ و ۲، تهران، دفتر نشر کتاب.
ابنسینا، بوعلی (1364)، النجاة من الغرق فی بحر الضلالات، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
حسین بن عبدالله، (1404)، الشفاء، الالهیات، قم: منشورات مکتبه آیه الله العظمی المرعشی النجفی.
محقق ابراهیم مدکور.
حسین بن عبدالله، (1404)، الشفاء، النفس، قم: منشورات مکتبه آیه الله العظمی المرعشی النجفی، محقق ابراهیم مدکور.
ابن سینا، (۱۳۶۳)، مبدا و المعاد، تصحیح عبدالله نورانی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
ابنسینا، بوعلی (1379)، التعلیقات. قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسالمی، الطبعه االولی.
ابنسینا، حسین(1361)، روانشناسی شفا: الفن السادس من کتب الشفا ترجمه اکبرداناسرشت، نشر: امیرکبیر تهران.
ابنسینا، بوعلی (1383)، دانشنامه علایی، رساله منطق، مقدمه و حواشی و تصحیح: دکتر محمد معین و سید محمد مشکوه، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و دانشگاه همدان.
ارسطو، (1366)، متافیزیک، ترجمه: شرف الدین خراسانی (شرف)، تهران: گفتار.
بغدادی، ابوالبرکات، المعتبر، اصفهان: انتشارات دانشگاه اصفهان.
سهروردی، شهابالدین یحیی (1380)، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، جلد یکم، تصحیح و مقدمه از هانری کربن، تهران، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
سهروردی، شهابالدین یحیی (1380)، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، جلد دوم، تصحیح و مقدمه از هانری کربن، تهران، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
سهروردی، شهابالدین یحیی (1380) مجموعه مصنفات شیخ اشراق، جلد سوم، تصحیح و مقدمه از سید حسین نصر، تهران، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
سیاح، احمد، (1371) فرهنگ بزرگ جامع نوین، تهران، انتشارات اسلام، چاپ پانزدهم.
صلیبا، جمیل، (۱۳۶۶) فرهنگ فلسفی، ترجمه منوچهر صانعی دره بیدی، تهران، حکمت.
ملاصدرا، محمدبن ابراهیم (1383)، الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة العقلیة، ج 8، تصحیح علی اکبر رشاد، چاپ اول، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، تهران، 1383.
یزدانپناه، یدالله، و مجید احسن، (زمستان ۱۳۸۹) «عالم عقول از منظر ابنسینا و شیخ اشراق»، در مجله معرفت فلسفی، شماره ۲.
