بررسی تطبیقی اصول و سیاست های کلان حکمرانی لیبرال و اسلامی: با نگاهی بر حکمرانی قضایی(۱)
الموضوعات : Judical Governanceسید صمصام الدین قوامی 1 , سید نیما نوروزی 2
1 - مدیر بنیاد فقهی مدیریت اسلامی و استاد درس خارج حوزه علمیه قم، قم، ایران
2 - گروه فقه و حقوق خصوصی، دانشکده علوم و معارف، جامعه المصطفی العالمیه و سطوح عالیه قم، حوزه علمیه قم، قم شریف، ایران
الکلمات المفتاحية: حکمرانی اسلامی, حکمرانی لیبرالی, عدالت اجتماعی, مالکیت کوثری, آزادی فردی,
ملخص المقالة :
حکمرانی اسلامی و لیبرالی دو مدل متفاوت از حکمرانی هستند که بر اساس اصول خاص خود به مدیریت و اداره جوامع پرداختهاند. حکمرانی لیبرالی بر آزادی فردی، مالکیت خصوصی و رقابت آزاد تأکید دارد، اما در عمل با چالشهایی مانند نابرابریهای اجتماعی، تمرکز ثروت در دست اقلیتها و ضعف در تأمین عدالت اجتماعی مواجه است. در مقابل، حکمرانی اسلامی بر عدالت اجتماعی، توزیع عادلانه ثروت و مسئولیت اجتماعی تأکید دارد. در این مدل، مالکیت بهعنوان امانت الهی شناخته شده و باید در خدمت خیر عمومی باشد. حکمرانی اسلامی همچنین بر مسئولیت فردی در چارچوب جامعه دینی و اخلاقی تأکید دارد و دولت را موظف به تأمین رفاه عمومی و کاهش نابرابریها میداند. این مقاله به مقایسه اصول حکمرانی اسلامی و لیبرالی در زمینههای مختلف مانند عدالت، آزادی، مالکیت و حکمرانی پرداخته و به تحلیل نقاط قوت و ضعف هر یک میپردازد. در نهایت، بر این باور است که حکمرانی اسلامی میتواند بهعنوان یک مدل مناسب برای ایجاد جامعهای عادلانه و پایدار جایگزین حکمرانی لیبرالی در نظر گرفته شود.
قرآن کریم.
نهج البلاغه.
حکیم، سیدمحسن، ۱۳۳۶ق منهاج الصالحین، ج۲، نجف اشرف: مطبعة الغری،
حلبی، ابوالصلاح (1402 ق). الکافی فی الفقه. اصفهان، مکتبه امیرالمومنین A.
خراسانی تریییزی، یوسف. (1374). کلمیه جامعریه ییمس کاییمری نر مرنیای ییورا و مشروطه و مجلس یورای ملی و توافق مشیروطه بیا قیانون اسلامی: رسائل مشروطه. تهران: کویر.
خسروپناه، عبدالحسین (۱۳۹۵)، فلسفه شناخت، تحقیق و تدوین حسن پناهی آزاد، قم: نشر معارف.
خسروپناه، عبدالحسین و مهدی عاشوری (۱۳۹۴)، روششناسی علوم اجتماعی، تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
خسروپناه، عبدالحسین. (1390). کلام جدید با رویکرد اسلامی (چاپ دوم). قم: نشر معارف.
خسروپناه، عبدالحسین، پاسخ به اشکال آیةالله فاضل لنکرانی، 18:9:1397: ijtihadnet.ir.
خسروپناه، عبدالحسین؛ عاشوری، مهدی و عنابستانی، ابوالفضل (۱۳۹۲)، اندیشههای حکمی–اجتهادی شهید آیتالله محمدباقر صدر، تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
خلخالی، سید محمد مهدی موسوی (1425 ه ق)، الحاکمیة فی الإسلام، قم: مجمع اندیشه اسلامی.
خمینی، سید روحالله. (1372). شرح چهل حدیث. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
دوورژه، موریس (1354)، اصول علم سیاست، ترجمه ابوالفضل قاضی، تهران، امیرکبیر.
دهخدا، علیاکبر (1373)، لغتنامه، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
رازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، ج 8.
راسخ، محمد. (1385). ویژگیهای ذاتی و عرضی قیانون. مجلیس و پژوهش, 13(51), 13–40.
راغب اصفهانی (1404 ق)، المفردات فی غریب القرآن، تهران، دفتر نشر کتاب.
رالز، جان (۱۳۹۳)، نظریهای در باب عدالت، ترجمه مرتضی نوری، تهران: نشر مرکز.
طباطبایی، سیدمحمدحسین، ۱۳۹۰ق، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسة اعلمی،.
صرامی، سیف الله، 1380، احکام حکومتی و مصلحت از دیدگاه فقه شیعه، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، نشر عبیر
کلینی، ابوجعفر محمد بن یعقوب، الکافی، قم، دار الحدیث، 1387 ش.
مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، تفسیر نمونه، ج 1–27، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
References
The Holy Qur’an.
Nahj al-Balāghah.
Ḥakīm, Sayyid Muḥsin (1336 AH). Minhāj al-Ṣāliḥīn, vol. 2. Najaf al-Ashraf: al-Gharī Press.
Ḥalabī, Abū al-Ṣalāḥ (1402 AH). al-Kāfī fī al-Fiqh. Isfahan: Amīr al-Muʾminīn Library.
Khorasānī Tabrīzī, Yūsuf (1374 SH). A Collection of Writings on the Concept of Freedom, Constitutionalism, the National Consultative Assembly, the Constitutional Agreement, and the Islamic Law: Treatises on Constitutionalism. Tehran: Kavir.
Khosropanah, ʿAbd al-Ḥusayn (2016). Philosophy of Knowledge. Research and compilation by Ḥasan Panāhī Āzād. Qom: Nashr-e Maʿāref.
Khosropanah, ʿAbd al-Ḥusayn, and Mahdī ʿĀshūrī (2015). Methodology of the Social Sciences. Tehran: Institute for Research in Wisdom and Philosophy of Iran.
Khosropanah, ʿAbd al-Ḥusayn (2011). New Theology with an Islamic Approach (2nd ed.). Qom: Nashr-e Maʿāref.
Khosropanah, ʿAbd al-Ḥusayn. Response to the Objection of Ayatollah Fazel Lankarani, 2018/09/18. ijtihadnet.ir.
Khosropanah, ʿAbd al-Ḥusayn; ʿĀshūrī, Mahdī; and ʿAnābestānī, Abū al-Faḍl (2013). Wisdom-Based and Ijtihād-Oriented Thought of Martyr Ayatollah Muhammad Bāqir al-Ṣadr. Tehran: Institute for Research in Wisdom and Philosophy of Iran.
Khalkhālī, Sayyid Muḥammad Mahdī Mūsavī (1425 AH). al-Ḥākimiyyah fī al-Islām. Qom: Islamic Thought Assembly.
Khomeini, Sayyid Rūḥollāh (1993). Commentary on Forty Hadith. Tehran: Institute for the Compilation and Publication of Imam Khomeini’s Works.
Duverger, Maurice (1975). Principles of Political Science. Trans. Abolfazl Qāḍī. Tehran: Amīr Kabīr.
Dehkhodā, ʿAlī-Akbar (1994). Dehkhodā Dictionary. Tehran: University of Tehran Press.
Rāzī, Muḥammad b. ʿUmar. al-Tafsīr al-Kabīr, vol. 8.
Rāsekh, Muḥammad (2006). “Intrinsic and Extrinsic Characteristics of Law.” Majlis and Research, 13(51), 13–40.
Rāghib al-Iṣfahānī (1404 AH). al-Mufradāt fī Gharīb al-Qurʾān. Tehran: Book Publishing Office.
Rawls, John (2014). A Theory of Justice. Trans. Morteżā Nūrī. Tehran: Nashr-e Markaz.
Ṭabāṭabāʾī, Sayyid Muḥammad Ḥusayn (1390 AH). al-Mīzān fī Tafsīr al-Qurʾān. Beirut: Aʿlamī Foundation.
Ṣarrāmī, Seyfollah (2001). Governmental Decrees and Public Interest from the Perspective of Shiʿi Jurisprudence. Tehran: Strategic Research Center of the Expediency Discernment Council; Nashr-e ʿAbīr.
Kulaynī, Abū Jaʿfar Muḥammad b. Yaʿqūb (2008). al-Kāfī. Qom: Dār al-Ḥadīth.
Makarem Shirazi, Naser, et al. Tafsīr-e Nemūneh, vols. 1–27. Tehran: Dār al-Kutub al-Islāmiyyah.
