ارائه الگوی توسعه فناوری اینترنت اشیاء در حوزه مسائل سلامت و درمان در جهت تحقق اهداف توسعه پایدار
الموضوعات :
محیا انواری نائینی
1
,
بنت الهدی علی احمدی
2
,
علیرضا علی احمدی
3
1 - کارشناسی ارشد مهندسی فناوری اطلاعات گرایش تجارت الکترونیک دانشکده مهندسی صنایع دانشگاه علم و صنعت ایران
2 - دکتری مهندسی صنایع ، گروه مهندسی صنایع، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران - شمال ، تهران، ایران .
3 - استاد گروه مهندسی صنایع، دانشگاه علم و صنعت، تهران، ایران.
الکلمات المفتاحية: اینترنت‌اشیاء , توسعه‌پایدار, توسعه اینترنت اشیاء , سلامت و درمان.,
ملخص المقالة :
هدف: هـدف ايـن پـژوهش اولويت‌بندي كاربردهاي اينترنت اشيا در بخش بهداشت و درمان ايران براي دستيابي به توسـعة پايدار است. این مقاله با بررسی توسعه فناوری اینترنت‌اشیاء در حوزه مسائل سلامت و درمان ، در جهت تحقق اهداف توسعه‌پایدار انجام‌شده است. ضرورت: توجه به سلامت يكي از زمينه‌هاي توسعة پايدار در كشورهاست. فناوري اينترنت اشـياء در اين بخش راهکارهاي متنوعي دارد كه در ايران بررسـي نشـده اسـت. وجود مسائل و چالش‌های مختلف در حوزه‌های سلامت و درمان می‌تواند دلیلی برای توسعه اینترنت‌اشیاء و زمینه‌ساز دستیابی به توسعه‌پایدار در سه بعد اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی شود. روش شناسی: در این راستا، به‌منظور گردآوری و تحلیل داده‌ها از استراتژی پژوهش رویش نظریه‌ها با رویکرد ظاهرشونده بهره گرفته شد. جامعه موردمطالعه شامل خبرگان حوزه اینترنت‌اشیاء بود که بر اساس نمونه‌گیری هدفمند ، پس از انجام ۲۰ مصاحبه نیمه ساخت‌یافته، اشباع نظری حاصل شد. تجزیه وتحلیل داده‌ها مبتنی بر فرآیندهای کدگذاری استراوس و کوربین (باز - محوری-انتخابی) صورت گرفت. به‌این‌ترتیب، مدل مفهومی پژوهش « توسعه فناوری اینترنت‌اشیاء در حوزه مسائل سلامت و درمان در جهت تحقق اهداف توسعه‌پایدار» ارائه شد. یافته‌ها: حوزه سلامت یکی از کلیدی‌ترین زمینه‌های توسعه فناوری اینترنت‌اشیاء است که دارای کاربردهای گوناگونی میباشد. طبق تحلیل یافته‌ها، راهبردهای اینترنت‌اشیاء در حوزه سلامت و درمان، می‌تواند منجر به‌راحتی و آسایش بیشتر برای سالمندان و افزایش طول عمر آن‌ها شود که با بعد اجتماعی توسعه‌پایدار تناظر دارد. نتیجه‌گیری: فناوری اینترنت اشیاء در زمینه‌های مختلف پزشکی ازجمله سیستم مراقبت از راه دور بیماران، سیستم هشداردهنده موارد اورژانسی، برنامه‌های تناسب‌اندام، بیماری‌های مزمن و مراقبت از افراد سالمند مورداستفاده قرار می‌گیرد. تحلیل داده‌های پژوهش نشان می دهد که پیاده‌سازی اینترنت‌اشیاء در جهت بهبود سلامت و درمان تأثیر زیادی در جهت افزایش میزان رضایت از زندگی در بین شهروندان خواهد داشت. در این راستا، کاربردهای مختلفی از اینترنت‌اشیاء در این حوزه وجود دارد که منجر به‌راحتی و آسایش بیشتر برای سالمندان و افزایش طول عمر آن‌ها می گردد و با بعد اجتماعی توسعه‌پایدار تناظر دارد.
1. اجاقلو،رحیم، مصطفی، اجاقلو، زري، محمدي. (۱۳۹۴). نقش ایجاد شهر الکترونیک در توسعه‌پایدار شهري، دومین کنفرانس ملی معماري و منظر شهري پایدار، به‌صورت الکترونیکی، موسسه بین‌المللی معماري، شهرسازي مهرازشهر.
2. حافظ نیا. محمدرضا، (۱۴۰۱)، مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی ، چاپ سی‌ویکم، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها(انتشارات سمت)، مرکز تحقیق و توسعه‌ی علوم انسانی.
3. خدمتگزار، حمیدرضا. (۱۳۹۴). بررسی نقش اینترنت‌اشیاء در سیستم‌های مدیریت دانش (موردمطالعه: عملکرد کارکنان شهرداری یزد). مدیریت فناوری اطلاعات، دوره هفتم، (۳) ،پاییز۹۴، ۵۷۲-۵۵۳.
4. خورشیدوند، علی عسگر، علیرضا، ناصري پور. (۱۳۹۵). کاربرد اینترنت‌اشیاء در توسعه شهرهاي هوشمند با تأکید بر سیستم حملونقل هوشمند، اولین کنفرانس ملی شهر هوشمند، قم، شرکت مشاوران شهر هوشمند.
5. علی احمدی، علیرضا. (۱۳۸۹). روش تحقیق و راهنمای پایان‌نامه نویسی، تهران: انتشارات تولید دانش.
6. علی احمدی، علیرضا؛ ساروی مقدم، ناهید. (۱۳۹۷). روش‌شناسی داده‌بنیاد و رویش نظریه‌ها و کاربرد آن برای تولید دانش بومی، چاپ اول،تهران:انتشارات تولید دانش.
7. غلامرضایی، آرزو. (۱۳۹۶). شناسایی محرک‌ها و بازدارنده‌های اصلی مؤثر بر اجرای پروژه‌های اینترنت‌اشیاء در ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. موسسه آموزش عالی مهر البرز، دانشکده فناوری اطلاعات، گروه مهندسی فناوری اطلاعات (معماری سازمانی).
8. قاسمی، روح‌الله؛ محقر، علی؛ صفری، حسین؛ اکبری جوکار، محمدرضا. (۱۳۹۵). اولویت‌بندی کاربردهای فناوری اینترنت‌اشیاء در بخش بهداشت و درمان ایران: محرکی برای توسعه‌پایدار. فصلنامه مدیریت فناوری اطلاعات، دوره هشتم، (۱) ، ۱۵۵-۱۷۶.
9. نمازي، زهرا، کلانتري، نفیسه، نظام الحسینی، سیدعلیرضا. (۱۳۹۴). اینترنت‌اشیاء و سلامت هوشمند، مزایا و چالش‌هاي پیش‌رو، سومین کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌هاي کاربردي در مهندسی کامپیوتر و فن آوري اطلاعات، تهران، دانشگاه صنعتی مالک اشتر.
10. Atzori, L., Iera, A., & Morabito, G. (2010). The Internet of Things: A Survey. Computer Networks, (54), 2787-2805.
11. Balaji, M.S., & Roy, S.K. (2016). Value Co-Creation with Internet of Things Technology in the Retail Industry. Journal of Marketing Management, 33 (2), 7-31
12. Banerjee, M., Lee, J., & Choo, K.-K. R. (2018). A blockchain future for Internet of Things security: a position paper. Digital Communications & Networks, 4, 149 –160.
13. Bardy, R., Rubens, A., & Massaro, M. (2015). The Systemic Dimension of Sustainable Development in Developing Countries. Journal of Organizational Transformation & Social Change, 12 (1), 22-41.
14. Brady, G. L., & Geets, P. C. F. (1994). Sustainable Development: The Challenge of Implementation. International Journal of Sustainable Development & World Ecology, 1(3), 189- 19.
15. Bo, Y., & Wang, H. (2011). The Application of Cloud Computing and the Internet of Things in Agriculture and Forestry. 2011 International Joint Conference on Service Sciences, 168–172. https://doi.org/10.1109/IJCSS.2011.40
16. Borgia, E. (2014). The Internet of Things Vision: Key Features, Applications and Open Issues. Computer Communications, 54, 1-31.Dlodlo. Nomusa, Kalezhi. Josephat, 2015, "The Internet of Things in Agriculture for Sustainable Rural Development ", 978-1-4799-7707-9/15/$31.00 ©2015 IEEE.
17. Dutton, W. H. (2014). Putting Things to Work: Social and Policy Challenges for the Internet of Things.info, 16 (3), 1-21.
18. Gonzalez, M.O.A., Gonçalves, J.S., & Vasconcelos, R.M. (2017). Sustainable Development: Case Study in the Implementation of Renewable Energy in Brazil. Journal of Cleaner Production, 142, 461-475.
19. Garbie, I.H. (2014). An Analytical Technique to Model and Assess Sustainable Development Index in Manufacturing Enterprise. International Journal of Production Research, 52 (16), 4876-4915.
20. Glaser, B. G. (1978). Theoretical sensitivity: Advances in the methodology of grounded theory (Vol. 2): Sociology Press Mill Valley, CA.
21. Glaser, B. G., and Strauss, A. L. (1967). The discovery of grounded theory: Strategies for qualitative research: Aldine de Gruyter.
22. Glaser, B. G., & Hon. (2005). Staying Open: The Use of Theoretical Codes in Grounded Theory. The Grounded Theory Review, 5(1), 1-20.
23. Huang, Y., Poderi, G., Šćepanović, S., Hasselqvist, H., Warnier, M., & Brazier, F. (2019). Embedding Internet-of-Things in Large-Scale Socio-technical Systems: A Community-Oriented Design in Future Smart Grids: Technology, Communications and Computing, In book: The Internet of Things for Smart Urban Ecosystems, 125-150.
24. Huang. Linna, Liu. Chunli, 2013, "The Application Mode in Urban Transportation Management Based on Internet of Things", Proceedings of the 2nd International Conference on Computer Science and Electronics Engineering (ICCSE 2013)B.
25. Nonnecke, M.Bruch," IoT & Sustainability: Practice, Policy and Promise", Center for Information Technology Research in the Interest of Society& the Banatao Institute University of California, June 2016.
26. Jones, M. and alony, I. (2011). Guiding the Use of Grounded theory in Doctoral Studies: An Example from the Australian film Industry. International Journal of Doctoral Studies. Vol. 6, pp: 95-114.
27. Kshetri, N. (2017). The Evolution of the Internet of Things Industry and Market in China: An Interplay of Institutions, Demands and Supply. Telecommunications Policy, 41(1), 49-67.
28. Nasiri, M. (2016). Internet of Things as an Enabler in Disruptive Innovation for Sustainability, Master’s Thesis, Lappeenranta University of Technology.
29. Shin, D. (2014). A Socio-Technical Framework for Internet-of-Things Design: A Human-Centered Design for the Internet of Things. Telematics and Informatics, 31,(4), 519-531.
30. Shin, D.H., & Park, Y.J. (2017). Understanding the Internet of Things ecosystem: multi-level analysis of users, society, and ecology. Digital Policy, Regulation & Governance, 19 (1), 77-100.
31. Valmohammadi, CH. (2016). Examining the Perception of Iranian Organizations on Internet of Things Solutions and Applications. Industrial & Commercial Training, 48 (2), 104-108.
32. Vatari, S., Bakshi, A., & Thakur, T. (2017). Green house by using IOT and cloud computing. In 2016 IEEE International Conference on Recent Trends in Electronics, Information and Communication Technology, RTEICT 2016 - Proceedings (pp. 246–250). IEEE. https://doi.org/10.1109/RTEICT.2016.7807821
33. Wirtz, B.W, Weyerer, J.C, & Schichtel, F.T. (2019). An integrative public IoT framework for smart government. Government Information Quarterly, 36 (2), 333-345
34. Zarei, M., Mohammadian, A., & Ghasemi, R., (2016). Internet of Things in Industries: A Survey for Sustainable Development. International Journal of Innovation & Sustainable Development, 10 (4), 419-442.
MODIRIAT-E-FRDA JOURNAL ISSN 2228-6047 |
The Development Model of Internet of Things Technology in the Field of Health and Treatment Issues in Order to Achieve the Goals of Sustainable Development
Mahya Anvari Naeiny1*
| Bentolhoda Aliahmadi2 | ALireza Aliahmadi3
1. MA in Information Technology Engineering E-commerce trend, Iran University of Science and Technology, Tehran, Iran.
2. PhD in Industrial Engineering, Department of Industrial Engineering, Islamic Azad University, North Tehran Branch, Tehran, Iran.
3. Professor, Iran University of Science and Technology, Tehran, Iran.
Article Info | ABSTRACT |
Article type: Research Article
Article history: Received: 28 Aug 2024 Accepted: 04 Jan 2025
Keywords: Internet of Things, Sustainable Development, Development of Internet of Things, Health and Treatment. | Objective: The aim of this research is to prioritize the applications of Internet of Things in Iran's healthcare sector to achieve sustainable development. This article aims to investigate the development of Internet of Things technology in the field of health and treatment issues, in order to achieve the goals of sustainable development. Methodology: In order to collect and analyze the data, the theory development research strategy with the emergent approach was used. The studied community included experts in the field of Internet of Things, based on targeted sampling, theoretical saturation was achieved after conducting 20 semi-structured interviews. Data analysis was based on Strauss and Corbin coding processes. Conclusion: Internet of Things Technology is used in various fields of medicine, such as remote patient care system, emergency warning system, fitness programs, chronic diseases and elderly care. The analysis of research data shows that the implementation of Internet of Things to improve health and treatment will have a great effect on increasing the level of life satisfaction among citizens. In this regard, there are various applications of the Internet of Things in this field, which lead to more comfort and convenience for the elderly and increase their lifespan, and it corresponds to the social dimension of sustainable development.
|
Cite this article: Anvari Naeiny, Mahya, Aliahmadi, Bentolhoda & Aliahmadi, Alireza. (2025). The Development Model of Internet of Things Technology in the Field of Health and Treatment Issues in Order to Achieve the Goals of Sustainable Development. Modiriyat-e-Farda, . | |
ارائه الگوی توسعه فناوری اینترنت اشیاء در حوزه مسائل سلامت و درمان
در جهت تحقق اهداف توسعه پایدار
محیا انواری نائینی*1| بنت الهدی علی احمدی2| علیرضا علی احمدی3
چکیده
هدف: هـدف ايـن پـژوهش اولويت‌بندي كاربردهاي اينترنت اشيا در بخش بهداشت و درمان ايران براي دستيابي به توسـعة پايدار است. این مقاله با بررسی توسعه فناوری اینترنت‌اشیاء در حوزه مسائل سلامت و درمان ، در جهت تحقق اهداف توسعه‌پایدار انجام‌شده است.
ضرورت: توجه به سلامت يكي از زمينه‌هاي توسعة پايدار در كشورهاست. فناوري اينترنت اشـياء در اين بخش راهکارهاي متنوعي دارد كه در ايران بررسـي نشـده اسـت. وجود مسائل و چالش‌های مختلف در حوزه‌های سلامت و درمان می‌تواند دلیلی برای توسعه اینترنت‌اشیاء و زمینه‌ساز دستیابی به توسعه‌پایدار در سه بعد اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی شود.
روش شناسی: در این راستا، به‌منظور گردآوری و تحلیل داده‌ها از استراتژی پژوهش رویش نظریه‌ها با رویکرد ظاهرشونده بهره گرفته شد. جامعه موردمطالعه شامل خبرگان حوزه اینترنت‌اشیاء بود که بر اساس نمونه‌گیری هدفمند ، پس از انجام ۲۰ مصاحبه نیمه ساخت‌یافته، اشباع نظری حاصل شد. تجزیه وتحلیل داده‌ها مبتنی بر فرآیندهای کدگذاری استراوس و کوربین (باز - محوری-انتخابی) صورت گرفت. به‌این‌ترتیب، مدل مفهومی پژوهش « توسعه فناوری اینترنت‌اشیاء در حوزه مسائل سلامت و درمان در جهت تحقق اهداف توسعه‌پایدار» ارائه شد.
یافته‌ها: حوزه سلامت یکی از کلیدی‌ترین زمینه‌های توسعه فناوری اینترنت‌اشیاء است که دارای کاربردهای گوناگونی میباشد. طبق تحلیل یافته‌ها، راهبردهای اینترنت‌اشیاء در حوزه سلامت و درمان، می‌تواند منجر به‌راحتی و آسایش بیشتر برای سالمندان و افزایش طول عمر آن‌ها شود که با بعد اجتماعی توسعه‌پایدار تناظر دارد.
نتیجه‌گیری: فناوری اینترنت اشیاء در زمینه‌های مختلف پزشکی ازجمله سیستم مراقبت از راه دور بیماران، سیستم هشداردهنده موارد اورژانسی، برنامه‌های تناسب‌اندام، بیماری‌های مزمن و مراقبت از افراد سالمند مورداستفاده قرار می‌گیرد. تحلیل داده‌های پژوهش نشان می دهد که پیاده‌سازی اینترنت‌اشیاء در جهت بهبود سلامت و درمان تأثیر زیادی در جهت افزایش میزان رضایت از زندگی در بین شهروندان خواهد داشت. در این راستا، کاربردهای مختلفی از اینترنت‌اشیاء در این حوزه وجود دارد که منجر به‌راحتی و آسایش بیشتر برای سالمندان و افزایش طول عمر آن‌ها می گردد و با بعد اجتماعی توسعه‌پایدار تناظر دارد.
کلیدواژه‌ها: اینترنت‌اشیاء ، توسعه‌پایدار، توسعه اینترنت اشیاء ، سلامت و درمان.
استناد: انواری نائینی، محیا؛ علی احمدی، بنت الهدی؛ (1403). ارائه الگوی توسعه فناوری اینترنت اشیاء در حوزه مسائل سلامت و درمان در جهت تحقق اهداف توسعه پایدار، مدیریت فردا.
دریافت مقاله: 07/06/1403 پذیرش مقاله: 15/10/1403
مقدمه
سازمان‌ها همواره در جستجوی ارزش‌آفرینی و ارتقای بهره‌وری بوده‌اند. یکی از راهکارهای دستیابی به این اهداف ، تحقق توسعه‌پایدار است. توسعه‌پایدار، مزایای رقابتی فراوانی را برای سازمان‌های امروزی فراهم می‌کند. به‌کارگیری اثربخش منابع انسانی و حفظ نیروی کار، صرفه‌جویی در هزینه‌ها ، کاهش ضایعات و تلفات از مهم‌ترین مزایای تحقق توسعه‌پایدار می‌باشند. دستیابی به توسعه‌پایدار در کسب‌وکارها مستلزم کاربست راهکارهای فناورانه و نوآورانه است (شیانگ ،۲۰۱۶؛ طالقانی ،۱۳۸۴). انقلاب اینترنت و پیدایش طیف وسیعی از فناوری‌های نوین در طی دهه‌های اخیر ، تحول عظیمی در کسب‌وکارها و صنایع ایجاد نموده است. در حقیقت ، اینترنت به عنصر حیاتی توسعه اقتصادی و اجتماعی در سراسر جهان مبدل شده است. اکنون ، مرحله جدیدی از تکامل اینترنت با ظهور اینترنت‌اشیاء نمایان شده است که در آن به کمک حسگرها، فعال‌کننده‌ها4، مانیتورها و ابزار شناسایی از طریق فرکانس‌های رادیویی5 (RFID) ، بیلیون‌ها شیء به اینترنت متصل شده‌اند (میشرا6 و همکاران ، ۲۰۱۶)؛ بنابراین ، اشیای مختلف ازجمله تلفن ، وسایل نقلیه ، کانتینرهای حملونقل، ابزار تجهیزات پزشکی و درمانی دیگر صرفاً ماهیت فیزیکی ندارند و به‌واسطه اتصالشان به اینترنت به ماهیتی دیجیتال نیز دست‌یافته‌اند (دوتن7،۲۰۱۴). اینترنت اشیاء برای سازمان‌ها، شهرها و جوامع در ابعاد مختلف ارزش‌آفرینی می‌کند که این امر منجر به توسعه پایدار می‌گردد. در راستای دستیابی به توسعه‌پایدار از طریق فناوری اینترنت‌اشیاء در حوزه سلامت و درمان ، سه محرک کامیابی اقتصادی ، افزایش کیفیت زندگی و حفاظت از محیط‌زیست شناسایی‌شده‌اند که منجر به تحقق بعد اجتماعی توسعه‌پایدار می گردد.
1. مرورادبیات
1.1. اینترنت اشیاء
اینترنت‌اشیاء به معنی اتصال وسایل و اشیاء پیرامون خود به شبکه اینترنت گفته می‌شود. درواقع اینترنت‌اشیاء شبکه‌ای از اشیاء فیزیکی یا چیزهاي تعبیه‌شده با قطعات الکترونیکی، نرم‌افزار، سنسورها و اتصالات است كه می‌توانند توسط تبادل اطلاعات با تولیدکننده، اپراتور و یا دستگاه‌هاي دیگر قادر به ارائه ارزش و خدمات بیشتر باشند (بایر و همکاران ، ۲۰۱۶). اینترنت‌اشیاء مفهومی جدید در دنیاي فناوري و ارتباطات به شمار می‌آید که قابلیت ارسال داده‌ها را از طریق شبکه‌های ارتباطی، شامل اینترنت یا اینترانت، برای هر چیزی ازجمله انسان، حیوان یا اشیاء فراهم می‌کند. عبارت اینترنت چیزها، براي نخستین بار در سال ۱۹۹۹ توسط کوین اشتون مورداستفاده قرار گرفت و جهانی را توصیف کرد که در آن هر چیزي، ازجمله اشیاي بی‌جان، براي خود هویت دیجیتال داشته باشند و به کامپیوترها اجازه دهند آن‌ها را سازمان‌دهی و مدیریت کنند. اینترنت در حال حاضر همه مردم را به هم متصل می‌کند ولی با اینترنت چیزها تمام اشیاء به هم متصل می‌شوند (بالد و همکاران، ۲۰۱۴). اینترنت‌اشیاء شامل اشیاء فیزیکی به همراه تعدادي حسگر الکترونیکی مرتبط با آن است. وقتی اینترنت‌اشیاء به وجود می‌آید، بسیاري از اشیاء قابلیت‌های بیشتري نسبت به قبل خواهند داشت. در این حالت اشیاء می‌توانند با استفاده از توان پردازش خود و همچنین توانایی ارسال داده‌ها به‌صورت خودکار و بدون نیاز به اپراتور، به تغییرات محیط اطرافشان پاسخ دهند.
اینترنت‌اشیاء در صنایع مختلف تولیدی و خدماتی با فراهم ساختن قابلیت نمایش داده‌ها به‌صورت بی‌وقفه و دقیق ، فرآیندهای کسب‌وکاری را دگرگون می‌کند(گیودایس ،۲۰۱۶). اینترنت‌اشیاء در حقیقت یک فناوری واحد نیست؛ بلکه مجموعه‌ای از چند فناوری مکمل و مجهز به قابلیت‌هایی است که شکاف میان دنیای واقعی و مجازی را پر می‌کند (بالاجی و روی، ۲۰۱۶). در تعریفی دیگر، اینترنت‌اشیاء شبکه‌ای از وسیله‌ها، سیستم‌ها و خدمات تحت زیرساخت اینترنت است. هسته محوری اینترنت‌اشیاء آن است که برای همه‌ی اشیای متصل، یکپارچگی مستقیمی میان دنیای فیزیکی و سیستم‌های مبتنی بر رایانه برقرار می‌کند (پور عزت و عبدی، ۱۳۹۷). با اکتساب و تحلیل داده‌های حاصل از حسگرها در نقاط پایانی اشیای متصل، ارزش واقعی اینترنت اشیاء در قابلیت آن برای نظارت، سنجش و خلق وسایل هوشمند محقق می‌شود که مزایای فراوانی را برای افراد، کسب‌وکارها و جوامع به همراه دارد (خدمتگزار، ۱۳۹۴). به‌عنوان‌مثال، یکپارچه ساختن اینترنت‌اشیاء به سیستم بهداشت و درمان از طریق فناوری‌های پوشیدنی یا میکروچیپس های کاشته شده در بدن، نظارت بر علائم حیاتی بیماران را تسهیل می‌کند که به‌موجب آن سایر ارزیابی‌های لازم صورت می‌گیرد. برای کسب‌وکارها، اینترنت اشیای صنعتی در حوزه‌های مختلفی ازجمله کنترل موجودی، امنیت، ردیابی حملونقل، مکان‌یابی و حفاظت از انرژی دارای کاربرد است. با ردیابی و سنجش گسترده‌ی داده‌ها، امکان پیش‌بینی و خودکارسازی فرآیندهای لجستیک میسر می‌شود که درنهایت منجر به ایجاد یک زنجیره ارزش اثربخش می‌شود (کریمر و همکاران، ۲۰۱۷؛ ورمسان و فرایس، ۲۰۱۴).
1.2. توسعه پایدار
به تعریف کمیسیون جهانی محیط‌زیست و توسعه در سال ۱۹۸۷، توسعه‌پایدار عبارت است از توسعه‌ای که نیازهای کنونی را تأمین می‌کند، بدون آن‌که توانایی نسل‌های آینده را در برآوردن نیازهای خود، به مخاطره افکند (ازمت ، ۲۰۱۳؛ گنزالز و همکاران، ۲۰۱۷). همچنین، توسعه‌ی پایدار به‌عنوان فرآیند تغییر تعریف‌شده است که در آن بهره‌برداری از منابع، مدیریت سرمایه‌گذاری، جهت‌گیری توسعه تکنولوژیکی و تغییرات نهادی همه باهم در تجانس هستند و هر دو پتانسیل بالقوه جاری و آتی در تأمین نیازهای بشر را ارتقا می‌دهند. امروزه توسعه‌پایدار در بسیاری از کشورها به‌ویژه کشورهای درحال‌توسعه به یک قالب فکری عمده تبدیل‌شده است. باوجود آن‌که از جنبه‌های مختلف تعاریف و تفاسیر متعددی برای توسعه‌پایدار مطرح‌شده است، اجماع قابل قبولی در این خصوص از طریق سازمان ملل و نهادهای مرتبط با آن در سطح بین‌المللی حاصل‌شده است. در طی دهه‌های اخیر، مفهوم توسعه‌پایدار به‌طور جهانی موردبحث واقع‌شده است و سه جنبه پایداری اقتصادی، پایداری اجتماعی و پایداری محیط‌زیست به‌عنوان شاکله‌های اصلی توسعه‌پایدار معرفی‌شده‌اند (گاربیه ، ۲۰۱۴؛ باردی و همکاران، ۲۰۱۵). شکل (1) ابعاد سه‌گانه توسعه‌پایدار را نشان می‌دهد.
شکل(1) : ابعاد سه‌گانه توسعه‌پایدار (برادی و گیتس، ۱۹۹۴)
|
1.1.1. وجه اجتماعی توسعه پایدار
توسعه اجتماعی با عواملی مانند سرمایه، فناوری و پشتیبانی از دولت تعریف می‌شود. تمرکز توسعه اجتماعی بر اولویت قرار دادن افراد در فرآیند توسعه است. به‌بیان‌دیگر، توسعه‌پایدار از جنبه اجتماعی به نهادها، سیاست‌ها و عواملی اشاره دارد که همه‌ی اعضای یک جامعه را به تجربه‌ی بهترین سطح بهداشت و سلامت، امنیت و مشارکت قادر می‌سازد و توانایی بالقوه‌ی آنان را در بهره‌مندی از کامیابی اقتصادی کشوری که در آن زندگی می‌کنند، افزایش می‌دهد. هدف وجه اجتماعی، دستیابی به سطح معقولی از تجانس اجتماعی از طریق توزیع عادلانه درآمد و ترویج دسترسی یکسان به منابع و خدمات اجتماعی است (باردی و همکاران، ۲۰۱۵). از منظری دیگر، توسعه اجتماعی بیانگر آگاهی و حفاظت قانونی از حفظ سلامت افراد در مقابل آلودگی‌های محیطی و سایر فعالیت‌های مضر کسب‌وکاری است. تشویق افراد به مشارکت در پایداری محیط، آموزش اصول حفاظت محیط به آن‌ها و هشدار دادن درباره خطرات بالقوه محیطی نیز از اقدامات مناسبی هستند که باید در وجه اجتماعی توسعه‌پایدار صورت بگیرند (گاربیه، ۲۰۱۴).در پایداری اجتماعی، منابع انسانی محور اصلی توسعه‌ی پایدار هستند. در توسعه‌ی پایدار اجتماعی، انسان‌محور توسعه و سزاوار بهداشت، امنیت، فرهنگ، آموزش، دانش و توسعه‌ی ارتباطات و اطلاعات است. ازجمله راهکارهای مؤثر در توسعه‌ی پایدار اجتماعی که در سایه‌ی آن می‌توان به افزایش بهره‌وری سازمان امیدوار شد، می‌توان به تمرکز بر آموزش حین خدمت، نهادینه شدن تغییر و نوآوری، به‌کارگیری فناوری اطلاعات و تمرکز بر استقرار سیستم‌های مدیریت عملکرد اشاره کرد.
به‌کارگیری اینترنت‌اشیاء در حوزه‌ی پایداری اجتماعی، سبب ارتباطات بیشتر بین افراد جوامع محلی، ملی و بین‌المللی می‌شود و آگاهی و تعامل آن‌ها را باهم افزایش می‌دهد. این مسئله به معنای ایجاد توسعه اجتماعی میباشد. وقتی اینترنت‌اشیاء در حوزه‌ی منابع انسانی به‌منظور بهداشت و سلامت به کار می‌رود، مراقبت از بیماران با بیماری‌های مزمن، بدون نیاز به حضور در محل را فراهم می‌نماید. این فناوری حضور افراد در بیمارستان‌ها را کاهش می‌دهد و نتیجه‌ی آن هزینه‌ی کمتر، کاهش زمان اقامت در بیمارستان، کاهش رفت‌وآمدها و کاهش مصرف سوخت را به دنبال دارد. همچنین، از طریق نصب ابزاری خاص ناظر بر فعالیت‌های فیزیکی افراد سالمند، وضعیت فیزیولوژیکی آنان قابل رصد میباشد. در این صورت می‌توان داده‌هایی را در طول زمان از این افراد به دست آورد و به تحلیل آن‌ها پرداخت. این کاربرد در پی کمک به زندگی آن‌هاست؛ به‌طوری‌که بتوانند مستقل زندگی کنند. این مسئله منجر به کاهش افسردگی در افراد سالمند و افزایش میزان رضایت آن‌ها از زندگی می‌گردد (قاسمی و همکاران، ۱۳۹۵).
1.1.2. وجه اقتصادی توسعه پایدار
پایداری اقتصادی به‌عنوان یک عامل تعیین‌کننده در توسعه تولید ملی، فناوری اطلاعات و ارتباطات قلمداد می‌شود که تعامل با سایر عوامل را دارد و منجر به رشد اقتصادی می‌گردد. توسعه اقتصادی دربردارنده‌ی رشد و بهبود عواملی نظیر نرخ بی‌سوادی، نرخ فقر، نرخ بیکاری، سرانه تولید ناخالصی داخلی 8، دسترسی به بهداشت و درمان و سرمایه‌گذاری دولت میباشد. وجه اقتصادی بیان می‌دارد که کارایی اقتصادی بایستی در شرایط کلان و نه صرفاً توسط معیار سودمندی کسب‌وکاری اقتصاد خرد ارزیابی گردد (باردی و همکاران، ۲۰۱۵؛ ازمت ۲۰۱۳). رشد اقتصادی فرآیندی پایدار است که ظرفیت تولید اقتصادی را طی زمان افزایش می‌دهد و سبب افزایش سطح درآمد ملی می‌شود؛ همچنین مستلزم افزایش کمی و مداوم تولید و درآمد سرانه از طریق افزایش در کمیت عوامل تولید یعنی نیروی انسانی، سرمایه و منابع طبیعی میباشد.
وقتی اینترنت‌اشیاء در شهر هوشمند به‌کارگرفته می‌شود، در آن به مسائلی مانند ترافیک، مصرف انرژی، آلودگی، تخریب کره زمین، تغییر زیرساخت‌های شهری، بهبود کیفیت زندگی و موارد دیگر از طریق یک رویکرد نوآورانه و سیستماتیک، بر اساس ارتباط و تبادل اطلاعات باهدف بهینه‌سازی فرآیندهای مدیریت شهری پرداخته می‌شود (نانک، ۲۰۱۶؛ شربا9، ۲۰۱۶).
1.1.3. وجه زیست محیطی توسعه پایدار
تمرکز این وجه از توسعه‌پایدار بر کاهش آلودگی محلی، بهره‌برداری از منابع طبیعی تجدید پذیر و حفظ قابلیت تطابق با تغییرات محیطی است. بعد محیطی توسعه‌پایدار مبین چگونگی حفاظت اکوسیستم‌ها و کیفیت هوا، تأمین یکپارچگی و حفظ منابع است. منظور از توسعه‌پایدار محیطی در حقیقت سیاست‌ها و مسائلی هستند که بایستی در دستیابی به یک مدیریت کارا از منابع لحاظ گردند، به‌گونه‌ای که زمینه‌ساز کامیابی نسل‌های حاضر و آتی شوند.
پایداری زیست‌محیطی نیازمند این است که جامعه فعالیت‌های خود را به‌گونه‌ای تنظیم نماید که در حین برآورده ساختن نیازهای بشری، از نظام حاکم بر بقای کره‌ی زمین محافظت نماید. به‌طور مثال استفاده از آب پایدار، مستلزم استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر و ذخایر مواد پایدار است. پایداری زیست‌محیطی بر کاهش استفاده از منابع طبیعی و انرژی‌های تجدید ناپذیر، جلوگیری از اتلاف منابع انرژی، کاهش تولید پسماندها و تأکید بر استفاده مجدد و بازیافت پسماندها، استفاده از مواد قابل بازگشت به طبیعت و کاهش تولید آلودگی‌ها در صنایع و کشاورزی تأکید می‌کند. پیاده‌سازی اینترنت‌اشیاء در جهت بهبود محیط‌زیست یکی از زمینه‌هایی است که تأثیر زیادی در جهت حفظ محیط‌زیست و کاهش آلاینده‌ها خواهند داشت. سنسورهای آلاینده در زیرساخت آب شهری، آلودگی آن را کشف می‌کند؛ بنابراین، مسئله‌ی آلودگی آب قابل‌پیشگیری است. درنتیجه، بحران آب که یک فاجعه‌ی زیست‌محیطی است که از طریق اینترنت‌اشیاء قابل‌کنترل و منجر به بهره‌وری آب می‌شود. شکل (۲) برتری فناوری اینترنت‌اشیاء را در توسعه‌پایدار نشان می‌دهد.
شکل (۲): نقش فناوری اینترنت‌اشیاء در توسعه‌پایدار
|
2. پیشینۀ پژوهش
اینترنت‌اشیاء پدیده‌ی نسبتاً نوظهوری است که مدت‌زمان زیادی از مطرح‌شدن آن در میدان تحقیقات نمی‌گذرد و هنوز از پیشینه پژوهشی قوی برخوردار نیست. ازاین‌رو، مرور مطالعات پیشین مرتبط با موضوع پژوهش نشان می‌دهد که تنها تعداد اندکی از آن‌ها به بررسی اینترنت‌اشیاء و توسعه‌پایدار پرداخته‌اند.
مطالعه ای با عنوان «قرار دادن اشیاء برای کار: چالش‌های اجتماعی و سیاست برای توسعه اینترنت‌اشیاء» با استفاده از مرور ادبیات و بحث‌های مطرح‌شده در گروه‌های علمی در زمینه اینترنت‌اشیاء، به بررسی چالش‌های توسعه اینترنت‌اشیاء از منظر سیاست‌ها و امور اجتماعی پرداخته است. نتایج این پژوهش نشان داده است، درصورتی‌که فناوری اینترنت‌اشیاء به‌درستی طراحی، پیاده‌سازی و مدیریت نشود، می‌تواند موجب تضعیف ارزش‌های محوری نظیر حریم خصوصی، مساوات و اعتماد شود (دوتن، ۲۰۱۴).
پژوهشی با عنوان «اولویت‌بندی کاربردهای فناوری اینترنت‌اشیاء در بخش بهداشت و درمان ایران: محرکی برای توسعه‌پایدار» به‌صورت کمی و با استفاده از تکنیک فرآیند تحلیل سلسله‌مراتبی فازی10 در ایران به انجام رسیده است. یافته‌های این پژوهش حاکی از آن است که شاخص‌های کامیابی اقتصادی و کیفیت زندگی بیشترین اهمیت را برای توسعه‌ی پایدار اینترنت‌اشیاء در بخش بهداشت و درمان ایران دارند. علاوه‌براین، کاربردهای مدیریت بیماری‌های مزمن، نظارت بر بیماران، کنترل آلودگی به ترتیب به‌عنوان مهم‌ترین اولویت های استفاده از اینترنت‌اشیاء در بخش بهداشت و درمان شناسایی‌شده‌اند (قاسمی و همکاران، ۱۳۹۵).
در یک پژوهش با عنوان «یک چارچوب عمومی یکپارچه اینترنت‌اشیاء برای دولت هوشمند» با مرور ادبیات موجود در این زمینه، مدلی برای توسعه اینترنت‌اشیاء ارائه‌شده است. با تأکید بر یک رویکرد ترکیبی از هر دو دیدگاه فناوری و جنبه‌های کسب‌وکار محور، مدل ارائه‌شده در این مطالعه شامل چهار لایه راهبردی، خلق ارزش عمومی، تقاضای عمومی و زیرساخت تکنولوژیکی است (ویرتز11 و همکاران، ۲۰۱۹).
پژوهشی با عنوان «اینترنت‌اشیاء در صنایع: پژوهشی برای توسعه‌پایدار» در ایران به روش کمی با استفاده از روش تصمیم‌گیری چندمتغیره صورت گرفته است. نتایج این پژوهش نشان داده است که اینترنت‌اشیاء به‌عنوان رویداد شروع‌کننده تحقق توسعه‌ی پایدار تلقی می‌شود. مطابق نتایج، اولویت‌های صنایع برای به‌کارگیری اینترنت‌اشیاء به ترتیب زیر شناسایی‌شده است: بهداشت و درمان، انرژی، خانه‌های هوشمند، حملونقل و خرده‌فروشی. همچنین این پژوهش راهنمای خوبی برای سیاست‌گذاران درزمینه‌ی تدوین سیاست برای به‌کارگیری اینترنت‌اشیاء در راستای دستیابی به توسعه‌پایدار فراهم می‌کند (زارعی و همکاران، ۲۰۱۶).
در ادامه مقالات متعددی برای پیاده‌سازی و ارزیابی کاربردهای اینترنت‌اشیاء در خدمات مختلف موردبررسی قرارگرفته و درنهایت خلاصه‌ای از مقالات بررسی‌شده در جدول (1) آورده شده است.
جدول (1) : خلاصه‌ای از مطالعات پیشین |
توضیحات | دستاورد | روش مورد استفاده | پارامترهای موردبررسی | منبع | ردیف |
بررسی جامع از کاربردهای اینترنت‌اشیاء | ارائه‌ی الگویی از اینترنت‌اشیاء به‌عنوان نتیجه‌ای از همگرایی‌های مختلف | توصیفی و پیشنهاد یک مدل مفهومی | کاربردهای اینترنت‌اشیاء در زمینه‌های مختلف دانش و علوم اجتماعی | Atzorl.Luiqi, 2010,Elsevier | ۱ |
ارائه چارچوب شامل مؤلفه‌های فناوری، مسائل فرهنگی و اجتماعی، دولت و صنعت | تحلیل فنی-اجتماعی توسعه اینترنت‌اشیاء | کیفی ( تحلیل محتوا) | درک چگونگی تکامل و توسعه اینترنت اشیا و تثبیت یک محیط هوشمند | Shin, D. 2014, Telematics and Informatics | ۲ |
- | مزایا: بهبود تجربه مشتری و بهینه‌سازی زنجیره تأمین؛ چالش‌ها: دشواری یافتن بهترین تأمین‌کنندگان | کیفی (نظرسنجی از خبرگان) | اولویت‌بندی مزایا و معایب کاربردهای اینترنت‌اشیاء | Valmohammadi,CH. 2016, Industrial & Commercial Training | ۳ |
ارتقای سطح زندگی، رشد اقتصادی، کسب مزایا رقابتی و کاهش آلودگی | تحقق توسعه‌پایدار در هر سه بعد از طریق به‌کارگیری اینترنت‌اشیاء | کیفی | کشف پیوند میان فناوری اینترنت اشیا، پایداری و نوآوری | Nasiri, M.2016, Lappeenranta University of Technology | ۴ |
- | تحلیل عوامل مرتبط با نهادهای رسمی و غیررسمی، تقاضا عرضه،شاخص‌های عملکرد مرتبط با توسعه اینترنت‌اشیاء | کیفی (مصاحبه) | ارائه چارچوب برای توسعه اینترنت‌اشیاء | Kshetri, N.2017, Telecommunications Policy | ۵ |
تمرکز بر بازیابی و یکپارچه‌سازی اطلاعات در زمینه بهداشت و درمان | ایجاد پایگاه داده کامل برای خلق بهره‌وری در شهر هوشمند | تحلیلی | بهره‌وری از داده‌ها در شهر هوشمند | Sta et all.2016, Science and Electtronics Engineering
| ۶ |
روشن‌سازی مفهوم توسعه‌پایدار و ابعاد و مناسبات آن با شهر الکترونیکی | کاهش هزینه‌ها ـ رفع مشکلات اصلی کلان‌شهرها ـ سازگاری با محیط‌زیست شهری و.. | توصیفی- تحلیلی | نقش ایجاد شهر الکترونیک در توسعه‌پایدار شهری | اجاقلو و همکاران،۱۳۹۴، کنفرانس‌ملی معماری شهر پایدار | ۷ |
تقسیم‌بندی کاربران به سه دسته کاربران عمومی - کاربران ورزشکار- کاربران بیمار | بررسی کاربردها و کارکردهای اینترنت‌اشیاء در حوزه سلامت | تحلیلی | اینترنت‌اشیاء و سلامت هوشمند | نمازی‌وهمکاران، ۱۳۹۴، کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های‌کاربردی در فناوری اطلاعات | ۸ |
3. شکاف تحقیق و تعریف مسئله
یکی از مهم‌ترین لازمه‌های تحقق پایداری ، مدیریت کارای اشیاء و بهینه‌سازی در مصرف انرژی و منابع محدود است که با بهره‌گیری از فناوری اینترنت‌اشیاء میسر می‌شوند. قابلیت ردیابی اشیاء در هر زمان و مکان منجر به پایداری در عمل و توسعه می‌شود (آتزوری و همکاران ،۲۰۱۰). به‌بیان‌دیگر، هوشمند سازی سامانه‌ها از طریق فناوری اینترنت‌اشیاء تأثیر شگرفی بر کاهش هزینه‌ها و افزایش کارایی دارد. علاوه‌براین ، به‌کارگیری این فناوری موجب تسهیل تبادل اطلاعات در یک زنجیره ارزش جهانی به روشی امن و قابل‌اعتماد می‌شود. بنابراین، استفاده از این فناوری برای کارآفرینان فرصتی گران‌بها به شمار می‌رود که می‌تواند تأثیر چشمگیری در بهبود فضای کسب‌وکار و اشتغال‌زایی ایجاد کند.
با توجه به آن‌که در آغاز مسیر توسعه اینترنت‌اشیاء قرار داریم و نیز با در نظر گرفتن اهمیت بالای توسعه اینترنت‌اشیاء در کشور ، ضرورت شناسایی مؤلفه‌های توسعه اینترنت‌اشیاء در حوزه سلامت و درمان کاملاً احساس می‌شود؛ علاوه بر آن تحلیل این‌که چگونه توسعه اینترنت‌اشیاء می‌تواند منجر به توسعه‌پایدار شود ، نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که این امر می‌تواند از طریق ارائه مدل توسعه اینترنت‌اشیاء محقق شود. ازآنجاکه این موضوع اینترنت‌اشیاء نسبتاً نوین است و هنوز ادبیات تحقیق دراین‌باره به بلوغ خود نرسیده است، نتایج پژوهش حاضر می‌تواند از منظر بسط توسعه‌پایدار در حوزه فاوا و اینترنت‌اشیاء برای پژوهشگران در این حوزه مفید واقع شود. بنابراین با توجه به لزوم سرمایه‌گذاری در فناوری اطلاعات برای تحقق توسعه‌پایدار در وجه اجتماعی و ظرفیت‌های فناوری اینترنت‌اشیاء ، نتایج مقاله حاضر می تواند برای پژوهشگران در این حوزه حائز اهمیت باشد.
4. روش شناسی
مطالعه حاضر از منظر روش پژوهش، ازنظر اجرایی، توصيفی میباشد. از ویژگی‌های پژوهش توصيفی این است که پژوهشگر دخالتی در موقعيت، وضعيت و نقش متغيرها ندارد و آن‌ها را دست‌کاری یا کنترل نمی‌کند و صرفاً آنچه را وجود دارد مطالعه کرده، به توصيف و تشریح آن می‌پردازد؛ بنابراین ازآنجاکه این پژوهش در تلاش است تا میزان تأثیر توسعه اینترنت‌اشیاء در مسائل سلامت و درمان را شناسایی کند، در زمره‌ی مطالعات توصیفی قرار دارد. نوین بودن فناوری اینترنت‌اشیاء و اندک بودن تعداد مطالعات در این زمینه حاکی از آن است که کاربرد اثربخش فناوری اینترنت‌اشیاء در راستای توسعه‌ی پایدار، یک زمینه پژوهشی بکر تلقی می‌گردد. ازاین‌رو، نوظهور بودن مسئله‌ی پژوهش دلیل بر انتخاب تئوری رویش نظریه‌ها است. پژوهش حاضر با توجه ارائه الگوی برای توسعه فناوری اینترنت‌اشیاء در حوزه مسائل سلامت و درمان ، از استراتژی‌های پژوهش رویش نظریه‌ها بهره گرفته است. در شرایطی که انجام پژوهش مستلزم بررسی عمیق پدیده موردمطالعه باشد و نیز ادبیات موضوع غنی نباشد، از تئوری رویش نظریه‌ها برای بررسی مسئله‌ي موردنظر استفاده می‌شود. این تئوری معمولاً به‌منظور مطالعه‌ی یک پدیده‌ی جدید و یا تکرار نمودن یک مطالعه در شرایط زمینه‌ای جدید به کار می‌رود (استراوس و کوربین ، ۱۹۹۸).همچنین، مطالعه حاضر از منظر جهت‌گیری پژوهش ، در زمره مطالعات توسعه‌ای قرار دارد. از ویژگی‌های پژوهش توسعه‌ای این است که با تعیین روابط میان پدیده‌ها به کشف قوانین و اصول علمی پرداخته و درصدد توسعه‌ی دانسته‌های موجود درباره‌ی قوانین علمی پیرامون موضوع خاص مي‌باشد؛ بنابراین، ازآنجاکه این پژوهش در تلاش است تا میزان تأثیر توسعه فناوری اینترنت‌اشیاء را در حوزه سلامت و درمان شناسایی کند ، از نوع توسعه‌ای به شمار می‌رود.
5. چارچوب پژوهش
رویش نظریه‌ها نوعی روش‌شناسی استقرایی کشف نظریه است که امکان خلق گزارشی نظری از ویژگی‌های عمومی یک موضوع را برای پژوهشگر فراهم می‌کند، درحالی‌که به‌طور هم‌زمان پایه‌ی این گزارش را در مشاهدات تجربی داده‌ها محکم می‌سازد (دانایی‌فرد و امامی، ۱۳۸۶). به‌طورکلی، تئوری رویش نظریه‌ها عبارت است از کشف و استخراج نظریه از داده‌هایی که به‌صورت منظم در فرآیند تحقیق به‌دست‌آمده‌اند. در شرایطی که انجام پژوهش مستلزم بررسی عمیق پدیده موردمطالعه باشد و نیز ادبیات موضوع غنی نباشد، از تئوری رویش نظریه‌ها برای بررسی مسئله‌ي موردنظر استفاده می‌شود. در این روش، جمع‌آوری داده‌ها و آنالیز آن‌ها در یک تعامل بسیار نزدیک با یکدیگر می‌باشند. درواقع پژوهشگر با یک تئوری از پیش تعیین‌شده در ذهن خود، پروژه را شروع نمی‌کند بلکه با یک فضای نامحدود، مطالعه پروژه را آغاز می‌نماید و اجازه می‌دهد تئوری از طریق داده‌ها ایجاد گردد (علی احمدی،۱۳۸۹). تولید نظریه در رویش نظریه‌ها بر اساس کار با داده‌ها صورت می‌گیرد. درواقع ، از طریق دستورالعملی پژوهشگر به دل میدان تحقیق می‌رود و از دل داده‌ها نظریه‌ای را بیرون می‌کشد (جونز و همکار،۲۰۱۱).
این تئوری معمولاً به‌منظور مطالعه‌ی یک پدیده‌ی جدید و یا تکرار نمودن یک مطالعه در شرایط زمینه‌ای جدید به کار می‌رود (استراوس و کوربین ، ۱۹۹۸). به‌طورکلی سه رویکرد نظام‌مند12، ظاهر شونده13 و ساخت‌گرایانه14 در استراتژی رویش نظریه‌ها وجود دارد (کرسول، ۲۰۰۷). رویکرد نظام‌مند که توسط استراوس و کوربین ارائه شده‌است بر قواعد، رویه‌ها و روال‌های ساخت‌یافته و نظام‌مند تأکید مي‌کند و شامل کدگذاری باز15، محوری16، انتخابی17 (گزینشی) است (استراوس و کوربین، ۱۹۹۸). رویکرد دوم، رویکرد ظاهر شونده است که توسط گلیزر در نقد رویکرد نظام‌مند ارائه‌شده است و شامل کدگذاری باز، کدگذاری انتخابی و کدگذاری نظری18 است (گلیزر و هان19، ۲۰۰۵). رویکرد سوم، رویکرد ساخت‌گرایانه20 است که درواقع حدفاصل میان رویکردهای نظام‌مند و ظاهر شونده است (چارمز، ۲۰۰۰). پژوهش حاضر در راستای دستیابی به اهداف خود از رویکرد دوم، یعنی رهیافت ظاهر شونده بهره گرفته است؛ زیرا علی‌رغم ماهیت چالشی، زمینه را برای خلاقیت در تحلیل داده‌ها فراهم می‌کند. علاوه‌براین، انعطاف‌پذیری بالای این رویکرد افق دید پژوهشگر را در تحلیل داده‌ها بسط می‌دهد.
جامعه آماری پژوهش حاضر برای هر دو بخش کیفی و کمی از میان خبرگان و متخصصان باتجربه و آگاه نسبت به پدیده موردمطالعه (فناوری اینترنت‌اشیاء و توسعه‌پایدار) مشخص گردید. فرآیند نمونه‌گیری به این صورت بود که پس از گردآوری و تحلیل داده‌های حاصل از مصاحبه‌های اولیه، سایر خبرگان به روش گلوله‌برفی توسط مصاحبه‌شوندگان اولیه معرفی شدند و مصاحبه‌ها به همین ترتیب ادامه پیدا کرد که درنهایت با انجام ۲۰ مصاحبه کفایت نظری حاصل شد.
6. یافته‌های پژوهش
داده‌های حاصل از مصاحبه‌ها با بهره‌گیری از مدل پارادایمی استراوس و کوربین و استفاده از روش مقایسه مستمر در فرآیند کدگذاری، تجزیه‌وتحلیل شد. همان‌طور که بیان شد، در رویکرد استراوس و کوربین کدگذاری شامل سه فرآیند اصلی زیر است:
۱- کدگذاری باز ، ۲- کدگذاری محوری ، ۳- کدگذاری انتخابی.
قابل‌ذکر است کدگذاری داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار تحلیل کیفی MAXQDA انجام‌شده است. در ادامه، مراحل طی شده در کدگذاری تشریح شده‌اند.
6.1. کدگذاری باز
هدف کدگذاری باز در رویکرد ظاهر شونده، بیرون کشیدن مجموعه‌ای از مقوله‌ها و ویژگی‌های آن‌ها و کشف مسئله و نحوه‌ی حل آن است. در این راستا پژوهشگر به‌جای تشریح واژه‌ها برای رویداد‌ها، به آنچه در حال روی دادن است، می‌پردازد و به دنبال درک مفهوم است (گلیزر و استراوس، ۱۹۶۷). به‌منظور تحقق این امر، باید داده‌های خام حاصل از متن مصاحبه‌ها و یادداشت‌های میدانی به‌دقت بررسی شوند و پس از تفکیک در قالب کدهای جداگانه برچسب بخورند. پس از پیاده‌سازی دقیق و کامل مصاحبه‌های انجام‌شده، مطابق با قواعد مدل پارادایمی استراوس و کوربین، داده‌ها بدون هیچ محدودیتی بررسی می‌شوند. پس از پدیدار شدن مقوله‌های آغازین تعداد ۳۳ کد ساخته شد که با استفاده از دورویه « مقایسه کردن» و «پرسش کردن» تبدیل به ۷ مفهوم شدند. برای تعیین نام‌های مفاهیم، ابتدا کدهای مشابه گروه‌بندی شدند و با بررسی و تحلیل دقیق هر گروه، بسیاری از مفاهیم به‌راحتی از داده‌ها استخراج گردیدند.
6.2. کدگذاری محوری
کدگذاری‌محوری، فرآیند مرتبط کردن مقولات فرعی به مقولات اصلی‌تر را شامل می‌شود. کدگذاری در این مرحله به‌صورت محوری و با هدف طبقه‌بندی و مقوله‌پردازی صورت می‌گیرد. در واقع هدف از کدگذاری محوری، برقراری رابطه بین مقوله‌های تولیدشده در مرحله کدگذاری باز است. این کدگذاری به این دلیل محوری نامیده شده که کدگذاری حول محور یک مقوله رخ می‌دهد. همچنین در کدگذاری محوری مقولات بر اساس الگوی پارادایمی ایجاد و کشف می‌شوند (استراوس و همکار، ۱۹۶۷). در ادامه، کدها و مفاهیم حاصل از تحلیل داده‌های مصاحبه‌ها تا پایان مرحله کدگذاری محوری به تفکیک هر مقوله در جدول‌های (۲) ، (۳) ،(۴) و (۵) ارائه‌شده است. البته در این جداول تنها به عناوین کدها اشاره‌شده است و کدهای استخراج‌شده حاصل از بیانات و صحبت‌های خبرگان است.
شرایط مداخله‌گر |
مقوله (محوری): پدیده توسعه اینترنت‌اشیاء | فراوانی کدهای مقوله: ۱۵ | ||
ردیف | کد Code | مفهوم Concept | دسته Class |
۱ | نقش محوری ارتباطات از راه دور در زندگی روزمره | ماهیت ناگزیر | مقوله محوری |
۲ | افزایش نرخ تعداد دستگاه‌های قابل اتصال به اینترنت | ||
۳ | افزایش نرخ تعداد گوشی‌های هوشمند | ||
۴ | افزایش نرخ تعداد سیمکارت‌ها | ||
۱ | رقابت‌پذیری و پویایی شرکت‌ها در حوزه توسعه اینترنت‌اشیاء | ماهیت نیازمحور | |
۲ | راهگشا بودن اینترنت‌اشیاء برای تصمیم‌گیری‌های لحظه‌ای و درازمدت | ||
۳ | ماهیت تسهیلگر فناوری در حل بحران‌ها | ||
۴ | تمایل جامعه به به‌کارگیری راهکارهای فناورانه | ||
۱ | ماهیت غیر گذرای توسعه فناوری اینترنت‌اشیاء | ماهیت غیرگذرا | |
۲ | پیش‌بینی‌های معتبر مبنی بر رشد فناوری اینترنت‌اشیاء در سال‌های آتی | ||
۱ | ماهیت بازار محور توسعه اینترنت‌اشیاء | ماهیت بازار محور | |
۲ | تحریک بازار برای توسعه کاربردهای اینترنت‌اشیاء | ||
شرایط مداخله‌گر |
مقوله مسائل نیازمند هوشمند سازی | فراوانی کدهای مقوله: ۱۵ | ||
ردیف | کد Code | مفهوم Concept | دسته Class |
۱ | کمبود پرستار در بیمارستان‌ها | مسائل حوزه سلامت و درمان | شرایط علّی |
۲ | هزینه‌ی بالای اضافه کردن نیروهای پرستار برای بیمارستان‌ها | ||
۳ | ضرورت سنجش مکرر پارامترهای حیاتی در بیماران خاص | ||
۴ | نیاز به کنترل سالمندان از راه دور | ||
۵ | نیاز به خدمات هوشمند ویژه معلولان و افراد ناتوان جسمی | ||
۶ | نیاز به پزشکی از راه دور در نقاط محروم | ||
۷ | نیاز به کاهش هزینه‌های بالای درمان | ||
شرایط مداخله‌گر |
مقوله کاربردهای اینترنت‌اشیاء | فراوانی کدهای مقوله: ۱۵ | ||
ردیف | کد Code | مفهوم Concept | دسته Class |
۱ | کاربرد اینترنت‌اشیاء در کاهش نرخ سرطان | حوزه سلامت و درمان | راهبردها و راهکارها |
۲ | کاربرد اینترنت‌اشیاء در اصلاح الگوی تغذیه خانواده | ||
۳ | کاربرد اینترنت‌اشیاء در توسعه نرم‌افزارهای موبایل سلامت | ||
۴ | کاربرد اینترنت‌اشیاء در یادآوری مصرف دارو به بیماران | ||
۵ | کاربرد اینترنت‌اشیاء در اندازه‌گیری پیوسته پارامترهای سلامت بیماران | ||
۶ | کاربرد اینترنت‌اشیاء در یکپارچه‌سازی اطلاعات دارویی کشور | ||
۷ | کاربرد اینترنت‌اشیاء در توسعه سیستم جامع مدیریت اطلاعات بیمارستانی | ||
۸ | کاربرد ابزارهای پوشیدنی در هوشمند سازی سلامت | ||
شرایط مداخله‌گر |
فراوانی کدهای مقوله: ۱۵ | |||
ردیف | کد Code | مفهوم Concept | دسته Class |
۱ | افزایش سطح رفاه اجتماعی شهروندان | پیامدهای اجتماعی | پیامد |
۲ | کنترل تداخلات دارویی بیماران | ||
۳ | جلوگیری از قطعی برق در سطح گسترده | ||
۴ | کنترل بهتر زندانیان به کمک دستبند‌های الکترونیکی هوشمند | ||
۵ | تشخیص بهتر جرائم در جامعه توسط دوربین‌های هوشمند شهری | ||
۶ | کاهش نرخ مرگ‌ومیر ناشی از تصادفات جاده‌ای و افزایش امید به زندگی | ||
6.3. کدگذاری انتخابی
آخرین مرحله از کدگذاری از میان مقوله‌ها، مقوله محوری انتخاب‌شده و حول آن نظریه‌ای برآمده از دل تحقیق ارائه می‌شود. نظریه به وجود آمده از دل داده‌ها حول مقوله محوری به‌صورت مدل تصویری ارائه می‌شود. چنین کاری تنها از طریق دسته‌بندی مقوله‌ها ممکن خواهد بود. به‌منظور برقراری پیوند بین مقوله‌ها، از مدل پارادایمی رویش نظریه‌ها استفاده می‌شود. این مدل پارادایمی، مقوله‌ها را در شش دسته مقوله جای می‌دهد در ادامه هر یک از عناصر مدل شرح داده خواهند شد. شکل (۳)، مدل پدیده‌ی توسعه فناوری اینترنت‌اشیاء در حوزه مسائل سلامت و درمان را نشان می‌دهد.
شکل (۳): مدل توسعه فناوری اینترنت‌اشیاء در حوزه سلامت و درمان |
7. تحلیل یافته ها
7.1. شرایط علّی : مسائل حوزه سلامت ودرمان
شرایط علّی دلایل و توضیحاتی را برای وقوع مقوله محوری بیان می‌کند. در این مدل، مسائل نیازمند هوشمند سازی به‌عنوان یک دلیل برای وقوع مقوله محوری، یعنی «توسعه فناوری اینترنت‌اشیاء در حوزه سلامت و درمان در جهت توسعه پایدار» شناسایی‌شده‌است. مفاهیم مرتبط با این مقوله، مواردی نظیر ضرورت هوشمند سازی خدمات بهداشت، درمان و سلامت برای افراد نیازمند مراقبت‌های ویژه مانند سالمندان، بیماران مزمن که نیازمند سنجش و پایش پیوسته پارامترهای حیاتی سلامتی‌‌شان هستند، افراد معلول و ناتوان جسمی، ساکنین مناطق محروم اشاره دارد. علاوه بر این، نیاز به کاهش هزینه‌های بالای درمانی کشور ازجمله کمبود پرستار در بیمارستان‌ها و به‌صرفه نبودن هزینه مازاد استخدام نیروی جدید از دیگر نیازمندی‌ها و مسائل حوزه سلامت هوشمند است که همه بر ضرورت هوشمند سازی تأکید دارند.
7.2. مقوله محوری پژوهش: پدیده توسعه اینترنت‌اشیاء در حوزه سلامت و درمان
توسعه فناوری اینترنت‌اشیاء پدیده‌ای ناگزیر و غیر گذرا است که بر اساس نیازهای بازار ظهور می‌یابد و با توجه به آن‌که راهکاری فناورانه و نوین است، می‌تواند در حل بسیاری از بحران‌های امروزی راهگشا واقع شود و موجب تحقق توسعه‌پایدار گردد. مطابق نتایج، پدیده توسعه اینترنت‌اشیاء دارای چهار ماهیت «ناگزیر»، «غیر زودگذر»، «نیاز محور» و «بازار محور» است.ناگزیر بودن ماهیت توسعه اینترنت‌اشیاء ریشه در این حقیقت دارد که در عصر حاضر ارتباطات از راه دور نقشی کلیدی در زندگی روزمره افراد و سازمان‌ها ایفا می‌کند.هم چنین طبق گزارش‌های معتبر فناوری‌های نوظهور در دنیای فناوری اطلاعات و ارتباطات به نظر می‌رسد که اینترنت‌اشیاء یک فناوری زودگذر نیست. مطابق با نظرات مصاحبه‌شوندگان، توسعه اینترنت‌اشیاء مبتنی بر نیاز رخ می‌دهد که می‌تواند فرصتی مناسب برای ایجاد بازار برای این فناوری و پاسخ به نیازهای موجود باشد. توسعه فناوری اینترنت‌اشیاء در ایران از طریق تحریک بازار محقق می‌شود.
7.3. راهبردها و راهکارها : حوزه سلامت و درمان
راهبردها، رابطه میان علل با مقوله محوری و همچنین رابطه میان مقوله محوری با پیامدها را تعدیل می‌کند. منظور از راهبردها، راهکار و کاربردهای مختلف اینترنت‌اشیاء است که می‌تواند ضمن برطرف نمودن مشکلات شناسایی‌شده، در افزایش بروز اثرات و پیامدهای مثبت توسعه فناوری اینترنت‌اشیاء نقش به‌سزایی ایفا کند. حوزه سلامت یکی از کلیدی‌ترین زمینه‌های توسعه فناوری اینترنت‌اشیاء است که دارای کاربردهای گوناگونی میباشد. طبق تحلیل یافته‌ها، راهبردهای اینترنت‌اشیاء در حوزه سلامت و درمان، به‌طورکلی به دو بخش راهبردهای سازمانی و هدف محور تقسیم می‌شوند.
· راهبردهای سازمانی به فراهم‌سازی بستر لازم برای ارائه خدمات هوشمند پزشکی اشاره دارند و مواردی مانند یکپارچه‌سازی سوابق پزشکی و درمانی شهروندان از طریق پرونده الکترونیک سلامت، یکپارچه‌سازی اطلاعات دارویی کشور از طریق ایجاد سامانه دارویی هوشمند و توسعه سیستم جامع مدیریت اطلاعات بیمارستانی را شامل می‌شوند.
· راهبردهای هدف محور اینترنت‌اشیاء مواردی نظیر یادآوری مصرف دارو به بیماران، تشخیص میزان سلامت نوزادان، سنجش پیوسته پارامترهای سلامت بیماران، اصلاح الگوی تغذیه خانواده‌ها و کاهش نرخ سرطان از طریق پایش منظم علائم حیاتی را مطرح می‌کنند.
7.4. پیامدها : پیامدهای اجتماعی
پیامدها، به برونداد یا نتایج اشاره می‌کند. یافته‌های پژوهش نشان داده است که «پدیده‌ی توسعه فناوری اینترنت‌اشیاء در حوزه سلامت ودرمان » طبق نظرات مدیران و خبرگان حوزه اینترنت‌اشیاء و مؤلفه‌های توسعه‌پایدار، درمجموع خروجی‌های مثبت و قابل‌توجهی خواهد داشت که در دسته پیامدهای اجتماعی قرار می‌گیرد. پیامد اجتماعی یکی از عمده مفاهیمی است که در مقوله پیامدها دارای بیشترین تعداد کد بوده است. بسیاری از خبرگان بر این باور بودند پیگیری مستمر و توجه به‌سلامت جسمی، افزایش سطح رفاه اجتماعی، فراهم آوردن زیرساخت حملونقل استاندارد، همه به کمک فناوری اینترنت‌اشیاء موجب افزایش امید به زندگی و طول عمر شهروندان خواهد شد. از طریق اینترنت اشیاء پوشیدنی افراد به‌وسیله‌ی حسگرهای پوشیدنی جهت دستیابی به اطلاعات مختلف ردیابی می‌شود. به‌عنوان‌مثال اطلاعات سلامت شخصی، پارامترهای حیاتی بدن، فعالیت‌های فیزیکی، رفتارها و سایر پارامترهای اساسی دیگر که بر روی کیفیت روزانه زندگی اثرگذار است. فناوری اینترنت اشیاء در زمینه‌های مختلف پزشکی ازجمله سیستم مراقبت از راه دور بیماران، سیستم هشداردهنده موارد اورژانسی، برنامه‌های تناسب‌اندام، بیماری‌های مزمن و مراقبت از افراد سالمند مورداستفاده قرار می‌گیرد. این موارد شامل سیستم اندازه‌گیری ضربان قلب، سیستم اندازه‌گیری فشارخون، سیستم‌های بررسی سلامت، ضربان‌سازهای مصنوعی و سمعک میباشد. در موارد پیشرفته‌تر دستگاه‌ها سیر درمان، داروها و مقدار آن‌ها را نیز پایش می‌کند. همچنین طراحی برنامه‌های اینترنت اشیا به صورتی است که به‌وسیله‌ی آن پزشک پس از ترخیص بیمار، او را تحت نظر می‌گیرد. علائم حیاتی شامل فشارخون، ضربان قلب، دمای بدن و تنفس با استفاده از ابزار هوشمند مجهز به سیستم ارتباطی به‌صورت پیوسته در تمامی ساعت‌های شبانه‌روز جمع‌آوری‌شده و ذخیره می‌شوند. سیستم با توجه به علائم حیاتی و پارامترهای خاص مرتبط با بیماری‌های مزمن و شایع جمع‌آوری‌شده‌ی هر شخص و با توجه به سطوح آستانه‌ی تعریف‌شده برای آن‌ها، در صورت نمایش علائم بیماری، صفحه کاربری شخص را با توجه به آن تغییر داده و فیلم‌های آموزشی مرتبط با آن بیماری را به‌صورت خودکار بر روی صفحه‌ی کاربر ارسال می‌کند.
اعتباریابی
استحکام در پژوهش‌های کیفی از طریق چهار معیار تأیید پذیری ، اعتبار پذیری ، انتقال‌پذیری و اتکاپذیری (قابلیت اطمینان) ارزیابی می‌گردد (گوبا و لینکلن، ۱۹۹۴). در پژوهش حاضر، قابلیت اطمینان پژوهش، از منظر یک پژوهش کیفی با رویکرد ظاهر شونده مورد ارزیابی قرارگرفته است که در جدول (۶) به ترتیب به آن‌ها پرداخته‌شده است.
جدول (6) : اعتبارسنجی پژوهش
معیار | اعتبار سنجی |
تأیید پذیری | در معیار تأیید پذیری تلاش پژوهشگر در راستای افزایش عینیت پژوهش است که به قدرت تحلیل پژوهشگر و دقت داده‌ها بستگی دارد. در این زمینه نگهداری داده‌های خام و کلیه‌ی یادداشت‌ها، اسناد و مدارک در طی فرآیند جمع‌آوری و تحلیل داده می‌تواند در تضمین تأیید پذیری یاری‌رسان باشد. در این پژوهش، این معیار از طریق دقت در انتخاب نمونه‌ها و تلفیق روش گردآوری داده‌ها تضمین‌شده است. |
اعتبار پذیری | در این پژوهش، معیار اعتبار پذیری، با انجام کامل پژوهش تا اشباع داده‌ها، ارائه داده‌ها به مشارکت‌کنندگان و نظرخواهی از آنان، خود بازبینی پژوهشگر21 و تخصیص زمان کافی برای انجام مصاحبه‌ها محقق شده است. |
انتقال پذیری | معیار انتقال‌پذیری بر قابلیت تعمیم نتایج به سایر زمینه‌ها و حوزه‌ها دلالت دارد و به کاربردپذیری نتایج پژوهش نیز اطلاق می‌گردد. برای تحقق معیار انتقال‌پذیری پژوهش، پژوهشگر باید به توصیف دقیق شرایط انجام تحقیق بپردازد تا خواننده پس از مطالعه‌ی نتایج پژوهش قادر به درک آن شود که آیا نتایج برای جامعه‌ی موردنظر او هم قابل‌تعمیم هست یا خیر (کرسول، ۲۰۰۷). |
اتکا پذیری | معیار اتکاپذیری به معنای کفایت روند تجزیه‌وتحلیل داده‌ها و فرآیندهای تصمیم‌گیری است. برای دستیابی به این امر، پژوهشگر از راهنمایی و نظارت استاد راهنما در سرتاسر فرآیند گردآوری داده‌ها برای تأیید بهره گرفته است. |
نتیجه گیری
همان‌طور که گفته شد ، مطالعات اندکی توسعه اینترنت‌اشیاء را با محوریت توسعه‌پایدار بررسی کرده‌اند.تحقق توسعه اینترنت‌اشیاء از طریق کاربردهای مختلف آن در صنایع، نه‌تنها می‌توان مسئله‌های مختلف موجود را برطرف کرد، بلکه احتمال آن وجود دارد که به‌موجب آن نتایج مثبت و قابل‌توجهی از جنبه‌های زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی بروز نماید. سه جنبه زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی نشان‌دهنده ابعاد سه‌گانه توسعه‌پایدار نیز هستند؛ بنابراین، می‌توان ادعا کرد که میان مسائل نیازمند هوشمند سازی سلامت و درمان ، کاربردهای اینترنت‌اشیاء و ابعاد توسعه‌پایدار تناظر و هم‌راستایی وجود دارد. این امر گواهی بر آن است که توسعه اینترنت‌اشیاء می‌تواند توسعه‌پایدار را در پی داشته باشد. مطابق با آنچه از ابتدای پژوهش گفته شد، این پژوهش باهدف بررسی توسعه فناوری اینترنت‌اشیاء در حوزه سلامت و درمان با محوریت دستیابی به توسعه‌پایدار انجام‌شده است. تحلیل داده‌های پژوهش نشان می دهد که پیاده‌سازی اینترنت‌اشیاء در جهت بهبود سلامت و درمان تأثیر زیادی در جهت افزایش میزان رضایت از زندگی در بین شهروندان خواهد داشت. فناوری اینترنت اشیاء در زمینه‌های مختلف پزشکی ازجمله سیستم مراقبت از راه دور بیماران، سیستم هشداردهنده موارد اورژانسی، برنامه‌های تناسب‌اندام، بیماری‌های مزمن و مراقبت از افراد سالمند مورداستفاده قرار می‌گیرد. این موارد شامل سیستم اندازه‌گیری ضربان قلب، سیستم اندازه‌گیری فشارخون، سیستم‌های بررسی سلامت، ضربان‌سازهای مصنوعی و سمعک میباشد. در موارد پیشرفته‌تر دستگاه‌ها سیر درمان، داروها و مقدار آن‌ها را نیز پایش می‌کند. همچنین طراحی برنامه‌های اینترنت اشیاء به صورتی است که به‌وسیله‌ی آن پزشک پس از ترخیص بیمار، او را تحت نظر می‌گیرد. علائم حیاتی شامل فشارخون، ضربان قلب، دمای بدن و تنفس با استفاده از ابزار هوشمند مجهز به سیستم ارتباطی به‌صورت پیوسته در تمامی ساعت‌های شبانه‌روز جمع‌آوری‌شده و ذخیره می‌شوند. به‌کارگیری اینترنت‌اشیاء در حوزه‌ی پایداری اجتماعی، سبب ارتباطات بیشتر بین افراد جوامع محلی، ملی و بین‌المللی می‌شود و آگاهی و تعامل آن‌ها را باهم افزایش می‌دهد. این مسئله به معنای ایجاد توسعه اجتماعی میباشد . وقتی اینترنت‌اشیاء در حوزه‌ی منابع انسانی به‌منظور بهداشت و سلامت به کار می‌رود، مراقبت از بیماران با بیماری‌های مزمن، بدون نیاز به حضور در محل را فراهم می‌نماید.
مطابق با یافته‌های پژوهش، از جنبه سلامت و درمان به‌واسطه اینترنت‌اشیاء ، نیاز روزافزون سالمندان به مراقبت‌های پزشکی و کنترل از راه دور فراهم می شود. در این راستا، کاربردهای مختلفی از اینترنت‌اشیاء در این حوزه وجود دارد (مانند توسعه نرم‌افزارهای کاربردی که امکان نظارت از راه دور سالمندان را فراهم می‌سازد)؛ این کاربرد می‌تواند منجر به‌راحتی و آسایش بیشتر برای سالمندان و افزایش طول عمر آن‌ها شود که با بعد اجتماعی توسعه‌پایدار تناظر دارد. بنابراین تنها از راه علم و فناوری می‌توان به توسعه‌ی پایدار دست‌یافت و آنچه حامیان انجام می‌دهند در راستای همین هدف کلان ملی است.
پیشنهادات کاربردی
از منظر دستیابی به توسعه‌پایدار، سیاست‌گذاران و قانون‌گذاران دولتی می‌بایست یک نقش رهبری در توسعه اینترنت‌اشیاء ایفا کنند که به‌موجب آن موانع موجود در مسیر توسعه هموار گردد و توسعه تحقق یابد. یکی از چالش‌های موجود در این مسیر، فقدان آگاهی کافی نسبت به پیوند مؤثر میان توسعه اینترنت‌اشیاء و توسعه‌پایدار و به دنبال آن مزایای توسعه‌پایدار ناشی از تحقق توسعه اینترنت‌اشیاء است؛ به‌منظور رفع این چالش، پیشنهاد می‌شود که دولت و ارگان‌های ذیربط نسبت به تعریف یک سری پروژه‌ها در حوزه های مختلف و طرح‌های تشویقی اقدام کنند که به‌موجب آن، آن دسته از اهداف کلان توسعه‌پایدار (معرفی‌شده توسط سازمان ملل ) که مطابقت مفهومی و کاربردی بیشتری در حوزه توسعه اینترنت‌اشیاء دارند، شناسایی و در گام بعدی اولویت‌بندی می‌شوند. همچنین به‌عنوان یک چشم‌انداز راهبردی، دولت می‌تواند نسبت به ایجاد استارت‌آپ‌های نوآورانه به‌منظور یک رویکرد جذاب، اقدامات لازم را به عمل آورد. به‌عنوان یک پیشنهاد استراتژیک، تخصیص فاند و بودجه‌های تحقیقاتی قابل‌توجه به حوزه اینترنت‌اشیاء و هوش مصنوعی می‌تواند در آینده‌ای نزدیک زمینه‌ساز ایجاد مزیت رقابتی و تضمین‌کننده کارآفرینی و رشد اقتصادی کشور شود. در حقیقت، ارائه حمایت‌های مالی و غیرمالی دولت به بخش‌های خصوصی می‌تواند اقتصاد کشور را به جریان بیاندازد و شرکت‌های نوپا را در ایجاد زیرساخت‌های تکنولوژیکی اولیه یاری رساند.
تحقیقات آتی
از منظر بررسی توسعه اینترنت‌اشیاء در راستای توسعه‌پایدار، به پژوهشگران این حوزه پیشنهاد می‌شود که به‌منظور سنجش اثرات بالقوه توسعه اینترنت‌اشیاء برای تحقق توسعه‌پایدار در حوزه های مختلف ، چارچوبی مبتنی بر شاخص‌های تدوین‌شده برای دستیابی به توسعه‌پایدار را اساس کار خود قرار دهند. در این راستا، سازمان ملل اهداف هفده‌گانه‌ای را برای دستیابی به توسعه‌پایدار معرفی کرده است که زمینه‌هایی نظیر دستیابی به انرژی پاک، آب پاک، فضای سبز و محیط‌زیست پاک، شهرهای پایدار و کارآمد، زیرساخت نوآوری و اقتصادی را پوشش می‌دهد. پژوهشگران در ادامه می‌توانند تحلیل نمایند که کدام‌یک از کاربردهای اینترنت‌اشیاء موضوعیت بیشتری با اهداف و شاخص‌های ارائه‌شده سازمان ملل برای توسعه‌پایدار دارند.
علاوه بر این، طراحی و لحاظ نمودن تعدادی سنجه به‌منظور ابزاری برای ارزیابی عملکرد توسعه اینترنت‌اشیاء در موضوع سلامت و درمان جهت تحقق توسعه‌پایدار از دیگر پیشنهاد‌های پژوهشی در این خصوص میباشد. همچنین، بهره‌گیری از شاخص‌های کلیدی عملکرد در سنجش میزان دستیابی به توسعه‌پایدار از طریق اینترنت‌اشیاء نیز می‌تواند رویکرد مفیدی باشد.
منابع
1. اجاقلو،رحیم، مصطفی، اجاقلو، زري، محمدي. (۱۳۹۴). نقش ایجاد شهر الکترونیک در توسعه‌پایدار شهري، دومین کنفرانس ملی معماري و منظر شهري پایدار، به‌صورت الکترونیکی، موسسه بین‌المللی معماري، شهرسازي مهرازشهر.
2. حافظ نیا. محمدرضا، (۱۴۰۱)، مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی ، چاپ سی‌ویکم، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها(انتشارات سمت)، مرکز تحقیق و توسعه‌ی علوم انسانی.
3. خدمتگزار، حمیدرضا. (۱۳۹۴). بررسی نقش اینترنت‌اشیاء در سیستم‌های مدیریت دانش (موردمطالعه: عملکرد کارکنان شهرداری یزد). مدیریت فناوری اطلاعات، دوره هفتم، (۳) ،پاییز۹۴، ۵۷۲-۵۵۳.
4. خورشیدوند، علی عسگر، علیرضا، ناصري پور. (۱۳۹۵). کاربرد اینترنت‌اشیاء در توسعه شهرهاي هوشمند با تأکید بر سیستم حملونقل هوشمند، اولین کنفرانس ملی شهر هوشمند، قم، شرکت مشاوران شهر هوشمند.
5. علی احمدی، علیرضا. (۱۳۸۹). روش تحقیق و راهنمای پایان‌نامه نویسی، تهران: انتشارات تولید دانش.
6. علی احمدی، علیرضا؛ ساروی مقدم، ناهید. (۱۳۹۷). روش‌شناسی داده‌بنیاد و رویش نظریه‌ها و کاربرد آن برای تولید دانش بومی، چاپ اول،تهران:انتشارات تولید دانش.
7. غلامرضایی، آرزو. (۱۳۹۶). شناسایی محرک‌ها و بازدارنده‌های اصلی مؤثر بر اجرای پروژه‌های اینترنت‌اشیاء در ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. موسسه آموزش عالی مهر البرز، دانشکده فناوری اطلاعات، گروه مهندسی فناوری اطلاعات (معماری سازمانی).
8. قاسمی، روح‌الله؛ محقر، علی؛ صفری، حسین؛ اکبری جوکار، محمدرضا. (۱۳۹۵). اولویت‌بندی کاربردهای فناوری اینترنت‌اشیاء در بخش بهداشت و درمان ایران: محرکی برای توسعه‌پایدار. فصلنامه مدیریت فناوری اطلاعات، دوره هشتم، (۱) ، ۱۵۵-۱۷۶.
9. نمازي، زهرا، کلانتري، نفیسه، نظام الحسینی، سیدعلیرضا. (۱۳۹۴). اینترنت‌اشیاء و سلامت هوشمند، مزایا و چالش‌هاي پیش‌رو، سومین کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌هاي کاربردي در مهندسی کامپیوتر و فن آوري اطلاعات، تهران، دانشگاه صنعتی مالک اشتر.
10. Atzori, L., Iera, A., & Morabito, G. (2010). The Internet of Things: A Survey. Computer Networks, (54), 2787-2805.
11. Balaji, M.S., & Roy, S.K. (2016). Value Co-Creation with Internet of Things Technology in the Retail Industry. Journal of Marketing Management, 33 (2), 7-31
12. Banerjee, M., Lee, J., & Choo, K.-K. R. (2018). A blockchain future for Internet of Things security: a position paper. Digital Communications & Networks, 4, 149 –160.
13. Bardy, R., Rubens, A., & Massaro, M. (2015). The Systemic Dimension of Sustainable Development in Developing Countries. Journal of Organizational Transformation & Social Change, 12 (1), 22-41.
14. Brady, G. L., & Geets, P. C. F. (1994). Sustainable Development: The Challenge of Implementation. International Journal of Sustainable Development & World Ecology, 1(3), 189- 19.
15. Bo, Y., & Wang, H. (2011). The Application of Cloud Computing and the Internet of Things in Agriculture and Forestry. 2011 International Joint Conference on Service Sciences, 168–172. https://doi.org/10.1109/IJCSS.2011.40
16. Borgia, E. (2014). The Internet of Things Vision: Key Features, Applications and Open Issues. Computer Communications, 54, 1-31.Dlodlo. Nomusa, Kalezhi. Josephat, 2015, "The Internet of Things in Agriculture for Sustainable Rural Development ", 978-1-4799-7707-9/15/$31.00 ©2015 IEEE.
17. Dutton, W. H. (2014). Putting Things to Work: Social and Policy Challenges for the Internet of Things.info, 16 (3), 1-21.
18. Gonzalez, M.O.A., Gonçalves, J.S., & Vasconcelos, R.M. (2017). Sustainable Development: Case Study in the Implementation of Renewable Energy in Brazil. Journal of Cleaner Production, 142, 461-475.
19. Garbie, I.H. (2014). An Analytical Technique to Model and Assess Sustainable Development Index in Manufacturing Enterprise. International Journal of Production Research, 52 (16), 4876-4915.
20. Glaser, B. G. (1978). Theoretical sensitivity: Advances in the methodology of grounded theory (Vol. 2): Sociology Press Mill Valley, CA.
21. Glaser, B. G., and Strauss, A. L. (1967). The discovery of grounded theory: Strategies for qualitative research: Aldine de Gruyter.
22. Glaser, B. G., & Hon. (2005). Staying Open: The Use of Theoretical Codes in Grounded Theory. The Grounded Theory Review, 5(1), 1-20.
23. Huang, Y., Poderi, G., Šćepanović, S., Hasselqvist, H., Warnier, M., & Brazier, F. (2019). Embedding Internet-of-Things in Large-Scale Socio-technical Systems: A Community-Oriented Design in Future Smart Grids: Technology, Communications and Computing, In book: The Internet of Things for Smart Urban Ecosystems, 125-150.
24. Huang. Linna, Liu. Chunli, 2013, "The Application Mode in Urban Transportation Management Based on Internet of Things", Proceedings of the 2nd International Conference on Computer Science and Electronics Engineering (ICCSE 2013)B.
25. Nonnecke, M.Bruch," IoT & Sustainability: Practice, Policy and Promise", Center for Information Technology Research in the Interest of Society& the Banatao Institute University of California, June 2016.
26. Jones, M. and alony, I. (2011). Guiding the Use of Grounded theory in Doctoral Studies: An Example from the Australian film Industry. International Journal of Doctoral Studies. Vol. 6, pp: 95-114.
27. Kshetri, N. (2017). The Evolution of the Internet of Things Industry and Market in China: An Interplay of Institutions, Demands and Supply. Telecommunications Policy, 41(1), 49-67.
28. Nasiri, M. (2016). Internet of Things as an Enabler in Disruptive Innovation for Sustainability, Master’s Thesis, Lappeenranta University of Technology.
29. Shin, D. (2014). A Socio-Technical Framework for Internet-of-Things Design: A Human-Centered Design for the Internet of Things. Telematics and Informatics, 31,(4), 519-531.
30. Shin, D.H., & Park, Y.J. (2017). Understanding the Internet of Things ecosystem: multi-level analysis of users, society, and ecology. Digital Policy, Regulation & Governance, 19 (1), 77-100.
31. Valmohammadi, CH. (2016). Examining the Perception of Iranian Organizations on Internet of Things Solutions and Applications. Industrial & Commercial Training, 48 (2), 104-108.
32. Vatari, S., Bakshi, A., & Thakur, T. (2017). Green house by using IOT and cloud computing. In 2016 IEEE International Conference on Recent Trends in Electronics, Information and Communication Technology, RTEICT 2016 - Proceedings (pp. 246–250). IEEE. https://doi.org/10.1109/RTEICT.2016.7807821
33. Wirtz, B.W, Weyerer, J.C, & Schichtel, F.T. (2019). An integrative public IoT framework for smart government. Government Information Quarterly, 36 (2), 333-345
34. Zarei, M., Mohammadian, A., & Ghasemi, R., (2016). Internet of Things in Industries: A Survey for Sustainable Development. International Journal of Innovation & Sustainable Development, 10 (4), 419-442.
[1] کارشناسی ارشد مهندسی فناوری اطلاعات، گرایش تجارت الکترونیک، دانشکده مهندسی صنایع، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران.
نویسنده مسئول: Mahyaanv9@gmail.com
[2] دکتری مهندسی صنایع ، گروه مهندسی صنایع، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران - شمال ، تهران، ایران .
[3] استاد گروه مهندسی صنایع، دانشگاه علم و صنعت، تهران، ایران.
[4] Actuators
[5] Radio-Frequency Identification (RFID)
[6] Mishra
[7] Dutton
[8] Gross domestic products (GDP)
[9] Scherba
[10] Fuzzy Analytic Hierarchy Process (Fuzzy AHP)
[11] Wirtz
[12] Systematic
[13] Emergent
[14] Constructivism
[15] Open Coding
[16] Axial Coding
[17] Selective Coding
[18] Theoretical Coding
[19] Hon
[20] Constructivist Approach
[21] Self-monitoring
