تاثیرونقش نظریه اعتماد در انعقاد قراردادها در حقوق ایران و فقه امامیه
الموضوعات :
1 - کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، گروه حقوق، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.
الکلمات المفتاحية: نظریه اراده, نظریه اعتماد, حسن نیت, اختیار ظاهری ,
ملخص المقالة :
در حقوق قراردادها نظریه اعتماد در جهت عکس نظریه اراده قرار می گیرد و بر اساس آن، در بسیاری موارد مبنای تعهد و مسئولیت شخص، نه اراده او، بلکه اعتماد معقول طرف مقابل به رابطه حقوقی ایجادشده است. در مراحل مختلف قرارداد آگاهی بر تمام مسائل، دشوارو بعضاً غیر ممکن است. در این موقعیت، داشتن صداقت و عدم سوءنیت در تمام مراحل قرارداد مسئله ای اساسی است که به واسطه ی حسن نیت تامین می گردد. پایبندی به تعهدات، الزام به رفتار منصفانه ، عدم سوءنیت و نیرنگ، دستیابی به عدالت، وجود نظم درقراردادها اساس اصل حسن نیت هستند. پذیرش رفتار منصفانه در مراحل مختلف قرارداد درکامن لا و اسناد بین المللی نشانگر توجه به این اصل است. عدم رعایت این اصل ضمانت اجراهایی را در بر دارد و خسارت وارده باید جبران گردد. اما در مراحل مذاکره، انعقاد ،اجرا و تفسیر برخی امور، نیازمند اصل دیگری نیز هستیم که هنگام عمل قابل اتکا باشد. به منظور برخورداری از یک وضعیت فکری توام با اطمینان و به دور از تردید و درجهت تعیین تکلیف و حصول علم و رفع غرر می توان از اصل اعتماد یاری جست. اعتماد بر اظهارات طرف مقابل و ظواهر موجود با توجه به اوضاع و احوال و مهارت طرفین ممکن می گردد. حکم وجوب پرهیز مومنان از سوءظن به رفتار و گفتار یکدیگر و جواز حسن ظن ایشان به یکدیگر درمعامله، خودداری از فریب شخصی که به دیگری اعتماد کرده است، جلوگیری از افزایش تضاد و تقابل بین طرفین، اهمیت امنیت و سرعت در معاملات، موافق بودن چنین اصلی با اراده و خواست طرفین از جمله مبانی پذیرش این اصل در حقوق می باشد. در انجام معاملات جایی که ذکر تمام صفات مبیع دشوار است یا بر اصل سلامت تکیه می شود یا هنگامی که یکی از طرفین معامله به واسطه ی اطمینان به طرف مقابل خود را از فریب و تدلیس در امان می بیند،اصل اعتماد، در رفع نزاع و منع غرر، طرفین معامله را یاری می کند. حق فسخ یا بطلان معامله و جبران خسارت زیان دیده از جمله ضمانت اجراهای تخلف از این اصل حقوقی ـ اخلاقی است. اصل اعتماد و تطبیق آن با حسن نیت، بررسی جایگاه و نقش آن، ضرورت توجه به مسأله ای که به صراحت در فقه امامیه مطرح شده، در این پژوهش بررسی شده است .
1.Emami. S .(2010), Civil rights, Vol.1,Tehran: Islamieh Publications. [In Persian]
2. Haghshenas andcolleagues.(2002), Contemporary Englishand Persian Hazara Culture,Tehran: Contemporary Culture Publications. [In Persian]
3. Shahidi.M.(2001), Formation of contractsand obligations, Tehran: MajdPublications. [In Persian]
4. Shahidi.M.(2004) , Effects of contracts andobligations, Tehran: Majd Publications. [In Persian]
5. Sadri Afshar.Gandothers.(2003),Contemporary PersianCulture, Tehran: Contemporary Culture Publications. [In Persian]
6. Alizadeh.M.(2005), Under the supervisionof Seyyed Mustafa MohaqiqDamad,Rulings on misrepresentation ofgoods in Islamic law, Mashhad: RazaviUniversity of Islamic Sciences Publications. [In Persian]
7. Katouzian. N.(1992),General rules ofcontracts ,volume2,Tehran:Publishing Joint Stock company. [In Persian]
8. Katouzian. N.(2001), General rules ofcontracts , volume 4, Tehran: Publishing Joint Stock company. [In Persian]
9. Katouzian. N.(2010),Fixedcontracts, volume 4, Tehran: Publishing Joint Stock company. [In Persian]
10.Mahmoudian.M. (2009), Teaching the translation and concepts of the Holy Quran, First edition, Tehran: Payam Velayat Publicatinons . [In Persian]
11.Rahmani . T.Amiri.M.(2007), Investigating the impact of trust on economic growth, Legal Research Journal, Number 78. [In Persian]
12.Zafaranchi.H.Yes.M and colleagues,(2024),comparison of the Theory of Trust and similar Institutions in Iranian and common Law, Journal of comparative Research in Jurisprudence , Law and Politics , volume 6, Number 2 . [In Persian]
13.Taleb Ahmadi.H .Naqvi.A. (2019), Civil liability arising from trust in the event of invalidity of the contract,Two quarterly scientific research journals of civil law knowledge, Volume 8,Number 2(16 in a row). [In Persian]
14.. Ansari. M. (1994) ,The Book of Al-Makasib,Volume 6,Qom: Sheikh AnsariCongress. [In Persian]
15.. Har Amil.M.(1988),Shia resources, Firstedition,Vol. 18,Qom: Al-Bayt Institute forthe Revival of Heritage. [In Persian]
16.. Solution . M. (1989) , Al-Sarayr, Volume 2,Qom: Islamic Publications Office. [In Persian]
17.Tabarsi.F.(1985),Majma al-Bayan fi Tafsiral-Qur'an,First edition,Volume 9,Beirut: Arab Heritage Revival House. [In Persian]
18.Tabatabai. S.(1929),Riyadh Al-Maseel,Volume 1, Qom: Al-Bayt Institute. [In Persian]
19. Fluffy factor.A.(1993),Jami al-Maqasid fi Sharh al-Qaas,Second edition,Volume4,Qom: Al-Bayt Institute. [In Persian]
20.Ameli.Z.(1989) ,Al-Rawdha Al-Bahiya, Volume 4,Qom: Davari Bookstore. [In Persian]
21.Klini Razi.M. (1986),Al-Kafi,Print 4,Volume2,Tehran: Darul Kotab al-Islamiyya. [In Persian]
22.Golpaygani.S.(1988A),Complex of issues,Volume 2,Qom: Dar Al-Qur'an Al-Karim. [In Persian]
23.Golpayegani.S.(1988B),Complex of issues,Volume 3,Qom: Dar Al-Qur'an Al-Karim. [In Persian]
24.. Mousavi Hamedani.S.(1995),Translation of Tafsir al-Mizan, Print 5,Vol.25,Qom: Islamic Publications Office of the QomSeminary Teachers' Association. [In Persian]
25.. Makarem Shirazi. N and others. (2008),Sample interpretation,Volume26,Tehran: Dar Al-Kutab Al-Islamiyah Publications. [In Persian]
