اخلاق نقلی وحیانی؛ به مثابه «میزان» برای اخلاق عرفاني
الموضوعات : Ethics and Islamic Education
1 - استادیار، دانشکده معارف و اندیشه اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: اخلاق نقلی, اخلاق عرفانی, میزان شریعت.,
ملخص المقالة :
یکی از مهم¬ترین ویژگی¬ها و امتیازات روی¬کرد «اخلاق وحیانی ـ نقلی» در مقابل «اخلاق عرفانی» میزان بودنِ اخلاق نقلی برای اخلاق عرفانی است. پژوهش پیشِ¬رو جوانب این مسأله را به روش تحلیلی ـ اسنادی مورد بررسی قرار داده است. مکتب اخلاق وحیانی، موازین خود را در دو قالب «تئوری» یعنی «آموزه¬های اخلاقی» و «عملی» یعنی «شخص انسان کامل» ارائه داده است. در یک نگاه کلان، کلّیتِ مکتب اخلاق عرفانی با موازین اخلاق وحیانی، هم¬سویی داشته و نگاه کسانی که در این ساحت، دچار افراط و یا تفریط شده¬ و جنبه ظاهریِ دین را نادیده گرفته و یا در مقابل، بُعد باطنی شریعت و مقامات عرفانی را انکار کرده¬اند قابل پذیرش نیست. و اما در یک نگاهِ جزئی و تفصیلی، برخی مسائل مطرح در اخلاق عرفانی هماهنگی با موازین اخلاق وحیانی ندارد که این موارد همیشه از سوی عارفان راستین مورد نقد و انکار بوده است. به¬دور بودن رویه اباحی¬گری و یا شاهدبازی از میزان شریعت، کاملا روشن است. افراط در روش ملامی¬گری نیز به خروج از میزان شریعت می¬انجامد. برخی گرایشات رهبانیت¬گرایانه همچون ترک ازدواج، فاصله-گرفتن از اجتماع، افراط در عبادت¬های طاقت¬فرسا و یا زیاده¬روی در خلوتگزینی و یا در گرسنگی-کشیدن از دیگر رفتارهای به¬دور از میزان شریعت است که اگر چه از سوی برخی مطرح شده اما در عرفان اصیل اسلامی، همیشه مورد انتقاد بوده است.
