جهان بینی و خداشناسی در هنرهای صناعی از دیدگاه ملاصدرا
الموضوعات :زهرا محمدی‌خواه 1 , سید صادق زمانی 2 , سید رحمت الله موسوی مقدم 3
1 - دانشجوی دکتری، گروه فلسفه هنر، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران
2 - استادیار، گروه فلسفه هنر، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران
3 - دانشیار، گروه معارف اسلامی، دانشگاه علوم پزشکی ایلام، ایلام، ایران
الکلمات المفتاحية: هنر صناعی, خلاقیت هنری, حکمت ایرانی, ملاصدرا,
ملخص المقالة :
وقتی نام هنرهای صناعی(صنایع دستی) به میان می¬آید ناخودآگاه ذهن ما به گذشته سیر می‌کند و ما را در عمق تاریخ پیش می¬برد، تا آنچه که پیشینیان برای حل مشکلات زندگی خود به کار می¬بستند را یادآور شود. هنرمند متفکر ایرانی در پی شناخت و دریافت جهانی ماورای جهان مادی اطراف خویش، آفرینش هنری را همانند وسیله و ابزاری پر ثمر در خدمت کشف و شهود و جستجوی خود میگیرد. خلاقیت و آفرینش هنری از ابتدا نزد هنرمندان ایرانی، در محدوده تلاشی فردی و تفکری مجرد و شخصی دنبال نشده، بلکه مبتنی بر نیازی جمعی در گستره بینش همگانی بوده است. هدف این پژوهش تعريف و سنجش خلاقيت در هنر در چارچوب نظري حكمت ایرانی است. در اين راستا مباني و اصول خلاقيت، نسبت خلاقيت و خيال، مباني خلاقيت هنري، نسبت صنعت و هنر در هنرهای صناعی درحكمت ایرانی را مطرح می‌نماید. یافته‌های تحقیق کنونی نشان داد که بر اساس دلالت¬های فلسفی حکمت ایرانی مفهوم خاصی از خلاقیت هنری ارائه داد که بر پایه نور، روشنایی، ظلمت، بهره گرفتن از عناصر طبیعی، جهان بینی و خداشناسی شکل گرفته است. همچنین تحقیق حاضر نشان داد که میتوان از این نظریات، ملاکی برای سنجش خلاقیت هنری در آثار صناعی به دست آورد و این خلاقیت هنری هم با ترازوی معنا و هم صورت قابل سنجش است.
ابراهیمی پور، مریم .(1391). بینش فلسفی ایرانیان دربارۀ نور و تجسم آن در هنر نگارگری. دوفصلنامه دانشکده هنر شوشتر، دوره1،شماره2.
انصاریان،زهیر(1385)،بازشناسی عناصر فلسفۀ هنر بر پایۀ مبانی حکمت صدرایی،نقد و نظر،سال11،شماره3و4
پنج تنی،منیره.(1393)،زیبایی و فلسفه هنر در گفتگو(2):ارسطو.تهران،مؤسسه تألیف،ترجمه و نشر آثار هنری فرهنگستان.
پیروزرام،شهریار؛بینای مطلق،سعید.(1392).بررسی مسأله خلاقیت در هنر سنتی.جاویدان خرد،شماره24.
تسلیمی،نصرالله.(1391).بررسی مبانی نظری صنایع دستی.رساله اخذ درجه دکتری.دانشگاه هنر.
چپریان، نازآفرین.(1399). گونه شناسی مشاغل مرتبط با هنرهای صناعی دوره قاجار.پایان نامه کارشناسی ارشد . دانشگاه علم و هنر.
حسینی،افضل السادات؛محمودی،نورالدین(1398)،خلاقیت از منظر معرفت شناسی ملاصدرا و دلالتهای تربیتی آن(با تاکید بر حوزه اصول و روش)،اندیشه های نوین تربیتی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه الزهرا(س)،دوره6،شماره2
خامنه ای،سیدمحمد؛صدرالدین شیرازی،محمدبن ابراهیم(1382)،شرح و تعلیقه صدرالمتألهین بر الهیات شفا،تهران،موسسه بنیاد حکمت اسلامی
رشاد،علی اکبر(1385)،فلسفه مضاف،قبسات،شماره39 و 40
سخاجو،سکینه؛مهدی،شریفی؛پیرمحمدی،محمد(1394)،خیال و خلاقیت هنری،مجله اطلاعات حکمت و معرفت،سال 10،شماره12
صدرالدین شیرازی،محمد بن ابراهیم(1392)،اسفار اربعه،جلد3،قم،مصطفوی
صدرالدین شیرازی،محمدبن ابراهیم(1366)،تفسیرالقرآن الکریم،جلد3،ترجمه محمد خواجوی،قم،بیدار
صدرالدین شیرازی،محمدبن ابراهیم(1380)،اسفار اربعه،جلد4،قم،مصطفوی
عطارزاده،عبدالکریم؛هوشیار،مهران(1396)،هنرهای صناعی،تهران:نشر سمت
فولادی، علیرضا(1385)،عالم مثال و ادبیات،نشریه فرهنگ،شماره58
قلعه نوی، وجیه. (1397). بررسی چگونگی کاربرد نقوش نگارگری در بسته بندی هنرهای صناعی (با تأکید بر صنایع چرمی).پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شاهد
کوماراسوآمی،آناندا(1389)،هنر و نمادگرایی سنتی،ترجمه صالح طباطبائی،تهران:نشر فرهنگستان هنر
مددپور،محمد(1381)،حکمت معنوی-ساحت هنری،تهران:ناشر مؤسسه فرهنگی منادی تربیت
مقصودی، صفور. (1397). مطالعة تحلیلی و تطبیقی مؤلفه‌های فرآیند جهانی شدن و هنرهای صناعی ایران. رساله جهت اخذ درجه دکتری .دانشگاه شاهد.
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 289-273
جهان بینی و خداشناسی در هنرهای صناعی از دیدگاه ملاصدرا
زهرا محمدی خواه 1
سید صادق زمانی 2
سید رحمت‌اله موسوی مقدم 3
|
وقتی نام هنرهای صناعی(صنایع دستی) به میان میآید ناخودآگاه ذهن ما به گذشته سیر می‌کند و ما را در عمق تاریخ پیش میبرد، تا آنچه که پیشینیان برای حل مشکلات زندگی خود به کار میبستند را یادآور شود. هنرمند متفکر ایرانی در پی شناخت و دریافت جهانی ماورای جهان مادی اطراف خویش، آفرینش هنری را همانند وسیله و ابزاری پر ثمر در خدمت کشف و شهود و جستجوی خود میگیرد. خلاقیت و آفرینش هنری از ابتدا نزد هنرمندان ایرانی، در محدوده تلاشی فردی و تفکری مجرد و شخصی دنبال نشده، بلکه مبتنی بر نیازی جمعی در گستره بینش همگانی بوده است. هدف این پژوهش تعريف و سنجش خلاقيت در هنر در چارچوب نظري حكمت ایرانی است. در اين راستا مباني و اصول خلاقيت، نسبت خلاقيت و خيال، مباني خلاقيت هنري، نسبت صنعت و هنر در هنرهای صناعی درحكمت ایرانی را مطرح می‌نماید. یافته‌های تحقیق کنونی نشان داد که بر اساس دلالتهای فلسفی حکمت ایرانی مفهوم خاصی از خلاقیت هنری ارائه داد که بر پایه نور، روشنایی، ظلمت، بهره گرفتن از عناصر طبیعی، جهان بینی و خداشناسی شکل گرفته است. همچنین تحقیق حاضر نشان داد که میتوان از این نظریات، ملاکی برای سنجش خلاقیت هنری در آثار صناعی به دست آورد و این خلاقیت هنری هم با ترازوی معنا و هم صورت قابل سنجش است.
واژگان کلیدی
[1] . دانشجوی دکتری، گروه فلسفه هنر، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران.
Email: azar.mehr@yahoo.com
[2] . استادیار، گروه فلسفه هنر، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران. (نویسنده مسئول)
Email: zamani@iausdj.ac.ir
[3] . دانشیار، گروه معارف اسلامی، دانشگاه علوم پزشکی ایلام، ایلام، ایران.
Email: prof.m1344@gmail.com
تاریخ دریافت: 25/2/1403 پذیرش نهایی: 23/5/1403
