تأثیر ادبیات نمایشی بر شکل‌گیری عزت نفس در دختران
محمد معین صفاری
1
(
استادیار، گروه ادبیات، عضو هیئت علمی، دانشگاه پیام نور مرودشت، فارس. ایران.
)
اعظم محمدی
2
(
مربی، ارشد روانشناسی اجتماعی، موسسه غیر انتفاعی فاطمیه شیراز، فارس، ایران.
)
مهسا پناهی کازرونی
3
(
مربی، لیسانس، گروه گیاه پزشکی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
)
الکلمات المفتاحية: ادبیات نمایشی, خیام‌خوانی, عزت‌نفس, رشد روانی, دانش‌آموزان دختر, اصالت اسلامی-ایرانی, دوران کودکی, تئاتر.,
ملخص المقالة :
یک مقاله گزارشی کوتاه، با رویکردی روانشناسی اجتماعی، به واکاوی تأثیر مشارکت خلاق دانش‌آموزان دختر در فرآیند تولید ادبیات نمایشی مبتنی بر خیام‌خوانی، با هدف تقویت عزت‌نفس و تحکیم پیوند با هویت فرهنگی-دینی در دوران کودکی می‌پردازد. مطالعه به شیوه کمی و با بهره‌گیری از مقیاس استاندارد عزت‌نفس روزنبرگ (RSES) صورت گرفت. جامعه آماری شامل ۵۰ دانش‌آموز دختر ۸ تا ۱۰ ساله از دبستان شهید شریف اشرف شیراز بود که در سطوح مختلف خلق، ایفای نقش و اجرای نمایش‌های خیام‌خوانی مشارکت فعال داشتند. اجرای این برنامه که مبتنی بر رباعیات خیام به‌عنوان نماد حکمت ایرانی-اسلامی است، بستر تعامل اجتماعی هدفمند، تجربه زیسته هنری و بازسازی هویت فرهنگی را برای مشارکت‌کنندگان فراهم ساخت. تحلیل داده‌ها از طریق مقایسه نمرات پیش‌آزمون و پس‌آزمون، حاکی از بهبود معنادار در شاخص‌های عزت‌نفس بود. یافته‌ها نشان می‌دهد که درگیر شدن در فعالیت‌های نمایشی مبتنی بر متون کلاسیک، می‌تواند به عنوان یک مداخله فرهنگی-روان‌شناختی، مؤلفه‌های بنیادین خودپنداره مثبت، خودکارآمدی و احساس ارزشمندی را در کودکان تقویت نماید. همچنین، نتایج گواه آن است که تلفیق هنرهای نمایشی با محتوای اصیل ایرانی-اسلامی، نه‌تنها زمینه‌ساز ارتقای سلامت روانی کودکان است، بلکه عاملی کلیدی در صیانت از هویت فرهنگی نسل نو محسوب می‌شود. بر این اساس، پیشنهاد می‌شود رویکردهای آموزشی نوین، از ظرفیت‌های ادبیات کهن و نمایش خلاق به‌منظور ارتقای تاب‌آوری روانی و انسجام فرهنگی دانش‌آموزان بهره‌گیرند.
1- بیرنگ، نسرین؛ و علیوندی وفا، مرضیه(2021). اثربخشی بازی‌درمانی خلاقیت‌محور بر عزت‌نفس، خلاقیت و کمرویی دانش‌آموزان کمروی مقطع ابتدایی. نشریه علمی آموزش و ارزشیابی (فصلنامه)، 13(52)، 137-159. doi:10.30495/jinev.2021.1911106.2303
2- نجفی، کیمیا؛ کچویی، محسن؛ و بسطامی کتولی، مالک(2025). بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی نسخه فارسی پرسشنامه اطمینان جویی آشکار و پنهان در زنان ایرانی. نشریه علمی رویش روان شناسی، 13(12)، 187-196.
3- Asimidou, A., Lenakakis, A., & Tsiaras, A. (2021). The contribution of drama pedagogy in developing adolescents’ self-confidence: a case study. NJ, 45(1), 45-58. doi:10.1080/14452294.2021.1978145
4- Blascovich, J., & Tomaka, J. (1991). Measures of self-esteem. In J.P. Robinson, P.R. Shaver, & L.S. Wrightsman (Eds.), Measures of personality and social psychological attitudes (pp. 115–160). Academic Press.
5- Hawkins, R. (2021). The Use of Drama to Help Children Build Confidence and Self Image.
6- Hawkins, S., & Farrant, C. (2022). Influence of turn-taking in musical and spoken activities on empathy and self-esteem of socially vulnerable young teenagers. Frontiers in Psychology, 12, 801574. doi:10.3389/fpsyg.2021.801574
7- Lewandowska, K., & Węziak-Białowolska, D. (2023). The impact of theatre on social competencies: a meta-analytic evaluation. Arts & Health, 15(3), 306-337. doi:10.1080/17533015.2022.2130947
8- Liu, J., Suboh, R. B., & Alizadeh, F. (2024). Exploring the Impact of Drama Aesthetic Education on Cultural Self-Confidence Among Adolescents: A Longitudinal Study. Eurasian Journal of Educational Research (EJER), (112).doi:10.14689/ejer.2024.112.011
9- Rosenberg, M. (1965). Society and the adolescent self-image. Princeton University Press.
10- Schmitt, D. P., & Allik, J. (2005). Simultaneous administration of the Rosenberg Self-Esteem Scale in 53 nations: Exploring the universal and culture-specific features of global self-esteem. Journal of Personality and Social Psychology, 89(4), 623–642.
