راهکارهای حمایت از قربانیان محیط سایبری در جرایم منافی عفت واخلاق عمومی
الموضوعات :هاجر عبودی 1 , ابوذر سالاری فر 2 , علیرضا سایبانی 3
1 - گروه حقوق کیفری و جرم شناسی،واحد بندرعباس،دانشگاه آزاد اسلامی،بندرعباس،ایران
2 - عضو هیات علمی دانشگاه آزاداسلامی واحد بندرعباس،گروه حقوق کیفری و جرم شناسی،واحد بندرعباس، دانشگاه آزاد اسلامی، بندرعباس،ایران
3 - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندر عباس، گروه حقوق کیفری و جرم شناسی،واحد بندرعباس، دانشگاه آزاد اسلامی، بندرعباس، ایران
الکلمات المفتاحية: جرایم سایبری, بزه‌دیده سایبری, حمایت کیفری از بزه‌دیده سایبری, جرایم منافی عفت,
ملخص المقالة :
با فراگیر شدن فضای مجازی و در دسترس همگان قرار گرفتن این تکنولوژی و ظهور و بروز جنبه‌های حقوق کیفری در آن، لزوم حمایت از بزهدیدگان این فضا از اهمیت و ضرورت برخوردار گردید. بنابراین در این پژوهش که به روش توصیفی – تحلیلی تهیه و تنظیم شده است به ارزیابی حمایت کیفری از بزه‌دیده در قبال جرایم منافی عفت در محیط سایبری پرداخته شده است و مطالب مطروحه حول محور پاسخ به این پرسش اساسی بوده است که اصولاً اثربخشی سیاست تقنینی، قضایی و اجرایی ایران در حمایت از بزه‌دیده سایبری تا چه اندازه است. نتایج و یافته‌های پژوهش موید این مطلب است که حمایت‌های خاصی از بزه‌دیده در فضای سایبری به عمل آمده است، هم از نظر تقنینی چندین قانون اختصاصی در این حوزه تصویب شده است و هم از نظر اجرایی راهکارهایی نظیر جستجوگر ایرانی، تقویت پلیس فتا و اجرایی شدن راهکارهای پیشگیرانه از طریق اقدامات وزارت ارتباطات و آموزش و پرورش عملی شده است و هم از نظر قضایی راهکارهایی نظر تخصیص قضات مخصوص، وکیل تسخیری، عدم تعلیق و تخفیف به مجرمین خاص پیش‌بینی شده است. البته اقدامات مذکور هرگز کافی و وافی نبوده است و نتایج تحقیق نشان داد که در این خصوص نواقص و موانعی وجود دارد، از جمله موانع حقوقی و سیاسی نظیر امکان مخفی ماندن مجرم در فضای مجازی و یا اتخاذ سیاست‌های تشدید کننده وقوع بزه در فضای مجازی، موانع فرهنگی و اقتصادی، نظیر فقدان نظارت کافی والدین بر فعالیت مجازی و سود مالی ناشی از جرایم فضای مجازی که برای رفع این نواقص و موانع پیشنهادهایی نظیر نامناسب جلوه دادن شرایط پیش جنایی، تقلیل خطرات از طریق اقدامات امنیتی، شناسایی عوامل خطر، پیش‌بینی سیم کارت مخصوص کودکان، پیش‌بینی فضای مجازی مخصوص کودکان، پیش‌بینی فیلترینگ، تخصیص کلاس آموزشی در مدارس در رابطه با نحوه استفاده از فضای مجازی، شناسایی کاربران فضای مجازی از طریق منشاء اتصال به اینترنت، واکنش غیرکیفری پلیس فتا در قبال بزه‌دیدگی در فضای مجازی ارایه شده است.
اسلامی، ابراهیم، (1395)، جایگاه حمایت از بزهدیدگان جرایم سایبری در مقررات کیفری حقوق داخلی و حقوق بین‌المللی، نشریه پژوهشنامه حقوق اسلامی، شماره 43.
اله وردی، فرهاد، (1397)، جبران خسارت بزه دیده در جرایم سایبری، مقاله ارایه شده به چهارمین کنگره فرهنگ مذهبی، دانشگاه قم.
جلالی فراهانی، امیرحسین، (1389)، درآمدی بر آیین دادرسی کیفری جرایم سایبر، تهران، نشر خرسندی.
ذبیح الله نژاد، وحید، (1396)، نقش پلیس فتا در پیشگیری وضعی و پیشگیری اجتماعی از جرایم سایبری، نشریه دانش انتظامی البرز، شماره 14.
رایجان اصلی، مهرداد، (1390)، بزه‌دیده شناسی حمایتی، تهران، نشر دادگستر.
رئوفی، زهرا، (1396)، حق برخورداری اطفال از وکیل مدافع، نشریه جستارهای حقوق عمومی، شماره 2.
زکوی، مهدی (1392)، بزهدیدگان خاص در پرتو بزه‌دیده‌شناسی حمایتی، تهران، نشر مجد.
شريف، مهشید، (1387)، آموزش برای رفتار بهتر، تهران، نشر طیف نگار.
صادقي، محمدرضا، (1370)، تربیت در خانواده، تهران، نشر آرین.
صیقل، یزدان، (1389)، پیشگیری کنشی از جرایم سمعی و بصری، نشریه مطالعات پیشگیری از جرم، شماره 16.
عظـيم زاده اردبیلی، فائزه،(1382)، خانواده و بنیان حقوق کودک، نشریه ندای صادق، شماره 30.
فتح الهي، سید سیامک، (1398)، پلیس و شیوه‌های نوین پیشگیری از بزهکاری اطفال و نوجوانان، مجموعه مقالات برگزیده همایش علمی کاربردی پلیس و نظام عدالت برای کودکان و نوجوانان، تهران، نشر حدیث کوثر.
گلدوزیان، ایرج، (1394)، محشی قانون مجازات اسلامی، تهران، نشر مجد.
نیازپور، امیرحسین، (1386)، بررسی لایحه پیشگیری از وقوع جرم، ساختار و سازمان پیشگیری از جرم، نشریه مطالعات پیشگیر یاز جرم، شماره 4.
یوسفی مراغه، مهدی، (1388)، بررسی تطبیقی حقوق مالی بزهدیدگان در حقوق آمریکا و ایران، تهران، نشر جنگل، 1388.
Audette, (2003), programme dIntervention en Milieu scolaire :Une approche pluridisciplinaire pour contrer la violence, Ie taxage et les drogues a l ecole, presentation sur la conference international sur la violence dans les ecoles, Quebec May.
Currani. John F, (2007), Internet Crime Victimization: Sentencing, Mississipi Law Journal, Vol.76.
Farrington D. P. (2003), Family Influences on Delinquency, Chapter10, Jones and Bartlet, Publishers, llc, Availableatsamples, jbpub.com/9780763760564/60564_CH10_Springer.pdf.
Furnell, (2002), Cybercrime: vandalizing the information society, London, Addison Wesley.
Gillis, (2003), community Qutreach through police in schools, OVC Bulletin, 2003
317 |
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 344 - 317
راهکارهای حمایت از قربانیان محیط سایبری
در جرایم منافی عفت واخلاق عمومی
هاجر عبودی 1
ابوذر سالاری فر 2
علیرضا سایبانی 3
چکیده
با فراگیر شدن فضای مجازی و در دسترس همگان قرار گرفتن این تکنولوژی و ظهور و بروز جنبه‌های حقوق کیفری در آن، لزوم حمایت از بزهدیدگان این فضا از اهمیت و ضرورت برخوردار گردید. بنابراین در این پژوهش که به روش توصیفی – تحلیلی تهیه و تنظیم شده است به ارزیابی حمایت کیفری از بزه‌دیده در قبال جرایم منافی عفت در محیط سایبری پرداخته شده است و مطالب مطروحه حول محور پاسخ به این پرسش اساسی بوده است که اصولاً اثربخشی سیاست تقنینی، قضایی و اجرایی ایران در حمایت از بزه‌دیده سایبری تا چه اندازه است. نتایج و یافته‌های پژوهش موید این مطلب است که حمایت‌های خاصی از بزه‌دیده در فضای سایبری به عمل آمده است، هم از نظر تقنینی چندین قانون اختصاصی در این حوزه تصویب شده است و هم از نظر اجرایی راهکارهایی نظیر جستجوگر ایرانی، تقویت پلیس فتا و اجرایی شدن راهکارهای پیشگیرانه از طریق اقدامات وزارت ارتباطات و آموزش و پرورش عملی شده است و هم از نظر قضایی راهکارهایی نظر تخصیص قضات مخصوص، وکیل تسخیری، عدم تعلیق و تخفیف به مجرمین خاص پیش‌بینی شده است. البته اقدامات مذکور هرگز کافی و وافی نبوده است و نتایج تحقیق نشان داد که در این خصوص نواقص و موانعی وجود دارد، از جمله موانع حقوقی و سیاسی نظیر امکان مخفی ماندن مجرم در فضای مجازی و یا اتخاذ سیاست‌های تشدید کننده وقوع بزه در فضای مجازی، موانع فرهنگی و اقتصادی، نظیر فقدان نظارت کافی والدین بر فعالیت مجازی و سود مالی ناشی از جرایم فضای مجازی که برای رفع این نواقص و موانع پیشنهادهایی نظیر نامناسب جلوه دادن شرایط پیش جنایی، تقلیل خطرات از طریق اقدامات امنیتی، شناسایی عوامل خطر، پیش‌بینی سیم کارت مخصوص کودکان، پیش‌بینی فضای مجازی مخصوص کودکان، پیش‌بینی فیلترینگ، تخصیص کلاس آموزشی در مدارس در رابطه با نحوه استفاده از فضای مجازی، شناسایی کاربران فضای مجازی از طریق منشاء اتصال به اینترنت، واکنش غیرکیفری پلیس فتا در قبال بزه‌دیدگی در فضای مجازی ارایه شده است.
واژگان كليدي
جرایم سایبری، بزه‌دیده سایبری، حمایت کیفری از بزه‌دیده سایبری، جرایم منافی عفت.
[1] . گروه حقوق کیفری و جرم شناسی،واحد بندرعباس،دانشگاه آزاد اسلامی،بندرعباس،ایران.
Email: Hajaroboodi@ymail.com
[2] . عضو هیات علمی دانشگاه آزاداسلامی واحد بندرعباس،گروه حقوق کیفری و جرم شناسی،واحد بندرعباس، دانشگاه آزاد اسلامی، بندرعباس،ایران. (نویسنده مسئول) Email: abuzar.salarifar@gmail.com
[3] . عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندر عباس، گروه حقوق کیفری و جرم شناسی،واحد بندرعباس، دانشگاه آزاد اسلامی، بندرعباس، ایران. Email: alirezasayebani@ymail.com
تاریخ دریافت: 16/9/1402 پذیرش نهایی: 13/12/1402
