نگاهی نو به ماهیت و ساختار اعجاز تشریعی قرآن
الموضوعات :عبدالرضا عالی پور 1 , سیدحسین واعظی 2 , محمدرضا شمشیری 3
1 - دانشجوی دکتری، گروه فلسفه و کلام اسلامی (فلسفه دین و مسائل جدید کلامی)، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران
2 - گروه فلسفه و کلام اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران
3 - گروه فلسفه و کلام اسلامی ، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران
الکلمات المفتاحية: قرآن, اعجاز تشریعی, مجموعه معارفی, امی بودن.,
ملخص المقالة :
اعجاز تشریعی قرآن یکی از انواع اعجاز محتوایی قرآن کریم است که برخی مفسران بر آن تأکید داشته اند. در تعریف متداول و قدیمی تری که در تعریف این نوع اعجاز مطرح بوده است، اعجاز تشریعی را از آن جهت که «مجموعه احکام و قوانین قرآن کریم در زمینه های فردی و اجتماعی زندگی بشر در حدی است که نشانه ای بر الهی بودن قران کریم است که نه قابل نقض است و نه صدور آن از جانب فردی امی و تعلیم ندیده امکان پذیر است»، مورد نظر داشته اند. این مقاله در صدد است تا پس از نقد و بررسی برخی دیدگاه هایی که درباره اعجاز تشریعی قرآن ارائه شده است، با تعریف و رویکرد جدید که نسبت به اعجاز تشریعی ارائه می دهد، نشان دهد که وجه اعجاز تشریعی قرآن نه تنها از جهت صدور چنین قوانینی از یک فرد امی نیست که اتفاقا این نوع برداشت، باعث فروکاهیدن اعجاز تشریعی قرآن می شود. لذا با گذشت از تعریف های مسامحی اعجاز تشریعی در نگارش قرآن پژوهان، مراد نگارنده از آموزه های تشریعی و معارفی، نگاهی تازه به روابط معارف و تشریعات قرآن و نقش آنها در مانایی و ارتقا به تراز اعجاز است. در این پژوهش در می‌یابیم که دلیل اعجاز تشریعی قرآن، ایجاد شبکه معارفی قرآن است که همه مسائل انسان را تا پایان حیات بشری، از خرد تا کلان، مدیریت می کند و دارای مشخصه هایی از قبیل، فراگیر، جاودانه و متغیر بودن است و این مجموعه معارفی دارای مشخصاتی از قبیل پیوسته و در هم تنیده بودن، پویا است و با گذر زمان نو به نو شدن، دارای برنامه‌کلی در تمام ابعاد زندگی بشر و عمومیت داشتن، جامع نگر و فراگیر بودن است. منظور از معارف در این مقاله، همه آموزه های قرآن اعم از اخلاقیات، تشریعیات و گزاره های تاریخی و جز این ها است و تناقضی که در ظاهر میان صفات مذکور درباره مجموعه معارفی قرآن بیان شد به خوبی قابل جمع و حل و فصل است که در متن به آن پرداخته شده است.
قرآن کریم
ابن فارس، بوالحسن احمد(1387)، ترتیب مقاییس اللغه، به کوشش سعیدرضا اعلی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم.
بهجت پور، عبدالکریم و حامد معرفت(1390)، اعجاز تشریعی قرآن، قرآن و علم، ش 8.
جاوید، محمدجواد(1390)، قانون و قانون گذاری در آراء اندیشمندان شیعه، ج1، دانشگاه امام صادق، تهران.
جمعی از نویسندگان(1382)، دائره المعارف قران کریم، ج3، بوستان کتاب، قم.
جوادی آملی، عبدالله(1371)، شریعت در آینه معرفت،ج1، مرکز نشر فرهنگی رجاء، تهران.
طباطبایی، سیدمحمد حسین(1372) المیزان فی تفسیر القرآن، تحقیق احمد قیصر عاملی، دار احیاء التراث العربی، بیروت.
مصباح یزدی، محمد تقی(1391)، معارف قرآن، چ1، مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی، قم.
معرفت، محمدهادی(1411ق)، التمهید فی علوم القرآن، ج1، موسسه نشر اسلامی، قم.
......................................(1378)، علوم قرآنی، چ1، موسسه نشر اسلامی، قم.
ویل دورانت و آریل دورانت(1378)، تاریخ تمدن،ترجمه احمد بطحانی و دیگران، چ6، انتشارات علمی فرهنگی، تهران.
یوسفی، احمدعلی(1387)، نظام اقتصاد علوی، با همکاری سعید فراهانی، چ1، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، تهران.
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 149 - 135
نگاهی نو به ماهیت و ساختار اعجاز تشریعی قرآن
عبدالرضا عالی پور 1
سید حسین واعظی 2
محمد رضا شمشیری 3
|
اعجاز تشریعی قرآن یکی از انواع اعجاز محتوایی قرآن کریم است که برخی مفسران بر آن تأکید داشته اند. در تعریف متداول و قدیمی تری که در تعریف این نوع اعجاز مطرح بوده است، اعجاز تشریعی را از آن جهت که «مجموعه احکام و قوانین قرآن کریم در زمینه های فردی و اجتماعی زندگی بشر در حدی است که نشانه ای بر الهی بودن قران کریم است که نه قابل نقض است و نه صدور آن از جانب فردی امی و تعلیم ندیده امکان پذیر است»، مورد نظر داشته اند. این مقاله در صدد است تا پس از نقد و بررسی برخی دیدگاه هایی که درباره اعجاز تشریعی قرآن ارائه شده است، با تعریف و رویکرد جدید که نسبت به اعجاز تشریعی ارائه می دهد، نشان دهد که وجه اعجاز تشریعی قرآن نه تنها از جهت صدور چنین قوانینی از یک فرد امی نیست که اتفاقا این نوع برداشت، باعث فروکاهیدن اعجاز تشریعی قرآن می شود. لذا با گذشت از تعریف های مسامحی اعجاز تشریعی در نگارش قرآن پژوهان، مراد نگارنده از آموزه های تشریعی و معارفی، نگاهی تازه به روابط معارف و تشریعات قرآن و نقش آنها در مانایی و ارتقا به تراز اعجاز است. در این پژوهش در می‌یابیم که دلیل اعجاز تشریعی قرآن، ایجاد شبکه معارفی قرآن است که همه مسائل انسان را تا پایان حیات بشری، از خرد تا کلان، مدیریت می کند و دارای مشخصه هایی از قبیل، فراگیر، جاودانه و متغیر بودن است و این مجموعه معارفی دارای مشخصاتی از قبیل پیوسته و در هم تنیده بودن، پویا است و با گذر زمان نو به نو شدن، دارای برنامه‌کلی در تمام ابعاد زندگی بشر و عمومیت داشتن، جامع نگر و فراگیر بودن است. منظور از معارف در این مقاله، همه آموزه های قرآن اعم از اخلاقیات، تشریعیات و گزاره های تاریخی و جز این ها است و تناقضی که در ظاهر میان صفات مذکور درباره مجموعه معارفی قرآن بیان شد به خوبی قابل جمع و حل و فصل است که در متن به آن پرداخته شده است.
واژگان کلیدی
قرآن، اعجاز تشریعی، مجموعه معارفی، امی بودن.
[1] . دانشجوی دکتری، گروه فلسفه و کلام اسلامی (فلسفه دین و مسائل جدید کلامی)، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران. Email: alipourabdalreza@gmail.com
[2] . گروه فلسفه و کلام اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران. (نویسنده مسئول)
Email: vaezi1340@gmail.com
[3] . گروه فلسفه و کلام اسلامی ، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.
Email: mo_shamshiri@yahoo.com
