ملاحظات بيهوشي در سزارين ماديان
الموضوعات :
1 - گروه علوم درمانگاهی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه شیراز، ایران
الکلمات المفتاحية: بيهوشي, سخت‌زايي, سزارين, كُرّه, ماديان,
ملخص المقالة :
زمینه و نوع مطالعه: بيهوشي عمومي در اسب، در مقايسه با انسان و ساير گونه‌هاي حيواني، از ريسك بسيار بالاتري برخوردار است. ميزان شيوع مرگ و مير (Mortality rate) ناشي از بيهوشي در اسب سالم 8/1-24/0 درصد گزارش شده است. آبستني سنگين يكي از عواملي است كه مرگ و مير ناشي از بيهوشي را هم در ماديان و هم در كُرّه تشديد مي‌كند كه احتمالاً با اورژانس بودن جراحي نيز مرتبط است. در جراحي سزارين، درصد زنده‌ماني (survival rates) ماديان 90-80 درصد و كُرّه اسب 40-10 درصد است.
هدف: در این مطالعه ی مروری ملاحظات بيهوشي در سزارين ماديان مورد بحث قرار گرفته است.
روش کار: مرور منابع مربوط به ملاحظات بیهوشی در مادیان
نتایج: جراحي سزارين به طور معمول به عنوان يك عمل اورژانسي براي رفع سخت‌زايي در ماديان آبستن انجام مي‌شود. اگرچه گاهي به عنوان يك جراحي انتخابي در مادياني كه به دليل موارد غيرطبيعي كانال زايمان امكان زايمان از طريق واژن وجود ندارد، نيز استفاده مي‌شود. اگرچه اطلاعات اندكي در خصوص اسب آبستن در دسترس است امّا منطقي است كه تغييرات فيزيولوژي ماديان مشابه ساير پستانداران باشد. انطباق پارامترهاي اصلي فيزيولوژيك در اواخر آبستني، چالش‌هايي در انجام موفقيت‌آميز مديريت بيهوشي ماديان ايجاد مي‌كند. در طي آبستني، سيستم قلبي-عروقي ماديان براي تأمين اكسيژن مورد نياز جنين انطباق مي‌يابد. فشار وارده بر ديافراگم، كه در حيوان خوابيده به پشت تشديد مي‌شود، منجر به عدم تناسب تهويه ريوي و پرفيوژن (ventilation-perfusion mismatch) و هم‌چنين هيپوكسمي خواهد شد. اكسيژن‌رساني به جنين، اهميت بالايي در حفظ سلامتي جنين در طي بيهوشي دارد.
نتیجه گیری نهایی: اگرچه داروها و تكنيك‌هاي بيهوشي و هم‌چنين روش‌هاي مونيتورينگ اسب آبستن و غير آبستن مشابه است امّا تغييرات فيزيولوژيك ناشي از آبستني و نگراني در خصوص قابليت زنده‌ماني كُرّه، مي‌تواند انتخاب داروها را تحت تأثير قرار دهد. بيهوشي اسب آبستن، بسته به مرحله آبستني، متخصص بيهوشي را با چالش زيادي براي حفظ سلامتي ماديان و كُرّه روبرو مي‌كند.
1. Byron, CR, Embertson, RM, Bernard, WV, Hance SR, Bramlage LR, Hopper SA. Dystocia in a referral hospital setting: approach and results. Equine Veterinary Journal. 2003, 35(1), 82-85. https://doi.org/10.2746/042516403775467405
2. Donaldson L. Anesthesia and pregnancy. In: Doherty T, Valverde A and Reed RA (Eds). Manual of equine anesthesia and analgesia, 2nd edition, John Wiley & Sons, Inc., NJ, USA. 2022, pp. 511-521.
3. Sertich P.L. (2021): Dystocia in Horses – Management and Nutrition – MSD Veterinary Manual.
4. Strahl‐Heldreth D, Doodnaught, GM. Anesthesia of the Late‐Term Mare. In: Wong DM and Wilkins PA (eds.). Equine Neonatal Medicine. John Wiley & Sons, Inc., New Jersey, USA. 2024, pp:1467-1477.
5. Raffe MR, Goudie-DeAngelis E. Anesthetic Considerations During Pregnancy and for the Newborn. In: Grimm KA, Lamont LA, Greene SA, Robertson SA, Love L & Schroeder C: Veterinary Anesthesia and Analgesia: The Sixth Edition of Lumb and Jones. John Wiley & Sons, Inc, USA. 2024, pp: 955-968.
6. Taylor PM, Clarke KW. Anaesthesia in Special Situations. In: Handbook of Equine Anaesthesia. 2nd ed., Saunders Elsevier, Edinburgh, UK. 2007, pp: 177-207.
7. Valverde A, Moorman V, Gallacher K. Anesthetic Management for Urogenital Interventions. In: Clark-Price S & Mama K (eds), Equine anesthesia and co-existing disease. John Wiley & Sons, Inc., NJ, USA. 2020, pp: 260-291.
8. Clark-Price SC. Anesthesia for out of hospital emergencies. In: Orsini JA and Divers TJ (2014): Equine emergencies: Treatment and procedures, 4th edition, Saunders, Elsevier Inc., St. Louis, Missouri, USA. 2014, pp: 735-745.
9. Woodie JB. Uterus and Ovaries. In: Auer JA., Stick JA, Kümmerle J.M., Prange T.: Equine surgery, 5th edition, Elsevier, St. Louis, Missouri. 2019, pp: 1083-1094.
