اولویت¬گذاری هوشمند فنّاوری به کمک سامانۀ استنتاج فازی (موردکاوی: فنّاوری اطلاعات در ایران)
الموضوعات :
امیر خدادادی
1
,
غلامعلی منتظر
2
,
سید سپهر قاضی نوری
3
,
محمد حسینی مقدم
4
1 - دانشگاه تربیت مدرس
2 - دانشگاه تربیت مدرس
3 -
4 - پژوهشگاه مطالعات فرهنگی اجتماعی
الکلمات المفتاحية: اولویت گذاری فنّاوری, معیار جذابیت-توانمندی, سناریونگاری, فنّاوری اطلاعات, سامانۀ استنتاج فازی,
ملخص المقالة :
اولویتگذاری فنّاوری یکی از مهمترین جنبه های سیاستگذاری علم و فنّاوری است. روشها و چارچوبهای موجود برای اولویت گذاری فنّاوری به دلیل نقایص موجود در آنها، در ارائۀ توصیه های سیاستی به سیاستگذاران با محدودیتهایی مواجهند. یکی از این نقیصه ها، غفلت از عدم قطعیتهای آینده و سناریوهایی است که برای توسعۀ فنّاوری ترسیم می شود. نقیصۀ دیگر، بروز ابهام در میان ذینفعان فنّاوری نسبت به پارامترهای ارزیابی فنّاوری ها و معیارهای آنهاست. رفع این نقایص مستلزم تجدیدنظر در چارچوبهای پیشین و معرفی چارچوب جدیدی برای اولویت گذاری است. از سوی دیگر، با توجه به مزایای بهره گیری از سامانه های هوشمند در سیاستگذاری، این سؤال مطرح است که چگونه می توان اولویت گذاری را به ابزارهای هوشمندی مجهّز کرد؟ در این مقاله، با معرفی چارچوب جدیدی برای اولویت گذاری فنّاوری که هر سه ابزار هوشمندی سیاستی (آینده نگاری، ارزیابی، پیش بینی) را در خود جای داده، نحوۀ افزودن هوشمندی محاسباتی به کمک نظریۀ مجموعه های فازی تبیین می شود. بدین منظور برای امتیازدهی به گزینه ها در الگوی جذابیت-توانمندی به جای روش های مرسومِ پیمایش و تصمیم گیری چندمعیاره، از سامانۀ استنتاج فازی استفاده می کنیم که به رفع ابهام از محدودۀ معیارها کمک می کند و درجه ای از هوشمندی را برای اولویت گذاری فراهم می کند. معیارها نیز از میان ابعاد عدم قطعیت سناریونگاری ها انتخاب می شوند تا تأثیر تحوّلات آینده در تحلیل اولویت ها مدنظر قرار گیرد. نتایج حاکی از این است که از بین پنج فنّاوری انقلاب صنعتی چهارم، فنّاوری هوش مصنوعی در کشور با وجود برخورداری از جذابیت بالا، توانمندی پایینی دارد و نیازمند توسعۀ بیشتری از حیث توجه به ارتقای معیارهای توانمندی فنّاورانه است. دستاورد تحقیق حاضر، یک مصنوع است که با برخورداری از درجهای از هوشمندی می تواند برای اولویت گذاری فنّاوری اطلاعات در سطح ملّی به کار رود.
[1] Reid A, Martinaitis Z, Valincius G., "A contribution to priority setting for future research, studies and innovation in Lithuania." , Report of an expert group to the Ministry of Education and Science and Ministry of Economy of the Republic of Lithuania, 2012.
[2] Hellström T, Jacob M, Sjöö K., "From thematic to organizational prioritization: the challenges of implementing RDI priorities." Science and Public Policy, 2017 Oct 1;44(5):599-608.
[3] Ghazinoory S, Ghazinoori S. "An introduction to science, technology and innovation policy". Tehran: Tarbiat Modares University, 2017. {In Persian}
[4] Salo A, Liesiö J., "A case study in participatory priority setting for a Scandinavian research program.", International Journal of Information Technology & Decision Making. 2006 Mar;5(01):65-88.
[5] Fatemi M, Arasti M., "Priority-setting in science, technology and innovation." Journal of science and technology policy. 2019 Jun 22;12(2):119-33.
[6] Georghiou L, Harper JC., "From priority-setting to articulation of demand: Foresight for research and innovation policy and strategy.", Futures. 2011 Apr 1;43(3):243-51.
[7] NSB. Federal Research Resources: A Process for Setting Priorities: Final Report; Approved By the National Science Board at its October 11, 2001 Meeting
[8] Rosenstock L, Olenec C, Wagner GR. "The National Occupational Research Agenda: a model of broad stakeholder input into priority setting.", American Journal of Public Health. 1998 Mar;88(3):353-6.
[9] Benner M, Liu L, Serger SS. "Head in the clouds and feet on the ground: Research priority setting in China." Science and Public Policy. 2012 Mar 1;39(2):258-70.
[10] Bengisu M. "Critical and emerging technologies in Materials, Manufacturing, and Industrial Engineering: A study for priority setting." Scientometrics. 2003 Nov 1;58(3):473-87.
[11] Suh CK, Suh EH, Baek KC. "Prioritizing telecommunications technologies for long-range R&D planning to the year 2006." IEEE Transactions on Engineering Management. 1994 Aug;41(3):264-75.
[12] De Haan S, Kingamkono R, Tindamanyire N, Mshinda H, Makandi H, Tibazarwa F, Kubata B, Montorzi G. "Setting research priorities across science, technology, and health sectors: the Tanzania experience." Health Research Policy and Systems. 2015 Dec;13:1-1.
[13] Stenberg L, Nagano H. "Priority-setting in Japanese research and innovation policy." Vinnova Analysis VA. 2009 Dec;23.
[14] BILAT-USA, "Analysis of Science &Technologies Priorities in Public Research in Europe and the United States of America", 2012.
[15] Gassler H, Polt W, Schindler J, Weber M, Mahroum S, Kubeczko K, Keenan M. "Priorities in science & technology policy. An international comparison". Project report commissioned by the Austrian Council for Research and Technology Development. 2004 Oct.
[16] Sokolov A, Shashnov S, Kotsemir M, Grebenyuk A. "Common STI priorities for a group of countries: The BRICS case." In 6th international conference on future-oriented Technology Analysis (FTA)—future in the making, Brussels 2018 Jun (pp. 4-5).
[17] Salo A, Gustafsson T, Ramanathan R. "Multicriteria methods for technology foresight." Journal of Forecasting. 2003 Mar;22(2‐3):235-55.
[18] Fleurence RL, Torgerson DJ. "Setting priorities for research." Health policy. 2004 Jul 1;69(1):1-0.
[19] McGeary M, Smith PM. "The R&D portfolio: a concept for allocating science and technology funds." Science. 1996 Nov 29;274(5292):1484-5.
[20] Cuhls K. "Futur–foresight for priority-setting in Germany." International Journal of Foresight and Innovation Policy. 2004 Jan 1;1(3-4):183-94.
[21] Glod F, Duprel C, Keenan M. "Foresight for science and technology priority setting in a small country: the case of Luxembourg." Technology Analysis & Strategic Management. 2009 Nov 1;21(8):933-51.
[22] Haegeman K, Spiesberger M, Veselitskaya N, Sokolov A, Weiss G. "FTA supporting effective priority setting in multi-lateral research programme cooperation: The case of EU–Russia S&T cooperation." Technological Forecasting and Social Change. 2015 Dec 1;101:200-15.
[23] Hashemkhani Zolfani S, Salimi J, Maknoon R, Kildienė S. "Technology foresight about R & D projects selection; application of SWARA method at the policy making level."
[24] Jarvis RM, Young T. "Key research priorities for the future of marine science in New Zealand." Marine Policy. 2019 Aug 1;106:103539.
[25] MOORE M, LANDREE E, HOTTES AK, SHELTON SR. "Priorities for the Department of Homeland Security Science and Technology Directorate." Homeland Security Operational Analysis Center. 2018
[26] Shepherd M, Turner JA, Small B, Wheeler D. "Priorities for science to overcome hurdles thwarting the full promise of the ‘digital agriculture revolution." Journal of the Science of Food and Agriculture. 2020 Nov;100(14):5083-92.
[27] Tübke AL, Ducatel K, Gavigan J, Moncada-Paterno-Castello PI, SMITS R, ZWECK A, RADER M, BARRÉ R, HUT AS. "Strategic policy intelligence: Current trends, the state of play and perspectives." IPTS, Seville. 2001 Dec.
[28] Namdarian L, Naghizadeh R. "Strategic Intelligence in Science, Technology and Innovation Policy Making (STI)." Journal of Science and Technology Policy. 2019 Jun 22;12(2):87-101.
[29] Kuosa T. "Towards strategic intelligence: foresight, intelligence, and policy-making." Dynamic Futures; 2014.
[30] Nazarko Ł. "Future-oriented technology assessment." Procedia Engineering. 2017 Jan 1;182:504-9.
[31] Seidl da Fonseca, Ricardo & Klusacek, Karel & Graf, Hans & Balackova, Halka & Keenan, Michael & Cuhls, Kerstin & Miles, Ian & Phaal, Robert. "Foresight Methodologies" - Textbook. 2004.
[32] Ghazinoori, S. "Technology Assessment: A Policy Intelligence Tool." Tehran: New Industries Center. 2004. ISBN 964-06-5414-0{In Persian}.
[33] Zimmermann HJ. "Fuzzy set theory." Wiley interdisciplinary reviews: computational statistics. 2010 May;2(3):317-32.
[34] Ghazinoory S, Divsalar A, Soofi AS. "A new definition and framework for the development of a national technology strategy: The case of nanotechnology for Iran." Technological Forecasting and Social Change. 2009 Jul 1;76(6):835-48.
[35] N. B. Moghaddam, M. Sahafzadeh, S. M. Emamian and A. Irankhah, "Scenario based priority setting of R&D issues: A case study of membrane technology in National Iranian Gas industry," PICMET '08 - 2008 Portland International Conference on Management of Engineering & Technology, Cape Town, South Africa, 2008, pp. 1497-1505, doi: 10.1109/PICMET.2008.4599766.
[36] Pamučar D., "Fuzzy logic in decision making process in the Armed Forces of Serbia." LAP LAMBERT Academic Publishing; 2011.
[37] Bozanic D, Tešić D, Puška A, Štilić A, Muhsen YR. "Ranking challenges, risks and threats using Fuzzy Inference System." Decision Making: Applications in Management and Engineering. 2023 Sep 4;6(2):933-47.
[38] Sabri N, Aljunid SA, Salim MS, Badlishah RB, Kamaruddin R, Malek MA. "Fuzzy inference system: Short review and design." Int. Rev. Autom. Control. 2013;6(4):441-9.
[39] Russell SJ, Norvig P. "Artificial intelligence: a modern approach." Pearson; 2016.
[40] Khodadadi A, Montazer GA. "Analyzing the Convergence of the Information Technology Future Scenarios." Journal of Science and Technology Policy. 2023 Oct 23;16(3):77-100. {In Persian}. Doi:10.22034/jstp.2023.11432.1675
[41] Martinelli A, Mina A, Moggi M. "The enabling technologies of industry 4.0: examining the seeds of the fourth industrial revolution." Industrial and Corporate Change. 2021 Feb 1;30(1):161-88.
[42] Marr B. "Tech Trends in Practice: The 25 technologies that are driving the 4th Industrial Revolution." John Wiley & Sons; 2020 Jun 22.
[43] Weforum, 2022, Retrieved: https://www.weforum.org/reports/global-competitiveness-report-2019/
[44] WorldBank, 2022, Retrieved: https://govdata360.worldbank.org/indicators/h5083f593?indicator=394&viz=choropleth&years=2020
[45] [45] WJP, 2022, Retrieved: https://worldjusticeproject.org/our-work/wjp-rule-law-index/wjp-open-government-index/global-scores-rankings
[46] Dresch A, Lacerda DP, Antunes Jr JA, Dresch A, Lacerda DP, Antunes JA. "Design science research." Springer International Publishing; 2015.
[47] Wang LX. "A course in fuzzy systems and control." Prentice-Hall, Inc.; 1996 Dec 1.
[48] L. A. Zadeh, "Outline of a New Approach to the Analysis of Complex Systems and Decision Processes," in IEEE Transactions on Systems, Man, and Cybernetics, vol. SMC-3, no. 1, pp. 28-44, Jan. 1973, doi: 10.1109/TSMC.1973.5408575.
[49] Zadeh LA. "Fuzzy logic and approximate reasoning: In memory of Grigore Moisil. Synthese." 1975 Sep;30:407-28.
[50] Kreinovich V, Kosheleva O, Shahbazova SN. "Why triangular and trapezoid membership functions: A simple explanation." Recent developments in fuzzy logic and fuzzy sets: dedicated to Lotfi A. Zadeh. 2020:25-31.
[51] Stack Exchange, 2014, Adam Hughes (https://math.stackexchange.com/users/58831/adam-hughes), Difference between "≈", "≃", and "≅", URL (version: 2014-07-11): https://math.stackexchange.com/q/864614
[52] Stack Exchange, 2023, Lover of Structure (https://math.stackexchange.com/users/60628/lover-of-structure), What is the symbol ≙ most commonly used for in a mathematical or math-related context?, URL (version: 2023-02-22): https://math.stackexchange.com/q/790019
[53] Magdalena L. "Fuzzy rule-based systems." Springer handbook of computational intelligence. 2015:203-18.
[54] Mamdani EH. "Fuzzy control: a misconception of theory and application." IEEE Expert. 1994 Aug;9(4):27-8.
[55] Information Technology Organization of Iran, 2021, retrieved: https://www.aparat.com/v/g371u1t/
