سیره عملی اهل بیت(ع) در تبیین مفهوم و مصداق آیات اخلاقی
الموضوعات :محمدرضا قلعه شاهی 1 , حسین مرادی زنجانی 2 , محمدحسین صائینی 3
1 - دانشجوی دکتری گروه علوم قرآن و حدیث، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران
2 - استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران
3 - استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران
الکلمات المفتاحية: سیره عملی, اهل بیت (ع), معصومین (ع), قرآن کریم.,
ملخص المقالة :
شناخت مصادیق عملی آیات اخلاقی قرآن در پرتو سیره معصومین (علیهم السلام) از اهمیت زیادی برخوردار است. سیره عملی معصومین(ع) در واقع تفسیر کاربردی قرآن کریم است که بدون مراجعه به آن نمی توان به بیان و تبیین صحیح و کاربردی آیات دست یافت. هدف از این پژوهش بررسی سیره عملی اهلی بیت (علیهم السلام) در تبیین و تصدیق آیات اخلاقی قرآن کریم می باشد. بدین منظور ابتدا مهمترین موضوعات اخلاقی مطرح شده و سپس آیات مربوطه ذکر شده و آنگاه موارد بارزی از سیرۀ عملی معصومین در مقام تصدیق آن آیات و انطباق با آنها ذکر شده است. روش این پژوهش توصیفی و تحلیلی بوده و بر اساس مطالعات کتابخانه ای صورت گرفته است. بدین صورت که از منابع معتبر تاریخ عمومی، تاریخ ائمه (ع) و... فیش برداری شده و بر اساس چارچوب پژوهش به نگارش این اثر پرداخته شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که سیره اخلاقی اهل بیت(ع) در موضوعاتی همچون مهرورزی، راستگویی، امانتداری، شکیبایی و پایداری، پاسداشت انسان، حسن معاشرت با خانواده، همسرداری، رازداری، گرهگشایی از دیگران، بخشش و ... کاملا مطابق با آموزه های قرآن کریم بوده و در مقام تبیین و تصدیق آیات قرآن از ایشان صادر شده است.
قرآن کریم
نهج البلاغه
ابن مسکویه، احمد بن محمد (بی¬تا)، تجارب الأمم، ترجمه: ابوالقاسم امامی، تهران/ صدا و سيمای جمهوری اسلامی ايران، انتشارات سروش.
امینی، عبدالحسین (1370)، الغدیر، محققین: بهبودی، محمدباقر، فارسی، جلا‌ل‌الدین، شریف رازی، محمد، قربانی لاهیجی، زین العابدین، تجلیل، جلیل، واحدی، محمدتقی، شیخ‌الاسلامی، علی، ثبوت، اکبر، و موسوی، جمال، تهران/ کتابخانه بزرگ اسلامی.
جمالی زاده، احمد (1385)، «سیره شناسی و تربیت دینی»، مجله مطالعات ایرانی، سال 5، شماره 10.
دهخدا، علی اکبر. (1373)، لغتنامه دهخدا، چاپ اول، تهران/ انتشارات دانشگاه تهران.
راوندی، قطب الدین (1388)، جلوه¬های اعجاز معصومین، (ترجمه الخرایج و الجرایح)، مترجم غلامحسین محرمی، چاپ سوم، قم/ دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم (نشر الکترونیک: مرکز قائمیه اصفهان).
سپهر، محمدتقی بن محمدعلی (۱۳۵۳). ناسخ التواریخ، گردآورنده: محمدباقر بهبودی، تهران/ نشر اسلامیه.
ابن بابويه (1361)، معانی الاخبار، قم/ انتشارات جامعه مدرسين قم.
ابن بابويه. (1391)، علل الشرایع، ترجمه سید محمدجواد ذهنی تهرانی، چاپ دوم، اصفهان/ اندیشه هادی (نشر الکترونیک مرکز قائمیه اصفهان).
طباطبایی، محمدحسین (1385)، سنن النبی(ص)، مترجم حامد رحمت کاشانی، چاپ دوم، تهران/ انتشارات پیام عدالت.
طبرسی، جليل ابو منصور احمد بن على بن ابى طالب (1387)، الاحتجاج، مترجم بهراد جعفرى، چاپ دوم، تهران/ دار الكتب الاسلاميه.
عمید، حسین (1379)، فرهنگ عمید، چاپ بیست و یکم، تهران/ انتشارات امیرکبیر.
قلی‌زاده، احمد (1379)، واژه‌شناسی اصطلاحات اصول فقه، تهران: بنیاد پژوهش‌های علمی فرهنگی نور الاصفیاء.
کریمی نیا، محمد مهدی؛ آلبوشوکه، سیده کفایت؛ رضوی، سیده اسماء؛ انصاری مقدم، مجتبی (1400)، «بررسی شیوه رفتاری ائمه (علیهم السلام) در زندگی مشترک»، ماهنامه پیشرفت های نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزش و پرورش، بهمن ماه، شماره 44.
کلینی، محمد بن يعقوب (1385). اصول کافی، ترجمه صادق حسن زاده، تهران/ نشر قائم آل محمد (عج).
مجلسی، محمد باقر بن محمدتقي (1398)، بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار عليهم السلام، ترجمه جمعی از نویسندگان، بيروت/ داراحياء التراث العربي (نشر الکترونیک: مرکز قائمیه اصفهان).
محدثی، جواد (1385)، «اخلاق خانوادگی و اجتماعی پیامبر(ص)»، مجله پیام زن، بهمن و اسفند، شماره 179 و 180.
مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی (1389)، فرهنگ نامه اصول فقه، قم/ پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
مطهری، مرتضی (1368)، سیری در سیره نبوی، چاپ ششم، قم/ انتشارات صدرا.
مفید، محمد بن محمد (۱۳۸۸)، الارشاد ، سیره ائمه اطهار (ع)، ترجمه حسن موسوی مجاب، قم/ انتشارات سرور.
میرباقری، ابراهیم؛ طبرسی، حسن بن فضل (۱۳۶۵)، مکارم الأخلاق، تهران/ انتشارات فراهانی.
ابن الجوزى، سبط (1383ق)، تذكره الخواص، نجف/ المطبعه الحيدريه.
ابن سعد، محمد بن سعد (۱۴۱۱ق)، الطبقات الکبری، تصحیح و تنظیم: محمد عبدالقادر عطا، بیروت/ دارالکتب العلمية.
ابن شهرآشوب، محمد بن علی (1379ق)، مناقب آل ابی‌طالب، چاپ اول، قم/ انتشارات علامه.
ابن فارس، احمد بن فارس (1404ق)، معجم مقاییس اللغه، محقق: هارون، عبدالسلام محمد، چاپ اول، قم/ مکتب الاعلام الاسلامی.
ابن قولویه، جعفر بن محمد (۱۳۵۶ق)، كامل الزيارات، گردآوری: عبدالحسین امینی و غلامرضا عرفانیان یزدی، نجف/ المطبعة المبارکة المرتضویة.
ابن منظور، محمدبن مکرم (1414ق)، لسان العرب، محقق: جمال الدین میردامادی، چاپ سوم، بیروت/ دار صادر.
ابن هشام، عبد الملک بن هشام (بی تا)، السیرة النبویة، گردآوری ابراهیم ابیاری، مصطفی سقا، عبد الحفیظ شبلی، بیروت/ دار المعرفة.
اربلی، علی بن عیسی (۱۴۰۵ ق). کشف الغمة في معرفة الائمة، بیروت/ دار الأضواء.
اصفهانى، ابونعيم (1407ق). حليه الاوليا، الطبعه الخامسه، بيروت/ دارالكتاب العربى.
حر عاملی، محمد بن حسن (1409 ق)، تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، بیروت/ موسسه آل البیت (ع) لاحیاء التراث.
الزمخشرى، جار الله محمود بن عمر (بی تا)، اساس البلاغة، بتحقیق عبد الرحیم محمود، بیروت/ دار المعرفة.
شریفی، محمود (1397)، موسوعه کلمات الامام الحسین (ع)، چاپ اول، قم/ پژوهشکده باقرالعلوم (ع).
ابن بابویه (1376)، الأمالی، محقق: محمد باقر کمره‌‌ای، تهران/ انتشارات کتابچی.
طبرسی، حسن بن فضل (۱۳۷۰)، مکارم الأخلاق، قم/ الشريف الرضي.
عطاردی قوچانی، عزیز الله (1387)، مسند امام مجتبی علیه السلام، ترجمه محمدرضا عطایی، تهران/ انتشارات عطارد.
قطب راوندی، سعید بن هبه‌الله (1430ق)، قصص الانبیاء علیهم السلام، تصحیح و تنظیم: عبد الحلیم حلی، قم/ مکتبة العلامة المجلسي.
نوری، میرزا حسین (طبرسی) (1408 ق)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، چاپ اول، بیروت/ مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
223 |
صفحات 243- 223
سیره عملی اهل بیت(ع)
در تبیین مفهوم و مصداق آیات اخلاقی
محمدرضا قلعه شاهی 1
حسین مرادی زنجانی 2
محمدحسین صائینی 3
چکیده
شناخت مصادیق عملی آیات اخلاقی قرآن در پرتو سیره معصومین (علیهم السلام) از اهمیت زیادی برخوردار است. سیره عملی معصومین(ع) در واقع تفسیر کاربردی قرآن کریم است که بدون مراجعه به آن نمی توان به بیان و تبیین صحیح و کاربردی آیات دست یافت. هدف از این پژوهش بررسی سیره عملی اهلی بیت (علیهم السلام) در تبیین و تصدیق آیات اخلاقی قرآن کریم می باشد. بدین منظور ابتدا مهمترین موضوعات اخلاقی مطرح شده و سپس آیات مربوطه ذکر شده و آنگاه موارد بارزی از سیرۀ عملی معصومین در مقام تصدیق آن آیات و انطباق با آنها ذکر شده است. روش این پژوهش توصیفی و تحلیلی بوده و بر اساس مطالعات کتابخانه ای صورت گرفته است. بدین صورت که از منابع معتبر تاریخ عمومی، تاریخ ائمه (ع) و... فیش برداری شده و بر اساس چارچوب پژوهش به نگارش این اثر پرداخته شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که سیره اخلاقی اهل بیت(ع) در موضوعاتی همچون مهرورزی، راستگویی، امانتداری، شکیبایی و پایداری، پاسداشت انسان، حسن معاشرت با خانواده، همسرداری، رازداری، گرهگشایی از دیگران، بخشش و ... کاملا مطابق با آموزه های قرآن کریم بوده و در مقام تبیین و تصدیق آیات قرآن از ایشان صادر شده است.
واژگان کلیدی
سیره عملی، اهل بیت (ع)، معصومین (ع)، قرآن کریم.
[1] . دانشجوی دکتری گروه علوم قرآن و حدیث، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.
Email: mrezaqalashahi@ymail.com
[2] . استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران. (نویسنده مسئول)
Email: sahar.j1990@gmail.com
[3] . استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.
Email: saeini@ymail.com
تاریخ دریافت: 20/9/1402 پذیرش نهایی: 23/12/1402
