نقش و وضعیت طرح‌های طبقه‌بندی اختلالات روانی در بازنمایی دانش روانشناسی بالینی و روان-پزشکی
الموضوعات :
1 - بخش روانشناسی بالینی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی و پژوهشکده تحول در علوم انسانی، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.
الکلمات المفتاحية: طرح‌های طبقه‌بندی اختلالات روانی, DSM-5, ICD-10, تولید علم,
ملخص المقالة :
در این مقاله رابطه بین طبقه‌بندی و تولید علم در روان‌پزشکی و روانشناسی بالینی مورد کاوش قرار گرفته است. طرح‌های طبقه‌بندی اختلالات روانی این امکان را فراهم میکنند تا پدیده‌ها و روابط کشف شده در دانش روان‌پزشکی و روانشناسی بالینی را در قالبی کاربردی بازنمایی کنیم. در این مقاله، انواع طبقه‌بندی‌هایی که در دانش روان‌پزشکی و روانشناسی بالینی به کار رفته است و مزایا و معایب آنها و متداول‌ترین طبقه‌بندی مورد استفاده در این رشته‌ها که مبتنی بر مدل پزشکی تکامل یافته است، مورد نقد و بررسی قرار گرفت. از مباحث مطرح شده میتوان نتیجه گرفت که طبقه‌بندی متداول در روان‌پزشکی و روانشناسی بالینی، مبتنی ماهیت واقعی موضوعات مورد مطالعه و تحولات انجام گرفته در این دو رشته نیست و تابع تحولاتی بوده که به طور کلی در علم و به ویژه علوم زیستی و پزشکی رخ داده است. بنابراین، به منظور پرداختن به ماهیت واقعی موضوعات مورد بررسی رشته روانشناسی بالینی متناسب با تحولاتی که در چند قرن اخیر در آن رخ داده است و برآوردن نیازهای درمانگران و افراد دارای مشکلات روانی نیاز به تغییر پارادیم فکری است که بر مبنای آن طبقه‌بندی اختلالات روانی صورت میگیرد.
رضویه، اصغر. (1393). روش‌‌های پژوهش در علوم رفتاری و تربیتی. شیراز: انتشارات دانشگاه شیراز.
گودرزی، محمدعلی. (1402). دین اسلام و طبقه‌بندی اختلال‌های روان‌شناختی. فصل پنجم کتاب مقدمه‌ای بر روانشناسی دین تألیف ترخان و همکاران. تهران: انتشارات ارجمند.
دادستان.، پریرخ. (1403). روانشناسی مرضی تحولی. تهران: انتشارات سمت.
American Psychiatric Association. (2022). Diagnostic And Statistical Manual of Mental Disorders: Fifth Edition Text Revision. Washington, DC: American Psychiatric Association Publishing.
Barnes, J. (1995). The Cambridge Companion to Aristotle. Cambridge: Cambridge University Press.
Anckarsäter, H. (2010). Beyond categorical diagnostics in psychiatry: scientific and medicolegal implications. International Journal of Law and Psychiatry, 33, 59-65.
Bakker, G. M. (2021). Psychotherapy Outcome Research: Implications of a New Clinical Taxonomy. Clinical Psychology & Psychotherapy,29, 1-22.
Bakker, G. M. (2019). A new conception and subsequent taxonomy of clinical psychological problems. BMC Psychology, 7, 1-33.
Beutler, L. (2014). Systematic Treatment Selection: Toward Targeted Therapeutic Interventions. England: Routledge.
Beutler, L. (2002). Rethinking the DSM: A psychological perspective. United States: American Psychological Association.
British Psychological Society. (2013). Position statement on the classification of behavior and experience in relation to functional psychiatric diagnoses: Time for a paradigm shift. Leicester:
Creswell, J. W., & Creswell, J. D. (2017). Research Design: Qualitative, Quantitative, and Mixed Methods Approaches. Sage Publications.
Ellis, B. (2010). Essentialism and natural kinds. In: Psillos S, Curd M, editors. The Routledge companion to philosophy of science. London: Routledge, 139–148.
First, M. B., & Tasman, A. (2008). Psychological Classification: A Theoretical Analysis. American Psychiatric Publishing.
Davies, R. (1989). The creation of new knowledge by information retrieval and classification. Journal of Documentation, 45, 273-301.
Davison, G. C., & Neale, J. M. (2021). The Classification of Psychological Disorders: A Study of the DSM and ICD. John Wiley & Sons, Inc.
Kendler, K. S. (2005). Toward a philosophical structure for psychiatry. American Journal of Psychiatry, 162(3), 433–440. https://doi.org/10. 1176/appi.ajp.162.3.433
Kraepelin, E. (1919). Dementia praecox and paraphrenia. Livingstone. Edinburgh.
Kwasnik, B. (1999). The role of classification in knowledge representation and discovery. Library Trends, 48, 22-47.
Middleton, H. (2008). Whither DSM and ICD, chapter V? Mental Health Review Journal, 13, 4-15.
Narrow, W., Khul, E. (2011). Dimensional Approaches to Psychiatric Diagnosis in DSM-5. The Journal of Mental Health Policy and Economics, 14, 197-200.
Neufeld, E. (2022). Psychological essentialism and the structure of concepts. Philosophy Compass, 17: e12823. https://doi.org/10.1111/phc3.12823.
Olson, H. A. (1998). Mapping beyond Dewey’s boundaries: constructing classification space for marginalized knowledge domains. Library Trends, 47, 233-254.
Pawar, N. (2021). Type of research and type research design. https://www.researchgate.net/publication/352055750.
Raskin, J. (2019). What Might an Alternative to the DSM Suitable for
Psychotherapists Look Like? Journal of Humanistic Psychology, 59, 368-375.
Robins, E., & Guze, S. B. (1970). Establishment of diagnostic validity in psychiatric illness: Its application to schizophrenia. The American Journal of Psychiatry, 126(7), 983– 986. https://doi.org/10.1176/ajp.126.7.983
Stanford Encyclopedia of Philosophy. (2005). Internalism vs. Externalism in Epistemology. https://plato.stanford.edu/entries/epistemology/#IntExt.
Timi, S. (2014). No more psychiatric labels: Why formal psychiatric diagnostic systems should be abolished. International Journal of Clinical and Health Psychology, 14, 208-215.
Turner, S. M., Hersen, M. (1984). Adult Psychopathology and Diagnosis. New York, John Wiley & Sons.
Zachar, P., & Kendler, K. S. (2010). Philosophical issues in the classification of psychopathology. In P. Zachar & K. S. Kendler (Eds.), Contemporary directions in psychopathology: Scientific foundations of the DSM-IV and ICD-II (pp. 127–148). New York, NY: The Guilford Press.
Zalta, E. N. (Ed.). (2025). Epistemology. In Stanford Encyclopedia of Philosophy. Stanford University. https://plato.stanford.edu/entries/epistemology
