رویکرد اخلاقی موعظه حسنه در تبلیغ بر اساس آیه 125 سوره مبارکه نحل
الموضوعات :علی فلاح 1 , اعظم اعتمادی فرد 2 , ابوالقاسم عاصی مذنب 3
1 - دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران
2 - استادیار گروه معارف اسلامی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران
3 - استادیار گروه علوم و قرآن یزد، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران
الکلمات المفتاحية: موعظه حسنه, تبلیغ, رویکرد اخلاقی, قرآن, آیه 125 سوره نحل.,
ملخص المقالة :
خداوند در آیه 125 سوره مبارکه نحل، به پیامبر (ص) دستور داده تا مردم را به سه طریق به سوی پروردگار دعوت نماید: حکمت، موعظه حسنه و مجادله به بهترین طریق ممکن. در این میان روش موعظه با واژه حسنه آمده و مفهوم آن این است که خیلی از مواعظ حسنه نبوده و در امر تبلیغ مفید و موثر نیستند. یکی از مهمترین ابعاد موعظه حسنه، بُعد اخلاقی آن است که رعایت نکات اخلاقی در اثر بخشی آن بسیار مؤثر است. این پژوهش سعی دارد ابتدا معیارهای اخلاقی سخن و موعظه را از منظر قرآن، به روش کتابخانه ای استنباط و تبیین نماید سپس با ساختاری توصیفی - تحلیلی ، ضمن بررسی آیات مربوط به موعظه و تبلیغ به بُعد اخلاقی موعظه حسنه بپردازد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که زمانی پایبندی و اجرای این اصول اخلاقی به بالاترین سطح تأثیر خود در موعظه حسنه می رسد که: به مقدسات دیگران توهین نکنیم، در تبلیغ نسبت به مخاطبان خود همانند برادر دلسوز باشیم و اجر و مزدی برای موعظه خود نخواسته باشیم. همچنین به گفتار خود پایبند باشیم، انواع سخن و گفتار های نیکو و باید ها و نبایدهای اخلاقی را به خوبی فراگرفته و به کار بندیم. در این صورت موعظه حسنه و تبلیغ به بهترین شکل ممکن، محقق خواهد شد.
قرآن کریم، ترجمه: مکارم شیرازی، ناصر، 1380، تهران، دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی.
نهج‌البلاغه، شریف الدین رضی الدین، محمّد بن حسن، 1386، ترجمه: حسین انصاریان، نوبت چاپ دوم، تهران، پیام آزادی.
ابن نعمان، محمد بن محمد.(1413ق). الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، قم، مؤسسه آل البیت.
آمدی، ابوالفتح، بی تا، غرالحکم و دررالکلم، قم، دارالکتب الاسلامیه.
جوادی آملی، عبدالله.(1378ش). مبادی اخلاق در قرآن، قم، انتشارات اسراء، چاپ دوم.
حسینی شاه عبدالعظیمی، حسین احمد.(1363ش). تفسیر اثنی عشری، تهران، انتشارات میقات.
حسینی شیرازی، سید محمد.(1400ق)، تقریب القرآن، بیروت، مؤسسه الوفا.
خلعتبری، حسام الدین و بیگی، مجید.(1396ش).« اصول اخلاقی ارتباطات کلامی در قرآن»، مجله علوم خبری، شماره 24.
راغب اصفهانی، ابی القاسم حسین بن محمد.(1416ق). مفردات الفاظ قرآن، بیروت، دارالشامیه و دمشق، دارالقلم.
سعدی، مصلح بن عبدالله.(1385ش). کلیات سعدی، تصحیح محمد علی فروغی، تهران، نشر طلوع، چاپ سیزدهم.
شجاعی، احمد.(1389ش).« سخن نیکو از منظر قرآن»، مجله معرفت، شماره 152.
شیر افکن محمد حسین و مجید، حیدری.(1395). « جستاریروش تبلیغ حضرت ابراهیم بر اساس آیه 125 سوره مبارکه نحل».مجله مطالعات تفسیری، شماره 35.
طباطبایی، سید محمد حسین.(1417ق). المیزان فی التفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه، چاپ پنجم.
طبرسی، فضل بن حسن.(1372ش). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات ناصر خسرو، چاپ سوم.
طوسی، محمد بن حسن.( 1409 ق). التبیان فی تفسیر القرآن، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ اول.
طیّب، سید عبدالحسین. (1378ش). اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات اسلام، چاپ دوم.
عمید، حسن.(1386ش). فرهنگ فارسی عمید، تهران، انتشارات امیر کبیر، چاپ سی و پنجم.
فضل الله، سید محمد حسین.( 1419ق). تفسیرمن وحی القرآن، لبنان، دارالملاک للطباعه و النشر، چاپ دوم.
قرائتی، محسن.(1383ش). تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن.
قرشی، سید علی اکبر.(1377ش). احسن الحدیث، تهران، انتشارات بنیاد بعثت.
کبیری، زینب و معلمی، حسن.(1388). « مبانی و شیوه های اخلاق تربیتی در قرآن کریم از دیدگاه علامه طباطبایی».مجله معرفت اخلاقی، شماره 1.
کلینی، محمد بن اسحاق رازی.(1393ش). اصول کافی، مترجم محمود جعفرعلی، تهران، مبین اندیشه.
محمدی ری شهری، محمّد. (1388ش). میزان الحکمة، قم، سازمان چاپ و نشر دار الحدیث.
المراغی، احمد بن مصطفی.( 1985م). تفسیر المراغی، بيروت، دار احياء التراث العربى.
مصطفوی، حسن.( 1380ش). تفسیر روشن، تهران، مرکز نشر کتاب.
مغنیه، محمد جواد. (1378ش). تفسیر کاشف، قم، مؤسسه بوستان کتاب.
مکارم شیرازی، ناصر. (1385ش). تفسیر نمونه، تهران، انتشارات دارالکتب الأسلامیه.
مكارم شيرازى، ناصر.( 1377ش). اخلاق در قرآن، قم، انتشارات مدرسه الامام على بن ابى طالب(ع).
میبدی، رشید الدین.(1371ش). کشف الاسرار، تهران، انتشارات امیر کبیر.
303 |
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 319- 303
رویکرد اخلاقی موعظه حسنه در تبلیغ
بر اساس آیه 125 سوره مبارکه نحل
علی فلاح 1
اعظم اعتمادی فرد 2
ابوالقاسم عاصی مذنب 3
چکیده
خداوند در آیه 125 سوره مبارکه نحل، به پیامبر (ص) دستور داده تا مردم را به سه طریق به سوی پروردگار دعوت نماید: حکمت، موعظه حسنه و مجادله به بهترین طریق ممکن. در این میان روش موعظه با واژه حسنه آمده و مفهوم آن این است که خیلی از مواعظ حسنه نبوده و در امر تبلیغ مفید و موثر نیستند. یکی از مهمترین ابعاد موعظه حسنه، بُعد اخلاقی آن است که رعایت نکات اخلاقی در اثر بخشی آن بسیار مؤثر است. این پژوهش سعی دارد ابتدا معیارهای اخلاقی سخن و موعظه را از منظر قرآن، به روش کتابخانه ای استنباط و تبیین نماید سپس با ساختاری توصیفی - تحلیلی ، ضمن بررسی آیات مربوط به موعظه و تبلیغ به بُعد اخلاقی موعظه حسنه بپردازد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که زمانی پایبندی و اجرای این اصول اخلاقی به بالاترین سطح تأثیر خود در موعظه حسنه می رسد که: به مقدسات دیگران توهین نکنیم، در تبلیغ نسبت به مخاطبان خود همانند برادر دلسوز باشیم و اجر و مزدی برای موعظه خود نخواسته باشیم. همچنین به گفتار خود پایبند باشیم، انواع سخن و گفتار های نیکو و باید ها و نبایدهای اخلاقی را به خوبی فراگرفته و به کار بندیم. در این صورت موعظه حسنه و تبلیغ به بهترین شکل ممکن، محقق خواهد شد.
واژگان کلیدی
[1] . دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران.
Email: fallahalimeybod@gmail.com
[2] . استادیار گروه معارف اسلامی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران. (نویسنده مسئول)
Email: AZ.Etemadifard@iau.ac.ir
[3] . استادیار گروه علوم و قرآن یزد، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران.
Email: Mozneb1@iauyazd.ac.ir
تاریخ دریافت: 16/5/1403 پذیرش نهایی: 10/8/1403
