مروری بر مدل‌های تابآوری اکوسیستم: مقایسه، ارزیابی و کاربردهای محیط زیستی
الموضوعات :محمد جواد تجدد 1 , بهرام ملک محمدی ملک محمدی 2 , مکرم روانبخش سنگجویی 3 , طوبی عابدی 4
1 - کارشناس پژوهشی، گروه محیط زیست طبیعی، پژوهشکده محیط زیست جهاد دانشگاهی گیلان، رشت، ایران
2 - دانشیار، گروه برنامه‌ریزی، مدیریت محیط زیست و HSE، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران
3 - استادیار، گروه پژوهشی محیط زیست طبیعی، پژوهشکده محیط زیست جهاد دانشگاهی گیلان، رشت، ایران
4 - استادیار، گروه پژوهشی محیط زیست طبیعی، پژوهشکده محیط زیست جهاد دانشگاهی گیلان، رشت، ایران
الکلمات المفتاحية: اکوسیستم, تاب¬آوری, مدل¬سازی, محیط زیست,
ملخص المقالة :
تابآوری اکوسیستم به عنوان قابلیت یک اکوسیستم برای مقاومت و بازیابی پس از تغییرات و تهدیدات طبیعی یا انسان ساخته شناخته می‌شود. این مقاله به مقایسه و ارزیابی مدل‌های تابآوری اکوسیستم می‌پردازد و کاربردهای محیط زیستی آنها را بررسی می‌کند. مدل‌ها شامل 4 دسته نظری، آماری، عامل مبنا و ترکیبی می‌باشد. سپس عملکرد و کارایی هر مدل در مواجهه با تغییرات مختلف محیطی و تهدیدات محیط زیستی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. در نهایت، کاربردهای زیست محیطی این مدل‌ها در حفظ و مدیریت منابع طبیعی، بهبود کیفیت محیط زیست و توسعه پایدار بررسی می‌شوند. در این مقاله مفاهیم و ارتباط آنها با تابآوری بررسی شده است؛ مفهوم خدمات اکوسیستمی و ارتباط آن با تابآوری تشریح شده است. همچنین، نرمافزارInVEST و یک بررسی موردی مورد تحلیل قرار گرفته است. با توجه به مقایسه انجام شده، هیچ مدل واحدی به عنوان بهترین مدل برای تمامی شرایط قابل معرفی نیست و انتخاب مدل مناسب به اهداف پژوهش، نوع اکوسیستم مورد مطالعه و دسترسی به داده‌ها بستگی دارد.
1) اسدالهی، ز،. سلمان ماهینی، ع،. میرکریمی، ح،. السادات عظیمی، م. 1395. بررسی اثر تغییر کاربری اراضی بر عرضه خدمات زیستگاهی با نرم افزار InVEST . علوم و تکنولوژی محیط زیست.#
2) نوریان، محمد مهدی، (1401)، ارزيابي تابآوری تالاب ها در مناطق خشک و نیمه‌خشک با کاربرد مدلسازي خدمات اکوسیستمی (مطالعه موردی: تالاب پریشان). پایان¬نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران. دانشکده محیط زیست.#
3) Taleb, N. N. (2014). Antifragile: Things that gain from disorder (Vol. 3). Random House Trade Paperbacks. https://cmc.marmot.org/Record/.b42507212#
4) Williams LRR, Kapustka LA. (2000). "Ecosystem vulnerability: a complex interface with technical components", Environ Toxicol Chem; 19:1055-8.#
5) Dou, Z., Stefanovski, D., Galligan, D., Lindem, M., Rozin, P., Chen, T., & Chao, A. M. (2021). Household food dynamics and food system resilience amid the COVID-19 pandemic: A cross-national comparison of China and the United States. Frontiers in Sustainable Food Systems, 4, 577153.#
6) Chao, W. (2021, June). Research on sponge city planning based on resilient city concept. In IOP Conference Series: Earth and Environmental Science (Vol. 793, No. 1, p. 012011). IOP Publishing.#
7) Folke, C.; Carpenter, S.; Walker, B.; Scheffer, M.; Elmqvist, T.; Gunderson, L. & Holling, C. S. 2004. Regime shifts, resilience, and biodiversity in ecosystem# management. Annual Review of Ecology, Evolution, and Systematics, 557–581.
8) Holling, C. S. (1973). Resilience and stability of ecological systems.#
9) Mcdonald, R. I. 2009. Ecosystem service demand and supply along the urban-to-rural gradient. Journal of Conservation Planning, 5, 1–14.#
10) Sharp, R., Chaplin-Kramer, R., Wood, S., Guerry, A., Tallis, H and Taylor, R. 2014 InVEST User’s Guide: Integrated Valuation of Environmental Services and Tradeoffs (Stanford, CA: The Natural Capital Project) p 321.#
11) Teeb, 2011. TEEB manual for cities: Ecosystem services in urban management. The Economics of ecosystems and biodiversity (TEEB).#
