نسبت سنجی کرامت انسانی و کار اجباری زندانی با محوریت حقوق موضوعه
الموضوعات :علیرضا عباسی 1 , بیت الله دیوسالار 2 , پرویز زکاییان 3
1 - دانشجوی دکترای گروه فقه مبانی حقوق اسلامی واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلا می، چالوس، ایران
2 - استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران
3 - استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی واحد چالوس؛ دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران
الکلمات المفتاحية: نسبت سنجی, کرامت انسانی, کار اجباری, حقوق موضوعه, زندانی, حقوق موضوعه. ,
ملخص المقالة :
زندانیان از جمله گروه‌های در معرض خطر نقض حقوق بشری در سطح جامعه بین‌المللی هستند که به لحاظ شرایطی که در آن به سر می‌برند، امکان نادیده گرفتن آنها و تعرض به حقوق و آزادی‌های اساسی‌شان بیش از دیگر گروه‌های انسانی بوده و غالبا شرایط منصفانه‌ای برای احقاق حقوق آنها وجود ندارد و به طور خاص تحت انواع و اقسام رفتار‌های غیر انسانی، تحقیر‌آمیز، ظالمانه و حتی گاهی شکنجه قرار می‌گیرند. از این‌رو، ضرورت حمایت بیشتر و مؤثر‌تر از آنها، تدوین و تصویب مقررات ویژه‌ای را ایجاب می‌نمود. ماده 1 اصول اساسی رفتار با زندانیان ماده، مهم‌ترین اصل اساسی در رفتار با تمامی انسان‌ها، به ویژه زندانیان را مطرح نموده است: «باید با تمامی زندانیان با احترام به «کرامت ذاتی» و ارزش آنها به عنوان افراد انسانی، رفتار گردد» . هم‌چنین لازم است در تعامل با زندانیان، به کرامت و حیثیت آنان توجه شود گرچه حفظ کرامت انسانی در بهره گیری و اشتغال زندانیان نباید مجازاتی که قانونگذار برای هر زندانی تعیین کرده را تحت الشعاع خود درآورد.
القرآن الكريم
ابن ابی شیبه، المصنف (وفات ۲۳۵ ه)، هند، دار السلفيه.
ابن اثیر، مجد الدين ابو السعادات المبارک بن محمد، النهايه في الغريب الحدیث، تحقیق طاهر احمد. الزاوي، محمود محمد الطامی، بیروت، بی تا، المكتبه العلميه.
ابن حزم (وفات ۴۵۵ ۰) محلی، جلد اول، بیروت، بیتا
ابن طباطبا، تاریخ فخری در آداب ملکداری و دولت اسلامی، ۱۳۵۰، ترجمه محمد وحید گلپایگانی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
ابن عابدین، (وفات ۱۲۵۲ ه)، ردالمختار على الدر المختار، بیروت.
ابن عباس، عبدالله، تنویر المقیاس، ۱۴۰۶ ق، در حاشیه در المنثور، بیروت، دار المعرفه.
ابن عربی، ابوبکر محمد بن عبدالله، ۱۳۹۸ ق، احکام القرآن، بیروت، دار احياء الكتب العربيه.
ابن قدامه، ابومحمد عبدالله بن احمد بن محمد بن قدامه مقدسی (وفات ۵۴۱ ه)، بیروت، عالم الكتب.
ابن منظور، محمد بن مکرم افریقی (وفات ۷۱۱ ه)، لسان العرب، قم، ادب الحوزه.
ابن نجار، محمد بن احمد فتوحی مشهور به ابن نجار (وفات ۹۷۲ ه)، منتهی الارادات في جمع المقنع مع تنقيح و زيادات، قاهره، مکتبه دارالمعرفه.
ابن همام حنفی (وفات ۶۸۱ ه)، بیروت دار احیاء التراث العربي. - ابو یوسف (وفات ۱۸۲ ه)، الخراخ، بیروت، دارالمعرفه.
احمد بن حسین بن علی (وفات ۴۵۸ ه)، سنن الکبری، بیروت، دارالمعرفه. - احمد بن حنبل (وفات ۲۴۱ ه)، مسند، بیروت، دارالفکر.
احمد، محمد بن عبد الله، حكم الحبس في الشريعه الاسلامیه، ۱۴۰۴ ه.ق، ریاض، مكتبه الرشد.
اسماعیل بن موسى بن جعفر (ع)، الجعفريات، به روایت محمد بن محمد اشعث کوفی، چاپ سنگی، انتشارات اسلامی.
اصبحی، مالک بن انس، المدونه الكبری، به روایت سحنون بن سعید تنوحی (وفات ۲۴۰..) از عبدالرحمن بن قاسم از مالک بن انس، دار صادر، بیروت (۱۳۰۱ ه.)، دائره المعارفجلد نهم، بیروت
البستاني، بطرس، (وفات دارالمعرفه، بیتا۔
الخمینی، الامام السيد روح الله، (وفات ۱۴۰۹ ه)، تحریر الوسیله قم، جامعه مدرسین.
الخمینی، الامام السيد روح الله، رساله نوین، ۱۳۶۰، ترجمه و توضیح عبدالکریم بی آزار شیرازی، تهران انجام کتاب.
السيوطی، جلال الدين، الدر المنثور، ۱۳۷۷ ه ق، تهران، المكتبه المرتضويه.
آخوندی، محمود، آیین دادرسی کیفری، ۱۳۶۸، جلد سوم، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
آشوری، محمد، جایگزین‌های زندان یا مجازاتهای بینابین، ۱۳۸۲، چاپ اول، تهران، نشر گرایش
آنسل، مارک، دفاع اجتماعی، ۱۳۷۵، ترجمه محمد آشوری و علی حسین نجفی ابرند آبادی، چاپ دوم، دانشگاه تهران.
آیین نامه زندانها و بازداشتگاهها مصوب ۱۳۴۷
آیین نامه قانون و مقررات اجرایی سازمان زندانها - جدید
آیین نامه مقررات زندانهای جمهوری اسلامی ایران - جدید
باهری، محمد، حقوق جزای عمومی، پلی کپی دانشگاه تهران، ۱۳۴۷ - ۱۳۴۶
بحرانی، هاشم، البرهان في تفسير القرآن، ۱۳۶۳، قم، اسماعیلیان. - بولک، برنارد، کیفر شناسی، ۱۳۷۲، ترجمه دکتر حسین نجفی ابرند آبادی، چاپ اول، انتشارات مجد.
جعفری لنگرودی، محمد جعفر، ترمینولوژی حقوق، ۱۳۷۴، چاپ هفتم، انتشارات گنج دانش.
حسینی شیرازی، آیت الله العظمی سید محمد، حقوق زندانی در اسلام، ۱۳۸۴، مترجم دکتر مصطفی فصائلی، چاپخانه مهر، مؤسسه انتشاراتی امام عصر (عج)
حکمت، سعید، روانشناسی جنایی، ۱۳۶۶، تهران.
خلاصه مقالات دومین همایش سراسری علمی
تخصصی «زندان، مجازات یا اصلاح»، دیماه ۱۳۷۸، چاپ اول، دبیرخانه دومین همایش مرکز آموزشی و پژوهشی سازمان زندانها.
خوانساری، سید احمد، (وفات ۱۴۰۵ ه)، جامع المدارک تهران، نشر مکتبه الصدوق.
خوئی، سید ابو القاسم، (وفات ۱۳۷۱ ش)، معجم رجال الحديث بیروت، دار الزهراء
دانش، تاج زمان، اصول علم زندانها، بهمن ۱۳۴۸، انتشارات دانشگاه تهران.
دانش، تاج زمان، حقوق زندانیان و علم زندانیان، شهریور ۱۳۷۲، انتشارات دانشگاه تهران.
دانش، تاج زمان، کیفر شناسی یا علم زندانها، ۱۳۵۱، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
راوندی، مرتضی، سیر قانون و دادگستری در ایران، ۱۳۶۸، نشر چشمه.
رفیعی، احمد رضا، حبس و حقوق زندانیان در اسلام، پایان نامه دوره کارشناسی ارشد، مدرسه عالی مطهری، سال ۶۹ ۶۸
ژرژ، بیکا، جرم شناسی، ۱۳۷۰، ترجمه دکتر ابرند آبادی، تهران، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی
ساکت، محمد حسین، نهاد دادرسی در اسلام، ۱۳۶۱، انتشارات آستان قدس رضوی.
شاهرودی، آیت الله العظمی محمود، اصلاح سیاستهای کیفری در قبال زندان و مجازاتهای جایگزین، ۱۳۸۳، چاپ اول، تهران، مرکز مطبوعات و انتشارات
شمس، علی، پژوهشی در باره زندانبانی اسلامی، مرداد ۱۳۷۵، اداره کل زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی استان خراسان.
شمس، علی، حقوق زندانیان در مقررات داخلی و بین المللی، ۱۳۸۲، چاپ دوم، انتشارات راه تربیت
شمس، على، مقدمه ای بر جامعه شناسی زندان، ۱۳۸۲، چاپ اول، تهران، انتشارات راه تربیت.
صبحی، صالح، النظم الاسلامیه، دارالعلم للملايين، بیروت
صلاحی، جاوید، کیفر شناسی، ۱۳۵۲، چاپ نخست، انتشارات آرش، چاپخانه حیدری. - صنعانی، عبدالرزاق، (وفات ۲۱۱ ه)، مصنف
عبدالرزاق بیروت، الكتبه الاسلاميه
عباچی، مریم، حقوق کیفری اطفال (در اسناد سازمان ملل متحد)، ۱۳۸۰، چاپ نخست، انتشارات مجد
موسوی تومتری، سید افشین، حبس و توقیف غیر قانونی در حقوق کیفری ایران، ۱۳۸۰، پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی
میر محمدی، ابو الفضل، زندان و زندانی از دیدگاه اسلام، ۱۳۷۲، ترجمه ناصر باقری بیرمندی، انتشارات تبلیغات اسلامی
ناسخیان، حمید، موارد حبس و مبانی آن در فقه اسلامی، شماره ۶۹، مرداد و شهریور ۱۳۸۷، سال دوازدهم، ماهنامه حقوق فرهنگی و اجتماعی
نوری، رضا، بازداشت موقت در قانون آیین دادرسی کیفری و دادگاههای عمومی و انقلاب، ماهنامه شماره ۲۳، سال چهارم، آذر و دی ۱۳۷۹
وائلی، احمد، احکام زندان در اسلام، ۱۳۶۲، ترجمه محمد حسین بکایی، چاپ دوم، نشر فرهنگ اسلامی
ولیدی، محمد صالح، نقش تعدیل کننده تعلیق مراقبتی با عنوان کیفر، شماره ۲۳، سال جهارم، آذر و دی، مجله بازداشت موقت در قانون آیین دادرسی کیفری - هندی، متقی، (وفات ۹۷۵ ه)، کنز العمال، بیرت، مؤسسة الرساله.
هومن، احمد، زندان و زندانیان یا رژیم پنی تانسير، اسفند ماه ۱۳۳۹، انتشارات دانشگاه تهران.
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 404 ـ 367
نسبت سنجی کرامت انسانی و کار اجباری زندانی
با محوریت حقوق موضوعه
علیرضا عباسی 1
بیت الله دیوسالار 2
پرویز زکاییان 3
چکيده
زندانیان از جمله گروه‌های در معرض خطر نقض حقوق بشری در سطح جامعه بین‌المللی هستند که به لحاظ شرایطی که در آن به سر می‌برند، امکان نادیده گرفتن آنها و تعرض به حقوق و آزادی‌های اساسی‌شان بیش از دیگر گروه‌های انسانی بوده و غالبا شرایط منصفانه‌ای برای احقاق حقوق آنها وجود ندارد و به طور خاص تحت انواع و اقسام رفتار‌های غیر انسانی، تحقیر‌آمیز، ظالمانه و حتی گاهی شکنجه قرار می‌گیرند. از این‌رو، ضرورت حمایت بیشتر و مؤثر‌تر از آنها، تدوین و تصویب مقررات ویژه‌ای را ایجاب می‌نمود. ماده 1 اصول اساسی رفتار با زندانیان ماده، مهم‌ترین اصل اساسی در رفتار با تمامی انسان‌ها، به ویژه زندانیان را مطرح نموده است: «باید با تمامی زندانیان با احترام به «کرامت ذاتی» و ارزش آنها به عنوان افراد انسانی، رفتار گردد» . هم‌چنین لازم است در تعامل با زندانیان، به کرامت و حیثیت آنان توجه شود گرچه حفظ کرامت انسانی در بهره گیری و اشتغال زندانیان نباید مجازاتی که قانونگذار برای هر زندانی تعیین کرده را تحت الشعاع خود درآورد.
واژگان کلیدی
نسبت سنجی، کرامت انسانی، کار اجباری، حقوق موضوعه، زندانی، حقوق موضوعه.
[1] . دانشجوی دکترای گروه فقه مبانی حقوق اسلامی واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلا می، چالوس، ایران.
Email: alirezaabasi 396@yhoo.com
[2] . استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران. (نویسنده مسئول)
Email: beitdivsalar@gmail.com
[3] . استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی واحد چالوس؛ دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران.
Email: Pzokaiyan59@gmail.com
تاریخ دریافت: 25/4/1403 پذیرش نهایی: 18/7/1403
