مقایسه اثربخشی آموزش ذهن آگاهانه مشفقانه و آموزش خودشفابخشی بر سرمایه‌های روانشناختی و بهزیستی روانی نوجوانان دختر دارای نشانگان اضطراب
الموضوعات :
الهه سرفرازی
1
,
تکتم سادات طباطبایی
2
,
سمانه سادات جعفر طباطبایی
3
,
فاطمه شهابی زاده
4
1 - دانشجوی دکتری، گروه روانشناسی، واحد بیرجند، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران
2 - استادیار، گروه روانشناسی، واحد بیرجند، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران
3 - استادیار، گروه روانشناسی، واحد بیرجند، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران
4 - دانشیار، گروه روانشناسی، واحد بیرجند، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران
الکلمات المفتاحية: آموزش ذهن آگاهانه مشفقانه, آموزش خودشفابخشی, بهزیستی روانی, سرمایه‌های روانشناختی, نوجوانان دختر دارای نشانگان اضطراب.,
ملخص المقالة :
با توجه به نقش مشکلات روانشناختی مانند اضطراب، در میزان خطرپذیری و اهمیت این موضوع در دختران نوجوان نیاز به مداخلات روانشناختی مناسب برای این قشر از جامعه در راستای پیشگیری از پیامدهای نامناسب آن در سنین بعدی حائز اهمیت فراوانی است؛ بنابراین پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی آموزش ذهن آگاهانه مشفقانه و آموزش خودشفابخشی بر سرمایه‌های روانشناختی و بهزیستی روانی انجام شد. روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح سه گروهی- سه مرحله‌ای بود. جامعه آماری شامل کلیه‌ی نوجوانان دختر دارای نشانگان اضطراب شهر تربت‌جام که با استفاده از ملاک‌های ورود (کسب نمره بالاتر از نقطه برش 16 در پرسشنامه اضطراب بک) به روش هدفمند 45 نفر از دانش آموزان دختر دوره متوسطه اول انتخاب و سپس با تخصیص تصادفی در 3 گروه قرار داده شدند. داده‌ها با استفاده از پرسشنامه سرمایه روانشناختی و پرسشنامه بهزیستی روانشناختی گرداوری شدند. گروه آزمایش1 تحت آموزش ذهن آگاهی مشفقانه و گروه آزمایش2 تحت آموزش خودشفابخشی طی 8 جلسه 90 دقیقه‌ای قرار گرفتند؛ در حالی که در این مدت زمان گروه کنترل هیچ مداخله‌ای دریافت نکردند. داده‌های به دست آمده به روش تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر با استفاده از نرم‌افزار spss نسخه 23 تجزیه و تحلیل گردید. نتایج نشان داد که آموزش ذهن آگاهی مشفقانه و آموزش خود شفابخشی باعث بهبود سرمایه‌های روانشناختی و بهزیستی روانشناختی در نوجوانان دختر دارای نشانگان اضطراب شده است و این اثر در طول زمان نیز پایدار بوده است. همچنین نتایج آزمون تعقیبی نشان داد که بین اثربخشی دو رویکرد تفاوت معناداری وجود ندارد.
اکبرپور، مرتضی؛ شریفیان قاضی جهانی، مریم؛ اسمخانی اکبری نژاد، هادی. (1400). مقایسۀ اثربخشی شناخت‌درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی با درمان متمرکز بر شفقت بر تاب‌آوری و بهزیستی روانشناختی افراد مبتلا به مالتیپل اسکلروزیس. مجله علوم اعصاب شفای خاتم، ۹ (۴)،۶۰-۷۰.
بحرینی، زهرا؛ کهرازهی، فرهاد؛ نیک منش، زهرا. (1400). اثربخشی شناخت‌درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر بهزیستی روانشناختی و عواطف مثبت و منفی در دختران نوجوان دچار نشانگان بدریخت‌انگاری بدن. نشریه پژوهش توان‌بخشی در پرستاری، ۸ (۲)، ۶۴-۷۹.
جعفری قلعه بیگ، سهیلا؛ اسلامی، معصومه؛ رحیمی پردنجانی، طیبه. (1401). مقایسه اثربخشی آموزش ذهن آگاهی و شفقت درمانی بر مکانیزم‌های دفاعی در دختران آسیب‌دیده اجتماعی. قرآن و طب، ۷، ۳۷-۴۹.
رجایی، سمیه و سدرپوشان، نجمه. (1399). اثربخشی شفقت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر بهزیستی روانشناختی و امید به زندگی در زنان دارای تجربه بیماری مولتیپل اسکلروزیس. سبک زندگی اسلامی با محوریت سلامت، ۴ (۲)، ۱۳۴-۱۴۳.
زارعان، فهیمه؛ لطیفی، زهره؛ میرمهدی، رضا. (1399). اثربخشی آموزش خودشفابخشی بر سرمایه‌های روانشناختی، تحمل پریشانی و سردرد همسران معتادان. فصلنامه علمی اعتيادپژوهي، ۱۴ (۵۵)، ۱۹۳-۲۱۲.
شجاعی، احمد و سلیمانی، اسماعیل. (1394). بررسی تأثیر آموزش هوش معنوی بر بهزیستی روانشناختی و مؤلفههای آن در دانش آموزان تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی «ره» شهرستان اردبیل. روانشناسی مدرسه و آموزشگاه، 4(1)، 104-121.
صادقی، انسیه؛ سجادیان، ایلناز؛ نادی، محمدعلی. (1399). مقایسۀ اثربخشی ذهن‌آگاهی شفقت‌محور و شناخت‌درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر نگرش‌های ناکارآمد، خودکنترلی و سلامت روان. پژوهشنامه روانشناسی مثبت، 6(1)، 31-48.
لطیفی، زهره؛ مردانی، زهرا؛ قرقانی، ریحانه. (1401). اثربخشی آموزش خودشفابخشی بر بهزیستی روان شناختی زنان مبتلابه پرفشاری خون. افق دانش، 27(2).
لطیفی، زهره؛ باقری، نیلوفر؛ سلیمانی، فاطمه. (1401). اثربخشی آموزش خودشفابخشی بر خودارزشمندی و پریشانی روانشناختی خانواده دانش‌آموزان مبتلا به اختلال‌های یادگیری ویژه. توانمندسازی کودکان استثنایی، 13(2)، 66-54.
لوید، الکس. (1397). کد شفابخش: با فیزیک کوانتومی درمانگر بیماریهای جسمی و روحی خود باشید. ترجمه مهدی مروی و زهره لطیفی، اصفهان: نشر مهدی مروی.
محمدی، زهرا؛ آتش پور، حمید؛ گل پرور، محسن. (1401). مقایسه اثربخشی درمان پذیرش و تعهد وجودنگر و درمان شفقت‌محور بر سرمایه روانشناختی و شفقت به خود. پژوهش نامه روانشناسی مثبت، 8(3)، 99-120.
مصلحی، ریحانه و لطیفی، زهره. (1401). اثربخشی آموزش خودشفابخشی (کدهای شفابخش) بر بهزیستی هیجانی، سرسختی روانشناختی و بهبود بیماران مبتلا به دیابت نوع دو. روانشناسی سلامت، 11(42)، 106-116.
نوری پورلیاولی، رقیه؛ قنبری، نیکزاد، فرخجسته، وحیده السادات؛ طباطبایی، حسین؛ سلیمانی فارسانی، سعید؛ حسنی ابهریان، پیمان. (1400). اثربخشی شفقت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر سرمایه عاطفی در زنان سالمند. پژوهش های کاربردی در علوم رفتاری، 13(50)، 22-35.
هاشمی، مرتضی؛ مهداد، علی؛ شکری، امید (1401). مقایسه اثربخشی بسته‌های آموزش تاب‌آوری، ذهن‌آگاهی و مثبت‌نگر بر سرمایه روانشناختی دانش‌آموزان. روانشناسی کاربردی، مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 21 مهر 1401.
Abbott, R. A., Whear, R., Rodgers, L. R., Bethel, A., Coon, J. T., Kuyken, W., ... & Dickens, C. (2014). Effectiveness of mindfulness-based stress reduction and mindfulness based cognitive therapy in vascular disease: A systematic review and meta-analysis of randomised controlled trials. Journal of Psychosomatic Research, 76(5), 341-351.
Anjum, A., Hossain, S., Hasan, M. T., Uddin, M. E., & Sikder, M. T. (2022). Anxiety among urban, semi-urban and rural school adolescents in Dhaka, Bangladesh: Investigating prevalence and associated factors. PloS one, 17(1), e0262716.
D’Agati, E., Curatolo, P., & Mazzone, L. (2019). Comorbidity between ADHD and anxiety disorders across the lifespan. International Journal of Psychiatry in Clinical Practice, 23(4), 238-244.
Dragone, M., Esposito, C., De Angelis, G., Affuso, G., & Bacchini, D. (2020). Pathways linking exposure to community violence, self-serving cognitive distortions and school bullying perpetration: A three-wave study. International journal of environmental research and public health, 17(1), 188.
Dvořáková, K., Greenberg, M. T., & Roeser, R. W. (2019). On the role of mindfulness and compassion skills in students' coping, well‐being, and development across the transition to college: A conceptual analysis. Stress and Health, 35(2), 146-156.
Ekinci, N. (2024). Mental well-being in adolescence: a systematic review. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 16(1), 102-110.
Finch, J., Farrell, L. J., & Waters, A. M. (2020). Searching for the HERO in youth: Does psychological capital (PsyCap) predict mental health symptoms and subjective wellbeing in Australian school-aged children and adolescents? Child Psychiatry & Human Development, 51(6), 1025-1036.
Geiman, M. (2016). A Multiple Case Study of the Influence of Positive Organizational Behavior on Human Resources. Doctoral dissertation, Walden University.
Grover, S. L., Teo, S. T., Pick, D., Roche, M., & Newton, C. J. (2018). Psychological capital as a personal resource in the JD-R model. Personnel Review, 47(4), 968-984.
Hatun, O., & Kurtça, T. T. (2022). Self-compassion, resilience, fear of COVID-19, psychological distress, and psychological well-being among Turkish adults. Current Psychology, 1-11.
Kabat-Zinn, J. (2013). Full catastrophe living, revised edition: how to cope with stress, pain and illness using mindfulness meditation. Hachette UK.
Kalin, N. H. (2020). The critical relationship between anxiety and depression. American Journal of Psychiatry, 177(5), 365-367.
Li, L. I., & Mu, L. I. (2020). Effects of mindfulness training on psychological capital, depression, and procrastination of the youth demographic. Iranian journal of public health, 49(9), 1692.
Liran, B. H., & Miller, P. (2019). The role of psychological capital in academic adjustment among university students. Journal of Happiness Studies, 20(1), 51-65
Lopes, A. R., & Nihei, O. K. (2021). Depression, anxiety and stress symptoms in Brazilian university students during the COVID-19 pandemic: Predictors and association with life satisfaction, psychological well-being and coping strategies. PLoS one, 16(10), e0258493.
Loyd, A., & Johnson, B. (2011). The healing codes. Grand central life & style. Hachette book group. New York. Boston, First book edition.
Loyd, A. (2019). The Healing Codes II; A step-by-step guide to whole-life healing. Publisher: Yellow Kite.
Loyd, A. (2018). The Memory Engineering. Alexander Loyd Services, LLC, 2018. publisher. Hodder & Stoughton
Luthans, F. (2017). Psychological capital: An evidence-based positive approach. Annual review of organizational psychology and organizational behavior, 4, 339-366.
Martínez-Rubio, D., Navarrete, J., & Montero-Marin, J. (2021). Feasibility, effectiveness, and mechanisms of a brief mindfulness-and compassion-based program to reduce stress in university students: A pilot randomized controlled trial. International journal of environmental research and public health, 19(1), 154.
McConville, J., McAleer, R., & Hahne, A. (2017). Mindfulness training for health profession students—the effect of mindfulness training on psychological well-being, learning and clinical performance of health professional students: a systematic review of randomized and non-randomized controlled trials. Explore, 13(1), 26-45.
Neff, K. D. (2003). The development and validation of a scale to measure self-compassion. Self and identity, 2(3), 223-250.
Neff, K. D., & Germer, C. K. (2013). A pilot study and randomized controlled trial of the mindful self‐compassion program. Journal of clinical psychology, 69(1), 28-44.
Preston, A., Rew, L., & Young, C. C. (2023). A systematic scoping review of psychological capital related to mental health in youth. The Journal of School Nursing, 39(1), 72-86.
Putwain, D. W., Stockinger, K., von der Embse, N. P., Suldo, S. M., & Daumiller, M. (2021). Test anxiety, anxiety disorders, and school-related wellbeing: Manifestations of the same or different constructs? Journal of School Psychology, 88, 47-67.
Sanchez, A. L., Becker-Haimes, E. M., & Wolk, C. B. (2022). Anxiety Disorders in Childhood and Adolescence: Prevalence and Diagnostic Considerations. In Handbook of Stress and Academic Anxiety: Psychological Processes and Interventions with Students and Teachers (pp. 149-163). Cham: Springer International Publishing.
Segal, Z.V., Williams, M. G., & Teasdale, J.D. (2018). Mindfulness-Based Cognitive Therapy for depression. Second Edition New York: Guilford Press.
Sturgeon, J. A., & Zautra, A. J. (2013). Psychological resilience, pain catastrophizing, and positive emotions: perspectives on comprehensive modeling of individual pain adaptation. Current pain and headache reports, 17(3), 317.
Sun, J., Liang, K., Chi, X., & Chen, S. (2021). Psychometric properties of the generalized anxiety disorder scale-7 item (GAD-7) in a large sample of Chinese adolescents. In Healthcare 9(12), 1709.
Tali, E., Potharst, E. S., de Bruin, E. I., & Utens, E. M. (2023). Self-Compassion and Anxiety in Adolescents with and without anxiety disorder. Children, 10(7), 1181.
Tran, T. D., Kaligis, F., Wiguna, T., Willenberg, L., Nguyen, H. T. M., Luchters, S., ... & Fisher, J. (2019). Screening for depressive and anxiety disorders among adolescents in Indonesia: Formal validation of the centre for epidemiologic studies depression scale–revised and the Kessler psychological distress scale. Journal of affective disorders, 246, 189-194.
Wang, L., Yeerjiang, Y., Gao, H. F., Pei, J. F., Zhang, R. X., & Xu, W. H. (2022). Self-reported anxiety level and related factors in senior high school students in China during the outbreak of coronavirus disease 2019. Journal of affective disorders, 301, 260-267.
Yela, J. R., Gómez‐Martínez, M. Á., Crego, A., & Jiménez, L. (2020). Effects of the Mindful Self‐Compassion programme on clinical and health psychology trainees' well‐being: A pilot study. Clinical Psychologist, 24(1), 41-54.
Zarean, F., & Latifi, Z. (2021). Effects of self-healing intervention on quality of life and mother-child interaction among female breadwinners. Complementary Therapies in Clinical Practice, 43, 101334.
Zhao, Y., Li, L., & Wang, X. (2021). Relationship between adolescent depression and insecure attachment: Mediating effect of psychological capital. Psychiatria Danubina, 33(broj 4), 499-505.
