مطالعۀ جامعه‌شناختی رابطۀ احساس محروميت نسبي و بزهكاري در بین نوجوانان شهر قدس
الموضوعات :
1 - استادیار گروه جامعه‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بین¬المللی امام خمینی، قزوین، ایران
الکلمات المفتاحية: محرومیت نسبی, مقایسه اجتماعی, فقر, بزهکاری و نوجوان.,
ملخص المقالة :
یکی از معضلات اجتماعی که پیامدهای زیادی را برای فرد و خانواده به همراه دارد، مسئله بزهکاری در میان نوجوانان است. در سطح کلان نیز بزهکاری نوجوانان علاوه بر تحمیل هزینه‌های گزاف اقتصادی و اجتماعی، مانع توسعه و پویایی هر جامعه‌ای است. در این راستا، این تحقیق با هدف بررسی جامعه‌شناختی رابطه احساس محرومیت نسبی و بزهکاری در بین نوجوانان شهر قدس انجام پذیرفته است. روش تحقیق پژوهش از نوع پیماشی است. جامعه آماری شامل کلیه نوجوانان زیر هجده سال شهر قدس به تعداد 19190 نفر است که از این تعداد، 377 نفر از طریق فرمول آماری کوکران به عنوان حجم نمونه و به شیوه نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای متناسب با حجم انتخاب شدند. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه محقق‌ساخته استفاده شده است. برای سنجش پایایی ابزار از آزمون آلفای کرونباخ استفاده شد که نتایج برای تمامی متغیرهای بالای 7/0 بوده است. همچنین برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرمفزار SPSS استفاده شده است. چارچوب نظری پژوهش مبتنی بر آرای متفکران اجتماعی چون «رابرت مرتون»، «آلبرت کوهن» و «رابرت گار» است. نتایج حاصل از آزمون همبستگی پیرسون بیانگر آن است که همبستگی بین تمامی مؤلفه‌های احساس محرومیت نسبی شامل احساس محرومیت اجتماعی، احساس محرومیت اقتصادی، احساس محرومیت فرهنگی و احساس محرومیت پزشکی، با بزهکاری نوجوانان معنادار بوده است و نوع رابطه نیز مثبت و مستقیم است. نتایج تحلیل رگرسیونی نیز نشان داد که متغيرهاي احساس محرومیت اقتصادی، احساس محرومیت فرهنگی، احساس محرومیت اجتماعی و احساس محرومیت پزشکی به ترتیب بیشترین تأثیر را بر متغیر بزهکاری داشتهاند. همچنین متغیرهای یادشده، 36 درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین و پیشبینی نمودهاند.
- ابراهیمی، قربانعلی ،میرزایی، سمیه (1395)، «عوامل موثر در بزهکاری انحرافات اجتماعی نوجوانان: فراتحلیل مطالعات موجود»، چهارمین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی، تهران.
- ابراهیمی، نیر، محسنی، رضا علی، علمی، محمودی (1403). «تحلیل نقش احساس محرومیت نسبی و پیوندهای محله ای در گرایش جوانان به خشونت شهری در شهر رشت»، مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی، شماره 2(پیاپی 67)، دوره 19.
- احمدی، حبیب (1394)، جامعه شناسیی انحرافات، تهران: انتشارات سمت.
احمدی، حبیب (1378)، رهیافت نظری ترکیبی در تبیین انحرافات اجتماعی، فصلنامه علمی-پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا(س)، شماره 32، سال نهم، صص:6_4.
- ازکیا، مصطفی، غفاری، غلامرضا (1388)، جامعه شناسی توسعه، تهران: انتشارات کیهان.
- اسکندری چراتی، آذر (1396)، بررسی عوامل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی موثر بر بزهکاری نوجوانان پسر 13 تا 19 سال شهر آزاد شهر، فصلنامه حقوق خصوصی و کیفری، شماره سی و چهار، صص: 206_.189.
- اصغری نیاری، یعقوب، محموداوغلی، رضا (1397)، «احساس محرومیت نسبی در میان قوم بلوچ و تاثیر آن بر خشونت سیاسی»، دو فصلنامه علمی- پژوهشی «پژوهش های سیاست نظری» شماره بیست و سه، صص: 336_305.
- امینی، سعیده، عزتی، نوید، (1396) ، بررسی جامعه شناختی احساس محرومیت نسبی جوانان مناطق توسعه یافته و کمتر توسعه یافته شهر تهران، فصلنامه توسعه محلی روستایی_شهری، شماره یک؛ صص:101_120.
- پناهی، محمد حسین (1397)، «نظریه های انقلاب: وقوع، فرایند و پیامد ها»، تهران: انتشارات سمت.
- تقوی، سید مهدی، خادمیان، طلیعه، متقی، ابراهیم، شیرازد، هادی (1399)، « تبیین جامعه شناختی اثر محرومیت اقتصادی و اجتماعی (محرومیت نسبی) بر گرایش به خشونت سیاسی شهروندان تهرانی»، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات امنیت اجتماعی، شماره شصت و سوم، صص : 77_51.
- زارع شاه آبادی، اکبر، بلگوریان، مستانه (1393)، بررسی رابطه طرد اجتماعی و بزهکاری در میان دانشجویان دختر دانشگاه یزد ، فصلنامه بررسی مسائل اجتماعی ایران ، شماره 2، صص: 286-265.
- سام دلیری ،کاظم (1382)، «سنجش محرومیت نسبی در نظریه تد رابرت گر» ، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره چهارم ،صص : 827_813.
- شکربیگی، علیرضا، یاسمی نژاد، پریسا (1391)، مقایسه سبکهای فرزندپروری خانواده، عزت نفس و سلامت عمومی نوجوانان پسر بزهکار و عادی در کرمانشاه، فصلنامه مشاوره و روان درانی خانواده، سال دوم، شماره دوم، صص:192-178.
- صفایی، مریم، علوی، زهرا (1399) ، بررسی تاثیر محرومیت نسبی در بروز جرائم در مناطق حاشیه نشین شهر بوشهر ، فصلنامه دانش انتظامی بوشهر ، شماره چهل ، صص: 59-27.
- عباسی، الهام، سعادتی، موسی (1395) ، بررسی جامعه شناختی رابطه بین محرومیت نسبی و بزهکاری نوجوانان ، فصلنامه علمی پژوهش علوم تربیتی و روانشناسی آسیب های اجتماعی و فرهنگی ایران ، شماره چهارم، صص:56-78.
- عابدینی، صمد، جعفری، حمیرا (1396)، بررسی عوامل اجتماعی مرتبط با گرایش به نابهنجاری اجتماعی در بین دانشآموزان متوسطه دوره اول شهر خلخال در سال تحصیلی 93-94، پژوهشهای راهبردی مسائل اجتماعي ايران، سال هفتم، شماره پياپي 21 ،شماره دوم، صص: 37-52.
- قیس، طالعه، (1388)، «بررسی جامعه شناختی تاثیر محرومیت نسبی ( اقتصادی ، اجتماعی ، خدماتی ، بر گرایش (15_25 سال) به رفتار های وندالیستی»، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی ، گروه جامعه شناسی.
- کردعلیوند، سهیلا، مبارکی، علی (1397)، بررسی رابطه احساسی محرومیت نسبی و بزهکاری نوجوانان ، مطالعه تطبیقی دانش آموزان مقطع متوسط شهر خرم آباد و یزد، فصلنامه پژوهش های جامعه شناسی معاصر، شماره سیزده، صص: 36-1.
- کوه بنایی، حمید‌رضا، تیموریان، رویا، تیرآبادی، هادی، یزدانی، محمدرضا (1394)، «بررسی عوامل موثر بر احساس محرومیت نسبی» (مطالعه موردی شهرک شهید بهشتی)، فصلنامه جغرافیا و برنامه ریزی شهری چشم انداز زاگرس، شماره سی و یک، صص: 125_105 .
- گیدنز،آنتونی، (1389)، جامعه شناسی، ترجمه محسن چاوشیان ، تهران: نشر نی.
- لهسایی زاده، عبدالعلی (1391)، نقش محرومیت نسبی در افزایش خشونت نشین های شهری مناطق حاشیه مورد مطالعه: شهر کرمانشاه، فصلنامه مطالعات شهری، سال دوم، شماره سوم، صص: 21-64.
- مشکانی، محمدرضا، مشکانی، زهراسادات (1381)، سنجش تاثیر عوامل درونی و بیرونی خانواده بر بزهکاری نوجوانان، مجله ی جامعه شناسی ایران، دوره ی چهارم، شماره دوم، صص:25-3.
- مرادی، گلمراد، سعیدی پور، بهمن (1390). بررسی نقش محرومیت نسبی در ایجاد رفتار جمعی جوانان شهر کرمانشاه براساس نظریه تعامل گرائی بلومر، دوفصلنامه علوم اجتماعی فردوسی مشهد، شماره 2(پیاپی 16)، سال نهم، صص: 191-163.
- نوری، مهناز (1396)، بررسی بزهکاری کودکان و نوجوانان در استان های خراسان جنوبی، خراسان رضوی، سیستان بلوچستان، کردستان و تهران در ایران و مقایسه با بزهکاری کودکان و نوجوانان در ایالات متحده، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شاهرود، دانشکده علوم انسانی، واحد حقوق، صص: 111-1.
- Bernburg, J.G., Thorlindsson, T., Sigfusdottir, I. D. (2009). Relative Deprivation and Adolescent Outcomes in Iceland: A Multilevel Test, Social Forces, 87(3)1223-1250.
- Napoletano. A. (2015). Neighborhood crime, relative deprivation, and school violence in Canadian adolescents. A thesis submitted to McGill University in partial fulfillment of the requirements of the degree of MSc, Department of Psychiatry, Montreal.
- Villa, E., Salazar, A. (2013). Poverty traps, economic inequality and incentives for delinquency. Cuadernos de Economía, 32(61), 753- 786.
- Vogel, M., Evelien, M., Hoeben, B., Wim, B. ( 2021).Nearby Neighborhood Influences on Adolescent Offending. British Journal Criminology, 61(1), 228-250.
-Shahriar Keshavarz, Kenny R. Coventry, Piers Fleming (2021). Relative Deprivation and Hope: Predictors of Risk Behavior, Journal of Gambling Studies, (2021) 37:817–835.
-Starks, M. C. (2000). An empirical test of the theory of relative deprivation among military reservists. The University of Texas at Arlington، A Dissertation for the Degree of MasterofArtsin Sociology.
