مدرنیته و تاثیرات آن بر معماری مساجد معاصر ایران
الموضوعات :سید احسان موسوی 1 , محسن گلریز 2
1 - گروه معماری، واحد یادگار امام خمینی شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - گروه معماری دانشگاه شهاب دانش، قم، ايران.
الکلمات المفتاحية: معماری مدرن, طراحی مسجد, مساجد مدرن, نفوذ مدرنیته. ,
ملخص المقالة :
در دوران معاصر یکی از بارزترین خصایص فرهنگی فلسفه معاصر پدیده مدرنیته و به عنوان سبک، تفکر مدرنیسم است. معماري مدرن، كه بر اساس تحول درجوامع سنتي، صنعتي شدن و تغيير نحوه زندگي و ديدگاه هاي مردم در غرب شكل گرفته ، سبكي است كه بيش از دیگر سبك هاي معماري غرب بر معماري و شهرسازي ايران تاثيرگذار بوده است. این نگاه مدرن و در ادامه آن معماران مدرن و آکادمیک نسل جدید بر روی طراحی بناها، از جمله طراحی مساجد تاثیر فراوانی داشته است. یکی از این مهمترین تاثیرات، تغییر در فرم و فضاهای بنا در دوران معاصر می باشد. در این میان تنوع و الگوهای ایده پردازانه در طراحی بسیار زیاد هستند و نمی توان مساجد را واجد خصوصیات شکلی خاصی دانست. این مقاله در صدد است به بازشناسی گرایش های طراحی مساجد در دوران معاصر با نفوذ مدرنیته به این گونه طراحی ها بپردازد و با شناسایی شاخص ها و با توصیف و تحلیل طراحی به نوعی به طبقه بندی آنها پرداخته است. روش پژوهش در این مقاله توصیفی- تحلیلی بوده و روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و اسنادی است. در نهایت مبتنی بر بررسی های انجام شده اینگونه می توان اذعان داشت برخی آثار ویژه در معماری ( همچون بناهای نیایشگاهی ) از هسته ای پایدار برخوردارند که فراتر از زمان هستند، که می توان آن را همان روح و کالبد اثر تقلی نمود.
1- احمدی، بابک(1377). مدرنیته و اندیشه انتقادی. تهران: نشر مرکز.
2- بانی مسعود، امیر(1388). معماری معاصر ایران: در تکاپوی بین سنت و مدرنیته. تهران: انتشارات هنر معماری قرن.
3- باور، سیروس(1388). نگاهی به پیدایی معماری نو در ایران. تهران: نشر فضا.
4- پیرنیا، محمد کریم(1369). شیوه¬های معماری ایرانی. تهران: نشر هنر.
5- حبیبی، محسن(1384). شرح جریان‌های فکری معاصر و شهرسازی در ایران معاصر. کنگره بین‌المللی تاریخ معماری و شهرسازی ایران.
6- حداد، پیمان؛ و فروتن، منوچهر(1397). بررسی مؤلفه‌های معماری در مساجد معاصر ایران: رویکردها و روش‌ها، فصلنامه مطالعات محیطی هفت حصار، 7(25)، 5-18. dor:20.1001.1.23225602.1397.7.25.3.5
7- سلطان¬زاده، حسین(1389). کثرت‌گرایی و وحدت در معماری داخلی مساجد. فصلنامه معماری و فرهنگ، 29، 13-6.
8- عسگری، علی؛ و محمدی¬سالک، مریم(1400) سنجش انگاره¬های قیاسی از منطق روش¬شناسی در الگوگیری تاریخی معماری معاصر ایران. فصلنامۀ تخصصی معماری، مرمت و شهرسازی رف، 1(1)، 19-38.
9- قاسمی، زهرا؛ و افشاری، مرتضی(1401). تحلیل معماری مسجد تئاتر شهر تهران بر مبنای شاخص‌های هنر اسلامی. جستارنامه فرهنگ و هنر اسلامی، 3(2)، 80-106.
10- قبادیان، وحید(1382). مبانی و مفاهیم در معماری معاصر غرب. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
11- قبادیان، وحید(1392). سبک‌شناسی و مبانی نظری در معماری معاصر ایران. تهران: انتشارات علم معمار.
12- مجتهدزاده، روح‌الله؛ و نام¬آور، زهرا(1391). مساجد معاصر و احیای هویت قدسی، مجله صفه، 21(4)، 21-32. dor:20.1001.1.1683870.1390.21.4.2.6
13- مزینی، منوچهر(1376). از زمان و معماری. تهران: انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
14- موسوی، سید محسن؛ و قوچانی، محیا(1401). تأثیر جهت قبله بر سلسله‌مراتب حرکتی در مساجد با واکاوی در سبک‌های معماری ایرانی- اسلامی، نشریه پژوهش‌های معماری اسلامی، 9(4)، 45-58. doi:10.52547/jria.9.4.4
15- نقره¬کار، عبدالحمید(1393). ارزیابی و نقد طرح و ساختمان جدید مسجد ولیعصر در مجاورت تئاتر شهر (تهران). پژوهش‌های معماری اسلامی، 1(2)، 23-39.
16- Curtis, W. (1999). Modern architecture since 1900, London 1982, tr. it. L'architettura moderna del Novecento, Bruno Mondadori, Milano.
