سیستم کنترل های داخلی و عملکرد بیمارستان های خصوصی: نوآوری، مدیریت سود و رهبری تحول آفرین
الموضوعات : جنرال لواء
علی بینائیان
1
,
عباس رمضان زاده زیدی
2
,
غلامرضا رضایی
3
,
علی ذبیحی
4
1 - دانشجوی دکتری، گروه حسابداری، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران
2 - استادیار، گروه حسابداری، واحد نکا، دانشگاه آزاد اسلامی، نکا، ایران
3 - استادیار، گروه حسابداری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
4 - استادیار، گروه حسابداری، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران
الکلمات المفتاحية:
ملخص المقالة :
این پژوهش با هدف بررسی آثار سیستم کنترل های داخلی بر عملکرد بیمارستانهای خصوصی با در نظر گرفتن نقش مدیریت سود، نوآوری و رهبری تحول آفرین انجام شده است. فرضیههای پیشنهادی با استفاده از الگوسازی معادلات ساختاری حداقل مربعات جزئی در نرمافزار اسمارت پیالاس-3 و با دادههای نظرسنجی از 333 نفر از مدیران و کارشناسان مالی بیمارستانهای خصوصی کشور مورد آزمون قرار گرفت. نتایج نشان داد که سیستم کنترلهای داخلی بیمارستانهای خصوصی تأثیر مثبتی بر عملکرد، مدیریت سود واقعی و تعهدی و شدت نوآوری دارد. همچنین، مدیریت سود تعهدی بر عملکرد بیمارستانهای خصوصی تأثیر مثبتی دارد و رابطه بین سیستم کنترلهای داخلی و عملکرد را واسطه میکند، اما مدیریت سود واقعی و شدت نوآوری چنین تأثیری ندارد. افزونبر این، رهبری تحولآفرین نیز قدرت تعدیل رابطه بین سیستم کنترلهای داخلی و عملکرد بیمارستانهای خصوصی را ندارد. یافته های این مطالعه در راستای اتخاذ، طراحی و اجرای سیستم کنترل های داخلی فعال در بیمارستانهای خصوصی برای افزایش کارایی عملیاتی، اثربخشی و مزیت رقابتی نشان از سودمندی سیستم کنترلهای داخلی دارد
سیستم کنترلهای داخلی و عملکرد بیمارستانهای خصوصی: نوآوری، مدیریت سود و رهبری تحولآفرین
* علی بینائیان ** عباس رمضانزادهزیدی *** غلامرضا رضایی **** علی ذبیحی
* دانشجوی دکتری، گروه حسابداری، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران.
binayan02@gmail.com
** استادیار، گروه حسابداری، واحد نکا، دانشگاه آزاد اسلامی، نکا، ایران.
*** استادیار، گروه حسابداری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.
**** استادیار، گروه حسابداری، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران.
azabihi95@yahoo.com
تاریخ دریافت: 29/05/1403 تاریخ پذیرش: 11/05/1404
چکيده
این پژوهش با هدف بررسی آثار سیستم کنترلهای داخلی بر عملکرد بیمارستانهای خصوصی با در نظر گرفتن نقش مدیریت سود، نوآوری و رهبری تحولآفرین انجام شده است. فرضیههای پیشنهادی با استفاده از الگوسازی معادلات ساختاری حداقل مربعات جزئی در نرمافزار اسمارت پیالاس-3 و با دادههای نظرسنجی از 333 نفر از مدیران و کارشناسان مالی بیمارستانهای خصوصی کشور مورد آزمون قرار گرفت. نتایج نشان داد که سیستم کنترلهای داخلی بیمارستانهای خصوصی تأثیر مثبتی بر عملکرد، مدیریت سود واقعی و تعهدی و شدت نوآوری دارد. همچنین، مدیریت سود تعهدی بر عملکرد بیمارستانهای خصوصی تأثیر مثبتی دارد و رابطه بین سیستم کنترلهای داخلی و عملکرد را واسطه میکند، اما مدیریت سود واقعی و شدت نوآوری چنین تأثیری ندارد. افزونبر این، رهبری تحولآفرین نیز قدرت تعدیل رابطه بین سیستم کنترلهای داخلی و عملکرد بیمارستانهای خصوصی را ندارد. یافتههای این مطالعه در راستای اتخاذ، طراحی و اجرای سیستم کنترلهای داخلی فعال در بیمارستانهای خصوصی برای افزایش کارایی عملیاتی، اثربخشی و مزیت رقابتی نشان از سودمندی سیستم کنترلهای داخلی دارد.
واژه‌های کلیدی: سیستم کنترل داخلی، عملکرد، مدیریت سود، بیمارستانهای خصوصی، رهبری تحولآفرین.
نوع مقاله: پژوهشی
1- مقدمه
عملکرد سازمانی یکی از مواردی که از دیرباز مورد توجه گروههای مختلف (از جمله مدیران سازمانها، سرمایهگذاران و پژوهشـگران) بوده است (کیم1، 2020؛ گارسیا اوسما2 و
نویسندة عهده‌‌دار مکاتبات: عیاس رمضانزادهزیدی Ab.ramezanzadeh@iau.ac.ir
|
سیستم کنترلهای داخلی و عملکرد بیمارستانهای خصوصی .../ عباس رمضانزادهزیدی و همکاران 166 |
موج جهانی نوآوری منجر به انواع خواستههای فوری در شیوههای کنترل مدیریت شده است. در بازارهای نوظهور، بهویژه سازمانهای فعال در بخش بهداشت و درمان، نوآوری ارزشگذاری شده و تشویق میشود (دیوریس7 و همکاران، 2018). حتی یک نوآوری کوچک میتواند منجر به نتایج یا آثار قابلتوجهی شود که فراتر از انتظار است (ادلر و یئو8، 2016). با این حال، سازمانهای ارائهدهنده خدمات عمومی (مانند بیمارستانها) به دلیل بوروکراسی، ایستایی بیشازحد و محافظهکارانه بودن مورد انتقاد قرار میگیرند (پارکر و برادلی9، 2000). بنابراین، فعالیتهای نوآورانه این سازمانها ممکن است کند، پراکنده و ناهمزمان باشد؛ سطح پایین نوآوری در این سازمانها احتمالاً از نظر ساختاری اجباری شود و در مدت کوتاهی یا در نتیجه عملکرد رهبری قابل برگشت باشد (هلمز10، 2016). در این شرایط، رهبری
جنبهای میباشد که نیاز به بررسی بیشتر دارد، زیرا همیت آن بهطور گسترده در ادبیات مدیریت و حسابداری شناخته شده است (وناسلایک و الکساندر11، 2006). افزونبر این، جامعهشناسی سازمانی از مدیران سازمانها بهعنوان سازگاران منفعل برای تغییر انتقاد کرده است (مدل12، 2001). بنابراین، سازمانها احتمالاً برای تقویت نوآوری نیاز به رهبری تحولآفرین داشته باشند (هوآی و همکاران، 2022).
افزونبر این، قدرت سیستم کنترل داخلی سازمان یک عامل حیاتی مؤثر بر نوآوری است (فریمن و انگل13، 2007) و شامل سازوکارهای کنترلی است که به تنظیم فعالیتها برای اطمینان از پایبندی آنها به سیاستها و اهداف تعیین شده اشاره دارد (لی14 و همکاران، 2006). این سازوکارها برای کمک به مدیران در اندازهگیری مؤثر نوآوری، ارائه بازخورد و تسهیل اشتراکگذاری منابع و اطلاعات بین بخشهای مختلف در نظر گرفته شدهاند (هانزیکر15، 2017). علاوهبر این، ادعا میشود که وجود یک سیستم کنترل داخلی برای نوآوری در سازمانها حیاتی است (جاسکیت16، 2012) و یک محرک نهادی اساسی برای عملکرد سازمانها میباشد (باباتونده و دانداگو17، 2014). بنابراین، توجه به مزایای بالقوه سیستم کنترلهای داخلی برای ارتقای نوآوری و به تبع آن عملکرد سازمانی ضروری است (هوآی و همکاران، 2022).
با این حال، دو مکتب فکری در مورد تأثیر سیستم
کنترلهای داخلی بر نوآوری وجود دارد. یکی معتقد است که سیستم کنترلهای داخلی نوآوری را ترویج میکند (بهعنوان مثال، لی و همکاران، 2006؛ براون و مارتینسون18، 2019؛ شن19 و همکاران، 2020) و دیگری برعکس آن را باور دارد (بهعنوان نمونه، لی و همکاران، 2019؛ چان20 و همکاران، 2020). بهطور دقیقتر، سازوکارهای کنترلهای داخلی میتواند بر نتایج بهرهبرداری از دانش در طول فرآیند نوآوری تأثیر بگذارد (لی و همکاران، 2006) و در نتیجه اثربخشی نوآوری را افزایش دهد (شن و همکاران، 2020). از آنجایی که کنترلهای داخلی مؤثر سازمانها را قادر میسازد تا اهداف راهبردی مناسب را تعیین کنند، مسئولیتهای موقعیتهای فردی را روشن نماید، کارایی را افزایش و تضاد منافع را کاهش دهند، ممکن است آنها منابع انسانی، مادی و مالی بیشتری برای نوآوری داشته باشند (شن و همکاران، 2020).
در حالی که مطالعات اخیر در مورد رابطه بین رهبری تحولآفرین و نوآوری در بازارهای نوظهور کاملاً مشهود است (بهعنوان مثال، مونهیان21 و همکاران، 2013)، اما مشخص نیست که چگونه در بیمارستانهای بخش خصوصی سیستم کنترلهای داخلی با نقش تسهیلکنندگی رهبری
تحولآفرین بر نوآوری تأثیر میگذارد. بنابراین، یکی از سؤالاتی که مطرح میشود آن است که سیستم کنترلهای داخلی بیمارستانهای خصوصی چه نقشی در تعیین عملکرد سازمانی آنها با در نظر گرفتن نقش واسطهای شدت نوآوری و نقش تعدیلکنندگی رهبری تحولآفرین دارد؟ در واقع، رهبری تحولآفرین یا سبک رهبری تحولگرا در
بیمارستانها روشی است که در آن رهبر به اعضای تیم انگیزه میدهد تا تغییرات مثبتی را در بیمارستان ایجاد کنند (هوآی و همکاران، 2022).
سیستم کنترلهای داخلی و عملکرد بیمارستانهای خصوصی.../ عباس رمضانزادهزیدی و همکاران 167 |
مينمايند؛ به ويژه آنها ميتوانند زمان و ميزان فعاليتهاي واقعي مثل توليد، فروش، سرمايهگذاري و فعاليتهاي تأمين مالي را تغيير دهند تا به هدف سود مورد نظر دست يابند. براي نمونه، سود گزارش شده ميتواند بهطور موقت از طريق توليد اضافي، حذف هزينههاي اختياري و يا به تاخير انداختن آنها و نيز كاهش قيمتها در پايان سال به منظور انتقال فروش سال مالي آتي به سال جاري افزايش يابد (کیم و سوهن، 2013). مدیریت سود تعهدی نیز از طریق تغییر فعالیتهای اساسی یک شرکت صورت نمی‌گیرد بلکه این کار از طریق انتخاب روش‌های حسابداری و برآوردهای حسابداری انجام میشود (اسکات23، 2003).
سیستم کنترلهای داخلی و عملکرد بیمارستانهای خصوصی .../ عباس رمضانزادهزیدی و همکاران 168 |
تصمیمگیری خود را بهبود بخشند و به شیوههای مدیریتی بهتر منجر شود (گارسیا اوسما و همکاران، 2022؛ حساسیگانه و تقینتاج ملکشاه، 1385). کنترلهای داخلی منجر به چالشها، کنترلها و بحثهای مداومی میشود که بر دادههای زیربنایی لازم جهت آغاز برنامههای عملی برای دستیابی به اهداف سود مؤثر است؛ با این حال، هیچ مطالعه تجربی قبلی آن را در بیمارستانهای خصوصی بررسی نکرده است.
دوم، سیستم کنترلهای داخلی از ارزیابی، انتخاب و اجرای اقدامات مدیریت سود پشتیبانی میکند و منجر به بهبود سودآوری در آینده میشود (گارسیا اوسما و همکاران، 2022). سیستم کنترلهای داخلی مدیران را در اجرای به موقع و کارآمد اقدامات مدیریت سود پشتیبانی میکند (گانی، 2010). در مقابل، در غیاب سیستم کنترلهای داخلی مؤثر اقدامات مدیریت سود منعکسکننده تصمیمگیری نزدیکبینی خواهد بود و بر این اساس از طریق اقدامات مدیریت سود ارزش از بین میرود (بهوجراج و همکاران، 2009).
همانطور که پیشتر آمد، پژوهشهای گستردهای در زمینه عملکرد سازمانی از جنبههای مختلف در داخل و خارج از کشور صورت پذیرفته است و هنوز در حال انجام است که دلیل ادامهدار بودن این پژوهش شواهد متناقض و نبود توافق در بین نظریهپردازان است (هوآی و همکاران، 2022). در همین راستا، این پژوهش نیز برای اولین بار در یک زمینه بیمارستانی به مطالعه نقش سیستم کنترلهای داخلی بر عملکرد سازمانی و عوامل مداخلهگر بر آن میپردازد تا بتواند شواهد مهمی در خصوص این دسته از سازمانها به ادبیات پژوهش بیفزاید؛ بنابراین، از نوآوری بسزایی برخوردار
میباشد. طبیعی است که بیمارستانهای خصوصی نقش مهمی در تعیین سلامت و بهداشت هر جامعهای را برعهده دارند؛ لذا، توجه به عملکرد این دسته از سازمانها جهت ارتقای سلامت و بهداشت جامعه ضروری است. رخداد بحرانهای سلامت، مانند بحران کووید-19، در دنیا نشان داد که وجود بیمارستانهای بخش خصوصی میتواند در کمک به دولت و سازمانهای بهداشت و درمان دولتی بسیار سودمند واقع شود. در نتیجه، شناسایی راهکارهایی برای بهبود عملکرد بیمارستانها مهم و دارای ضرورت است که این پژوهش در همین راستا صورت میپذیرد.
یکی دیگر از جنبههای اهمیت و ضرورت این مطالعه توجه به فعالیتهای مدیریت سود در بیمارستانهای خصوصی کشور است که کمتر در پژوهشهای قبلی به این دسته از سازمانها توجه شده است؛ در واقع شواهد موجود در خصوص اقدام به مدیریت سود در واحدهای بیمارستانی بسیار اندک است و این پژوهش میتواند در خصوص گسترش ادبیات مدیریت سود بیمارستانی سودمند واقع شود. همچنین، برای مدیران و مالکان بیمارستانهای خصوصی شناسایی راهکارهایی که بتوانند عملکرد
سازمانشان را بهبود بخشند بسیار مهم است. علاوهبر این، اجرای این پژوهش از دیدگاه اعتباردهندگان نیز مهم و دارای ضرورت است؛ این گروه از فعالان بازار و جامعه با اعطای اعتبار به بیمارستانهای بخش خصوصی، آنها را تأمین مالی میکنند و انتظار بازگشت اصل و بهره سرمایه خود را دارند که لازمه برگشت اصل و بهره سرمایه اعتباردهندگان، عملکرد مناسب و وجود منابع مالی است. لذا، این پژوهش با کمک به شناسایی عوامل اثرگذار بر عملکرد بیمارستانهای بخش خصوصی به این موضوع نیز کمک مینماید. در کل این پژوهش با در نظر گرفتن نقش سیستم کنترلهای داخلی در ترویج اقدامات مرتبط با فعالیتهای نوآورانه و تبدیل شدت نوآوری به عملکرد برای بیمارستانهای خصوصی و لحاظ کرن مدیریت سود و نقش تعدیلکنندگی رهبری تحولآفرین به مجموعه دانش موجود میافزاید و دارای نوآوری ویژهای در محیط بیمارستانی است.
2- مبانی نظری و توسعه فرضیهها
امروزه سیستم کنترلهای داخلی نقش مهمی در توسعه و کارکرد هر سازمانی دارد و سازمانها به اهمیت وجود یک ساختار مدون و رسمی از کنترلهای داخلی برای
موفقیتشان پی بردهاند. ساختار کنترل داخلی یک بیمارستان شامل سیاستها و روشهایی است که برای تأمین اطمینان نسبی از دستیابی به هدفهای سازمانی به وجود میآید (رضایی و همکاران، 1394). کنترلهای داخلی بهعنوان یکی از حوزههای مهم حسابرسی، یک رویداد یا وضعیت خاص نیست، بلکه مجموعه‌ای از اقداماتی است که بر فعالیتهای واحد اقتصادی حکم‌فرماست؛ آن اقدامات فراگیر هستند و در روش مدیریت برای اداره امور نهفته‌اند. کنترلهای داخلی مبتنی بر چارچوب کوزو از پنج بخش محیط کنترلی، ارزیابی خطر، فعالیتهای کنترلی، اطلاعات و ارتباطات و ارزیابی و نظارت تشکیل شدهاند. محیط کنترلی مجموعه‌ای از استانداردها، فرآیندها و دستورالعمل‌هایی است که مبنایی برای انجام کنترلهای داخلی در سازمان فراهم میکند. ارزیابی خطر فرآیندی پویا و تکرارشونده برای شناسایی و تجزیه و تحلیل خطر‌های موجود در مسیر دستیابی به هدفهای سازمان است. فعالیتهای کنترلی نیز اقداماتی است که از طریق استقرار خط‌مشی‌ها و رویه‌ها در زمینه حصول اطمینان از کاهش خطر‌ها در دستیابی به هدف‌ها به مدیریت کمک میکند. اطلاعات و ارتباطات برای اطمینان از این است که آیا اطلاعات به وسیله نظام‌های اطلاعاتی شناسایی، گردآوری، پردازش و گزارش میشود و این که آیا ارتباطات اثربخشی در سراسر سازمان و با اشخاص برون‌سازمانی برقرار میشود یا خیر. انجام ارزیابی و نظارت مستمر، ارزیابی‌های جداگانه یا ترکیبی از این دو، امکان حصول اطمینان از این که هر یک از اجزای پنج‌گانه کنترلهای داخلی، از جمله کنترل‌هایی که بر اصول مرتبط با هر یک از این اجزا مؤثرند، وجود داشته و عمل میکنند را فراهم خواهد کرد (رضایی و همکاران، 1394). با توجه به نقش حیاتی نوآوری بخش بیمارستانی در پرداختن به چالشهای اقتصادی و اجتماعی پیشرو (فلسا و هوئبنر27، 2021)، یک سیستم کنترل داخلی مؤثر میتواند به آنها در بهینهسازی عملیات خود و استفاده کارآمد از منابع کمک کند (هوآی و همکاران، 2022). بنابراین، طبیعی است که وجود یک سیستم کنترلهای داخلی مؤثر به ارتقای عملکرد سازمانی کمک نماید.
سیستم کنترلهای داخلی و عملکرد بیمارستانهای خصوصی.../ عباس رمضانزادهزیدی و همکاران 169 |
ندارد (گانی، 2010). با این حال، شرکتها از تصمیمهای واقعی و تعهدی برای مدیریت سود استفاده میکنند (شیپر34، 1989). مدیریت سود واقعی و مدیریت سود تعهدی اغلب به عنوان جایگزین در نظر گرفته میشوند (بادرتسچر35، 2011). در این پژوهش، اعتقاد بر آن است که یک سیستم کنترلهای داخلی بهینه میتواند هر دو نوع مدیریت سود را دستخوش خود قرار دهد. بر این اساس، فرضیههای اول، دوم و سوم به شرح زیر طراحی و تدوین میشود:
فرضیه اول: سیستم کنترلهای داخلی بر عملکرد بیمارستانها تأثیر دارد.
سیستم کنترلهای داخلی و عملکرد بیمارستانهای خصوصی .../ عباس رمضانزادهزیدی و همکاران 170 |
فرضیه سوم: سیستم کنترلهای داخلی بر مدیریت سود واقعی بیمارستانها تأثیر دارد.
همچنین، کنترلهای داخلی به بیمارستانها کمک میکند تا اهداف مناسبی را ایجاد کنند و کارکنان را برای مشارکت در فرآیند نوآوری، بهرهبرداری از دانش و تکمیل وظایف تشویق کنند، که همه اینها به بیمارستانهای خصوصی امکان میدهد منابع خود را بر نوآوری متمرکز نمایند (شن و همکاران، 2020). بر این اساس و مطابق با دیدگاه مبتنی بر منابع (بارنی36، 1991) این مطالعه پیشبینی میکند که سیستم کنترلهای داخلی میتواند بر شدت نوآوری تأثیر بگذارد. شدت نوآوری به معنای میزان و گستره تغییر در شیوه تولید یا ارائه خدمات، ساخت محصولات جدید، ساختار سازمان یا ورود به بازار جدید است (هوآی و همکاران، 2022). در اصل، سیستم کنترلهای داخلی با دارا بودن ویژگیهای ارزشمندی (در پالایش فرآیندها و به حداقل رساندن نقاط ضعف عملیاتی نشان داده میشود)، کمیاب بودن (اطلاعات و خروجیهای سیستم کنترلهای داخلی در بخش بیمارستانی خاص هستند)، غیرقابل تقلید بودن (طراحی سیستم کنترلهای داخلی در بخش بیمارستانی به ویژگیهای خاص و نیازهای مدیریت هر بیمارستان بستگی دارد و بنابراین تقلید از آن دشوار است) و غیرقابل تعویض بودن (سیستم کنترلهای داخلی در بخش بیمارستانی غیرقابل جایگزین هستند، حفظ سیستم
کنترلهای داخلی احتمالا کارآمدترین راه برای بیمارستانها جهت دستیابی به اهداف تعیین شده خود است)، منبع مهمی برای کمک به بیمارستانها در دستیابی به ثبات عملیاتی و ایجاد پایهای برای نوآوری است (هوآی و همکاران، 2022). این به دلیل این واقعیت است که سیستم کنترلهای داخلی به بیمارستانها کمک میکند تا انطباق با قوانین و مقررات را بهبود بخشند و همچنین خطرات غیرمنتظره مرتبط با فعالیتهای نوآوری را کاهش دهند (لی و همکاران، 2006). بر این اساس، فرضیه چهارم به صورت زیر طراحی میشود:
فرضیه چهارم: سیستم کنترلهای داخلی بر شدت نوآوری بیمارستانها تأثیر دارد.
مدیریت سود واقعی و مدیریت سود تعهدی اگر با اهداف راهبردی شرکت همسو باشند، میتوانند بهینه واقع شوند، در غیر اینصورت باعث کاهش ارزش خواهند شد (گارسیا اوسما و همکاران، 2022). ادبیات پیشین شواهد محدود و ترکیبی در مورد تأثیر مدیریت سود بر عملکرد شرکت در آینده ارائه داده است (گانی، 2010؛ گارسیا اوسما و همکاران، 2022). مدیرانی که درگیر استراتژیهای مدیریت سود واقعی و تعهدی غیربهینه بوده و اعمال حسابداری و عملیات شرکت را برای تأثیرگذاری بر اعداد سود گزارش شده تغییر میدهند، ممکن است شرکت را در معرض هزینههای اقتصادی آتی قرار دهند (کوتاری37 و همکاران، 2016). برای مثال، کاهش در هزینههای اختیاری مانند هزینههای تعمیر و نگهداری ممکن است خرابیها را افزایش یا عمر مفید داراییها را کاهش دهد و هزینههای اصلاح مشکلات ایجاد شده توسط کمسرمایهگذاری اولیه را افزایش دهد. با این حال، مدیریت سود میتواند بهینه واقع شود؛ در این راستا، مدیریت سود میتواند به شرکت در جلوگیری از ایجاد یک پیمان بدهی کمک کند و احتمال مداخله دارندگان بدهی در تصمیمهای عملیاتی و راهبردی شرکت را کاهش دهد (ورست38، 2016). همچنین، مدیریت سود ممکن است باعث نزدیک شدن پیشبینی تحلیلگران و اعداد گزارش شده شود و در نتیجه از جریمههای بازار سرمایه جلوگیری شود (بهوجراج و همکاران، 2009). بنابراین، افزایش اعتبار مدیریت برای برآورده کردن انتظارات
ذینفعان، یک مزیت قابلتوجه از درگیر شدن در مدیریت سود است که عملکرد بهتری را در آینده از طریق
علامتدهی ممکن میسازد (گانی، 2010). بر این اساس، انتظار میرود که اقدامات مدیریت سود واقعی تعهدی بر عملکرد بیمارستانهای خصوصی تأثیر داشته باشد. مطابق با این استدلالها، فرضیههای پنجم و ششم به شرح زیر تدوین شده است:
سیستم کنترلهای داخلی و عملکرد بیمارستانهای خصوصی.../ عباس رمضانزادهزیدی و همکاران 171 |
فرضیه ششم: مدیریت سود واقعی بر عملکرد بیمارستانها تأثیر دارد.
مطالعات پیشین نشان داده است که سیستم کنترلهای داخلی، بحث و اجرای برنامههای عملیاتی را تسهیل میکند، به مدیران کمک میکند تا زمان تصمیمگیری خود را بهبود بخشند و به شیوههای مدیریتی بهتر منجر شود (هوآی و همکاران، 2022؛ حساسیگانه و تقینتاج ملکشاه، 1385). همچنین، سیستمهای کنترلی از ارزیابی، انتخاب و اجرای اقدامات مدیریت سود پشتیبانی میکند و منجر به بهبود سودآوری در آینده میشود (گارسیا اوسما و همکاران، 2022)؛ افزونبر این، مدیران سازمان را در اجرای به موقع و کارآمد اقدامات مدیریت سود پشتیبانی میکند (گانی، 2010). با این حال، در غیاب سیستم کنترلهای داخلی اقدامات مدیریت سود منعکسکننده تصمیمگیری نزدیکبینی خواهد بود و بر این اساس از طریق اقدامات مدیریت سود، ارزش از بین میرود (بهوجراج و همکاران، 2009). بر این اساس، میتوان انتظار داشت که سیستم کنترلهای داخلی از طریق واسطه مدیریت سود واقعی تعهدی، عملکرد بیمارستانها را تحت تأثیر قرار دهد. بنابراین مطابق با این مستندات و بر اساس ادبیات متغیرهای میانجیگر (نمازی و نمازی، 2016)، فرضیههای زیر تدوین شده است.
فرضیه هفتم: مدیریت سود تعهدی در رابطه بین سیستم کنترلهای داخلی و عملکرد بیمارستانها نقش میانجی ایفا میکند.
فرضیه هشتم: مدیریت سود واقعی در رابطه بین سیستم کنترلهای داخلی و عملکرد بیمارستانها نقش میانجی ایفا میکند.
سیستم کنترلهای داخلی و عملکرد بیمارستانهای خصوصی .../ عباس رمضانزادهزیدی و همکاران 172 |
جامعهشناسان و اقتصاددانان اولیه است که در آن نوآوری عمدتاً به عنوان یک محصول، خدمات یا فرآیندی است که احتمالاً عملکرد سازمانی را بهبود میبخشد (روگرز40، 1995). این جریان از پژوهشها با ادبیات اصلی توسعه سازمانی و مدیریت تغییر همپوشانیهای زیادی دارد. پژوهشهای تجربی تفاوتهای قابلتوجهی را در عملکرد در بین سازمانها نشان میدهد که ناشی از شدت نوآوری است (سلگا و ورا41، 2009؛ فلسا و هوئبنر، 2021). در حالی که شواهد قابلتوجهی در مورد نوآوری و عملکرد بخش تولید وجود دارد، اما در بخش بیمارستانی توسعه نیافته است (فلسا و هوئبنر، 2021). با در نظر گرفتن ویژگیهای خاص بخش بیمارستان، همبستگیهای مثبت احتمالی بین نوآوری و عملکرد نباید بدیهی تلقی شود، بلکه نیاز به بررسی تجربی دارد (سلگا و ورا، 2009). لازم به ذکر است که یک سیستم کنترلهای داخلی مؤثر و کارآمد میتواند به بیمارستانها در
مبارزه با تقلب، کاهش رشوه و فساد، تضمین بهرهوری بهینه از منابع و افزایش داراییها، افزایش شفافیت و افزایش پاسخگویی کمک کند (رگیناتو و همکاران، 2016). این استدلالها تأثیر واسطهای شدت نوآوری در ارتباط بین سیستم کنترلهای داخلی و عمکلرد سازمانی را نشانمیدهد (هوآی و همکاران، 2022). بنابراین مطابق با این مستندات و بر اساس ادبیات متغیرهای میانجیگر (نمازی و نمازی، 2016)، فرضیههای نهم و دهم پژوهش به صورت زیر طراحی شد.
فرضیه نهم: شدت نوآوری بر عملکرد بیمارستانها تأثیر دارد.
فرضیه دهم: شدت نوآوری در رابطه بین سیستم
کنترلهای داخلی و عملکرد بیمارستانها نقش میانجی ایفا میکند.
موفقیت شیوههای نوآوری در بیمارستانها و منتج شدن آن به عملکرد بهتر به عوامل مختلفی بستگی دارد. اینها نه تنها شامل محدودیتهای نهادی (وانواردن42، 2001)، بلکه محدودیتهای فناوری و منابع و همچنین عدم تمرکز رهبری بر نوآوری است (کلاسن43 و همکاران، 2020). بنابراین، میتوان گفت که در این بین رهبری تحولآفرین میتواند ایفای نقش کند. در واقع فرصتهای متعددی برای سیستم کنترلهای داخلی در بیمارستانها با رهبران تحولآفرین جهت مؤثر واقع شدن وجود دارد. برای برآورده ساختن الزامات کنترلی لازم جهت تسهیل نوآوری و عملکرد، بیمارستانها به رهبران تحولآفرین نیاز دارند تا به ضعفهای معمول رهبران سنتی رسیدگی نمایند و در نتیجه شدت نوآوری را افزایش و عملکرد را بهبود بخشند. در نتیجه، میتوان گفت که رهبری تحولآفرین میتوان به عنوان یک عامل تعدیلکننده بر رابطه بین سیستم
کنترلهای داخلی و عملکرد ایفای نقش کند. در واقع، رهبران تحولآفرین اغلب با اجرای استراتژیهای کنترل داخلی مناسب تعهد خود را به عملکرد نشان میدهند که شامل توجه دقیق به ساختار و رویههای کنترل داخی، رسیدکی به کاستیهای کنترل داخلی، افزایش دانشکاوی و سایر تلاشهای مشابه است (لی و همکاران، 2006؛ شن و همکاران، 2020). میتوان این طور گفت که نخست، هنگامی که رهبری تحولآفرین وجود دارد، کنترلهای داخلی میتواند با هدایت منابع از سیستم کنترلهای داخلی به سمت فعالیتهای نوآوری، به شدت نوآوری و عملکرد بهتر کمک کند. با توجه به فشارهای وارده بر بیمارستانها برای ارائه خدمات بهداشتی و درمانی جدید با منابع رو به کاهش، کنترل داخلی یک منبع حیاتی است که به آنها در حفاظت از داراییها کمک مینماید (پارک44 و همکاران، 2017) و بهطور موثر ریسکهای نوآوری و عملکرد را کاهش میدهد. این عوامل بیمارستانها را تشویق میکند تا در محدوده مجاز با اطمینان کار کنند، زیرا سیستم کنترلهای داخلی قبلاً یک چارچوب امن ایجاد کرده است. تحت شرایطی که سیستم کنترلهای داخلی، کنترل موثری بر فعالیتهای سازمان اعمال کند (پارک و همکاران، 2017)، بیمارستانها در آزمایش ایدههای جدید احساس امنیت خواهند کرد و در نتیجه شدت نوآوری و عملکرد افزایش مییابد. دوم، تشخیص نادرست عدم محبوبیت و ناکارآمدی رهبری تحولآفرین زمانی رد میشود که رفتارهای رهبری تحولآفرین رایج و موثر در بیمارستانها گسترده شود (هوآی و همکاران، 2022). این نشان میدهد که رهبری تحولآفرین تمام تلاش خود را برای ایفای مؤثر نقش حیاتی خود از طریق ایجاد یک سیستم کنترلهای داخلی سازگار با سایر منابع بنیادی45 برای تأثیر مثبت بر شدت عملکرد انجام خواهد داد. سوم، از آنجایی که رهبران تحولآفرین بهطور مثبت بر رضایت، باورها و رفتار کارکنان تأثیر میگذارند (باس46 و همکاران، 1987)، تمایل به تمرکز بر سازوکارهای کنترل داخلی برای افزایش عملکرد سازمانی وجود دارد. در نتیجه، کارکنان به راحتی از رهبری تحولآفرین حمایت خواهند کرد. بنابراین، هر چه رهبری تحولآفرین متعهدتر و مصممتر در فعالیتهای کنترل داخلی باشد، عملکرد سازمانی بهتر میشود. علاوهبر این، رهبران تحولآفرین به کارکنان انگیزه میدهند و آنها را در مورد اهمیت وجود یک سیستم کنترلهای داخلی برای به حداکثر رساندن عملکرد آموزش میدهند (جاسکیت، 2012).
سیستم کنترلهای داخلی و عملکرد بیمارستانهای خصوصی.../ عباس رمضانزادهزیدی و همکاران 173 |
فرضیه یازدهم: رهبری تحولآفرین بر رابطه بین سیستم کنترلهای داخلی و عملکرد بیمارستانها نقش
تعدیلکنندگی ایفا میکند.
در کل بر اساس فرضیهها و مستندات مطرح شده در بالا میتوان الگوی مفهومی پژوهش حاضر را به صورت شکل 1 نشان داد.
3- روش‌شناسی
در این پژوهش اتخاذ رويكرد کیفی از ميان رويكردهاي موجود روششناسي پژوهش مناسب‌ترين راه است و در اين زمينه استفاده از مطالعه پیمایشی دستيابي به اهداف آن را ميسر میسازد؛ چرا که دادههای این پژوهش از طریق پرسشنامه جمعآوری میگردد. همچنین، این پژوهش به لحاظ هدف نیز در دسته مطالعات کاربردی قرار میگیرد. بر این اساس، پژوهش حاضر در مراحل مختلفی به شرح زیر اجرا شد:
مرحله اول؛ مطالعه مبانی نظری: در این مرحله، بایستی پیرامون موضوع مدنظر، تحقیق و مطالعه صورت گیرد تا شناخت کافی نسبت به مسأله مورد بررسی کسب شود. بر اساس پژوهشها و مطالعات قبلی، ابعاد و گستره هر یک از
سیستم کنترلهای داخلی و عملکرد بیمارستانهای خصوصی .../ عباس رمضانزادهزیدی و همکاران 174 |
|
شکل1. الگوی مفهومی پژوهش |
متغیرها شناسایی، استخراج و بر اساس آنها، سوالات قابل طرح در پرسشنامه، برای نظرخواهی از پاسخدهندگان، طراحی میشود.
مرحله دوم؛ نظرخواهی از پاسخدهندگان (اعضای جامعه آماری): در این مرحله از پژوهش، با استفاده از روش پژوهش پیمایشی (پرسشنامه)، نظر و عقیده اعضای جامعه آماری راجع به پرسشنامهها جمعآوری میشود.
مرحله سوم؛ تعیین روابط بین متغیرها برای ایجاد الگوی نهایی: در این مرحله از پژوهش، با استفاده از نتایج حاصل از تحلیل پاسخ‌ها و عوامل مستخرجه در مرحله نظرخواهی از اعضای جامعه آماری با استفاده از روش پیمایشی، عوامل اثرگذار بر عملکرد سازمانی از طریق الگوسازی معادلات ساختاری در بیمارستانهای بخش خصوصی شناسایی و با
تعیین روابط بین متغیرها، الگوی مربوطه ارائه میشود.
با توجه به شرایط مطالعه، بیمارستانهای بخش خصوصی کشور به عنوان قلمرو مکانی پژوهش انتخاب شد؛ لذا جهت دستیابی به اهداف مطالعه، جامعه آماری آن را کلیه مدیران مالی، کارشناسان حسابداری و مسئولان بودجه بیمارستانهای بخش خصوصی کشور تشکیل میدهند؛ این افراد اطلاعات خوبی در مورد کنترلهای داخلی، اقدامات مدیریت سود، شدت نوآوری و عملکرد بیمارستان دارند و به نوعی سیاستها و دیدگاههای رهبری و مدیریت بیمارستان را در این خصوص اجرا میکنند. همچنین، با توجه به این که تعداد دقیقی از اندازه جامعه آماری در دست نیست، در این پژوهش از نمونهگیری استفاده نخواهد شد و سعی میشود که با توزیع و پیگیری مکرر تعداد قابلتوجهی (تا حدود 384 پرسشنامه برای جوامع بسیار بزرگ طبق جدول مورگان) پرسشنامه حاصل شود. پس از توزیع و پیگیری مکرر تعداد 333 پرسشنامه کامل جمعآوری شد و مبنای تجزیه و تحلیلها قرار گرفت. متغیرهای این پژوهش در چهار دسته کلی قرار گرفتهاند؛ این متغیرها به شرح زیر هستند:
متغیر مستقل: سیستم کنترلهای داخلی، متغیر مستقل این مطالعه است که برای اندازهگیری عملیاتی آن از پرسشنامه استفاده شده در پژوهش چیو و وانگ47 (2019) که بر اساس چارچوب کوزو توسعه داده شده است، بهره گرفته میشود؛ از این پرسشنامه در مطالعه هوآی و همکاران (2022) نیز استفاده شده است. لازم به ذکر است که رضایی و همکاران (1394) نیز از چارچوب کوزو برای ارزیابی کنترلهای داخلی بیمارستانها در ایران استفاده کردهاند. این پرسشنامه مطابق با چارچوب کوزو در پنج بخش محیط کنترلی (5 سؤال)، ارزیابی ریسک (4 سؤال)، فعالیتهای کنترلی (3 سؤال)، اطلاعات و ارتباطات (3 سؤال) و ارزیابی و نظارت (2 سؤال) و در مجموع 17 سؤال طراحی شده است.
متغیر وابسته: عملکرد سازمانی بیمارستانهای بخش خصوصی متغیر وابسته این پژوهش است که برای اندازهگیری عملیاتی آن از پرسشنامه استفاده شده در پژوهش اسپکله و وربیتین48 (2014) بهره گرفته میشود. این پرسشنامه دارای 7 سؤال است.
سیستم کنترلهای داخلی و عملکرد بیمارستانهای خصوصی.../ عباس رمضانزادهزیدی و همکاران 175 |
متغیر واسطهای دیگر این پژوهش مدیریت سود واقعی است. برای اندازهگیری عملیاتی این متغیر از پرسشنامه استفاده شده در پژوهش گراهام50 و همکاران (2005) بهره گرفته میشود؛ از این پرسشنامه در مطالعات آبرنثی و همکاران (2017) و گارسیا اوسما و همکاران (2022) نیز استفاده شده است و دربرگیرنده 4 سؤال میباشد. در خصوص این متغیر به پاسخدهندگان گفته شد که سناریویی را در نظر بگیرند که در آن نزدیک به پایان سال مالی، به نظر میرسد بیمارستان شما احتمالاً به سودی کمتر از اهداف مورد نظر دست مییابد. بنابراین، این سؤال محیطی را ایجاد میکند که در آن فشارهای سود در پایان دوره ظاهر میشود و خواستار تصمیمگیری کوتاهمدت متمرکز بر سود و مستقل از ملاحظات راهبردی بیمارستان و مدیریت عملکرد و مطابق با تعریف این پژوهش از مدیریت سود واقعی است. در چارچوب هنجارهای حسابداری، پاسخدهندگان باید اقداماتی را که احتمالاً بیمارستان آنها انجام میدهد، برای امتیازدهی به اقدامات مدیریت سود واقعی نشان دهند.
سیستم کنترلهای داخلی و عملکرد بیمارستانهای خصوصی .../ عباس رمضانزادهزیدی و همکاران 176 |
میکند که در آن فشارهای سود در پایان دوره ظاهر میشود و خواستار تصمیمگیری کوتاهمدت متمرکز بر سود و مستقل از ملاحظات راهبردی بیمارستان و مدیریت عملکرد و مطابق با تعریف این پژوهش از مدیریت سود تعهدی است. در چارچوب هنجارهای حسابداری، پاسخدهندگان باید اقداماتی را که احتمالاً بیمارستان آنها انجام میدهد، برای امتیازدهی به اقدامات مدیریت سود تعهدی نشان دهند.
متغیر تعدیلکننده: مطابق با اهداف پژوهش متغیر تعدیلکننده این مطالعه، رهبری تحولآفرین است. برای اندازهگیری عملیاتی این متغیر از پرسشنامه استفاده شده در پژوهش هوآی و همکاران (2022) بهره گرفته میشود که منطبق بر مطالعات پیشین (بهعنوان نمونه، رایت و همکاران، 2012) است. این پرسشنامه دارای 5 سؤال است.
ضمناً لازم به ذکر است که برای پاسخ به سؤالهای پرسشنامه از پاسخدهندگان خواسته شد تا در مقیاس لیکرت هفتگزینهای (1= میزان بسیار کم، ...، 7 = میزان بسیار زیاد) به سؤالها پاسخ دهند، البته در مورد متغیر مدیریت سود واقعی و تعهدی از مقیاس لیکرت هفتگزینهای (1= بسیار بعید، ...، 7 = بسیار محتمل) استفاده شد. در این پژوهش برای تعیین پایایی پرسشنامه از معیار ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. با توجه به نتایج مندرج در جدول 1، ضرایب آلفای کرونباخ تمامی متغیرها در این پژوهش بیشتر از 70/0 است. بنابراین، پرسشنامهها از پایایی قابل قبولی برخوردار هستند. همچنین، در این پژوهش از آزمونهای پایایی ترکیبی (CR) و میانگین واریانس استخراجشده (AVE) برای بررسی روایی همگرا استفاده میشود. با توجه به جدول 1، مقدار شاخص CR (rho_a و rho_c) از عدد 7/0 و میانگین واریانس استخراجشده (AVE) برای متغیرها از عدد 5/0 بزرگتر میباشد و لذا از بابت روایی همگرا مشکلی وجود نخواهد داشت. افزونبر این، برای بررسی روایی واگرا نیز از شاخص HTMT و ماتریس فورنل و لارکر استفاده شده است. شاخص HTMT در نگاره 1 نشان داده شده است و با توجه به این که مقدار آماره محاسبهشده این شاخص کوچکتر از 9/0 باشد، ابزار اندازهگیری از روایی واگرای مناسبی برخوردار است. مقدار بارهای عاملی هر یک از شاخصهای سازهها نیز حاکی از وضعیت مناسب بارهای عاملی دارد.
[1] . Kim
[2] . Garcia Osma
[3] . Hoai
[4] . Liu
[5] . Somwethee
[6] . Boachie & Mensah
[7] . de Vries
[8] . Edler and Yeow
[9] . Parker and Bradley
[10] . Helms
[11] . Van Slyke & Alexander
[12] . Modell
[13] . Freeman and Engel
[14] . Li
[15] . Hunziker
[16] . Jaskyte
[17] . Babatunde & Dandago
[18] . Brown & Martinsson
[19] . Shen
[20] . Chan
[21] . Moynihan
[22] . Sohn
[23] . Scott
[24] . Dechow
[25] . Gunny
[26] . Bhojraj
[27] . Flessa & Huebner
[28] . Dichev
[29] . Abernethy & Brownell
[30] . Brink
[31] . Reginato
[32] . Windisch
[33] . Kim & Luo
[34] . Schipper
[35] . Badertscher
[36] . Barney
[37] . Khotari
[38] . Vorst
[39] . Fleuren
[40] . Rogers
[41] . Salge & Vera
[42] . Van Waarden
[43] . Clausen
[44] . Park
[45] . foundational resources
[46] . Bass
[47] . Chiu & Wang
[48] . Spekle & Verbeeten
[49] . Innobarometer
[50] . Graham
جدول 1. شاخصهای روایی، پایایی و بارهای عاملی سازهها
سازهها | آلفای کرونباخ | CR-rho_a | CR-rho_c | AVE | HTMT | دامنه بارهای عامی | |||
AEM | II | OP | REM | ||||||
TL | 844/0 | 858/0 | 889/0 | 618/0 | 444/0 | 121/0 | 524/0 | 228/0 | 656/0 – 877/0 |
REM | 900/0 | 902/0 | 931/0 | 771/0 | 579/0 | 326/0 | 325/0 |
| 831/0 – 906/0 |
OP | 838/0 | 847/0 | 879/0 | 513/0 | 520/0 | 253/0 |
|
| 534/0 – 774/0 |
II | 981/0 | 982/0 | 984/0 | 885/0 | 272/0 |
|
|
| 893/0 – 958/0 |
AEM | 737/0 | 738/0 | 852/0 | 657/0 |
|
|
|
| 747/0 – 888/0 |
نکته: در این جدول و جدولها و شکلهای بعدی، OP، ICS، REM، AEM، II و TL به ترتیب، نشاندهنده عملکرد سازمانی، سیستم کنترلهای داخلی، مدیریت سود واقعی، مدیریت سود تعهدی، شدت نوآوری و رهبری تحولآفرین است. | |||||||||
4- یافتهها
در این بخش نتایج تحلیلها میآید. شواهد مرتبط با ویژگیهای جمعیتشناختی پاسخدهندگان حکایت از آن دارد که 39 درصد یا معادل 130 نفر از پاسخدهندگان را زنان و مابقی (61 درصد معادل 203 نفر) را مردان تشکیل میدهند. اطلاعات مرتبط با سن آزمودنیهایی که در این پژوهش مشارکت داشتند حاکی از آن است که در حدود 5/13 درصد معادل 45 نفر از آنان کمتر از 30 سال، 7/32 درصد معادل 109 نفر از آنان بین 30 تا 40 سال، 8/40 درصد معادل 189 نفر از آنان بین 41 تا 50 سال و 9/12 درصد معادل 43 نفر از آنان بالای 50 سال سن داشتهاند. همچنین، در مورد ویژگی سطح تحصیلات این آزمودنیها میتوان گفت که به ترتیب، بیشترین میزان مربوط به مقطع کارشناسیارشد (8/56 درصد معادل 189 نفر) در رتبه اول، کارشناسی (8/31 درصد معادل 106 نفر) در رتبه دوم، دکتری (7/8 درصد معادل 29 نفر) در رتبه سوم و در رتبه آخر مقطع کاردانی و پایینتر (7/2 درصد معادل 9 نفر) قرار میگیرد. در نهایت، سابقه کاری مشارکتکنندگان پژوهش حکایت از آن دارد که بیشترین تجربه آنان بین 11 تا 20 سال (2/40 درصد معادل 134 نفر) و بین 5 تا 10 سال (5/31 درصد معادل 105 نفر) است.
سیستم کنترلهای داخلی و عملکرد بیمارستانهای خصوصی.../ عباس رمضانزادهزیدی و همکاران 177 |
بیمارستانهای خصوصی بسیار کم و برخی بسیار زیاد اقدام به مدیریت سود میکنند. در خصوص میزان شدت نوآوری نیز میتوان گفت که بیمارستانهای خصوصی کشور تقریباً در وضعیت متوسط رو به بالا قرار دارند، هر چند که در برخی از موارد پاسخدهندگان گزارش کردهاند که اصلاً هیچ نوآوری در سال جاری نسبت به سال گذشته ایجاد نشده است. میزان آماره t مربوط به همه متغیرها حکایت از آن دارد که میزان آنها اختلاف معناداری با سطح متوسط دارد.
جدول 2. آمار توصیفی متغیرهای پژوهش
متغیرها | دامنه تئوریک | دامنه واقعی | میانگین | انحراف معیار | آماره t | معناداری |
OP | (1 – 7) | (14/1 - 7) | 71/4 | 91/0 | 130/14 | 000/0 |
ICS | (1 – 7) | (23/2 – 70/6) | 63/4 | 71/0 | 316/16 | 000/0 |
REM | (1 – 7) | (25/1 - 7) | 57/4 | 17/1 | 019/9 | 000/0 |
AEM | (1 – 7) | (1 - 7) | 52/4 | 12/1 | 438/8 | 000/0 |
II | (0 – 7) | (0 – 87/6) | 34/4 | 01/2 | 117/3 | 002/0 |
TL | (1 – 7) | (60/1 - 7) | 42/4 | 96/0 | 975/7 | 000/0 |
برای آزمون فرضیههای پیشنهادی پژوهش از الگوسازی معادلات ساختاری حداقل مربعات جزئی (PLS-SEM) استفاده شد. لازم به ذکر است که برای افزایش اطمینان در قابلیت اعتماد نتایج پژوهش، الگوی مطالعه با استفاده از 5000 نمونه بوتاسترپ برآورد شده است. در جدول 3، الگوی 1 و شکل 2 نتایج مرتبط با الگوی پژوهش مربوط به
بیمارستانهای خصوصی با در نظر گرفتن نقش متغیرهای واسطهای مدیریت سود واقعی و تعهدی و شدت نوآوری ارائه شده است. طبق اطلاعات این جدول، میزان R2 (R2adj) یا ضریب تعیین (ضریب تعیین تعدیلشده) گزارش شده برای این الگو در خصوص متغیر عملکرد سازمانی بیمارستانهای خصوصی برابر با 337/0 (329/0) است؛ این اعداد نشان میدهد که متغیرهای سیستم کنترل داخلی، مدیریت سود تعهدی و واقعی و شدت نوآوری در الگوی مورد آزمون، بخش قابلتوجهی از تغییرات در متغیر عملکرد بیمارستانها
سیستم کنترلهای داخلی و عملکرد بیمارستانهای خصوصی .../ عباس رمضانزادهزیدی و همکاران 178 |
شکل 2. نتایج ضرایب مسیر الگوی رابطه سیستم کنترل داخلی و عملکرد سازمانی بیمارستانهای خصوصی با در نظر گرفتن نقش متغیرهای واسطهای
طبق اطلاعات الگوی 1 در جدول 3 و شکل 2، میتوان گفت که جدول و شکل مزبور از فرضیه اول پژوهش پشتیبانی میکنند. به بیان دقیقتر، الگوی مورد آزمون نشان میدهد که سیستم کنترل داخلی بر عملکرد سازمانی بیمارستانهای خصوصی تأثیر مثبت و معناداری دارد (01/0 > P، 488/0 = β). از دیگر نتایج جدول و شکل مزبور میتوان به تأثیر مثبت و معنادار سیستم کنترل داخلی بر مدیریت سود تعهدی (01/0 > P، 521/0 = β)، مدیریت سود واقعی (01/0 > P، 490/0 = β) و شدت نوآوری (01/0 > P، 397/0 = β) اشاره کرد؛ این یافتهها نیز از فرضیههای دوم، سوم و چهارم مطالعه حمایت میکند. علاوهبر موارد ذکر شده، الگوی 1 جدول 3 و شکل 2، بیانگر آن هستند که مدیریت سود تعهدی بر عملکرد بیمارستانهای خصوصی تأثیر مثبت و معناداری دارد (01/0 > P، 191/0 = β) اما علیرغم آثار منفی مدیریت سود واقعی (1/0 < P، 039/0- = β) و شدت نوآوری (1/0 < P، 026/0- = β) بر عملکرد بیمارستانهای خصوصی، اما این آثار معنادار نیستند. بنابراین، فرضیه پنجم تأیید، اما فرضیههای ششم و نهم رد میشوند. شواهد مرتبط با آثار غیر مستقیم سیستم کنترل داخلی بر عملکرد بیمارستانهای خصوصی نیز بیانگر آن است که این آثار غیرمستقیم از طریق متغیرهای واسطهای مدیریت سود واقعی (1/0 < P، 019/0- = β) و شدت نوآوری (1/0 < P، 010/0- = β) معنادار نیست. اما نقش واسطهای متغیر مدیریت سود تعهدی در ارتباط سیستم کنترلهای داخلی با عملکرد مثبت و معنادار است (01/0 > P، 100/0 = β). لذا، فرضیههای هشتم و دهم رد میشوند، اما فرضیه هفتم را نمیتوان رد کرد.
سیستم کنترلهای داخلی و عملکرد بیمارستانهای خصوصی.../ عباس رمضانزادهزیدی و همکاران 179 |
سازهها | الگوی 1 | الگوی 2 | ||
ضرایب | آماره t | ضرایب | آماره t | |
اثرات مستقیم: | ||||
ICS àOP | 488/0 | *027/7 | 444/0 | *894/6 |
ICS àAEM | 521/0 | *724/10 | 523/0 | *988/10 |
ICS àREM | 490/0 | *154/9 | 489/0 | *149/9 |
ICS àII | 397/0 | *293/6 | 395/0 | *278/6 |
AEM àOP | 191/0 | *069/3 | 090/0 | 499/1 |
REM àOP | 039/0- | 574/0 | 049/0- | 831/0 |
II àOP | 026/0- | 402/0 | 013/0- | 246/0 |
TL àOP | - | - | 293/0 | *044/6 |
ICS*TL àOP | - | - | 167/0- | 842/0 |
اثرات غیرمسقیم: | ||||
ICS àAEM àOP | 100/0 | *860/2 | 047/0 | 446/1 |
ICS àREM àOP | 019/0- | 557/0 | 024/0- | 798/0 |
ICS àII àOP | 010/0- | 375/0 | 005/0- | 233/0 |
R2(R2adj)-OP | (329/0)337/0 | (419/0)429/0 | ||
R2(R2adj)-AEM | (269/0)271/0 | (271/0)273/0 | ||
R2(R2adj)-REM | (237/0)240/0 | (237/0)239/0 | ||
R2(R2adj)-II | (155/0)157/0 | (153/0)156/0 | ||
نکته: * نشاندهنده معناداری در سطح 99 درصد اطمینان است. | ||||
در الگوی دوم که در این قسمت مورد آزمون واقع شده است، همه متغیرهای اصلی مشابه با الگوی 1 حضور دارند با این تفاوت که نقش متغیر تعدیلکننده رهبری تحولآفرین نیز در الگو لحاظ شده است. این الگو شواهدی مرتبط با فرضیه یازدهم پژوهش ارائه میکند. در الگوی 2 جدول 3 نتایج مرتبط با الگوی مزبور که در برگیرنده نقش تعدیلکنندگی رهبری تحولآفرین میباشد، ارائه شده است.
همچنین، شکل 3 این نتایج و ضرایب مسیر مربوطه را به صورت بصری نشان میدهد. مطابق با این شکل، الگوی مورد آزمون دربرگیرنده کلیه متغیرهای اصلی و تعدیلکننده پژوهش است. در مورد متغیر تعدیلکننده رهبری
تحولآفرین، در این پژوهش اصطلاح تعاملی با استفاده از روش متعامد1 که توسط لیتل2 و همکاران (2006) توضیح داده شده است، محاسبه میشود. همچنین، در این پژوهش جهت بررسی بیشتر و کسب اطمینان از نتایج بدست آمده، اصطلاح تعاملی با استفاده از روش دو مرحلهای (این روش حالت پیشفرض نرمافزار اسمارت پیالاس نسخه 3 است) نیز مورد بررسی قرار گرفت که در نتایج تغییر چندانی حاصل نشد.
[1] . Orthogonalizing Method
[2] .Little
سیستم کنترلهای داخلی و عملکرد بیمارستانهای خصوصی .../ عباس رمضانزادهزیدی و همکاران 180 |
شکل 3. نتایج ضرایب مسیر الگوی رابطه سیستم کنترل داخلی و عملکرد سازمانی بیمارستانهای خصوصی با در نظر گرفتن نقش متغیرهای واسطهای و تعدیلکننده
طبق اطلاعات الگوی 2 در جدول 3، نتایج حاکی از آن است که تغییری در یافتهها نسبت به الگوی 1 و شکل 2 حاصل نشده است. به بیان دقیقتر، آثار مستقیم سیستم کنترل داخلی بر متغیرهای عملکرد سازمانی بیمارستانهای خصوصی (01/0 > P، 444/0 = β)، مدیریت سود تعهدی (01/0 > P، 523/0 = β)، مدیریت سود واقعی (01/0 > P، 489/0 = β) و شدت نوآوری (01/0 > P، 395/0 = β) بدون تغییر باقی میماند. همچنین، تغییری در آثار مستقیم متغیرهای مدیریت سود واقعی (1/0 < P، 049/0- = β) و شدت نوآوری (1/0 < P، 013/0- = β) بر عملکرد سازمانی بیمارستانهای خصوصی نسبت به الگوی 1 حاصل نشد، اما نتایج آثار مستقیم مدیریت سود تعهدی بر عملکرد سازمانی بیمارستانهای خصوصی غیرمعنادار شد (1/0 < P، 090/0 = β). علاوهبر این، شواهد مرتبط با آثار مستقیم رهبری تحولآفرین بر عملکرد سازمانی بیمارستانهای خصوصی مثبت و معنادار است (01/0 > P، 293/0 = β). با این حال، نتایج الگوی 2 جدول 3 نشان داد که اثر تعاملی سیستم کنترل داخلی و رهبری تحولآفرین تأثیر معناداری بر عملکرد سازمانی بیمارستانهای خصوصی ندارد (1/0 < P، 167/0- = β). بنابراین، فرضیه یازدهم پژوهش رد
میشود. شواهد مرتبط با آثار غیر مستقیم سیستم کنترل داخلی بر عملکرد سازمانی بیمارستانهای خصوصی نیز بیانگر آن است که این آثار غیرمستقیم از طریق متغیرهای واسطهای مدیریت سود تعهدی (1/0 < P، 024/0- = β)، مدیریت سود واقعی (1/0 < P، 024/0- = β) و شدت نوآوری (1/0 < P، 005/0- = β) نسبت به شواهد الگوی 1 جدول 3 و شکل 1 تغییری نکرده است و همچنان غیرمعنادار است.
5- بحث و نتیجه‌گیری
این پژوهش با بکارگیری دادههای مربوط به بیمارستانهای خصوصی کشور بینشهای جدیدی در مورد پیوندهای بین سیستمهای کنترلی با مدیریت سود و عملکرد سازمانی ارائه داد (هوآی و همکاران، 2022؛ گارسیا اوسما و همکاران، 2022). در انجام این کار، این پژوهش سیستم کنترل داخلی را به عنوان سازوکارهایی که جستجوی مدیریتی، کشف و اجرای برنامههای عملی را برای تصحیح انحرافات از مقادیر بحرانی سود، کنار می‌زند، مفهوم‌سازی کرد. در واقع این پژوهش مبتنی بر نظریه اقتضایی در حسابداری مدیریت میباشد که به دنبال کارهای قبلی انجام شده در خارج از کشور توسط هوآی و همکاران (2022) در محیط بیمارستانهای بخش خصوصی کشور صورت پذیرفته است. شواهد در خصوص متغیر کلیدی (سیستم کنترلهای داخلی بیمارستانها) این پژوهش که در الگوی اولیه پیشبینی شده بود که قدرت اثرگذاری بر عملکرد بیمارستانهای خصوصی را به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم دارد، نشان داد که سیستم کنترلهای داخلی بر عملکرد بیمارستانهای خصوصی تأثیر مثبت و معناداری دارد. این یافته مطابق با مبانی نظری پژوهش و ادبیات تجربی قبلی (از جمله، هوآی و همکاران، 2022) است. از دیگر نتایج پژوهش میتوان به آثار مثبت سیستم کنترل داخلی بیمارستانها بر مدیریت سود واقعی و تعهدی اشاره کرد. از آنجا که اقدامات مدیریت سود (تعهدی و واقعی) در این پژوهش در راستای منافع سازمان و نه منافع فردی در نظر گرفته شده است، این یافته کاملاً با پیشبینی تئوریک همسو است. همچنین، این نتایج تأییدکننده شواهد موجود در پژوهشهای دیچو و همکاران (2013)، آبرنثی و همکاران (2017) و برینک و همکاران (2020) نیز میباشد. در واقع، از آنجا که یک سیستم کنترلهای داخلی اثربخش قادر است به بیمارستانها در مبارزه با تقلب و افزایش شفافیت و پاسخگویی کمک نماید، میتواند همراه با اقدامات مدیریت سودی باشد که
تأمینکننده منافع ذینفعان بیمارستان است.
شواهد دیگر مطالعه در مورد متغیر شدت نوآوری بیانگر آن است که سیستم کنترلهای داخلی بیمارستان تأثیر مثبتی بر آن دارد. لذا این فرضیه پژوهش نیز پذیرفته میشود. این یافته نشان میدهد که سیستم کنترلهای داخلی به بیمارستانها کمک میکند تا اهداف مناسبی را ایجاد و کارکنان را برای مشارکت در فرآیند نوآوری، بهرهبرداری از دانش و تکمیل وظایف تشویف کنند، که همه اینها به بیمارستانهای خصوصی امکان میدهد منابع خود را بر نوآوری متمرکز نمایند (شن و همکاران، 2020) و در نتیجه شدت نوآوری افزایش مییابد. همچنین، این شواهد از دیدگاه مبتنی بر منابع در زمینه کنترلهای داخلی پشتیبانی میکند و با مطالعات قبلی در سایر سازمانها همسو است (بهعنوان نمونه، هوآی و همکاران، 2022؛ لی و همکاران، 2024).
سیستم کنترلهای داخلی و عملکرد بیمارستانهای خصوصی.../ عباس رمضانزادهزیدی و همکاران 181 |
دیگر شواهد این پژوهش بیانگر آن است که مدیریت سود واقعی و شدت نوآوری نتوانستند در رابطه بین سیستم کنترل داخلی و عملکرد سازمانی بیمارستانهای خصوصی نقش واسطهای ایفا کنند. این نتایج با ادبیات تئوریک و پژوهش هوآی و همکاران (2022) مطابقت ندارد. با این حال، مدیریت سود تعهدی توانست که در رابطه بین سیستم کنترل داخلی و عملکرد سازمانی بیمارستانهای خصوصی نقش واسطهای ایفا کند.
در آخر نتایج پژوهش نشان داد که علیرغم اثرگذاری مستقیم رهبری تحولآفرین بر عملکرد سازمانی
بیمارستانهای خصوصی، اما این متغیر قدرت تعدیل رابطه بین سیستم کنترل داخلی و عملکرد را ندارد. لازم به ذکر است که این یافته با شواهد مطالعه هوآی و همکاران (2022) همخوانی ندارد. این شواهد نشان داد که رهبران تحولآفرین در بیمارستانهای خصوصی از نفوذ خود برای تسریع سرعت تغییر به سمت بهبود عملکرد استفاده
میکنند اما در این مسیر به سیستم کنترل داخلی بیمارستان توجهی نمیکنند.
سیستم کنترلهای داخلی و عملکرد بیمارستانهای خصوصی .../ عباس رمضانزادهزیدی و همکاران 182 |
نتایج این پژوهش بر اهمیت اجرای سیستم کنترلهای داخلی در بیمارستانهای خصوصی کشور و نقش سیاستگذاران در تقویت این فرآیند تأکید دارد. در حالی که سیستم کنترل داخلی بهطور گسترده در شرکتهای خصوصی و فعال در بازار سرمایه در بازارهای نوظهور مانند ایران اجرا شده است، آنها به طور گسترده در سازمانهای بهداشت و درمان بخش خصوصی اجرا نشدهاند یا توجه زیادی به آنها نشده است. اگرچه سیاست های کنترل داخلی در ایران مطابق با استانداردهای بینالمللی تدوین شده است، اما در مقایسه با کشورهای توسعهیافته بهطور کامل به روز نشده است. در نتیجه، بر اساس نتایج پژوهش حاضر توصیه میشود که اقتصادهای نوظهور مانند ایران قوانین و مقررات کنترل داخلی خود را به‌روزرسانی کنند تا دستورالعمل‌های خاصی را برای سازمانهای بهداشت و درمان بخش خصوصی لحاظ کنند تا به نحو مؤثرتری به مدیریت سیستم کنترل داخلی کمک کنند.
منابع
1. حساسیگانه، یحیی، و تقینتاج ملکشاه، غلامحسن (1385). رابطه گزارش کنترلهای داخلی با تصمیمگیری استفادهکنندگان. مطالعات تجربی حسابداری مالی، 4(14)، 133-176.
2. رضایی، غلامرضا، کاظمنژاد، مصطفی، زراعتگری، رامین، و بلوری، امین (1394). ارزیابی نظام کنترلهای داخلی مؤسسات غیرانتفاعی بر اساس چارچوب کوزو: مطالعه موردی بیمارستانهای دولتی شیراز. حسابداری سلامت، 4(4)، 26-41.
3. عرب، محمد، تاجور، مریم، و اکبری، فیض اله (1385). رابطه سبکهای رهبری رؤسا و مدیران بیمارستانها با شاخصها عملکرد بیمارستان. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی قزوین، 10(4)، 70-75.
4. Abernethy, M.A., Bouwens, J., & Kroos, P. (2017). Organization identity and earnings manipulation. Accounting Organization and Society, 58, 1–14.
5. Babatunde, S.A., & Dandago, K.I. (2014). Internal control system deficiency and capital project mis-management in the Nigerian public sector. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 164, 208–221.
6. Badertscher, B.A. (2011). Overvaluation and the choice of alternative earnings management mechanisms. Accounting Review, 86(5), 1491–1518.
7. Barney, J. (1991). Firm resources and sustained competitive advantage. Journal of Management, 17(1), 99–120.
8. Bass, B.M., Waldman, D.A., Avolio, B.J., & Bebb, M. (1987). Transformational leadership and the falling dominoes effect. Organization Studies,12(1), 73–87.
9. Bedford, D.S. (2015). Management control systems across different modes of innovation, implications for firm performance. Management Accounting Research, 28, 12–30.
10. Bhojraj, S., Hribar, P., Picconi, M., & McInnis, J. (2009). Making sense of cents: an examination of firms that marginally miss or beat analyst forecasts. Journal of Finance, 64, 2361–2388.
11.
سیستم کنترلهای داخلی و عملکرد بیمارستانهای خصوصی.../ عباس رمضانزادهزیدی و همکاران 183 |
12. Brink, A.G., Gouldman, A., Rose, J.M., & Rotaru, K. (2020). Effects of superiors’ compensation structures on psychophysiological responses and real earnings management decisions of subordinate managers. Management Accounting Research, 48, 100-119.
13. Brown, J.R., & Martinsson, G. (2019). Does transparency stifle or facilitate innovation? Management Science, 65(4), 1600–1623.
14. Chan, K.C., Chen, Y., & Liu, B. (2020). The linear and non-linear effects of internal control and its five components on corporate innovation: evidence from Chinese firms using the COSO framework. European Accounting Review, 30(4), 733–765.
15. Chiu, T., & Wang, T. (2019). The COSO framework in emerging technology environments: an effective in-class exercise on internal control. Journal of emerging technologies in accounting teaching notes, 16(2), 1–10.
16. Clausen, T.H., Demircioglu, M.A., & Alsos, G.A. (2020). Intensity of innovation in public sector organizations: the role of push and pull factors. Public Administration, 98(1), 159–176.
17. de Vries, H., Tummers, L., & Bekkers, V. (2018). A stakeholder perspective on public sector innovation: why position matters. International review of administrative sciences, 84(2), 269–287.
18. Dechow, P., Ge, W., & Schrand, C. (2010). Understanding earnings quality: a review of the proxies, their determinants and their consequences. Journal of Accounting and Economics, 50, 344–401.
19. Dichev, I.D., Graham, J.R., Harvey, C.R., & Rajgopal, S. (2013). Earnings quality: evidence from the field. Journal of Accounting and Economics, 56, 1–33.
20. Edler, J., & Yeow, J. (2016). Connecting demand and supply: the role of intermediation in public procurement of innovation. Research Policy, 45(2), 414–426.
21. Flessa, S., & Huebner, C. (2021). Innovations in Health Care—A Conceptual Framework. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(19), 100-126.
22. Fleuren, M., Wiefferink, K., & Paulussen, T. (2004). Determinants of innovation within health care organizations. International Journal for Quality in Health Care, 16, 107–123.
23. Freeman, J., & Engel, J.S. (2007). Models of innovation: startups and mature corporations. California Management Review, 50(1), 94–119.
24. Garcia Osma, B., Gomez-Conde, J., & Lopez-valeiras, E. (2022). Management control systems and real earnings management: Effects on firm performance. Management Accounting Research, 55, 103-124.
25. Graham, J.R., Harvey, C., & Rajgopal, S. (2005). The economic implications of corporate financial reporting. Journal of Accounting and Economics, 40, 3–73.
26. Gunny, K.A. (2010). The relation between earnings management using real activities manipulation and future performance: evidence from meeting earnings benchmarks. Contemporary Accounting Research, 27(3), 855–888.
27. Helms, L. (2016). Democracy and innovation: from institutions to agency and leadership. Democratization, 23(3), 459–477.
28. Hoai, T.T., Hung, B.Q., & Nguyen, N.P. (2022). The impact of internal control systems on the intensity of innovation and organizational performance of public sector organizations in Vietnam: the moderating role of transformational leadership. Heliyon, 8, 54-72.
29.
سیستم کنترلهای داخلی و عملکرد بیمارستانهای خصوصی .../ عباس رمضانزادهزیدی و همکاران 184 |
30. Jaskyte, K. (2012). Boards of directors and innovation in nonprofit organizations. Nonprofit Management and Leadership, 22(4), 439–459.
31. Khotari, S.P., Mizik, N., & Roychowdhury, S. (2016). Managing for the moment: the role of earnings management via real activities versus accruals in SEO valuation. Accounting Review, 91(2), 559–586.
32. Kim, J. (2020). When Organizational Performance Matters for Personnel Decisions: Executives’ Career Patterns in a Conglomerate. Management Accounting Research, 49, 74-91.
33. Kim, J.-B., & Sohn, B.C. (2013). Real earnings management and cost of capital. Journal of Accounting and Public Policy, 32(6), 518-543.
34. Kim, R., & Luo, W. (2022). Customer concentration and earnings management: evidence from the Sarbanes-Oxley Act. European Accounting Review, 31(4), 905-936.
35. Li, P., Shu, W., Tang, Q., & Zheng, Y. (2019). Internal control and corporate innovation: evidence from China. Asia-Pacific Journal of Accounting & Economics, 26(5), 622–642.
36. Li, W., Huang, Y., Zhou, H., & Liu, X. (2024). CEO power, internal control quality, and entrepreneurial innovation spirit in family enterprises. International Review of Financial Analysis, 95, 103-116.
37. Li, Y., Liu, Y., & Zhao, Y. (2006). The role of market and entrepreneurship orientation and internal control in the new product development activities of Chinese firms. Industrial Marketing Management, 35(3), 336–347.
38. Liu, Y.S., Zhou, X., Yang, J.H., Hoepner, A.G.F., & Kakabadse, N. (2023). Carbon emissions, carbon disclosure and organizational performance. International Review of Financial Analysis, 90, 102-118.
39. Modell, S. (2001). Performance measurement and institutional processes: a study of managerial responses to public sector reform. Management Accounting Research, 12(4), 437–464.
40. Namazi, M., & Namazi, N. (2016). Conceptual analysis of moderator and mediator variables in business research. Procedia Economics and Finance, 36, 540-554.
41. OECD (2005). Oslo Manual: Guidelines for Collecting and Interpreting Innovation Data, third ed. OECD Publishing, Paris.
42. Park, Y.J., Matkin, D.S., & Marlowe, J. (2017). Internal control deficiencies and municipal borrowing costs. Public Budgeting & Finance, 37(1), 88–111.
43. Parker, R., & Bradley, L. (2000). Organisational culture in the public sector: evidence from six organisations. International Journal of Public Sector Management, 13(2), 125–141.
44. Reginato, E., Fadda, I., & Paglietti, P. (2016). The influence of resistance to change on public sector reform implementation: the case of Italian municipalities’ internal control system. International Journal of Public Administration, 39(12), 989–999.
45. Rogers E. (1995). Diffusion of Innovations. (4th ed). New York: Free Press.
46. Salge, T.O., & Vera, A. (2009). Hospital innovativeness and organizational performance: evidence from English public acute care. Health Care Management Review, 34(1), 54-67.
47.
سیستم کنترلهای داخلی و عملکرد بیمارستانهای خصوصی.../ عباس رمضانزادهزیدی و همکاران 185 |
48. Scott, A. (2003). Financial Accounting Theory, Third edition, Upper Saddle River.
49. Shen, H., Lan, F., Xiong, H., Lv, J., & Jian, J. (2020). Does top management Team’s academic experience promote corporate innovation? Evidence from China. Economic Modelling, 89, 464–475.
50. Somwethee, P., Aujirapongpan, S., & Ru-Zhue, J. (2023). The influence of entrepreneurial capability and innovation capability on sustainable organization performance: Evidence of community enterprise in Thailand. Journal of Open Innovation: Technology, Market, and Complexity, 9(2), 97-114.
51. Spekl´e, R.F., van Elten, H.J., & Widener, S.K. (2017). Creativity and control: a paradox—evidence from the Levers of Control framework. Behavioral Research in Accounting, 29(2), 73–96.
52. Van Slyke, D.M., & Alexander, R.W. (2006). Public service leadership: opportunities for clarity and coherence. The American Review of Public Administration, 36(4), 362–374.
53. Van Waarden, F. (2001). Institutions and innovation: the legal environment of innovating firms. Organization Studies, 22(5), 765–795.
54. Vorst, P. (2016). Real earnings management and long-term operating performance: the role of reversals in discretionary investment cuts. Accounting Review, 91(4), 1219–1256.
55. Windisch, D. (2021). Enforcement, managerial discretion, and the informativeness of accruals. European Accounting Review, 30(4), 705–732.
56. Wright, B.E., Moynihan, D.P., & Pandey, S.K. (2012). Pulling the levers: transformational leadership, public service motivation, and mission valence. Public Administration Review, 72(2), 206–215.
[1] . Bedford
