تعیین کننده های تمایل به مهاجرت جوانان استان خوزستان با تأکید بر توسعه صنعتی
الموضوعات :
رضا رستمی سرچقا
1
,
شهلا کاظمی پور
2
,
محمود مشفق
3
1 - دانشجوی دکتری جمعیت شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
2 - دانشیار جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
3 - دانشیار جمعیت شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی
الکلمات المفتاحية: مهاجرت, مهاجرفرستی, عوامل اقتصادی- صنعتی, توسعه صنعتی, عوامل اجتماعی- فردی,
ملخص المقالة :
مهاجرت و جابه‌جایی جمعیتی، نشان‌گر پویایی و تلاش انسان بوده و در کنار مرگ ومیر و باروري یکی از سه مؤلفه اثرگذار بر رشد جمعیت‌هاي انسانی است. این پژوهش با هدف بررسی عوامل تعیین‌کننده مهاجرفرستی در استان خوزستان با تاکید بر توسعه صنعتی انجام شده است و در این راستا، به مشخص کردن وضعیت و نحوه مهاجرت در استان صنعتی خوزستان پرداخته است. جامعه آماری مورد مطالعه پژوهش شامل مهاجران و غیر مهاجران استان خوزستان بر اساس داده های سرشماری و نمونه دو درصد در سال 1395 است. ماهیت این پژوهش از نوع تحقیق کمی و گذشته‌نگر بوده و روش تحلیل آن، به روش تحلیل ثانویه و توصیفی است نتایج این پژوهش حاکی از آن است که میزان خالص مهاجرت همه شهرستان‌های استان خوزستان به غیر از یک شهرستان (باوی)، منفی می‌باشد. مقصد مهاجرتی قریب به 44 درصد مهاجران، استان خوزستان بوده و حدود 56 درصد دیگر مهاجران به سایر استان‌های کشور مهاجرت کرده‌اند. همچنین، شهرستان آبادان مهاجرفرست‌ترین شهرستان این استان است. در ادامه، مهمترین مقصدهای مهاجرتی مهاجران استان خوزستان به ترتیب اصفهان، تهران و البرز هستند. مهمترین عوامل اثرگذار بر مهاجرفرستی استان خوزستان عوامل اقتصادی-صنعتی، بیکاری و در بین عوامل اجتماعی، متغیر جوانی جمعیت بوده است. رابطه بین متغیرهای مستقل با احتمال مهاجرت اعم از شهری یا روستائی بودن، شهرستان محل اقامت، نوع خانوار، رابطه با سرپرست خانوار، جنس، سن، وضع تاهل، نوع فعالیت، مدرک تحصیلی و داشتن یا نداشتن فرزند با احتمال مهاجرفرستی از استان خوزستان معنادار شد
• آقایاری هیر، محسن و حکیمی، هادی. (1396). تحلیل شبکه مهاجرت‌های بین استانی در ایران (90-1385). نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 17(45): 185-207.
• بارانی، نادر. (1399). بررسی عوامل مؤثر بر مهاجرت از روستا به شهر در منطقه مرزی سیستان. نشریه علمی دانش انتظامی سیستان و بلوچستان، 11(34): 73-96.
• باقری هره‌دشت، محمد. (1390). تحلیل عوامل مؤثر برر افزایش جمعیت شهر رشت و پیامدهای آن بر نظام اکولوژی شهر (1335-1385). استاد راهنما: سید مهدی موسی کاظمی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی، مرکز پیام نور تهران.
• بهرامی، لیلا. (1389). بررسی علل مهاجرت روستاییان در بخش جوکار شهرستان ملایر. استاد راهنما: حشمت‌اله سعیدی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته مهندسی کشاورزی، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا.
• پناهی ، لیلا و پیشرو ، حمداله (1390) . بررسی عوامل موثر بر مهاجرت جوانان روستایی به شهرستان مرودشت: برنامه ریزی منطقه¬ای، تابستان 1390، ش2 ص41تا50.
• پورقاضی، شیوا(1391) . (راهبردفرهنگ/ شماره بيست و پنجم/ بهار 1391) بررسی جامعه شناختی تمایل به برون کوچی نخبگان علمی .
• جهان مهین، مجیدرضا و کریمی، مجیدرضا. (1397). بررسی عوامل موثر بر مهاجرت‌های داخلی و راهکارهایی برای ثبت آن. یازدهمین کنفرانس بین‌المللی روانشناسی و علوم اجتماعی، تهران، https://civilica.com/doc/777501
• حدادی نسب، جواد و محمودیان، حسین. (1399). اثر مهاجرت بر کیفیت زندگی: مطالعه موردی خانواده‌های مهاجر کوهدشتی ساکن شهر قدس و همتایان غیر مهاجر ساکن شهرستان کوهدشت. فصلنامه نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، 15(29): 179-210.
• حسینی، قربان؛ صادقی، رسول؛ قاسمی اردهائی، علی و رستمعلی‌زاده، ولی‌اله. (1397). تحولات روند و الگوهای مهاجرت داخلی در استان‌های ایران. فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 8(31): 1-18.
• حیدری، سیامک؛ زنجانی، حبیب‌الله و ساروخانی، باقر. (1394). توسعه اجتماعی و سیاست‌های جمعیتی در ایران (بعد از انقلاب، از سال 1357 تا 1385). پژوهشنامه مددکاری اجتماعی، 2(5): 1-47.
• رحیمی، اکبر؛ واعظی، موسی و باکویی، مائده. (1398). بررسی و تحلیل روند مهاجرت و عوامل مؤثر بر آن در شهرستان هریس. فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 9(34): 108-116.
• رفیعی، نسترن؛ فتاحی، سجاد؛ کامین، مجید؛ رفسنجانی نهاد، سیما؛ تقی‌زادگان، معصومه؛ جلیلی، محدثه؛ قنواتی، نسرین و خوشدلی، فاطمه. (1396). مسئله شناسی راهبردی در استان خوزستان. تهران: مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری.
• زنجانی، حبیب الله (1371). جمعیت و شهر نشینی در ایران، جلد اول جمعیت، تهران: انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
• زنجانی، حبیب‌الله. (1384). دیدگاه‌های جمعیت‌شناسی در سیاست‌گذاری‌های راهبردی برای توسعه آتی شهر تهران. فصلنامه علوم اجتماعی دانشگاه آزاد خلخال، 1: 67-82.
• سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی. (1396). استان‌شناسی خوزستان. تهران: شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران. چاپ هفتم.
• شهپری ثانی، داود و حزباوی، عزیز. (1398). مطالعه اثر مهاجرت بر کاش رشد جمعیت استان خوزستان طی دوره (1390- 1375). فصلنامه توسعه اجتماعی (توسعه انسانی سابق)، 13(3): 145-162.
• عباس‌پور، صابر. (1398). تأثیر ارزش ویژه برند شهر قشم بر هویت شهروندی و تمایل به مهاجرت و کیفیت زندگی شهروندان. استاد راهنما: وحید مکی‌زاده. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته مدیریت، دانشگاه هرمزگان.
• عباسی شوازی، محمد جلال. (1396). تحولات و وضعیت جمعیت در جمهوری اسلامی ایران. تهران: مؤسسه مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور.
• قاسمی اردهائی، علی و کاظمی‌پور، شهلا. (1392). عوامل مرثر بر مهارجت‌های کاری از استان آذربایجان شرقی به استان تهران. فصلنامه مطالعات جمعیتی، 1(2): 117-135.
• کاظمی‌پور، شهلا و حاجیان، امیر. (1390). ایجاد نخستین کلانشهر واقعی ایران در مجموعه شهری تهران: با تأکید بر سهم مهاجرت. فصلنامه جمعیت، 75 و 76: 21-47.
• کولیوند، زهرا. (1398). بررسی و تحلیل مهاجرت‌های روستایی و ارتباط آن با شکل‌گیری مشاغل غیررسمی با تأکید بر ابعاد اقتصادی؛ نمونه موردی: محله محمدآباد شهر قرچک. استاد راهنما: محمد سلمانی مقدم. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده جغرافیا و علوم محیطی، دانشگاه حکیم سبزواری.
• لهسایی زاده، عبدالعلی(1386). نظره¬های مهاجرت. شیراز: انتشارات نوید شیراز.
• محمودی، محمد جواد؛ مشفق، محمود و کاظمی‌پور، شهلا. (1389). تحلیل سیستمی جایگاه منطقه خراسان در نظام مهاجرتی ایران طی دوره 1385-1355. فصلنامه جمعیت، 17(37): 45-62.
• مشفق، محمود و حسینی، قربان. (1392). سیاست‌های توزیع بهینه جمعیت و مهاجرت در ایران: اولویت‌بندی تجربیات جهانی از نگاه صاحب‌نظران ایرانی. فصلنامه مطالعات جمعینی، 1(1): 9-31.
• مشفق، محمود و خزایی، معصومه. (1394). تحلیلی بر ویژگی‌ها و تعیین‌کننده‌های مهاجرت مستقل زنان در ایران. فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، 17(67): 85-124.
• مشفق، محمود و شکفته گوهری، محمد. (1399). مطالعه وضعیت مهاجرت در شهرستان‌های مرزنشین ایران و اثرات سطح توسعه یافتگی بر آن. فصلنامه علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی، 27(88): 109-144.
• نقدي، اسداله ( 1392 ). حاشیه نشینی، نظریه¬ها، روش و مطالعات موردی اسداله نقدی جامعه شناسان.
• هاشمی، سید لطف‌الله. (1400). بررسی مهاجرت در استان خوزستان. دفتر آمار و اطلاعات استانداری
• تهران. https://www.amar.org.ir
