تحلیلی از چرایی پیدایش فلسفه در یونان باستان
الموضوعات :
1 - استاد گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: فلسفه, دین, یونان باستان, ادیان شرقی, پرسشهای بنیادین فکری,
ملخص المقالة :
بسیاری از مورخان غربی فلسفه، مدعیند که «فلسفه» نخستین‌بار، در قرن هفتم تا ششم پیش از میلاد، در یونان باستان بوجود آمد. سؤال اینجاست که چرا آنچه امروزه «فلسفه» خوانده میشود، اولین‌بار در یونان باستان و مغرب‌زمین بوجود آمد؟ پاسخ نوشتار حاضر به این پرسش، بر کاستیهای دین یونان باستان بعنوان عاملی تعیین‌کننده برای پیدایش فلسفه در یونان باستان تمرکز دارد. اندیشۀ محوری در این پاسخ اینست که فرهنگ دینی یونان باستان، بواسطۀ فقر در جهانبینی، معرفت‌شناسی، اخلاق، کیهان‌شناسی و هستی‌شناسی، و نیز بدلیل محدودیتهای در موضوع، روش و غایت، شرایط و زمینه را برای پیدایش و طرح پرسشهایی بنیادین فراهم ساخت که برای آن دین بیگانه بودند و طبیعتاً برای آنها پاسخی نداشت. فلسفه آمد تا به این پرسشها پاسخ دهد. بر مبنای رویکرد این پژوهش، اگر بجای آن دین فقیر و حداقلی، دین دیگری در یونان باستان وجود میداشت که: 1) دارای جهانبینی، نظام معرفت‌شناسی، اخلاق، کیهان‌شناسی و هستی‌شناسی بود، 2) در روش، موضوع و غایت نیز با پرسشهای فوق بیگانه نبود، و 3) از امکانات تصوری و تصدیقی لازم برای تأمل پیرامون آن پرسشها برخوردار بود، یونانیان باستان هم از فلسفه ـ‌یا دست‌کم آن بخش از فلسفه که به آن پرسشها میپرداخت‌ـ بینیاز میشدند.
تورات (2005) ترجمه قدیم، انتشارات ایلام.
آذرگشسب، فیروز (1379) گاتاها یا سرودهای آسمانی زرتشت، برگردان به فارسی، تهران: فروهر.
خراسانی، شرف‌الدین (1382) نخستین فیلسوفان یونان، تهران: علمی و فرهنگی.
دکرشنتزو، لوچانو (1383) فیلسوفان بزرگ یونان باستان، ترجمۀ عباس باقری، تهران: نشر نی.
سهروردی، شهاب‌الدین (1372) مجموعه مصنفات شیخ‌اشراق، ج2، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
کوهن، ابرهام (1382) گنجینهیی از تلمود، ترجمۀ امیر فریدون گرگانی، تهران: اساطیر.
Anaxagoras (2017). Fragments. ed. by T. Anderson. trans. by J. Burnet. CreateSpace Independent Publishing Platform.
Aristotle (1984). The Complete Works of Aristotle, ed. by Barnes, Princeton: Princeton University Press.
Bowra, C. M. (1957). The Greek Experience, London: Weidenfeld & Nicolson History.
Boyce, M. (1975). A History of Zoroastrianism, The Early Period, Vol. 1, Leiden: Brill.
Burkert, W. (1985). Greek Religion. Cambridge: Harvard University Press.
Burnet, J. (1920). Greek Philosophy: Thales to Plato. London: A & C Black Ltd.
Cicero, M. T. (1979) De Natura Deorum; Academica, trans. by H. Rackham, Cambridge: Harvard University Press.
Cunningham, L. S. & Reich, J. J. (2006). Culture and Values. Vol. 1, Belmont, CA: Thomson/ Wadsworth.
Diogenes Laertius (1925). Lives of Eminent Philosophers, Vol. II, Books 6-10, trans. by R. D. Hicks, Cambridge: Harvard University Press.
Everett, G. (2022). The Book of Esther: Study Notes on the Holy Scriptures. online: https://www.academia.edu/17903628/The_Book_of_Esther_2022_edition_
Heraclitus (1987). Fragments. ed. and trans. by T. M. Robinson, Toronto: University of Toronto Press.
Hesiod (1914). Theogony. trans. By H. Gerard & E. White. New York: G. P. Putnam’s Sons.
Hirsch, E. G. & König E. (2021) commandments-the-ten. Jewish Encyclopedia. https://www.jewishencyclopedia.com/articles/4567-commandments-the-ten.
Homer (1919). The Odyssey. trans. by A. T. Murray, Cambridge: Harvard University Press.
Homer (1924). The Iliad. trans. by A. T. Murray, Cambridge: Harvard University Press.
Jaspers, K. (1949). The origin and Goal of History. trans. by M. Bullock, New Haven: Yale University Press.
Kohler, K. & Hirsch, Emil G. (2021) Ethics. Jewish Encyclopedia. https://www.jewishencyclopedia.com/articles/5888-ethics
Kohler, K. & Lauterbach, J. Z. (2021) Theology. Jewish Encyclopedia. https://www.jewishencyclopedia.com/articles/14362-theology.
Malandra, W. W. (1971). The Fravaši Yašt, Ph.D. diss., Philadel¬phia: University of Pennsylvania.
Otto, W. F. (1954). The Homeric Gods: The Spiritual Significance of Greek Religion. New York: Pantheon.
Perry, A. (2019). Job, UK: Willow Publishing.
Plato (1997). Complete Works. ed. by J. M. Cooper, Indianapolis: Hackett.
Rosivach, V. J. (1994). The System of Public Sacrifice in Fourth Century (B.C.E.) Athens, Atlanta, Georgia: Scholars Press.
Xenophanes (1898). Fragments. ed. and trans. by A. Fairbanks, London: K. Paul.
Zagzebski, L. T. (2007). Philosophy of Religion: an historical introduction. Oxford: Blackwell.
