کاربرد نظریه تشکیک وجود در تفسیر آیات معاد در المیزان
الموضوعات :
مصطفی شریفیان
1
,
علی ارشد ریاحی
2
,
محمدرضا نقیه
3
1 - دانشجوی دکتری حکمت متعالیه، گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
2 - استاد گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
3 - استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران
الکلمات المفتاحية: علامه طباطبایی, تشکیک وجود, آیات معاد, تفسیر فلسفی, المیزان,
ملخص المقالة :
هدف این مقاله بررسی نقش نظریة فلسفی «تشکیک وجود» در تفسیر آیات مربوط به معاد در تفسیر المیزان است. فرضیة اساسی ما اینست که نظریة تشکیک و لوازم فلسفی آن، تأثیری جدی و فراگیر در تفسیر این آیات داشته است. برای اثبات این فرضیه ابتدا موارد کاربرد نظریة تشکیک در تفسیر آیات معاد، جمعآوری و دسته‌بندی شده، سپس نحوة کاربرد این نظریه و نقش آن در تفسیر آیات تبیین گردیده و این نتیجه بدست آمده است که علامه طباطبایی با تکیه بر این نظریه، صفات مختلف الهی را که ذیل آیات معاد مطرح نموده است و در آن تفسیر حقیقت معاد و سیر حوادث اخروی و نیز تبیین نظام عالم آخرت، بکار گرفته و نسبت عالم دنیا با عوالم قبل و بعد آن را توصیف کرده است. تفسیر روشمند مفاهیم بنیادین مربوط به معاد ـ‌ازجمله شهادت، شفاعت، عروج، قرب الهی، سعادت و شقاوت و مانند آن‌ـ، رمزگشایی از حقیقت رجوع الی‌الله، چیستی حیات اخروی و تبیین ملاک درجات و درکات در آخرت، بخشی از نتایج کاربرد نظریة تشکیک است. در این پژوهش هماهنگی و رابطة متقابل میان آموزه‌های دینی و فلسفی، و نادرستی رویکرد تفکیک میان معارف قرآن کریم و یافته‌های فلسفی اثبات شده است.
قرآن کریم، ترجمة محمد‌مهدی فولادوند.
ابراهیمی‌فخاری، آزاده؛ رستمیان، محمد‌علی (1399) «قواعد فلسفی و چیستی‌شناسی توحید ربوبی در تفسیر المیزان»، آینه معرفت، دورۀ 20، شمارۀ 2، ص52ـ39.
طباطبایی، سیدمحمدحسین (1387الف) اصول فلسفه رئالیسم، قم: بوستان کتاب.
طباطبایی، سیدمحمدحسین (1387ب) انسان از آغاز تا انجام، ترجمه و تعلیقات صادق لاریجانی، قم: بوستان کتاب.
طباطبایی، سیدمحمدحسین (1387ج) مجموعه رسائل، قم: بوستان کتاب.
طباطبایی، سیدمحمدحسین (1430ق) المیزان فی تفسیر القرآن، قم: ذوی‌القربی.
طباطبایی، سیدمحمدحسین (1427ق) نهایة‌الحکمة، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
عبودیت، عبدالرسول (1389) درآمدی به نظام حکمت صدرایی، تهران: سمت.
عبودیت، عبدالرسول (1387) فلسفه مقدماتی (برگرفته از آثار استاد شهید مطهری)، قم: مؤسسة امام خمینی (ره).
فنایی اشکوری، محمد؛ با همکاری جمعی از نویسندگان (1390) درآمدی بر تاریخ فلسفه اسلامی، تهران: سمت.
کرد فیروزجایی، یارعلی (1396) حکمت مشاء، قم: حکمت اسلامی.
مصباح‌یزدی، محمد‌تقی (1405ق) تعلیقة علی نهایة‌الحکمة، قم: مؤسسة در راه حق.
مطهری، مرتضی (1383) مجموعه آثار، تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1388) مقالات فلسفی، تهران: صدرا.
