غریبه‌هایی پیش چشمان آشنایان (مطالعه جامعه‌شناختی کودکان کار)
الموضوعات :
مهناز پیروزیان
1
,
حمیده دباغی
2
,
فرح ترکمان
3
1 - کارشناسی ارشد مددکاری اجتماعی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران
2 - استادیار گروه مطالعات زنان، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران
3 - استادیار گروه جامعه‌شناسی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران
الکلمات المفتاحية: کودکان کار, فرهنگ فقر, تبعیض, قوانین ناکارآمد و نابرابری.,
ملخص المقالة :
در ایران، هفتاد هزار نفر کودک کار و در شهر تهران، دوازده هزار نفر مشغول به کارند و انواع تبعیضها را تجربه می‌کنند. هدف از نگارش این مقاله، بررسی وضعیت کودکان کار و چرایی شکل‌گیری پدیده کودک کار است. بنابراین مبتنی بر طرح تحقیق تلفیقی و در قالب دو بخش مطالعاتی کمّی و کیفی، ابتدا مبتنی بر روش پیمایش، 128 پرسشنامه 115 سؤالی تهیه شد که کودکان کاری که با نمونه‌گیری غیر تصادفی و هدفمند انتخاب شدند، آن را تکمیل کردند. سپس در بخش دوم با انجام هفت مصاحبه عمیق و نیمه‌ساختمند با فعالان و نخبگان اجتماعی و تحلیل تماتیک مصاحبه‌های آنها، تلاش شد تا یافته‌ها تفسیر شود. یافته‌ها نشان می‌دهد که بیشترین کودکان کار، پسر هستند و در سنین 10-14 سال قرار دارند. اکثر آنها بی‌سوادند یا برای کمک به خانواده، به‌اجبار خانواده و نیاز مالی، ترک تحصیل کرده، کار می‌کنند. هرچند والدین اکثر آنها در قید حیات هستند، آنها بین ده تا پانزده ساعت در روز کار می‌کنند و بیشتر به دست‌فروشی مشغولند. یافته‌های بخش دوم تحقیق، بیانگر استخراج سه مقوله اصلی، هشت مقوله فرعی، ده مفهوم و 67 کد بود. مهم‌ترین یافته‌های کیفی در این مقاله نشان می‌دهد که پدیده کودک کار به‌مثابه پدیده پنهان و مغفول است که داده‌ها و اطلاعات معتبری درباره آن وجود ندارد و در فرهنگ جامعه تبعیضی چندلایه و متکثر، نهادینه شده و در قالب باورهای فرهنگی بازتولید می‌شود.
افشانی، سیدعلیرضا و عباس عسگری ندوشن و محمد حیدری و محمد نوریان نجف آبادی (1391).
تحلیلی بر وضعیت کودکان خیابانی و کار در شهر اصفهان، جامعه‌شناسی کاربردی، شماره 23، دوره 4، صص 85-102.
اقلیما، مصطفی (1388) «پدیده کودکان خیابانی»، اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره 239-240، صص 142-147.
بوردیو، پی¬یر (1393) تمایز: نقد اجتماعی قضاوت‌های ذوقی، ترجمه حسن چاوشیان، تهران، ثالث.
خبرگزاری مهر (1401) «۳۰ هزار کودک خیابانی در تهران داریم»، کد خبر: 85136661 قابل دسترس در: https://www.
mehrnews.
com دلاور، علی و شیرین کوشکی (1396) روش تحقیق آمیخته، چاپ چهارم، تهران، ویرایش.
دنیای اقتصاد (1401) «آمار رسمی و غیررسمی کودکان کار در ایران چقدر است؟»، شماره روزنامه 5945، شنبه ۲۱ بهمن 1402، کد خبر: ۳۸۷۲۷۷۵، قابل دسترس در: https://donya-e-eqtesad.
com دورکیم، امیل (۱۳۶۸) قواعد روش جامعه‌شناسی، ترجمه علی‌محمد کاردان، تهران، دانشگاه تهران.
رکنا (1402) «چقدر کودک کار در ایران داریم؟ / از این آمار شوکه می‌شوید!»، کد خبر: 939824، لینک خبر: https://www.
rokna.
net طالبی، نادر (1389) کار کودکان و بازتولید نابرابری اجتماعی (مطالعه موردی: کودکان کار تحت پوشش جمعیت دفاع از کودکان کار و خیابان)، پایان¬نامه کارشناسی¬ارشد جامعه شناسی، استاد راهنما پرویز پیران، استاد مشاور ابراهیم توفیق، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبائی.
فولادیان، مجید و جواد طوسی‌فر و سیدحسین وزیری (1395) «روایت‌پژوهی کودک کار شدن در شهر مشهد»، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره پنجم، شماره 3 (پیاپی 19)، صص 485-510.
کوئن، بروس (1372) مبانی جامعه‌شناسی، ترجمه غلام‌عباس توسلی و رضا فاضل، تهران، سمت.
گیدنز، آنتونی (1386) جامعه¬شناسی، حسن چاوشیان، تهران، نشرنی.
مقدم، محمدحسین و حسین ملتفت و عزیز حزباوی (1401) کاوشی در فرآیند شکل‌گیری پدیدۀ کودکان کار خیابانی و پیامدهای آن در شهر اهواز، مطالعات جامعه‌شناختی شهری، سال دوازدهم، شماره ۴۳، صص 193-221.
موسوی چلک، حسن (1385) «رشد روزافزون کودکان کار نگران¬کننده است»، نشریة¬ اقتصاد، شمارة 193، صص 20-21.
نارایان، دیپا (1395) توانمندسازی و کاهش فقر، ترجمه فرزام پوراصغر سنگاچین و جواد رمضانی، تهران، کریم‌خان‌زند.
نارایان، دیپا و لنت پریتچت و سمیه کاپور (1396) خروج از فقر (راه‌های بالارفتن از نردبان زندگی)، ترجمه دکتر جعفر خیرخواهان، تهران، کریم‌خان زند.
Barrech, S. Din, M. & Allauddin, A. (2019) Sociological Analysis Of Domestic Child Labor. Pakistan Journal of Gender Studies 19(1):149-162.
Bhat, B.A. (2010) Gender, education and child labour: A sociological perspective. Educational Research and Reviews Vol. 5 (6), pp. 323-328, Available online at: http://www.academicjournals.org/ERR2 ISSN 1990-3839 © 2010 Academic Journals.
Child Labour: Global estimates (2020) trends and the road forward. UNICEF/ILO joint publication. 2021: https://data.unicef.org/resources/child-labour-2020-global-estimates-trends-and-the-road-forward/.
Doftori, M.R. (2004) Education And Child Labour In Developing Countries. A Study on the Role of Non-Governmental Organisations in Bangladesh and Nepal.
Elias, N., & Scotson, J. L. (1965) *The Established and the Outsiders*, SAGE Publications.
Guest, G., Bunce, A., & Johnson, J. (2006) How Many Interviews Are Enough? An Experiment with Data Saturation and Variability, SAGE Journals, 59-82.
ILO.(2021) CHILD LABOUR, International Child Labour. Unicef. Available in: https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/@ed_norm/@ipec/documents/publication/wcms_797515.pdf.
Kumar , A. & Chandrashekhar (2013) A Sociological Study On Child Labors And Welfare Programs In Karnataka (Special Reference To Davanagere Dist). International Journal Of Advanced Research in Management and Social Sciences.
Lewis, O. (1966) The Culture of Poverty. Scientific American, 215(4), 19–25. http://www.jstor.org/stable/24931078.
Okyere, S. (2013) Are working children’s rights and child labour abolition complementary or opposing realms? International Social Work 56(1):80-91.
Rahman, M. M. (2023) Sample Size Determination for Survey Research and Non-Probability Sampling Techniques: A Review and Set of Recommendations. Journal of Entrepreneurship, Business and Economics, 11(1), 42–62.
