تفسیر سوره حمد در مقارنه بین دیدگاه امام خمینی(ره) و علامه طباطبایی
الموضوعات :
عقیله موسی نیا
1
(دانشجوی دکتری گروه عرفان اسلامی و اندیشه های امام خمینی (ره)، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران)
علی اکبر افراسیاب پور
2
(تربیت دبیر شهید رجایی، تهران)
مریم بختیار
3
(دانشگاه آزاد اسلامی اهواز)
الکلمات المفتاحية: سوره حمد, روش تفسیر, هنر , امام خمینی, علامه طباطبایی. ,
ملخص المقالة :
مهم‌ترین منبع آموزه‌های دینی اسلام، قرآن است که تفسیر و بررسی سورهها و آیات آن از صدر اسلام تاکنون محور بحث محافل علمی و دینی بوده است. یکی از مهم‌ترین سوره‌های قرآن سوره حمد است که عالمان دینی و مفسران حتی اگر تمامی سورهها و آیات قرآن را تفسیر نکرده‌اند اهتمام خاصی به تفسیر این سوره داشته و با روش‌ها و منابع گوناگون به تبیین و تفسیر آیات نورانی آن پرداخته‌اند. امام خمینی به‌عنوان یکی از شخصیت‌های اثرگذار در قرن اخیر و علامه طباطبایی از مفسران برجسته قرآن کریم از جهات مختلفی موردتوجه بوده‌اند و یکی از نمونه‌های بارز آثار امام خمینی)ره( تفسیر هنرمندانه سوره حمد است. در این تحقیق که به شیوه کتابخانه‌ای و تحلیلی و توصیفی بوده به بررسی ویژگی‌های تفسیر امام در این زمینه پرداخته‌شده و تفاوت‌های تفسیر ایشان با تفسیر علامه طباطبایی تبیین می‌شود. از ویژگی‌های مشترک هر دو مفسر استناد به روایات در تفسیر آیات و از وجوه افتراقشان، مختلف بودن روش تفسیر در این سوره می‌باشد.
امام خمینی ،آداب الصلوة، (1378) ، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، تهران،
امام خمینى(ره)، (1370) آداب الصلاة، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، چاپ7.
امام خمینی، ( 1379) صحیفه امام، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، تهران، جلد3
امام خمینى(ره)، (1375) تفسیر سوره حمد، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار الامام الخمینى، چاپ اول.
ابن فارس، احمد، (1410)؛ معجم المقاییس اللغه، دارالفکر.
ازهری، محمد بن احمد(بی¬تا)؛ تهذیب اللغه، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
برنامه ی تلویزیونی حضرت ا امام خمینی،( 1358) قسمت اول ، نفسیر سوره حمد، شبکه ی یک سال.
خرمشاهی، بهاء الدین(1377)؛ «سوره فاتحه»، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، تهران: دوستان-ناهید.
ججة الاسلام جوادمحدثى، بهمـن (1391) امام خميني و هنر متعهد ،سال يازدهم، شمـاره 67.
خمینی، روح الله (1394)، آداب الصلواه، تهران: موسسه تنطیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ 22.
________ (1375)؛ تفسیر سوره حمد، تهران: موسسه تنطیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول.
رضایی اصفهانی، محمد علی(1389)؛ سیمای سوره های قرآن، قم: انتشارات پژوهش های تفسیر و علوم قرآن.
رابطه خدا و خلق در تفسیر عرفانی امام خمینی، (پاییز و زمستان 1398)، پژوهشنامه عرفان دوفصلنامه علمی، سال یازدهم، شماره بیست ویکم.
سید حیدر علوى نژاد، پژوهش های قرآنی (1378) شماره 19 و 20 ویژه نامه امام خمینی (ره).
طباطبایی، محمد حسین(1390ق)؛ المیزان فی تفسیر القرآن،بیروت: مؤسسة الأعلمي للمطبوعات، چاپ دوم.
غلام علی رجائی،( 1382) برداشت هایی ازسیره امام خمینی(س) چاپ ششم، تهران: مؤسسه تنظیم ونشر آثار امام خمینی(س)، مؤسسه چاپ ونشر عروج، ، جلد 3.
طبرسی، فضل بن حسن(1372)؛ مجمع البيان في تفسير القرآن، تهران: ناصر خسرو، چاپ سوم.
فراهیدی، خلیل بن احمد، (1410ق )کتاب العین، محقق، مصحح، مخزومى، مهدى، سامرائى، ابراهیم، ج 7، ص 247، قم، انتشارات هجرت، چاپ دوم،
فیومی، احمد بن محمد(1987م)؛ المصباح المنیر ، مکتبه البنان، بیروت.
معرفت، محمدهادی(1410)؛ التمهید فی علوم القرآن، قم: حوزه علمیه.
مؤدب، سیدرضا (1380)؛ روشهای تفسیر قرآن، قم: دانشگاه قم.
هنر در اندیشه امام خمینی رحمه الله(1385) (روز هنر انقلاب اسلامی) مجله / گلبرگ/ شماره 73.
