ویژگی های فرهنگی مهاجرین و بازتاب آن در قرآن و احادیث
الموضوعات :
ماندانا ازوجی
1
(دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان)
محمدعلی میر
2
(دانشگاه آزاد اسلامی،گرگان)
مهدی افچنگی
3
(دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان)
حامد خانی
4
(دانشیار گروه الهیات، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران.)
الکلمات المفتاحية: هجرت, مهاجرین, فرهنگ پذیری, قرآن, احادیث.,
ملخص المقالة :
مسأله هجرت یکی از مهمترین مسائلی است که در آغاز اسلام، اساسی‌ترین نقش را در شکل‌گیری حکومت اسلامی ایفا کرد و از اهمیّت فوق العاده‌ای برخوردار است که از یک سو مؤمنان را از تسلیم در برابر فشار و خفقان مشرکان باز می‌دارد و از سوی دیگر عامل صدور اسلام به شبه جزیره العرب می‌شود. مهاجرین به کسانی می‌گویند که ساکن مکه بودند و بعد از مسلمان شدن به امر پیامبر اکرم(ص) به مدینه هجرت کردند و با توجه به این موضوع مهاجرین با هجرت خود در ترویج اسلام و همچنین اشاعه فرهنگ‌ها، باورها، ارزش‌ها، اعتقادات و آداب و رسوم جدید نقش داشتند و در این راه نیز متحمل سختی‌های بسیاری شدند. به همین سبب پیامبر عظیم الشأن اسلام(ص) به مهاجرین توجه و التفات ویژه‌ای داشتند، چراکه آنان زندگی مادی و اموال خود را در خدمت دعوت او قرار دادند و با هجرت خود صدای اسلام را به گوش جهان رساندند و قرآن کریم نیز از آنان به نیکی یاد کرده است که در قرآن کریم آیاتی در بیان ویژگی‌های مهاجرین وارد شده از جمله خصوصیات بارز مهاجران: اخلاص، صبر، استقامت و توکل به خداوند متعال را می‌توان برشمرد. از این رو در این مقاله به ویژگی های فرهنگی مهاجرین و بازتاب آن در قرآن و احادیث پرداخته شده است و روش این تحقیق کتابخانه ای است. تلاش شده است تا ابعاد مختلف فرهنگی و رابطه بین جایگاه مهاجرین و تاثیر حضور آنان در جامعه مورد بررسی قرار گیرد.
قرآن کریم، (۱۴۱۸ق/۱۳۷۶ش)، ترجمه محمدمهدی فولادوند، تهران، دارالقرآن الکریم.
نهج البلاغه، (1387)، محمد بن حسین شریف الرضی، مترجم: محمد دشتی، ناشر: الهادی.
ابن بابویه، محمد بن علی، (صدوق)، (1383) علل الشرائع، ناشر: مومنین.
ابن جریر طبری؛ تاریخ طبری،(1408ق) بیروت، دارالکتب العلمیّه، چاپ سوم.
ابن سعد،محمد بن سعد، (1383ق) طبقات الکبری، ناشر: دار الکتاب العلمیه، منشورات محمد علی بیضون،1403.
ابن شهر آشوب، (1379ق) مناقب، مصحح: آشتیانی، محمد حسین و رسولی، هاشم، ناشر: علامه.
ابن طاووس، رضی الدین، (1406ق) فلاح السائل، نشر: صدرا.
ابن واضح یعقوبی، (1362ق) تاریخ یعقوبی، مرکز انتشارات علمی، ترجمه دکتر ابراهیم آیتی.
ابنالاثیر، محمدالجزرى، (1367ق) النهایة فى غریب الحدیث و الاثر، الجزء الخامس، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
ابن هشام، الحمیری، (1418)، سیرة النبویة، المدنی، قاهره: المطبعة، ناشر: مکتبة محمد علی صبیح و اولاده، بمصر.
ابن هشام، سیره ابن هشام، (۱۴۱۸)، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ ششم.
بحرانی، یوسف، (1369)، الحدائق الناضرة، نشر: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
بغدادی، احمد بن علی، (1417)، تاریخ بغداد، نشر: دارالکتب العلمیة.
تمیمی آمدی، (1395)، عبدالواحدین محمد، غرر الحکم و درر الکلم، ناشر: موسسه فرهنگی دارالحدیث.
جعفری، یعقوب، (1390)، تفسیر کوثر، ناشر: هجرت.
جوادی آملی، عبدالله، (1395)، تسنیم: تفسیر قرآن کریم، نشر: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله، (1389)، مراحل اخلاقی در قرآن، ناشر: اسراء.
جوهری، اسماعیل بن حماد، (1369)، صحاح اللغة، نشر: امیری.
خمینی، روح الله، (1398)، سرالصلوة: معراج السالکین و صلوة‌العارفین، نشر: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
راغب اصفهانی، حسین بن محمد،(1388)، مفردات الفاظ القرآن، ناشر: مرتضوی.
زیبدی، مرتضی، (1414)، تاج العروس فی شرح القاموس، نشر: دارالفکر.
صفورایی پاییزی، محمد مهدی، (1383)، آموزه های دینی و نقش آنها در پیشگیری از آسیبهای روانی،مجله معرفت ،شماره 77.
طباطبائی، محمد حسین؛ (۱۳۷۴)، المیزان، تفسیر المیزان، ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
طبرسی، (۱۳۷۲)، مجمع البیان، تهران، انتشارات ناصر خسرو.
طبری، محمد بن جریر، (1370)، تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت،روائع التراث العربی.
طبری، محمد بن جریر، (1398)، تاریخ طبری، مترجم: ابوالقاسم پاینده، سال نشر.
طریحی، فخرالدین، (1362)، مجمع البحرین، نشر: تهران، مرتضوی.
طوسی، محمد بنا حسن، التبیان، (1389)، ناشر:آل البیت.
عسکری، مرتضی، (1385)، سقیفة، بررسی نحوه شکل گیری حکومت پس از رحلت پیامبر اکرم(ص) نشر: تهران، منیر.
فیض کاشانی، محسن، (1402)، المحجة البیضاء، تهران، مکتبة الصدوق.
فرامرز قراملکی،احد، (1378)، هندسه معرفتی کلام جدید،موسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.
کلینی، محمد بن یعقوب، (1404)، کافی، ناشر: بیروت، دارالاحیاء التراث.
مجلسي، محمد باقر بن محمد تقى (علامه مجلسي)، (1403)، بحار الأنوار الجامعة لدرر الاخبار الائمة الاطهار، 33 جلد، بيروت: مؤسسة الوفاء.
محمدی اشتهاردی، محمد، (1390)، پندهای جاویدان، نشر: نبوی.
محمدی ری شهری، (۱۴۲۲)، منتخب میزان الحکمه، قم، دارالحدیث.
مسعودی، علی بن حسین، (1893 م)، تنبیه و الاشراف، ناشر: مطبعة بریل، لیدن، هلند.
مصطفوی، حسن، (۱۳۶۰)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۶، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
مقریزی، (1420ق)، امتاع الاسماع، دار صادر.
مکارم شیرازی، ناصر، (1370)، تفسیر نمونه(ج3)، تهران: نشر دارالکتب الاسلامیه.
مکارم شیرازی، ناصر، (1379)، الامثل فی تفسیر کتاب الله المنزل، نشر: قم مدرسه الامام علی بن ابی طالب.
نراقی، احمد، (1378)، معراج السعادة، نشر: جمال.
نوری، میرزا حسین، (1369)، مستدرک الوسائل، نشر: آل بیت.
یعقوبی،احمد بن اسحاق، (1389)، تاریخ یعقوبی، ناشر: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 28 ـ ۷
ویژگی های فرهنگی مهاجرین و بازتاب آن در قرآن و احادیث
ماندانا ازوجی 1
محمدعلی میر 2
مهدی افچنگی3
حامد خانی 4
چکیده
مسأله هجرت یکی از مهمترین مسائلی است که در آغاز اسلام، اساسی‌ترین نقش را در شکل‌گیری حکومت اسلامی ایفا کرد و از اهمیّت فوق العاده‌ای برخوردار است که از یک سو مؤمنان را از تسلیم در برابر فشار و خفقان مشرکان باز می‌دارد و از سوی دیگر عامل صدور اسلام به شبه جزیره العرب می‌شود. مهاجرین به کسانی می‌گویند که ساکن مکه بودند و بعد از مسلمان شدن به امر پیامبر اکرم(ص) به مدینه هجرت کردند و با توجه به این موضوع مهاجرین با هجرت خود در ترویج اسلام و همچنین اشاعه فرهنگ‌ها، باورها، ارزش‌ها، اعتقادات و آداب و رسوم جدید نقش داشتند و در این راه نیز متحمل سختی‌های بسیاری شدند. به همین سبب پیامبر عظیم الشأن اسلام(ص) به مهاجرین توجه و التفات ویژه‌ای داشتند، چراکه آنان زندگی مادی و اموال خود را در خدمت دعوت او قرار دادند و با هجرت خود صدای اسلام را به گوش جهان رساندند و قرآن کریم نیز از آنان به نیکی یاد کرده است که در قرآن کریم آیاتی در بیان ویژگی‌های مهاجرین وارد شده از جمله خصوصیات بارز مهاجران: اخلاص، صبر، استقامت و توکل به خداوند متعال را می‌توان برشمرد. از این رو در این مقاله به ویژگی های فرهنگی مهاجرین و بازتاب آن در قرآن و احادیث پرداخته شده است و روش این تحقیق کتابخانه ای است. تلاش شده است تا ابعاد مختلف فرهنگی و رابطه بین جایگاه مهاجرین و تاثیر حضور آنان در جامعه مورد بررسی قرار گیرد.
واژگان کلیدی
هجرت، مهاجرین، فرهنگ پذیری، قرآن، احادیث.
[1] . دانشجوی گروه الهیات ، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی ، گرگان،ایران.
Email: mahdi1shm@gmail.com
[2] . استادیار گروه الهیات،واحدگرگان،دانشگاه آزاد اسلامی،گرگان، ایران. (نویسنده مسئول)
Email: mohammadalimir.60@gmail.com
[3] . استادیار گروه الهیات،واحدگرگان،دانشگاه آزاد اسلامی،گرگان، ایران.
Email: mehdiafchengi5@yahoo.com
[4] . دانشیار گروه الهیات،واحدگرگان،دانشگاه آزاد اسلامی،گرگان، ایران.
Email: Mehrvash@hotmail.com
تاریخ دریافت: 16/6/1401 پذیرش نهایی: 13/10/1401
