حرکت کمالی موجودات از دیدگاه عطار در اسرار نامه
الموضوعات :
افسانه آقاحسنی مهابادی
1
(دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه)
رضا فهیمی
2
(دانشگاه آزاد واحد ساوه)
منیژه فلاحی
3
(دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه)
الکلمات المفتاحية: عطار, اسرارنامه, حرکت کمالی, تحول, ارتقاء.,
ملخص المقالة :
هدف از آفرینش در فلسفۀ خلقت، بهره مند شدن مخلوقات است. موجودات با نزدیک شدن به پروردگار، منبع اصلی کمالات و مستفید شدن از او به تکامل و قُرب الی الله می رسند. بر اساس امر الهی، تمامی کاینات، به سمت مبدأ اصلی در حرکتند، حرکت مستمر و دائم. هر موجودی در مرتبه اسفل با حجابهای ظلمانی، در تحرک به سمت مرتبۀ بالاتر، کمال و ارتقا می یابد. انسان اشرف مخلوقات در این سیر تلاش می کند تا با تغییر و تحول، قابلیتهای خویش را به فعلیت تبدیل سازد و با مراقبۀ دائم بر اعمالش، با تحمل ریاضات و صبر بر شداید دنیوی، به واقع در سیری عمیق، طی طریق نماید و با عبور از عالم کثرات به عالم وحدت برسد. پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی – تحلیلی و روش کتابخانه ای در صدد است دیدگاه عطار را در اسرار نامه در مورد حرکت تکاملی موجودات به ویژه انسان، با چگونگی کیفیت این سیر بررسی کند. به اعتقاد عطار، انسان هم همچو سایر موجودات، پیوسته در پویایی است و رهاورد او در این سفر، بهره مندی از محبت الهی، کسب فیوضات ربّانی حق و در نتیجه ارتقاء مراتب بندگی به سمت کمال مطلق است.
قرآن کریم، ترجمه حسین انصاریان.
نهج البلاغه، (1378)، ترجمه و شرح فیض الاسلام، چاپ هشتم، انتشارات فیض الاسلام
آشتیانی، سید جمال الدین، (1372)، شرح مقدمۀ قیصری بر فصوص الحکم ابن عربی، چاپ سوم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم
ابراهیمی دینانی، غلامحسین، (1365) ، قواعد کلی فلسفی در فلسفه اسلامی، مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی
اصفهانی، محمد نصر، (1395)، ملاصدرا و نظریۀ تکامل، سایت محمد نصر اصفهانی
رازی، نجم الدین، (1371)، مرصاد العباد، به اهتمام محمد امین ریاحی، چاپ چهارم، انتشارات علمی و فرهنگی
طباطبایی، سید محمد حسین، (1385)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، [نسخه الکترونیک] ، چاپ یازدهم، انتشارات صدرا
عطارنیشابوری، فریدالدین، (1394)، اسرار نامه، مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمد رضا شفیعی کدکنی، چاپ هفتم، انتشارات سخن
فروزانفر، بدیع الزمان، (1370) ، احادیث مثنوی، چاپ پنجم ، چاپخانۀ سپهر، تهران
مطهری، مرتضی، (بی تا)، مقالات فلسفی، انتشارات حکمت
شجاعی، محمد،(1378)، « کمالات وجودی انسان» ، فصلنامۀ علمی قبسات، دوره 4 ، شمارۀ 13 ، شماره پیاپی 13
قربانی، قدرت اله،(1388)، « حرکت جوهری و تکامل انسان در مکتب ملاصدرا » ، نشریۀ حکمت و فلسفه، دوره 5 ، شمارۀ 2 ، ( پیاپی 18)
گرجیان، محمد مهدی، معصومه اسماعیلی،(1395)، « منازل وجودی انسان در حرکت استکمالی عقل از منظر ملاصدرا» دو فصلنامۀ پژوهش های هستی شناختی، دوره 5 ، شماره 9.
23 |
صفحات 36 – 23
حرکت کمالی موجودات
از دیدگاه عطار در اسرار نامه
افسانه آقاحسنی مهابادی1
رضا فهیمی2
منیژه فلاحی3
چکیده
هدف از آفرینش در فلسفۀ خلقت، بهره مند شدن مخلوقات است. موجودات با نزدیک شدن به پروردگار، منبع اصلی کمالات و مستفید شدن از او به تکامل و قُرب الی الله می رسند. بر اساس امر الهی، تمامی کاینات، به سمت مبدأ اصلی در حرکتند، حرکت مستمر و دائم. هر موجودی در مرتبه اسفل با حجابهای ظلمانی، در تحرک به سمت مرتبۀ بالاتر، کمال و ارتقا می یابد. انسان اشرف مخلوقات در این سیر تلاش می کند تا با تغییر و تحول، قابلیتهای خویش را به فعلیت تبدیل سازد و با مراقبۀ دائم بر اعمالش، با تحمل ریاضات و صبر بر شداید دنیوی، به واقع در سیری عمیق، طی طریق نماید و با عبور از عالم کثرات به عالم وحدت برسد. پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی – تحلیلی و روش کتابخانه ای در صدد است دیدگاه عطار را در اسرار نامه در مورد حرکت تکاملی موجودات به ویژه انسان، با چگونگی کیفیت این سیر بررسی کند. به اعتقاد عطار، انسان هم همچو سایر موجودات، پیوسته در پویایی است و رهاورد او در این سفر، بهره مندی از محبت الهی، کسب فیوضات ربّانی حق و در نتیجه ارتقاء مراتب بندگی به سمت کمال مطلق است.
واژگان کلیدی
عطار، اسرارنامه، حرکت کمالی، تحول، ارتقاء.
[1] . دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی _ غنایی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران.
Email: A_a_mahabadi@yahoo.com
[2] . دانشیار رشته زبان و ادبیات فارسی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران. (نویسنده مسئول)
Email: Fahimi.ltr@gmail.com
[3] . استادیار رشته زبان و ادبیات فارسی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران (استاد مشاور)
Email: Mahdisfallahj@gmail.com
تاریخ دریافت: 29/2/1402 پذیرش نهایی: 25/5/1402
