تحلیل مؤلفه‌های آموزش صلح در مجموعه اشعار «سهراب سپهری»
الموضوعات :
محمد پاک نهاد
1
,
علی نجفی
2
,
فاطمه مؤذن
3
1 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران
3 - کارشناسی‌ارشد زبان و ادبیات فارسی آموزش و پرورش، ایران
الکلمات المفتاحية: آموزش صلح, اشعار سهراب سپهری, تحلیل مضامین, صلح با خود, صلح با دیگران و صلح با طبیعت.,
ملخص المقالة :
صلح، یکی از اصول و ارزش‌های زندگی است و تنها در سایۀ این موهبت می‌توان به امنیت، آرامش، رشد و تعالی دست یافت. بنابراین ضروری است که آموزش برای ایجاد و حفظ صلح در جهان به این عرصه گام نهد و راهکارهای دستیابی به صلح را روشن سازد. سهراب سپهری، شاعر و نقاشی است که به جهانی آرام، به دور از ستیز، درگیری، تباهی و فساد می‌اندیشد که در آن سرزنش و بیداد وجود ندارد. جهان او، شفاف و بی‌آلایش است. او چون صلح‌گراها به رسالت خود که پدید آوردن صلح و دوستی است می‌پردازد. هدف این پژوهش، تحلیل مضامین اشعار سهراب سپهری برای دستیابی به مؤلفه‌هایی است که او برای ایجاد فرهنگ صلح معرفی می‌کند. این پژوهش با روش کیفیِ تحلیل مضامین و تحلیل یافته‌ها به هر دو شیوۀ استقرایی و قیاسی انجام شده است. جامعۀ آماری، مجموعه اشعار سهراب سپهری است. شیوۀ گردآوری داده‌ها با استفاده از اسناد کتابخانه‌ای انجام یافته و داده‌ها با به‌کارگیری پنج گام تحلیل مضامین شامل: آشنا شدن با داده‌ها، ایجاد کدهای اولیه و کدگذاری، جست‌وجو و شناخت مضامین، ترسیم شبکۀ مضامین و تحلیل شبکۀ مضامین تجزیه و تحلیل شده است. نتایج پژوهش نشان داد که اشعار سهراب سپهری دارای هشت مؤلفۀ اصلی با عناوین خداباوری، خودسازی، نیک‌اندیشی، نیکسخنی، نیک‌رفتاری، زیستن با طبیعت، رفتار احترام‌آمیز با طبیعت، بیزاری از عصر ماشینی و 27 مؤلفۀ فرعی است که ذیل سه قلمرو اصلی صلح با خود، صلح با دیگران و صلح با طبیعت قرار می‌گیرد.
قرآن کریم (1385) ترجمه مهدی الهی قمشه‌ای، تهران، بنیاد نشر قرآن.
افتخاری، جابر (1398) «اهمیت و ضرورت صلح و دوستی در جامعۀ امروزی»، مجموعه مقالات دومین کنفرانس ملی پژوهش‌های حرفه‌ای در روان¬شناسی و مشاوره با رویکرد دستاوردهای نوین در علوم تربیتی و رفتاری از نگاه معلم، هرمزگان.
اریردون، بتی (۱۳۸۰) شکیبایی سرآغاز صلح، ترجمه علی‌اکبر مرعشی و حسین موسویان، جزوه، تهران، مرکز منابع تربیت‌معلم، یونسکو.
امین بیدختی، علی‌اکبر و یوسف کشاورز (1398) «آموزش صلح و شهروند جهانی به کودکان و نقش آن در پیشگیری از خشونت»، فصلنامۀ علمی مطالعات پیشگیری از جرم، سال چهاردهم، شماره 53، زمستان، صص 129-148.
امینایی، اکرم و مژگان دستوری (1396) فرهنگ صلح در یونسکو، تهران، منشور صلح.
انجمن علمی مطالعات صلح ایران (1401) صلح اجتماعی چیست و چگونه به دست می‌آید؟ [اخبار]، بازیابی¬شده در 28 خرداد 1401، قابل دسترسی در: https،//ipsan.
ir/2022/06/18.
بهره‌ور، مجید و آزاده محمدیه (1398) «بررسی فرهنگ صلح و کارکرد همدلانۀ زبان در اشعار سهراب سپهری»، پنجمین همایش ملی زبان ادبیات و گفتمان صلح، قزوین.
پیج، جمیز (1953) آموزش صلح، واکاوی بنیان‌های اخلاقی و فلسفی، ترجمۀ محمدحسین حیدری و مهین برخورداری، اصفهان، دانشگاه اصفهان.
تمیزال، علی (1399) «صلح و دوستی از دیدگاه مولانا»، دوفصلنامه علمی تخصصی زبان و ادبیات فارسی، شفای دل، سال سوم، شماره 6، پاییز و زمستان، صص 123- 134.
تیغ‌بخش، سمیرا و زهره سعادتمند (1396) «برنامۀ درسی آموزش صلح در دورۀ ابتدایی»، فصلنامۀ پژوهش‌های کیفی در برنامۀ درسی، سال دوم، شماره 7، تابستان، صص 66-89.
حسینی، صالح (1373) نیلوفر خاموش، چاپ سوم، تهران، نیلوفر.
----------- (1375) گل‌های نیایش، شعر و نقد سهراب سپهری، تهران، نیلوفر.
دپارتمان دانشگاهیان مجمع جهانی صلح اسلامی (1389) چهل گفتار برای صلح عادلانه، تهران، مجمع جهانی صلح اسلامی، رفیعی، عبدالله (1388) صلح مسلح، تهران، امیرمحمد.
رضایی، الناز (1395) تحلیل محتوای کتاب‌های درسی دوره متوسطه دوم رشته علوم انسانی بر مبنای آموزش صلح، پایان‌نامه کارشناسی¬ارشد برنامه درسی، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، واحد مهاباد.
رنجبریان، امیرحسین و فریبا دانشمند (1387) «بررسی تأثیر آموزش حقوق بشر بر صلح و توسعه»، فصلنامه اندیشه‌های حقوق خصوصی، سال پنجم، شماره 12، بهار و تابستان، صص 97- 114.
ساورسفلی، سارا (1387) خانۀ دوست کجاست؟، تهران، سخن.
سپهری، سهراب (1382) اتاق آبی، به کوشش پروانه سپهری، تهران، نگاه.
------------ (1388) هنوز در سفرم، به کوشش پریدخت سپهری، چاپ هشتم، تهران، فرزان.
------------ (1390) مجموعۀ سروده‌ها، چاپ دوم، تهران، شادان.
سیمیاری، محمدتقی و رضا حیدری نوری و ملک محمد فرخزاد (1400) «واکاوی مؤلفه‌های صلح در سبک فکری مولانا بر اساس مثنوی»، نشریۀ سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، دورۀ 14، شماره 11، صص 17-35.
صمیمی، سعیده و پروانه عادل¬زاده (1395) «بررسی عوامل ایجابی و سلبی صلح و امنیت در دیوان حافظ شیرازی»، یازدهمین گردهمایی بین‌المللی انجمن ترویج زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه گیلان.
طایفی، شیرزاد و لیلا کمال¬خانی (1394) «مؤلفه‌های زبانی و بلاغی سبک‌ساز در «حجم سبز» سهراب سپهری»، نشریۀ مطالعات زبانی و بلاغی، سال چهارم، شماره 8، پاییز و زمستان، صص 117-140.
عابدی، کامیار (1389) از مصاحبت آفتاب، چاپ ششم، تهران، ثالث.
فتحی واجارگاه، کوروش و معصومه اسلامی (1387) «بررسی میزان توجه به آموزش صلح در برنامۀ درسی دورۀ ابتدایی از دیدگاه متخصصان تعلیم و تربیت، کارشناسان برنامه‌ریزی درسی و معلمان دورۀ ابتدایی شهر تهران»، فصلنامۀ نوآوری‌های آموزشی، دوره 5، شماره 25، تابستان، صص 49-76.
فلاح نودهی، معصومه (1389) «بررسی مؤلفه‌های آموزش صلح یونسکو در اسناد و مدارک جمهوری اسلامی ایران»، دوماهنامه علمی- پژوهشی دانشگاه شاهد، سال شانزدهم، شماره 36، تابستان، صص 55-68.
محمدی، مهدی و دیگران (1389) «نقش ادبیات در شکل‌گیری شخصیت کودکان و نوجوانان با تأکید بر گرایش‌های دینی و اخلاقی»، دوفصلنامۀ علمی- پژوهشی تربیت اسلامی، سال پنجم، شماره 10، بهار و تابستان، صص 101-120.
یونسکو (1378) فرهنگ صلح و یونسکو، ترجمه کمیسیون ملی در ایران، تهران، کمیسیون ملی یونسکو.
Abedi, Kamiyār (2009) From Aftab's interview, Sixth edition, Tehran, Third.
Ahmad, Nizar & Mujahid, Danish & Rani, Tabinda (2022) Building Peace through Poetry in the Fragile Context of Erstwhile FATA, Journal of Business and Social Review in Emerging Economies, Vol 8, N 1, pp 217- 228.
Aminaei, Akram and Dastouri, Mozhgān (2016) Culture of Peace in UNESCO, Tehran, Charter of Peace.
Aminbidokhti, Ali Akbar and Keshavarz, Yusof (2018) "Teaching children about peace and global citizenship and its role in preventing violence", Scientific Quarterly of Crime Prevention Studies, Year 14, Number 53, Winter, pp 129-148.
Bahrevar, Majid and Mohammadieh, Azādeh (2018) "Investigating the culture of peace and the sympathetic function of language in the poems of Sohrab Sepehri", The fifth national conference on the language of literature and peace discourse, Qazvin.
Eftekhari, Jāber (2018) "The importance and necessity of peace and friendship in today's society", The second national conference of professional research in psychology and counseling with the approach of new achievements in educational and behavioral sciences from the teacher's point of view, Hormozgān.
Erirdon, Betty (2013) Patience at the Beginning of Peace, translated by Ali Akbar Marashi and Hossein Mousaviyan, pamphlet, Tehran, Teacher Training Resource Center, UNESCO.
Fallah-Nodehi, Masoumeh (2009) "Investigation of the components of UNESCO peace education in the documents of the Islamic Republic of Iran", the bi-monthly scientific-research journal of Shahid University, 16th year, number 36, summer, pp 55-68.
Fathi Vajargah, Korosh and Eslami, Masoumeh (2007) "Investigating the amount of attention paid to peace education in the primary school curriculum from the point of view of education experts, curriculum planning experts and primary school teachers in Tehran". Educational innovations quarterly. Volume 5, Number 25, Summer. pp. 49-76.
Kester, Kevin (2012) Peace education primer, Journal of Global Citizenship & Equity Education, vol: 2, issue: 2, pp. 62- 75.
Paige, Jamiz (1953) Peace Education, Analysis of Moral and Philosophical Foundations, Translated by Mohammad Hossein Heydari and Mohin Hajdari, Isfahan, University of Isfahan. 2018 Sh.
Page, Jamiz (1953) Teaching Peace, Analyzing Moral and Philosophical Foundations, translated by Mohammad Hossein Heydari and Mohin Bakhsari, Isfahan, University of Isfahan.
Ranjbarian, Amirhossein and Fariba Daneshmand (2017) "Investigating the impact of human rights education on peace and development", Private Law Thoughts Quarterly, 5th year, number 12, spring and summer, pp. 114-97.
Rezaei, Elnaz (2016) content analysis of the second secondary course textbooks in humanities based on peace education, master's thesis on the curriculum, Islamic Azad University, Faculty of Literature and Humanities, Mahabad Branch.
Samimi, Saeedeh and Parvaneh Adelzadeh (2016) "Investigation of positive and negative factors of peace and security in Hafez Shirazi's Diwan", 11th International Meeting of Persian Language and Literature Promotion Association, Gilan University.
Sāversfli, Sārā (2007) Where is Dost's house?, Tehran, Sokhan.
Sepehri, Sohrāb (2012) blue room By the effort of Parvaneh Sepehri, First Edition, Tehran, Negāh.
------------------ (2008) I am still traveling, Due to the efforts of Pardakht Sepehri, Eighth edition, Tehran, Farzān.
Tamizhal, Ali (2019) "Peace and friendship from the perspective of Rumi", bi-quarterly specialized scientific journal of Persian language and literature, Shafai Del, third year, number 6, autumn and winter, pp. 123-134.
Tāefi, Shirzad and Kamalkhani, Leila (2014) "Syllabic linguistic and rhetorical components in Sohrāb Sepehri's "Green volume", Journal of linguistic and rhetorical studies, Fourth year, number 8, autumn and winter, pp 117-140.
Tighbakhsh, Samirā and Saadatmand, Zohre (2016) "Peace Education Curriculum in Primary School". Qualitative Research Quarterly in Curriculum. Year 2, number 7, summer. pp. 66-89.
UNICEF ANNUAL REPORT (2011) THE STATE OF THE WORLD’S CHILDREN 2011, unite for children.
Vebel, Charles and Johan Galtung (1965) Textbook of peace and conflict, peace in all disciplines, translated by Sara Ghasemi and Mozhgān Dastori, Tehran, Peace Charter.
