تجزیه و تحلیل آماری داده‌های مرتبط با پژوهش‌ها و خدمات دامپزشکی
الموضوعات :
نگین اسفندیاری
1
(گروه بهداشت و کنترل مواد غذایی، بخش اپیدمیولوژی و بیماری های مشترک، دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، تهران، ایران)
محمد آراد زندیه
2
(گروه بهداشت و کنترل مواد غذایی، بخش اپیدمیولوژی و بیماری های مشترک، دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، تهران، ایران)
الکلمات المفتاحية: آزمون آماری, تجزیه و تحلیل آماری, پژوهش‌های دامپزشکی, اپیدمیولوژی, خدمات دامپزشکی,
ملخص المقالة :
پژوهشگران با استفاده از داده‌هایی (data) که از ویژگی‌های مختلف حیوانات و محیط آن‌ها به دست می‌آورند، می‌توانند به تفسیر و تحلیل مشکلات و بیماری‌های دامی بپردازند. تجزیه و تحلیل داده‌های مرتبط با پژوهش‌های دامپزشکی نقش کلیدی در کشف ارتباط‌های موجود در این پژوهش‌ها را دارد. تفسیر این داده‌ها در نهایت منجر به نتیجه‌گیری و کشف الگوهای پیچیده می‌شود. برای تشخیص و کشف این ارتباط‌ها به‌ویژه در حوزه‌ی دامپزشکی که به تنوع زیستی و طیفی از گونه‌ها شاخص است، به روش‌های آماری قوی و دقیق نیاز دارد. برای استنباط در مورد علیت بیماری یا فرضیه‌ی یک پژوهشگر، داده‌ها باید دسته‌بندی شود و که هدف از آن رسیدن به این تصمیم است که آیا گروه‌ها از نظر آماری تفاوت دارند یا خیر؟ در نهایت با استفاده از یک آزمون آماری مناسب فرضیه‌ی پژوهش رد یا قبول می‌شود و در نهایت تفسیرهای لازم صورت می‌گیرد. پژوهشگر می‌تواند تصمیم بگیرد که چه داده‌هایی و به چه صورت باید جمع‌آوری بشوند. در عمل در این حالت دست پژوهشگر باز است و می‌توانند به بهترین شکل ممکن تصمیم‌گیری بکند، اما اغلب جمع‌آوری داده به‌صورت آینده‌نگر پرهزینه و زمان‌بر است. حالت دیگر پژوهش‌های گذشته‌نگر هستند، که اغلب از داده‌هایی که توسط دامپزشکان از کشتارگاه‌ها، آزمایشگاه‌ها، کلینیک‌ها، مراکز مایه‌کوبی و ... یا از سازمان‌ها و نهادهای دیگر جمع‌آوری شده است. با استفاده از کتاب‌های مرجع و مقالات مفاهیم اولیه به‌طور کامل بسط داده شد. در این مقاله طیف وسیعی از تکنیک‌های آماری مورد استفاده در پژوهش‌های دامپزشکی بررسی شد. در ابتدا به نرمال‌سازی داده‌ها، سپس به آزمون فرضیه و آزمون‌های پارامتریک و ناپارامتریک، آزمون‌های همبستگی و رگرسیون و در انتها به روایی و پایایی پرداخته شد. این قابلیت‌ها و آزمون‌های آماری در کشف ارتباط‌های زیستی در گونه‌ها مؤثر است. این مقاله مروری می‌تواند به عنوان یک راهنمای جامع برای پژوهشگران و متخصصان حوزه‌های مختلف علوم دامپزشکی عمل می‌کند و بینش‌هایی را در مورد کاربرد درست تحلیل‌های آماری ارائه می‌دهد. با توجه به پیچیدگی‌های برخی از داده‌های دامپزشکی، استفاده درست از نرم‌افزارها و آزمون‌های آماری در نهایت ارتقای کیفیت و قابلیت اطمینان پژوهش‌ها در دامپزشکی است.
1- Thrusfield, M., 2018. Veterinary Epidemiology. 4th edition, John Wiley & Sons. Chapter 10. P. 201-218.
2- رحیمی‌فروشانی ع. تجزیه و تحلیل داده‌ها، در: ملک‌افضلی ح، مجدزاده س‌ر، فتوحی ا، توکلی س. 1383. روش‌شناسی پژوهش‌های کاربردی در علوم پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تهران. چاپ اول، ص. 290-256.
3- کاظم م، ملک‌افضلی ح. 1400. روش‌های آماری و شاخص‌های بهداشتی، دریچه نو، ویرایش جدید، چاپ هفدهم، فصل اول، ص. 16-1.
4- Pallant, J., 2010. A step by step guide to data analysis using the SPSS program.
5- فشارکی م، داننده‌پور ع، عامری ا. 1382. آزمون فرضیه. مجله طب و تزکیه، شماره 50، ص 92-86.
6- جانقربانی م. 1380. رهنمودهای آماری براي نويسندگان مقاله‌های مجله‌های پزشكی. مجلة غدد درون‌ريز و متابوليسم ايران، سال سوم، شماره ۱، ص 70-57.
7- Dahiru, T. 2008. P-value, a true test of statistical significance? A cautionary note. Annals of Ibadan postgraduate medicine, 6(1), pp.21-26.
8- Faculty Of Public Health (2010). Parametric and Non-parametric tests for comparing two or more groups. [online] Health Knowledge. Available at: https://www.healthknowledge.org.uk/public-health-textbook/research-methods/1b-statistical-methods/parametric-nonparametric-tests.
9- Chin, R.Y. and Lee, B.Y. (2008). Principles and practice of clinical trial medicine. Amsterdam ; Boston: Elsevier/Academic Press.
10- CQE Academy (2023). The Scatter Plot & Linear Regression. [online] CQE Academy. Available at: https://cqeacademy.com/cqe-body-of-knowledge/continuous-improvement/quality-control-tools/the-scatter-plot-linear-regression
11- صانعی س‌ح. آمار حیاتی کاربردی. جلد اول. انتشارات اندیشمند، چاپ دوم، زمستان 1382، ص 240.
12- Bewick, V., Cheek, L. and Ball, J. 2003. Statistics review 7: Correlation and regression. Critical care, 7, pp.1-9.
13- Petrie, A. and Watson, P., 2013. Statistics for veterinary and animal science. John Wiley & Sons.
14- ناصری کیومرث، 1399. فرهنگ جامع همه گیر شناسی، گپ، 1399، چاپ چهارم، ص 250 تا 390
