تحلیل نظام ارزشی اخلاق در گفتمان «سمک عیار»: رویکرد نشانه معناشناختی
الموضوعات : Research in Iranian classical literature
عفت سرلک
1
,
فاطمه سیدابراهیمی نژاد
2
,
حمیدرضا شعیری
3
,
علی کریمی فیروزجائی
4
1 - دانشجوی دکتری زبانشناسی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استادیار گروه آموزش زبان انگلیسی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - استاد گروه زبان فرانسه، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
4 - دانشیار گروه زبانشناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: نشانه معناشناسی, نظام ارزشی, اخلاقی, گفتمان کنشی و عیاری. ,
ملخص المقالة :
قصهها و داستانهای عامیانه از مواریث مهم و ارزشمند فرهنگ هر ملت بهشمار میآیند که علاوه بر بیان رخدادهای گذشته، بیانگر رفتار، اندیشه و فرهنگ جاگرفته در لایههای بازمانده در تاریخ هر جامعه هستند. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر رویکرد نشانه معناشناسی به بررسی نظام ارزشی اخلاقی در داستان «سمک عیار» پرداخته است. مسئله اصلی پژوهش این است که بر اساس چه سازوکاری، ارزشهای اخلاقی درون گفتمان عیاری تولید میشوند. به عبارتی نظام ارزشی اخلاقی درون گفتمان عیاری، چه ارزشها و الگوهایی را تولید میکند که مرزهای بین واقعیت و ایدهآلگرایی را بر هم ریخته و نظام ارزشهای عادی و رایج را به فراارزشهای آرمانی و حتی اسطورهای تغییر داده است؟ در واقع هدف اصلی این مقاله، بررسی کنشهایی است که اخلاقی آنها را به کار میگیرد تا از طریق آن الگوی ارزشی خود را تحقق بخشد. دادهها از کتاب سمک عیار به صورت هدفمند و بر اساس گفتمانهای کنشی انتخاب شدهاند. پس از تحلیل دادهها نتایج بهدستآمده نشان میدهد که چالشهای ارزشی در بافت گفتمانی، زمینه را براي تبدیل یک ارزش به ارزشهاي دیگر فراهم میآورد و سبب گسترش دایرة ارزشها و استعلاي آنها میشود. به عبارتی عیاری، کارکردهای اجتماعی- فرهنگی رایج و نظام ارزشهای معمول را به گونههای ارزشی و فراارزشی همچون جمعمحوری، اسطورهمحوری، تعالیمحوری، ریسکپذیری، تجدیدپذیری، دگرمحوری، پیشگامی، جهتمندی در سبک زندگی کنشگران تبدیل میکند.
