بغداد در آینه ادب فارسی (تحلیل انواع جلوهگری بغداد در متون ادبی فارسی از قرن چهارم تا قرن هشتم ه.ق)
الموضوعات : پژوهشهای ادبیات کلاسیک ایران
1 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه جیرفت، جیرفت، ایران
الکلمات المفتاحية: بغداد, شعر و ادب فارسی, ادبیات عرب و فرهنگ اسلامی و ایرانی. ,
ملخص المقالة :
اهمیت و جایگاه بغداد در دنیای اسلام موجب شده که در شعر و ادب بازتاب گستردهای داشته باشد و سخنوران به طرق مختلف به آن اشاره کنند و آن را بستری برای ساخت مضامین و تمهیدات زیباییشناسانه قرار دهند. هدف این مقاله، تحلیل و بررسیِ این جلوهگری و پاسخ به چرایی آن در آثار ادبی فارسی تا قرن هشتم هجری است که به شیوۀ توصیفی و تحلیلی بدان پرداخته است. بیشترین جلوه بغداد در ادبیات فارسی تا قرن هفتم هجری یعنی تا سقوط بغداد بوده است. بخشی از این بازتاب مربوط به واژۀ بغداد است که از اینحیث، لفظِ بغداد در معنی قاموسی، تعابیر کنایی و نمادی، امثال و برخوردهای شاعرانه در متون ادبی خودنمایی میکند. بخشی دیگر را باید در توصیفاتی دید که به صورت مدح و ذم درباره بغداد ارائه شده است. توصیفِ القاب و اسامی بغداد، فتوّت و جوانمردی و زیبارویان بغداد و اشتیاق شاعران بدان، بخشی از موارد مدحِ بغداد است. قرارگیری در مرکز خلافت، مهد علوم و معارف و تصوف بودن بغداد و آثار و ابنیههای آن، هر کدام سهم خاصی در شهرت و معروف بودن بغداد دارد.
