پلیمرهای حافظه شکلی: ساختار، سازوکار، عملکرد و کاربردها
الموضوعات :حمیدرضا حیدری 1 , مرضیه حسینی 2
1 - دانشگاه صنعتی امیرکبیر
2 - پلیمر، دانشکده پلیمر، پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: پلیمرهای حافظه شکلی, محرک, واحد کلید, گرما, ساختار,
ملخص المقالة :
در سه دهه‌ی اخیر، تحقیقات بسیاری در زمینه‌ی پلیمرهای حافظه شکلی انجام شده و در چند سال گذشته نیز علاقه به تحقیق و پژوهش در این زمینه، مورد توجه فراوان قرار گرفته است. در این مطالعه به بازبینی جامع و کاملی در مورد ساختار، سازوکار، مدل و کاربردهای این دسته از پلیمرها پرداخته شده است. به‌طورکلی سازوکارهای پلیمرهای حافظه شکلی به سه گروه القای گرمایی مستقیم، القای گرمایی غیرمستقیم و القای نوری تقسیم می‌شوند و هر کدام واحد کلید مخصوص به خود را دارند که کنترل‌کننده‌ی ساختار شکل است. این کلیدها دارای فاز آمورف یا نیمه‌بلورین هستند که در دو سطح فازی و مولکولی تعریف می‌شوند. هم‌چنین افزایش خواص مکانیکی از جمله استحکام و چقرمگی پلیمرهای حافظه شکلی، از اهمیت بالایی برخوردار است که می‌تواند باعث افزایش کارایی آن‌ها شود. از پلیمرهای حافظه شکلی می‌توان در صنایع پزشکی، هوافضا، نساجی و غیره استفاده کرد. در صنایع نساجی، از فرایند الکتروریسی به‌عنوان روشی ساده و کارآمد برای تهیه‌ی الیاف پلیمری حافظه شکلی و توسعه‌ی ساختار آن‌ها استفاده می‌شود که سازوکار و نحوه‌ی تهیه‌ی این الیاف مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
1. Lester B, Vernon B, Vernon HM. “Process of Manufacturing Articles of Thermoplastic Synthetic Resins”, US Pat 2234993, 1941.
2. J. Hu, Y. Zhu, H. Huang, J. Lu, “Recent Advances in Shape-Memory Polymers: Structure, Mechanism, Functionality, Modeling and Applications”, Prog. Polym. Sci, 37, 1720-1763, 2012.
3. Rainer WC, Redding EM, Hitov JJ, Sloan AW, Stewart WD. “Polyethylene Product and Process”, US Pat 3144398, 1964.
4.¬ Sokolowski W. “Lightweight Shape Memory Self-Deployable Structures for Gossamer Applications”, In: 45th AIAA/ASME Structures, Structural Dynamic and Materials Conference, 2004.
5. Wang ZL, Kang ZC. “Functional and Smart Materials”, New York: Plenum Publishing Corp, pp.514, 1998.
6. Maksimkin, A.V.; Dayyoub, T.; Telyshev, D.V.; Gerasimenko, A.Y. “Electroactive Polymer-Based Composites for Artificial Musclelike Actuators: A Review”. Nanomaterials, 12, 2272, 2022.
7. Hu JL, Chen SJ. “A Review of Actively Moving Polymers in Textile Applications”, Journal of Materials Chemistry, 20, 3346-3355, 2010.
8. Chen, Y.; Chen, C.; Rehman, H.U.; Zheng, X.; Li, H.; Liu, H.; Hedenqvist, M.S. “Shape-Memory Polymeric Artificial Muscles: Mechanisms, Applications and Challenges”. Molecules, 25, 4246, 2020.
9. Cao, L.; Wang, L.; Zhou, C.; Hu, X.; Fang, L.; Ni, Y.; Fang, L.; Ni, Y.; Lu, C.; Xu, Z. “Surface Structures, Particles, and Fibers of Shape-Memory Polymers at Micro-/Nanoscale”. Adv. Polym. Technol, 7639724, 2020.
10. Lendlein, A.; Kelch, S. “Shape-Memory Polymers”. Angew. Chem. Int. Ed. 41, 2034–2057, 2002.[11] Lendlein A, Kelch S. “Shape-memory polymers”, Angewandte Chemie-International Edition, 41, 2034-2057, 2002.
12. M. Behl and A. Lendlein, “Actively Moving Polymers”, Soft Matter, 3, 58-67, 2007.
13. Li JH, Viveros JA, Wrue MH, Anthamatten M. “Shape-memory Effects in Polymer Networks Containing Reversibly Associating Side-groups”, Advanced Materials, 19, 2851-2855, 2007.
14. Zhang S, Yu ZJ, Govender T, Luo HY, Li BJ. “A Novel Supramolecular Shape Memory Material Based on Partial Alpha-CD-PEG Inclusion Complex”, Polymer, 49, 3205-3210, 2008.
15. Hu JL, Chen SJ. “A Review of Actively Moving Polymers in Textile Applications”, Journal of Materials Chemistry, 20, 3346-3355, 2010.
16. Zhu Y, Hu JL, Luo HS, Young RJ, Deng LB, Zhang S, Fan Y, Ye GD. “Rapidly Switchable Water-Sensitive Shape-Memory Cellulose/Elastomer Nano-Composites”, Soft Matter, 8, 2509-2517, 2012.
17. D’Hollander S, Van Assche G, Van Mele B, Du Prez F. “Novel Synthetic Strategy Toward Shape Memory Polyurethanes With a Well-Defined Switching Temperature”, Polymer, 50, 4447–54, 2009.
18. Rousseau IA,Mather PT. “Shape-memory Effect Exhibited by Smectic Liquid Crystalline Elastomers”, Journal of the American Chemical Society, 125, 15300-15301, 2003.
19. A. Lendlein, H. Jiang, O. Junger, and R. Langer, “Light-Induced Shape-Memory Polymers”, Nature, 434, 879-882, 2005.
20. L. Wu, C. Jin, and X. Sun, “Synthesis, Properties, and Light-Induced Shape Memory Effect of Multiblock Polyesterurethanes Containing Biodegradable Segments and Pendant Cinnamamide Groups”, Biomacromolecules, 12, 235-241, 2011.
21. B. Yang, W. M. Huang, C. Li, and L. Li, “Effects of Moisture on the Thermomechanical Properties of a Polyurethane Shape Memory Polymer”, Polymer (Guildf), 47, 1348-1356, 2006.
22. Y. Zhu, J. Hu, H. Luo, R. J. Young, L. Deng, S. Zhang, Y. Fan, and G. Ye, “Rapidly Switchable Water-Sensitive Shape-Memory Cellulose/Elastomer Nano-Composites”, Soft Matter, 8, 2509-2517, 2012.
23. Miaudet P, Derre A, Maugey M, Zakri C, Piccione PM, Inoubli R, Poulin P. “Shape and Temperature Memory of Nanocomposites with Broadened Glass Transition”, Science, 318, 1294–6, 2007.
24. Meng QH, Hu JL, Zhu Y, Lu J, Liu Y. “Polycaprolactone-Based Shape Memory Segmented Polyurethane Fiber”, Journal of Applied Polymer Science, 106, 2515-2523, 2007.
25. Jung YC, Cho JW. “Application of Shape Memory Polyurethane in Orthodontic”, Journal of Materials Science: Materials in Medicine, 21, 2881-2886, 2010.
26. Yakacki CM, Shandas R, Lanning C, Rech B, Eckstein A, Gall K. “Unconstrained Recovery Characterization of Shape-memory Polymer Networks for Cardiovascular Applications”, Biomaterials, 28, 2255–2263, 2007.
27. Tang, L., Wang, Y., Zhou, T., Li, Y., & Li, Q. “Enhanced Toughness and Mechanical Property of Epoxy Resins with Good Shape Memory Behaviors”, Fibers and Polymers, 21, 1187-1194, 2020.
28. Rao, Kavitha V., G. S. Ananthapadmanabha, and G. N. Dayananda. “Effect of Cross-Linking Density on Creep and Recovery Behavior in Epoxy-Based Shape Memory Polymers (SMEPs) for Structural Applications”, Journal of Materials Engineering and Performance, 25, 5314-5322, 2016.
29. Jing, Xianghai, et al. “Toughening‐Modified Epoxy‐Amine System: Cure Kinetics, Mechanical Behavior, and Shape Memory Performances”, Journal of Applied Polymer Science, 131, 40853, 2014.
30. Wang, L., Zhang, F., Liu, Y., & Leng, J. “Shape Memory Polymer Fibers: Materials, Structures, and Applications”, Advanced Fiber Materials, 4, 5-23, 2022.
31. Xue, J., Xie, J., Liu, W., & Xia, Y. “Electrospun Nanofibers: New Concepts, Materials, and Applications”, Accounts of chemical research, 50, 1976-1987, 2017.
32. Zhang, F., Zhang, Z., Liu, Y., Cheng, W., Huang, Y., & Leng, J. “Thermosetting Epoxy Reinforced Shape Memory Composite Microfiber Membranes: Fabrication, Structure and Properties”, Composites Part A: Applied Science and Manufacturing, 76, 54-61, 2015.
33. Wu, Jinglei, and Yi Hong. “Enhancing Cell Infiltration of Electrospun Fibrous Scaffolds in Tissue Regeneration”, Bioactive materials, 1, 56-64, 2016.
34. Zhang, Z., Zhang, F., Jiang, X., Liu, Y., Guo, Z., & Leng, J. “Electrospinning and Microwave Absorption of Polyaniline/Polyacrylonitrile/Multiwalled Carbon Nanotubes Nanocomposite Fibers”, Fibers and Polymers, 15, 2290-2296, 2014.
35. Liao, Y., Loh, C. H., Tian, M., Wang, R., & Fane, A. G. “Progress in Electrospun Polymeric Nanofibrous Membranes for Water Treatment: Fabrication, Modification and Applications”, Progress in Polymer Science, 77, 69-94, 2018.
[36] Loke, G., Alain, J., Yan, W., Khudiyev, T., Noel, G., Yuan, R., & Fink, Y. “Computing Fabrics”, Matter, 2, 786-788, 2020.
[37] Yan, W., Richard, I., Kurtuldu, G., James, N. D., Schiavone, G., Squair, J. W., & Sorin, F. “Structured Nanoscale Metallic Glass Fibres with Extreme Aspect Ratios”, Nature nanotechnology, 15, 875-882, 2020.
[38] Loke, G., Yan, W., Khudiyev, T., Noel, G., & Fink, Y. “Recent Progress and Perspectives of Thermally Drawn Multimaterial Fiber Electronics”, Advanced Materials, 32, 1904911, 2020.
[39] Yan, W., Dong, C., Xiang, Y., Jiang, S., Leber, A., Loke, G, & Tao, G. “Thermally Drawn Advanced Functional Fibers: New frontier of flexible electronics”, Materials Today, 35, 168-194, 2020.
