سنخبندی ارزش های کارآفرینانه (مورد مطالعه: زنان کارآفرین اجتماعی شهر تهران)
الموضوعات :
منا امامی
1
,
طلیعه خادمیان
2
,
اباذر اشتری مهرجردی
3
,
مصطفی کرباسیون
4
1 - دانشجوی دکتری تخصصی رشته جامعه شناسی فرهنگی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشکده علوم انسانی واحد تهران شمال، تهران، ایران.
3 - استادیار گروه علم و فناوری، پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی، تهران، ایران.
4 - استادیار گروه توسعه روستایی دانشگاه شهرکرد،. شهرکرد، ایران
الکلمات المفتاحية: کارآفرینی اجتماعی, ارزش های زنان کار آفرین اجتماعی, توجه به دیگران, قدرت طلبی, محافظه کاری,
ملخص المقالة :
«کارآفرینی اجتماعی» مفهومی بین رشته ای است که در رشتههای مدیریت، اقتصاد، روانشناسی و جامعه شناسی مطرح شده و میتواند راهکار مناسبی برای حل مسائل اجتماعی و رانه‌ای برای تغییرات اجتماعی و توسعه اقتصادی باشد. طی یکی دو دهه گذشته اقدامات کارآفرینانه و انواع آن در کشور گسترش یافته و در این میان شناخت و دسته بندی ارزش های کارآفرینانه بسیار حایز اهمیت است.
این مقاله با هدف تحلیل و سنخبندی جامعه شناختی مولفههای نظام ارزشی مشوق کارآفرینی اجتماعی زنان شهر تهران انجام شد. با استفاده از رویکرد پژوهش کیفی تلاش گردید ضمن شناخت و فهم فرایند شکل گیری نظام ارزشی زنان کارآفرین اجتماعی، به دسته بندی این ارزش ها بپردازیم. برای گردآوری و تحلیل یافتهها از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده گردید. و از طریق نمونه گیری هدفمند و مصاحبه نیمه‌ساخت‌یافته با 17 زنِ کارآفرین اجتماعی که به‌عنوان «موسس» سازمان شناخته می‌شدند، داده ها، گردآوری، کدگذاری و تجزیه‌وتحلیل شده و سپس در نتیجه فرایند تبدیل مفاهیم به مقوله های انجام شده، از تعداد 108 مقوله به بیست و سه مفهوم، و نهایتا پنج مقوله فرعی و در پایان به سه مقوله اصلی تقلیل یافته است. یافته های پژوهش نشان می دهد؛ مهمترین ارزش های زنان کارآفرین اجتماعی، توجه به دیگران و ارتقا سطح زندگی آنها (ارزشهای جمعگرایانه)، قدرتطلبی و محافظه کاری (ارزشهای فردگرایانه) می باشد
1. امینی، علیرضا، و حسینی ماچک پشتی، سیده شیما. (1396). «شناسایی ویژگی های هوش کارآفرینانه ی زنان کارآفرین: مطالعه ای کیفی با استفاده از تحلیل محتوای قراردادی». توسعه کارآفرینیhttps://www.sid.ir/paper/131224/fa
2. پاک خصال، اعظم، و سفیری، خدیجه. (1398). «بررسی تأثیر ویژگی های فردی و اجتماعی زنان کارآفرین بر موفقیت در کارآفرینی». فرهنگی تربیتی زنان و خانواده، 13(46 )، 115-153. https://www.sid.ir/paper/262295/fa
3. جوادی یگانه، محمد رضا (1383).«کاربرد نظریه بازی در تحلیل رفتار روزمره: با تحلیل جامعه شناختی اتلاف بنزین»، رفاه اجتماعی،(15):98-57.
4. حسینی، سید کمال الدین و ایمانیان، مسعود(1400). «شرایط علی و راهبردهای شکل گیری عمل کارآفرینانه (مطالعه کیفی تجارب زیسته ی بنیان گذاران شرکت های دانش بنیان مشهد»، https://civilica.com/doc/1425715
5. رحیمیان, حمید, احمدپور داریانی, محمود, عباس‌پور, عباس, & اعلامی, فرنوش (1392). «شناسایی عوامل علّی اثرگذار بر شکلگیری رفتار کارآفرینان اجتماعی در ایران.» فصلنامه علمی پژوهشی توسعه کارآفرینی. 6(1). https://jed.ut.ac.ir/article_36256.html
6. زارع، بیژن و زارع، مرضیه(1392)، «بررسی رابطه میزان سرمایه اجتماعی خانواده و ویژگی های کارآفرینانه در شخصیت افراد». https://civilica.com/doc/683897.
7. زرین جوی الوار، سهیلا. (1399). «نقش میانجی پیشایندهای نیت کارآفرینی دررابطه تجربه قبلی ونیت کارآفرینی اجتماعی». مطالعات اجتماعی - روان شناختی زنان (مطالعات زنان(، 18(3 )، 181-216. SID. https://sid.ir/paper/956498/fa.
8. صادقی فسایی، سهیلا ؛ خادمی، عاطفه(1394). «فراتحلیل چهار دهه پژوهش در حوزه اشتغال زنان»، زن در فرهنگ و هنر تابستان 1394، دوره هفتم - شماره 2 علمی-پژوهشی (وزارت علوم)/ISC (14 صفحه - از 243 تا 256 ).
9. فروغی، علیرضا و ایزی، جواد و حسن نژاد، مریم (1392). «بررسی ویژگی های کار آفرینانه مالکان واحدهای تولیدی در صنعت گاو شیری استان خراسان رضوی». https://civilica.com/doc/664081.
10. محمدی، سارا، حیمی، فرج الله، نداف، مهدی و آرغا، توران (1401). «شناسایی و اولویت بندی ویژگی های شخصیتی زنان کارآفرین استان خوزستان با تکنیک تحلیل محتوای کیفی»،https://civilica.com/doc/1487973.
11. یادگار, نسیم, معماریانی, محمدمهدی, & صدق آمیز, عبدالرضا (1393). «قصد کارآفرینانه اجتماعی: اثر متقابل نگرش کارآفرینانه اجتماعی، امنیت مالی و سرمایه اجتماعی». فصلنامه علمی پژوهشی توسعه کارآفرینی, 7(1).
12. Alhammad, F. A., Al-Weshah, G. A., & Aljarodi, A. (2021). Governmental intervention and entrepreneurs' personal values: qualitative evidence from Saudi Arabia. Middle East Journal of Management, 8(1), 23-41.
13. Alhassan, A. R. K., Abdulai, M., & Ibrahim, H. (2020). Communication and Social Interaction acros-s Cultures: The Case of a German and Ghanaian Educational Exchange Program. Journal of Intercultural Communication, 20(2), 1-15.
14. Arieli, S., Sagiv, L., & Roccas, S. (2020). Values at work: The impact of personal values in organisations. Applied Psychology, 69(2), 230-275.
15. Boschee J (2006) Social entrepreneurship: the promise and the perils. In: Nicholls A (ed) Social entrepreneurship: new models of sustainable change. Oxford, New York, p 356–390.
16. Bruce R. Borquist, Anne de Bruin, (2019) "Values and women-led social entrepreneurship", International Journal of Gender and Entrepreneurship, https://doi.org/10.1108/IJGE-08-2018-0093 Permanent link to this document: https://doi.org/10.1108/IJGE-08-2018-0093.
17. Daru, M. U., & Gaur, A. (2013). Social entrepreneurship-a way to bring social change. Innovative journal of business and management, 2(1), 26-29.
18. Gaitho, N. (2022). CRITICAL ANALYSIS OF THE PREVAILING WORLDVIEWS AND VALUE SYSTEMS IN RELATION TO HOW THEY ARE SHAPED BY CULTURE AND IDENTITY. European Journal of Social Sciences Studies, 7(2).
19. Ghalwash, S., Tolba, A., & Ismail, A. (2017). What motivates social entrepreneurs to start social ventures? An exploratory study in the context of a developing economy. Social Enterprise Journal.
20. Guibrunet, L., Gerritsen, P. R. W., Sierra‐Huelsz, J. A., Flores‐Díaz, A. C., García‐Frapolli, E., García‐Serrano, E., ... & Balvanera, P. (2021). Beyond participation: How to achieve the recognition of local communities’ value‐systems in conservation? Some insights from Mexico. People and nature, 3(3), 528-541.
21. Javadian, G. and Singh, R.P. (2012), “Examining successful Iranian women entrepreneurs: an exploratory study”, Gender in Management: An International Journal, Vol. 27 No. 3, pp. 148-164.
22. Manikandan, M. E., & Sengottuvel, C. (2021). A Study of Social Entrepreneurship in India-Opportunities and Challenges. Texas Journal of Engineering and Technology, 1(1), 10-16.
23. Martin M (2002) Between entrepreneurship and surveillance: an interpretive political economy perspective on the globalising organisation. Entwicklungsethnologie 11(1):83–110.
24. Mendoza, Felicity Jane (2019). Evolving Entrepreneurial Identities: An Exploratory Study. Doctoral, Sheffield Hallam University. https://doi.org/10.7190/shu-thesis-00360.
25. Pascual, U., Balvanera, P., Díaz, S., Pataki, G., Roth, E., Stenseke, M., Watson, R. T., Başak Dessane, E., Islar, M., Kelemen, E., Maris, V., Quaas, M., Subramanian, S. M., Wittmer, H., Adlan, A., Ahn, S. E., Al-Hafedh, Y. S., Amankwah, E., Asah, S. T., … Yagi, N. (2017). Valuing nature’s contributions to people: The IPBES approach. Current Opinion in Environmental Sustainability, 26–27, 7–16. https://doi. org/10.1016/j.cosust.2016.12.006.
26. Pinillos, M. J., & Reyes, L. (2011). Relationship between individualist–collectivist culture and entrepreneurial activity: evidence from Global Entrepreneurship Monitor data. Small Business Economics, 37(1), 23-37.
27. Sadrnabavi, F., & Daneshvar, H. (2022). Lived experiences of successful women entrepreneurs (SMEs) in Iran: a feminist phenomenological study. Qualitative Research in Financial Markets, (ahead-of-print).
28. Sánchez-Báez, E. A., Fernández Serrano, J., & Romero Luna, I. (2018). Personal values and entrepreneurial attitude as intellectual capital: impact on innovation in small enterprises. Amfiteatru Economic, 20 (49), 771-787.
29. Santos, S. C., Neumeyer, X., Caetano, A., & Liñán, F. (2021). Understanding how and when personal values foster entrepreneurial behavior: A humane perspective. Journal of Small Business Management, 59(3), 373-396.
30. Schwartz, S. H., Cieciuch, J., Vecchione, M., Davidov, E., Fischer, R., Beierlein, C., . Konty, M. (2012). Refining the theory of basic individual values. Journal of Personality and Social Psychology, 103(4), 663-688. doi: 10.1037/a0029393.
31. Schwartz, S.H. (1992), “Universals in the content and structure of values: theoretical advances and empirical tests in 20 countries”, in Zanna, M.P. (Ed.), Advances in Experimental Social Psychology, Academic Press, San Diego, CA, Vol. 25, pp. 1-65.
32. Schwartz, Shalom. “Are There Universals in the Content and Structure of Values?” Journal of Social Issues 50 (1994): 19-45.
33. Sotiropoulou, A., Papadimitriou, D., & Maroudas, L. (2021). Personal values and typologies of social entrepreneurs. The case of Greece. Journal of Social Entrepreneurship, 12(1), 1-27.
سنخبندی ارزشهای کارآفرینانه
(مورد مطالعه: زنان کارآفرین اجتماعی شهر تهران
* منا امامی ** طلیعه خادمیان *** اباذر اشتریمهرجردی **** مصطفی کرباسیون
* دانشجوی دکتری تخصصی رشته جامعه شناسی فرهنگی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. monaemami53@gmail.com
** دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشکده علوم انسانی واحد تهران شمال، تهران، ایران.
*** استادیار گروه علم و فناوری، پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی، تهران، ایران.
**** استادیار گروه توسعه روستایی دانشگاه شهرکرد،. شهرکرد، ایران.
تاریخ دریافت: 26/09/1402 تاریخ پذیرش: 10/10/1402
چکیده
«کارآفرینی اجتماعی» مفهومی بین رشته ای است که در رشتههای مدیریت، اقتصاد، روانشناسی و جامعهشناسی مطرح شده و میتواند راهکار مناسبی برای حل مسائل اجتماعی و رانه‌ای برای تغییرات اجتماعی و توسعه اقتصادی باشد. طی یکی دو دهه گذشته اقدامات کارآفرینانه و انواع آن در کشور گسترش یافته و در این میان شناخت و دستهبندی ارزشهای کارآفرینانه بسیار حایز اهمیت است.
این مقاله با هدف تحلیل و سنخبندی جامعه شناختی مولفههای نظام ارزشی مشوق کارآفرینی اجتماعی زنان شهر تهران انجام شد. با استفاده از رویکرد پژوهش کیفی تلاش گردید ضمن شناخت و فهم فرایند شکلگیری نظام ارزشی زنان کارآفرین اجتماعی، به دستهبندی این ارزشها بپردازیم. برای گردآوری و تحلیل یافتهها از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده گردید. و از طریق نمونهگیری هدفمند و مصاحبه نیمه‌ساخت‌یافته با 17 زنِ کارآفرین اجتماعی که به‌عنوان «موسس» سازمان شناخته می‌شدند، دادهها، گردآوری، کدگذاری و تجزیه‌وتحلیل شده و سپس در نتیجه فرایند تبدیل مفاهیم به مقولههای انجام شده، از تعداد 108 مقوله به بیست و سه مفهوم، و نهایتا پنج مقوله فرعی و در پایان به سه مقوله اصلی تقلیل یافته است. یافتههای پژوهش نشان میدهد؛ مهمترین ارزشهای زنان کارآفرین اجتماعی، توجه به دیگران و ارتقا سطح زندگی آنها (ارزشهای جمعگرایانه)، قدرتطلبی و محافظهکاری (ارزشهای فردگرایانه) میباشد.
واژههای کلیدی: کارآفرینی اجتماعی، ارزشهای زنان کار آفرین اجتماعی، توجه به دیگران، قدرتطلبی، محافظهکاری.
نوع مقاله: علمی
حوزه فعالیتهای کارآفرینی اجتماعی شامل مسائلی است که از جانب کارآفرینی اقتصادی و یا دولت مورد توجه قرار نگرفته است، و یا اینکه ناتوان از حل آن مسائل بودهاند. کارآفرینان اجتماعی بحث بازار و مسائل اجتماعی را به گونهای ترکیب میکنند که زندگی ذینفعان آنها اعم از جامعه کم برخوردار، به حاشیه رانده شده، زنان کودکان و سالمندان و... را بهبود میبخشد. شاخصهای موفقیت آنها تنها بر اساس سود تعریف نمیشود - موفقیت برای کارآفرینان اجتماعی به این معنی است که آنها جهان پیرامون خود را (در مقیاس کوچک) بهبود بخشند [22].
نویسنده عهدهدار مکاتبات: طلیعه خادمیان Sonia_khademian@yahoo.com
|
میباشند[16]. اما پیدا و پنهان ارزش‌هایی که فعالیت زنان را درکسب و کارهای اجتماعی بر پایه نوع‌دوستی مشخص میکند و موجب تحول در جامعه می‌گردنند، کمتر در بافت ادبیات پژوهشی ایران و گفتمان «کارآفرینی اجتماعی زنان» مورد مطالعه قرار گرفته است. مساله آن است که دیدگاه کسانی که خود اقدام به کارآفرینی اجتماعی کردهاند، چه درکی از ارزشهای حاکم بر کارآفرینی اجتماعی زنان، دارند و فرایند
شکلگیری این ارزشها چگونه میباشد.
علی‌رغم پژوهشهای قابل‌توجه که در خصوص کارآفرینی اجتماعی زنان صورت گرفته، نیاز برای انجام پژوهشی در زمینه ادبیات کارآفرینی اجتماعی، خاصه فرایند شکلگیری و دستهبندی ارزشها، دیده می‌شد تا با تکوین و ارزیابی مفهومی مبتنی بر نظام ارزشی به این شکاف با استفاده از روش کیفی و عمیق پاسخ داده شود. این مقاله یکی از اولین پژوهش‌هایی است که، با نگاه کیفی نظام ارزشی زنان کارآفرین اجتماعی را در بافت شهر تهران بررسی و توصیف کرده است.
طبق دادههای گزارش جهانی شکاف جنسیتی(2023)1، ایران جز کشورهایی با برابری کمتر از 40درصد زنان و مردان در مشارکت اقتصادی و فرصتها بوده و مقام 143 از میان 146کشور را دارد. همچنین ایران با امتیاز کمتر از 20درصد یکی از کشورهایی ست که بیشترین نابرابری در توزیع درآمد بین زن و مرد را نشان میدهد.
"مستر کارد"2 در تازه ترین گزارش خود در سال 2019، وضعیت زنان کارآفرین 58 کشور را ارزیابی کرده است. ایران در این ارزیابی با یک پله سقوط رتبه 54 را دارا میباشد. در این ارزیابی آمریکا، نیوزیلند و کانادا به ترتیب اول تا سوم شده اند، و تنها چهار کشور عربستان، الجزایر، بنگلادش و مصر امتیازی کمتر از ایران کسب کرده اند (مرکز پژوهشهای اجتماعی3 دهلی نو،2020).
سنخبندی ارزشهای کارآفرینانه (مورد مطالعه: زنان کارآفرین .../ طلیعه خادمیان و همکاران 44 |
تحقیقات نشان داده‌است، موانع اشتغال زنان ایران در سطح خرد به نداشتن اعتمادبه‌نفس و ناباوری زنان نسبت‌به خودشان نیز برمی‌گردد. در سطح متوسط موانع خانوادگی و فقدان جامعهپذیری زنان در زمینه اشتغال در نهاد آموزش‌وپرورش از موانع اشتغال میباشد. در سطح کلان ساختار جنسیتی کار، زنان را از کار بازمی‌دارد و بعلاوه نادیده انگاری محسوب نشدن آزار جنسی در محل کار، حاکمیت ایدئولوژی مردسالارانه که مانع از ارتقای شغلی زنان در رده‌های مدیریتی و پدیده سقف شیشه‌ای میشود و فرهنگ خودبرتربینی مردان خلأ فرهنگی در سطح کلان است که باید به آن توجه کرد[8].
این پژوهش بر آن است تا ویژگیهای ارزشی زنان کارآفرین اجتماعی را بشناسد و نیز فرایند شکلگیری این ویژگیها را برساخت کرده و پرده بردارد.
2- تاریخچه کارآفرینی اجتماعی در جهان و ایران
تاریخچه کارآفرینی اجتماعی در جهان
استفاده از واژه کارآفرینی اجتماعی و کارآفرین اجتماعی در برخی سازمان‌ها در طی سال‌های 1980تا 1990گسترش یافت. تلاش‌های جهانی آشوکا، که توسط بیل درایتون در سال 1980 تأسیس شد، برای تأمین بودجه اولیه برای کارآفرینان با دیدگاه اجتماعی بوده است. همچنین فعالیتهای متعدد بانک گرامین که توسط پروفسور محمد یونس در سال 1976 برای ریشه کنی فقر و توانمندسازی زنان در بنگلادش تأسیس شد.یا استفاده از هنر برای توسعه برنامه های اجتماعی در پیتسبورگ که توسط انجمن صنایع دستی منچستر، که توسط بیل استریکلند در سال 1968 تأسیس شد.
با تغییر رویکرد رفاهی به رویکرد دموکراتیک در اکثر کشورها (اعم از توسعه یافته و در حال توسعه)، دولتها بر خودکفایی شهروندان تأکید کردهاند، و مدلهای رفاه مبتنی بر بازار اهمیت پیدا کرد [23]. همچنین تغییر قابل توجهی در رویکرد توسعه مردم و جوامع با تأکید بیشتر بر «مشارکت» و «خودیاری» صورت گرفته است، و در نتیجه رقابت برای کمکهای مالی و کمکها در سازمانهای خیریه افزایش یافته است [15]. سازمانهای غیردولتی به دلیل کاهش مداوم عرضه کمکهای مالی، کمکهای بلاعوض و یارانههای دولتی با مشکلات مالی مواجه هستند. در این بستر تحولات تقاضا و عرضه اجتماعی و محیطی در سراسر جهان، کارآفرینان اجتماعی با مدلهای جدید خلق ارزش اجتماعی خود در سطح جهانی ظهور کردند و راه‌حل‌های پایداری برای این مشکلات ارائه کردند و تأثیرات قابل‌توجهی ایجاد نمودند.
تعدادی سازمان حمایت از کارآفرینان اجتماعی تأسیس شده مانند Ashoka، Skoll Foundation و Schwab Foundation، دورههای جدیدی در زمینه کارآفرینی اجتماعی در دانشگاههای معتبر جهانی مانند TISS، آکسفورد و هاروارد آغاز شده و مقالاتی در مورد کارآفرینی اجتماعی منتشر شده است. در مجلات علمی مانندEntrepreneurship: Theory and Practice، Strategic Entrepreneurship Journal، Journal of Business Venturing، Journal of World Business و بسیاری دیگر. علاوه بر این، یک مجله انحصاری در مورد کارآفرینی اجتماعی مجله کارآفرینی اجتماعی در سال 2010 آغاز شد. اگرچه رویکردهای نوآورانه کارآفرینان اجتماعی برای حل مشکلات اجتماعی در همه کشورها مورد نیاز است، اما در کشورهای فقیرتر، توسعه نیافته و در حال توسعه اهمیت ویژهای دارد.
3- تاریخچه کارآفرینی اجتماعی در ایران
تاریخچه کسب و کارهای اجتماعی و همچنین ردپای فعالیتهای کارآفرینی اجتماعی در ایران را میتوان در تاریخ کشور جستجو کرد. بر اساس این تاریخ، روند تکاملی زیر پیشنهاد میشود که شامل سه مرحله اصلی است: 1: ظهور فعالیتها و مشاغل اجتماعی در ایران باستان، 2: رواج عقاید اسلامی و همچنین قراردادهای اسلامی. 3: ظهور کارآفرینی و تدوین کارآفرینی اجتماعی در کشور.
سنخبندی ارزشهای کارآفرینانه (مورد مطالعه: زنان کارآفرین .../ طلیعه خادمیان و همکاران 45 |
درایتون6 (2002)کارآفرینان اجتماعی را به عنوان افرادی خلاق با "ایده قدرتمند جدید و در حال تغییر سیستم" توصیف میکند. او کارآفرینی اجتماعی را نتیجه ویژگیهای بسیار ویژهای می‌داند که تنها درصد کمی از مردم آن را به اشتراک می‌گذارند، ویژگی‌هایی که فراتر از انگیزه نوع‌دوستانه است و بر تغییرات مثبت در جهان تأثیر می‌گذارد. فیلز و همکاران 7(2008) جسارت، مسئولیت‌پذیری، تدبیر، جاهطلبی، پشتکار و غیرمنطقی بودن را به عنوان ویژگیهای مشترک کارآفرینان اجتماعی موثر معرفی میکند [19].
کارآفرینان اجتماعی نقش عوامل تغییر را در بخش اجتماعی، به این ترتیب ایفا میکنند:
•اتخاذ یک مأموریت برای ایجاد و حفظ ارزش اجتماعی (نه فقط ارزش خصوصی) ؛
•شناسایی و پیگیری بیوقفه فرصت‌های جدید برای خدمت به آن ماموریت؛
•درگیرشدن در فرآیند نوآوری مستمر، سازگاری و یادگیری؛
•اقدام جسورانه بدون محدودشدن توسط منابع در دست، و...
• نشان دادن احساس مسئولیت‌پذیری در قبال حوزههای انتخابیه و نتایج ایجاد شده[17].
انسان‌ها ارزشهای طبقهبندی شده و نظاممندی دارند که به آنها نظام ارزشی گفته میشود. این ارزشها به افراد کمک میکنند تا از آزادی انتخابشان در شرایطی که در آن قرار گرفتهاند استفاده کنند و به آنچه میخواهند برسند و در سطح خودآگاه زندگیشان تصمیم بگیرند. پاسکال 9(2017) بیان میکند که نظامهای ارزشی به عنوان «مجموعه‌ای از ارزشها که افراد، جوامع وسازمان‌ها رفتار خود را با آنها تنظیم میکنند» درک میشوند. نظامهای ارزشی متشکل از جهانبینیها، نظامهای دانشی و شیوه‌های مرتبط ذاتی گروه‌های اجتماعی و فرهنگ آنها میباشند[20]. هر سازمانی بنابر نظام ارزشی افراد در درون سازمان میتواند دارای کنشهای خاصی باشد. افراد وابستگی جدی به سیستمهای ارزشی خود پیدا میکنند که پیامدهای گستردهای بر کنش آنها دارد. به همین دلیل نیازها و اهداف افراد توسط فرهنگ جهت‌گیری و شکل میگیرد که عمیقاً در ارزشهای آنها ریشه دارد. ارزشها مهم، ماندگار و به سختی تغییر میکنند، به خصوص زمانی که مشهود باشند[13]. ارزشهای افراد در فرهنگهای گوناگون با یکدیگر تفاوت دارد. اولویتهای ارزشی که نظام ارزشی فرد را تشکیل میدهند، میتواند بنابر جهان بینی های متفاوت هر فرهنگ با دیگری فرق کند.
ارزشهای شخصی فرد گرایانه
پینیلوس10 و ریس11 (2011) بیان میکنند که نظام ارزشی فردگرا، منافع شخصی فرد و همچنین اعضای حلقه اجتماعی بلافصل را در اولویت قرار میدهد. به ویژه، این نظام ارزشی بر حقوق فردی بیشتر از مسیولیت تأکید دارد. سایر ویژگیهای این نظام ارزشی شامل تمرکز بر ابتکار فردی، حریم خصوصی شخصی، تحقق خود، استقلال و تصمیم‌گیری فردی است. افراد یا سازمانهای چنین جوامعی دارای شناخت جمعی کمتر و خودشناسی خصوصی بیشتری هستند. علاوه بر این، افراد جامعه‌ای که به نظام فردگرایانه پایبند هستند، ارزیابی شخصی را ترجیح میدهند[18].
ارزشها به عنوان اهداف مطلوب تعریف میشوند که به عنوان اصول راهنما در زندگی عمل میکنند. این ارزشهای شخصی، تصمیم‌گیری را جهت میدهند و رفتار همسو با ارزش را تقویت میکنند(شوارتز، 1999) همچنین فرض بر این است که ارزشها در طول زمان نسبتاً پایدار هستند و بنابراین تأثیر طولانی‌مدتی بر انگیزه و قصد دارند.
سنخبندی ارزشهای کارآفرینانه (مورد مطالعه: زنان کارآفرین .../ طلیعه خادمیان و همکاران 46 |
پینیلوس12 و ریس13 (2011) معتقد هستند، جمع‌گرایی بر خواستهها و نیازهای اجتماع یا جامعه تمرکز دارد که بر علایق فردی غالب است. علاوه بر این، چنین جوامعی بر وفاداری گروهی تأکید میکنند، در حالی که گروه با تأمین رفاه فردی متقابلاً پاسخ میدهد. نظام ارزشی همچنین با وابستگی عاطفی به سازمان‌ها و گروه‌ها، با این فرض که تصمیمات گروهی بر تصمیمات شخصی غلبه میکند، حریم شخصی کمتر، درک هویت فردی مانند تعیین موقعیت خود در یک گروه و اولویت دادن به منافع دیگران مشخص میشود.
6- پیشینه مطالعات ارزشهای کارآفرینانه اجتماعی
سنخبندی ارزشهای کارآفرینانه (مورد مطالعه: زنان کارآفرین .../ طلیعه خادمیان و همکاران 47 |
[1] .http://reports.weforum.org/global-gender-gap-report-2023.
[2] . Master Card
[3] . Centre for social research
[4] .Women, Entrepreneurship, and Economic Empowerment: A Comparative Study on Women Entrepreneurs in Iran and Japan
[5] . Vice Presidency for Women and Family Affairs, the Islamic Republic of Iranhttp://women.gov.ir/en
[6] . Drayton
[7] . feels
[8] . Value System
[9] . Pascual
[10] . Pinillos
[11] . Reyes
[12] . Pinillos
[13] . Reyes
جدول 1. سوابق پژوهشها با موضوع ارزشهای کارآفرینان اجتماعی در ایران
نویسنده/گان | سال | عنوان/موضوع پژوهش | روش پژوهش نمونه | نتایج |
صدر نبوی و دانشور | 1401 | تجارب زیسته زنان کارآفرین موفق در ایران: یک مطالعه پدیدارشناختی فمینیستی |
| انگیزه‌های قدرتمند درونی زنان برای فراتر رفتن از نقش‌های سنتی، رسیدن به استقلال، احساس رضایت درونی، ذهنیت و قدرت و کسب هویت مورد نظر همراه با خلق ارزشهای اجتماعی، و محرک های بیرونی مانند نارضایتی از ساختار وضعیت اجتماعی، شرایط نامناسب و ناکافی شغلی و نارضایتی از بازار رسمی کار باعث تغییر و تحول در هویت آنها و ظهور راهبرد کارآفرینی اجتماعی شده است. |
محمدی و همکاران | 1401 | شناسایی و اولویت بندی ویژگیهای شخصیتی زنان کارآفرین استان خوزستان | کیفی/ تحلیل محتوا 40 نفر | حیاتی ترین چالش برای این زنان ایجاد تعادل بین نقش‌های مختلفشان است. زنان کارآفرین خوزستان، ویژگیهای مهربانی، مسئولیت‌پذیری، عمل گرایی و برخورداری از کانون کنترل درونی، دارای بیشترین درجه اهمیت و ویژگی ریسک‌پذیری از کمترین درجه اهمیت برخوردار میباشد. |
زرین جوی الوار | 1399 | نقش میانجی پیشایندهای نیت کارآفرینی در رابطه‌ی تجربه قبلی و نیت کارآفرینی در استان تهران | کمی / پیمایشی 120 نفر | تجربه قبلی مشکلات اجتماعی بر تعهد اخلاقی و خودکارآمدی کارآفرین اجتماعی تاثیر می‌گذارد. و تعهد اخلاقی و خودکارآمدی کارآفرینی اجتماعی بر نیت کارآفرینی اجتماعی تاثیر می‌گذارد. |
معاون ریاست جمهوری در امور زنان و خانواده، جمهوری اسلامی‌آیران، بنیاد صلح ساساکاوا | 1398 | مطالعه تطبیقی بین زنان کارآفرین ایران و ژاپن |
| زنان کارآفرین ایرانی بعلت سوابق تحصیلی پیشرفته تر از سطوح بالایی از خودکارآمدی و اراده برخوردارند. اگر چه نرخ مشارکت زنان ایرانی در نیروی کار بالا نیست اما به نظر می رسد زنان کارآفرین عوامل خانوادگی و محیطی را با نیازهای تجاری و موفقیت خود تطبیق داده اند. در نتیجه تحصیلات کارآفرینی راهبردهایی را برای غلبه بر نا برابری جنسیتی در سطح خرد(خانواده) و در سطح کلان(جامعه) ارائه میدهد. |
حسینی و همکاران | 1400 | بررسی "چگونگی شکلگیری شخصیت کارآفرین با رهیافت نظریه زمینهای" در بافت خراسان رضوی | کیفی/ نظریه داده بنیاد 20 مصاحبه عمیق | براساس یافتههای این پژوهش کارآفرین با تربیت در خانواده دموکراتیک و قرار گرفتن در نظام استاد شاگردی و شکلگیری منش سازنده ظرفیت‌هایی را به دست می آورد که به عنوان کارآفرین بالقوه شناخته میشود. او از استراتژی‌های مهارت دیدن اثر بخش، مهارت شنیدن اثر بخش، مهارت حل مساله و دلبستگی خود انگیخته بهره میگیرد؛ از این رو تصمیم به بازاندیشی هویت شخصی خود میگیرد. بعد از کسب افتخارات و تولید شغل، احساس نارضایتی از شرایط درونی و بیرونی خود میکند و پیوسته در حال بازاندیشی هویتی خود است. |
پاک خصال و سفیری | 1398 | بررسی تاثیر ویژگیهای فردی و شخصیتی و ویژگیهای اجتماعی زنان کارآفرین بر موفقیت در کارآفرینی آنان در بافت شهر تهران | کمی/ پیمایش 100نفر | منظور از عوامل فردی ریسک‌پذیری، عملگرایی، کنترل درونی، توفیق طلبی، سلاست فکری، تحمل پام رویاپردازی و چالش‌طلبی است و منظور از عوامل اجتماعی نتایج پژوهش حاکی از وجود رابطه مثبت و معنی‌دار بین ویژگیهای فردی و ویژگیهای اجتماعی و ابعاد آن با کارآفرینی است. |
امینی و حسینی ماچک | 1396 | شناسایی ویژگیهای هوش کارآفرینانۀ زنان کارآفرین استان گیلان | کیفی/ تحلیل محتوای قراردادی 16 نفر | ویژگیهای هوش کارآفرینانۀ زنان کارآفرین در قالب شش مضمون اصلی بینش کارآفرینانه، هوش شناختی، هوش اجتماعی، هوش شهودی، هوش جسورانه و هوش برانگیزاننده، استخراج و نام‌گذاری شد. |
فروغی و همکاران | 1392 | بررسی ویژگیهای کارآفرینانه مالکان واحدهای تولیدی استان خراسان | کمی 125نفر | متغیرهای شخصیتی ریسک‌پذیری، نوآوری، تلاش و پیگیری، توسعه طلبی، مرکز کنترل دورنی و فرصت گرایی عوامل موثر بر تمایز دو گرئه کارآفرین از غیر کارآفرین بودند. |
زارع و زارع | 1392 | بررسی رابطه میزان سرمایه اجتماعی خانواده و ویژگیهای کارآفرینانه در شخصیت افراد | کمی 201 نفر | ابعاد کارآفرینانه مورد نظر پژوهش در شخصیت افراد عبارتند از ریسک‌پذیری متعادل کانون کنترل، نیاز به موفقیت، سلاست فکری،عملگرایی، تحمل ابهام،رویاپردازی و چالش‌طلبی یافتههای تحقیق نشان میدهد که سرمایه اجتماعی خانواده با متغیر وابسته تحقیق یعنی شخصیت کارآفرین رابطه معنادار و مثبت دارد. |
رحیمیان و همکاران | 1391 | شناسایی عوامل علی اثرگذار بر شکلگیری رفتار کارآفرینان اجتماعی در ایران | کیفی و ابزار مصاحبه عمیق 13 نفر | کارآفرینان اجتماعی این پژوهش رویا پرداز، کمال طلب، مسئولیت‌پذیر، چالش‌طلب و خطرپذی،ر انتقادپذیر، صبور و خستگی‌ناپذیر، خوش بین، فرصت یاب و خلاق و نوآور میباشند. مشارکت کنندگان این پژوهشها باورها و ارزش‌هایی در زندگی خود دارند. آنها افرادی دارای تعهد دینی و اجتماعی، دارای فلسفه و اصالت مناسب برای زندگی هستند. همچنین از منابع مالی شخصی برای فعالیتهای نیکوکارانه استفاده میکنند. |
جوادیان و سینگ | 1391 | بررسی زنان موفق کارآفرین ایرانی | کیفی | چالشهای ناشی از کلیشه‌ها و سنت‌های منفی جامعه‌ایران موانعی هستند که زنان کارآفرین ایرانی باید بر آن غلبه می‌کردند. داشتن عوامل درونی شخصی مانند سطوح بالای خودکارآمدی و ریسک‌پذیری تأثیر مثبتی بر موفقیت این زنان داشت. |
سنخبندی ارزشهای کارآفرینانه (مورد مطالعه: زنان کارآفرین .../ طلیعه خادمیان و همکاران 48 |
جدول2. سوابق پژوهشها با موضوع ارزشهای کارآفرینان اجتماعی در دیگر کشورها
رویکرد و روش | بافت پژوهش | یافته اصلی پژوهش | ابزار منبع داده | عنوان/ موضوع پژوهش | سال | نویسنده |
کمی/طولی | اسپانیا | این مقاله رابطه بین ارزشهای شخصی، مقاصد کارآفرینی و گزینه‌های شغلی خوداشتغالی را بررسی میکند. نتایج نشان میدهد که افرادی که دارای ارزشهای شخصی انسان‌محور هستند (به عنوان مثال، محافظه کاری و ارتقا خود) به احتمال زیاد زمانی که کارآفرینی دارند، خوداشتغالی را به عنوان یک گزینه شغلی انتخاب میکنند. این تأثیر زمانی قوی تر است که آنها درگیر کارآفرینی مبتنی بر فرصت باشند | پرسشنامه ارزشهای شخصی 593نفر | درک اینکه چگونه و چه زمانی ارزشهای شخصی رفتار کارآفرینانه را تقویت میکند: یک دیدگاه انسانی | 2021 | Susana C. Santos & et al. |
کیفی |
| مدیران جهانی بیشتر با مسائل جمعگرایانه و فردگرایانه در همه کشورها، از جمله اقتصاد های نوظهور مواجه میشوند. گایتو نتیجه می گیرد که مدیران نمی‌توانند اهمیت هر دو جهان بینی و سیستم های ارزشی را در محیط تجاری فعلی نادیده بگیرند | مقاله مروری | تحلیل انتقادی جهان بینی ها و نظام ارزشی رایج در رابطه با چگونگی شکلگیری آنها براساس فرهنگ و هویت | 2020 | Gaitho |
کیفی | شهر جده- عربستان سعودی | کارآفرینان از دو راه حل شبکه سازی و پارتی بازی استفاده میکنند. | مصاحبه عمیق/ 9 نفر | کارآفرینی عربستان چگونه تعامل دولت خود را با کارآفرینی درک میکند، و اینکه چگونه این امر ممکن است بر ارزشهای شخصی آنها تاثیر بگذارد | 2020 | الحامد |
کیفی/ بررسی سیستماتیک | اسناد | روابط بین ارزشها و رفتار نشان میدهد که ارزشها بر رفتار در زمینه‌هایی تأثیر می‌گذارند که به انگیزه‌های اساسی آنها مرتبط است. گشودگی نسبت به تغییر و ارزشهای محافظه کاری در زمینههای جدید مرتبط هستند | اسنادی 11 مقاله | نقش ارزشهای شخصی در شکل دهی به انتخاب ها و رفتار افراد در محیط کاری | 2019 | Ariele & et al. |
کمی /روش آماری تحلیل عاملی تاییدی | کشور یونان | سنخهای مختلف کارآفرینان اجتماعی را نشان میدهند عبارت‌اند از" محافظه‌کاران، سنت‌گرایان، پرمدعایان ومحتاطان. ارزشهای تمایل به تغییر و توجه دیگری در یونان دیده میشوند. | پرسشنامه 226 کارآفرین اجتماعی در یونان | بررسی ارزشهای شخصی و سنخ شناسی کارآفرینان اجتماعی | 2019 | Aikaterini Sotiropoulou& et al. |
کیفی/ پدیدارشناختی | کشور انگلستان | آشتی بین هویت‌ها به شرکت‌کنندگان انگیزه داد تا به نقش کارآفرینی خود متعهد شوند و آنها را قادر میسازد تا در تلاش‌های کارآفرینانه خود استقامت کنند و بر موانع غلبه کنند و برای آینده چشم‌اندازی ایجاد کنند. | مصاحبه عمیق/ 21 نفر از کارآفرینان نو ظهور | شناخت هویت های در حال تکوین کارآفرینی | 2019 | Mendoza |
17کمی/ پیمایش مدلی از معادلات ساختاری | کشور پاراگویه | ارزشهای شخصی محافظه کاری و خود تقویتی در کارآفرین تأثیر منفی مستقیمی بر نوآوری دارد. همچنین اشاره میشود که نگرش های کارآفرینانه، مانند گشودگی در مقابل تغییر و تعالی خود، نقش میانجی و تأثیر مثبت ارزشها بر نوآوری دارند | مصاحبه/ 191 مالک کسب و کار خرد در پاراگویه | اثر ارزشهای شخصی کارآفرینان بر رفتار نوآورانه چگونه میباشد؟ | 2018 | Sánchez-Báez,et al. |
| کشور استرالیا | احساسات اجتماعی مانند همدردی و همدلی، مقدماتی برای انگیزه‌های اجتماعی و دیگر گرا در کارآفرینی اجتماعی هستند. | مصاحبه با کارآفرینان اجتماعی | کشف پدیده ناشناخته انگیزه کارآفرینی اجتماعی | 2016 | (Ruskin et al. |
سنخبندی ارزشهای کارآفرینانه (مورد مطالعه: زنان کارآفرین .../ طلیعه خادمیان و همکاران 49 |
7- روشتحقیق
با استفاده از رویکرد پژوهش کیفی تلاش گردید ضمن شناخت و فهم فرایند شکلگیری نظام ارزشی زنان کارآفرین اجتماعی، به دستهبندی این ارزشها بپردازیم. و برای گردآوری و تحلیل یافتهها از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده گردید. در تحلیل محتوا کلمات و عبارات در متن مورد بررسی قرار میگیرد. در این فرایند استقرایی، جمعآوری، ساختاردهی و تفسیر دادههای کیفی برای درک بیشتر پدیدهها میباشد. دادههای کیفی غیر عددی و بدون ساختار هستند.
اصول نظری نمونهگیری بر این بود که اطمینان حاصل شود، فعالیت نمونهگیری برای مطالعه در چارچوب و سوالات تحقیق باقی مانده، پاسخ مکفی به دغدغه‌های پژوهش داده و با پیشرفت مطالعه ادامه یابد. بنابراین چارچوب نمونهگیری پژوهش عبارت است از: محیط مصاحبه که مشتمل بر 17 موسسه کوچک و متوسط کارآفرینی اجتماعی بود. که در این میان از 17 مدیر موسسه، مصاحبه نیمه ساخت یافته جهت جمع آوری اطلاعات انجام شد.
از آنجایی که پژوهش در حوزه شناخت نظام ارزشی مدیران زن کارآفرین اجتماعی در تهران بود و مدیران نقشی کلیدی در موسسات بر عهده داشتند، لذا محوریت و اولویت انتخاب نمونه با آنها بوده است. بر مبنای دادهها و برحسب نیاز، نمونه‌ها کسانی بودند که با توجه به مفاهیم بدست آمده از مصاحبه های قبلی به پرسش‌ها پاسخ دادند و به پدیدآوردن نظریه و پاسخ به سوالات کمک کردند. مصاحبه ها به نگارنده این فرصت را داد که در مورد موقعیت‌ها یا موضوعات خاص از آنها بینش کسب کند. نگارنده با استفاده از روش کیفی، شواهد عینی و نظری خود را با استفاده از متون ادبیات تجربی و نظری
همچنین رسانهها و نهایتا مصاحبه‌های نیمهساخت یافته، با استفاده از ابزارمناسب جمعآوری نموده و در پایان به جمعآوری و نتیجه‌گیری پرداخته است. مشخصات
نمونههای شرکتکننده 1در پژوهش در جدول ذیل آورده شده است:
سنخبندی ارزشهای کارآفرینانه (مورد مطالعه: زنان کارآفرین .../ طلیعه خادمیان و همکاران 50 |
ردیف | مدرک تحصیلی | ذینفعان | بخش |
1 | دکترای کارآفرینی | زنان | محیط زیست- زنان- نهاد سازی- کمک به خودکفایی اقتصادی |
2 | دکترای مدیریت کسب و کارDBA | همگان | ترویج و اشاعه کارآفرینی اجتماعی |
3 | دیپلم | زنان | آموزش مد و لباس خلاق برای زنان |
4 | کارشناسی زیست شناسی- ارشد طبیعت گردی | زنان روستایی | مروج میراث ناملموس عروسک های بومی و بقچه مادر برزگ |
5 | ارشد شهرسازی | زنان | مهد کودک طبیعت |
6 | کارشناس ارشد مهندسی پزشکی- کارشناس ارشد روانشناسی | کودکان مبتلا به سندروم اوتیسم | استارتاپ اجتماعی – متولی بخش نوآوری اجتماعی- عضو تیم اجرایی –ارزیابی رویداد کارآفرینی VC-Cupدانشگاه شریف |
7 | کارشناسی حسابداری- کارشناسی موسیقی-کنسرواتواری موسیقی | مبتلایان به سندروم داون و اوتیسم | تاسیس کافه – اموزش موسیقی |
8 | دکتری شیمی | زنان | محصولات هنری اصیل ایرانی |
9 | کارشناسی مهندسی برق | جوانان | خدمات الکتریکی و برق ساختمان |
10 | دکتری داروساز | زنان | اموزش هنر و مهارت اموزی |
11 | ارشد شهرسازی | کودکان | خلق تجربه و ترویج بازی رها در طبیعت |
12 | ارشد کارآفرینی | جوانان و زنان | توسعه توانمندی اقتصادی |
13 | ارشد حقوق | کودکان کار | پلتفرم ارتباط پزشکان و سمن ها |
14 | ارشد مدیریت | زنان | محصولات غذایی |
15 | دکتری روانشناسی- دکترای حرفه ای کسب و کار انشگاه تهرانDBA- | زنان | آموزش ، ترویج و مشاوره کسب و کار و کارآفرینی اجتماعی |
16 | کارشناسی مدیریت | زنان | هنر آموزی – مهارتهای کسب و کار |
17 | کارشناس مددکاری اجتماعی | زنان | توانمندسازی زنان معتاد و کارتن خواب |
8- یافتهها
در این بخش به ارایه یافتههای مقاله در دو بخش
سنخبندی عناصر ارزشی زنان کارآفرین اجتماعی و نهایتا فرایند شکلگیری ارزشهای زنان کارآفرین اجتماعی خواهیم پرداخت.
سنخبندی عناصر ارزشی زنان کارآفرین اجتماعی
یافتههای پژوهش نشان میدهد؛ مهمترین ارزشهای زنان کارآفرین اجتماعی، توجه به دیگران و ارتقاء سطح زندگی آنها،(ارزشهای جمعگرایانه)، و قدرتطلبی و
محافظهکاری (ارزش های فرد گرایانه) میباشد. این ارزشها اعتماد به نفس، عزت نفس، ایجاد شخصیت و خود بودن را در زنان کارآفرین اجتماعی بیشتر میسازد. بازاندیشی، مرور زندگی و مرگ آگاهی میتواند تلاشی عمیقا معنا بخش در زندگی باشد. مصاحبهها نشان
میدهد، بازاندیشی و مرور زندگی وتجربیات گذشته باعث رضایت از زندگی و هدفمندی میشود. و نگاه مثبت تری نسبت به زندگی در زنان کارفرین اجتماعی ایجاد کند. جدول ذیل مولفهها و زیر مولفههای ارزشهای زنان کارآفرین را نشان میدهد.
سنخبندی ارزشهای کارآفرینانه (مورد مطالعه: زنان کارآفرین .../ طلیعه خادمیان و همکاران 51 |
مقولههای انجام شده، از تعداد 108 مقوله به بیست مفهوم، و نهایتا چهار مقوله فرعی و در پایان به سه مقوله اصلی تقلیل یافته است. در این مرحله مفاهیمی که وجه اشتراک بیشتری داشتند، صورتبندی نظام ارزشی زنان کارآفرین اجتماعی را به شرح ذیل تشکیل دادند:
[1] . اسامی نمونه های شرکت کننده در پژوهش در رساله با عنوان« تحلیل جامعه شناختی نظام ارزشی کارآفرینان اجتماعی زن تهران» آورده شده است.
جدول 4. صورتبندی نظام ارزشی زنان کارآفرین اجتماعی
مقوله اصلی | مقوله فرعی | زیر مقوله فرعی | مفاهیم |
قدرت طلبی(ارزش های فردی) | وضعیت اجتماعی و اعتبار | کسب اعتبار و منزلت | جاه طلبی- خواست دیده شدن- قدرت چانه زنی |
توجه به دیگران و ارتقا سطح زندگی / (ارزش های جمع گرایانه) | خیرخواهی | کمک | کمک به معاش زنان |
کمک به کودکان کار | |||
کمک به معلولین | |||
صداقت | صداقت با خود و دیگران | ||
زندگی معنوی | معنا بخشی به زندگی- مرگ آگاهی | ||
جهان گرایی | عدالت اجتماعی | مراقبت از معلولین | |
مراقبت و حفاظت از زنان | |||
یکپارچگی بدون در نظر گرفتن مرزهای عقیدتی، جنسیتی و قومیتی | |||
برابری | فراهم ساختن فرصت های برابر | ||
برابری جنسیتی و اجتماعی | |||
کاهش نابرابری | |||
حفظ محیط زیست | مراقبت از محیط زیست | ||
نفی مصرف گرایی | |||
محافظه کاری | خود رهبری (عاملیت کارآفرینانه) | استقلال و خودباوری | توسعه پایدار جامعه هدف |
توسعه پایدار سازمان | |||
خلاقیت | جرقه ایده حل مساله اجتماعی | ||
امنیت طلبی | امنیت و حمایت خانوادگی | شبکه پیوند های قوی/ ضعیف/ با غریبه ها | |
عدم احساس تعلق | سیاست گریزی | ||
فقدان مشارکت پذیری |
مصاحبهها نشان داد مهمترین ارزشهای زنان کارآفرین اجتماعی توجه به دیگری، ارتقا سطح زندگی دیگری و حفظ محیط زیست و تمایل برای تغییر در نگرش و سبک زندگی (ارزش های جمع گرایانه)، محافظهکاری (سیاست گریزی)، قدرتطلبی (جاهطلبی و کسب اعتبار و دیده شدن)، خود رهبری (ارزشهای فردگرایانه)، میباشد. همچنین یافتههای پژوهش، نتایج مطالعه راسکین 1و همکاران(2016) مبنی بر اینکه احساسات اجتماعی مانند همدردی و همدلی مقدماتی برای انگیزه‌های اجتماعی و دیگر گرا در کارآفرینی اجتماعی هستند، اصلاح میکند. یافتههای پژوهش نشان میدهد؛ اشخاص کارآفرین اجتماعی از همان ابتدا مشارکت جو نیستند. به خیر جامعه فکر نمی‌کنند و به نوعی انگیزه‌های گوناگون (بعضا غیراجتماعی) برای شروع کارآفرینی اجتماعی دارند. زنان کارآفرین اجتماعی برای ایجاد راهبرد توسعه فرهنگ مشارکتی، با سرمایهی فرهنگیشان (دانش، تجربه و کتاب و ...) با جامعه هدف و نیز با هم صنفان خود روبرو
میشوند و نگاه متفاوت (نخبه گرایانه) به جامعه هدف و ذینفعان خود دارند. در موقعیتهایی از تعاملات بین سازمانی و صنفی، به واسطهی اهرم قدرت سرمایه فرهنگی که دارند، حرفشان غالب میشود. یکی از عواملی که دیگران (خیریهها و سمنها) از مشارکت با آنان سر باز میزدنند، مجهز بودن زنان کارآفرین اجتماعی به تئوری و نظریههای کارآفرینی اجتماعی میباشد. واضح است که آنها با شعار«ما آمدهایم تا با همدیگر رشد کنیم»، «ما نیز مردمی هستیم» با جامعه هدف روبرو
میشوند، اما میتوان گفت جمله حقیقی آنان این است که«ما آمدهایم تا تو را رشد بدهیم.» در واقع باور مشارکتپذیری، درک متقابل از موقعیتهای همدیگر است. بنابراین بین دو دیدگاه محافظه کار خیریه و نگاه تخصصگرای زن کارآفرین اجتماعی تعارض و کشمکش شکل میگیرد. به نقل از مصاحبهشوندگان حتی در مشارکتی شکل ممکن شرکتها، مثل تعاونی، رابطه از بالا به پایین ، و تضاد و کشمکش خواهد بود. مثالی در مورد این موضوع که تا چه میزان اخلاق در روابط انسانی محیط کارگاهها رعایت میشود، تحقیقات پایان نامه برزگر (1400) با عنوان «شناسایی و ارزیابی ریسک خطرات بهداشت، ایمنی و محیط زیست در کارگاههای آموزشی خیریه روزبه» بود که بر کاهش ریسکهای بهداشتی، ایمنی و محیط زیستی و اقدامهای اصلاحی و یا کنترلی در کمتر از یک هفته در کارگاه را تاکید نموده است .هنگامی که محقق از مدیر خیریه و شرکت اجتماعی پاسخی برای پیگیری مساله سئوال نمود مدیر موسسه کارآفرینی اجتماعی و خیریه پاسخی نداد.
سنخبندی ارزشهای کارآفرینانه (مورد مطالعه: زنان کارآفرین .../ طلیعه خادمیان و همکاران 52 |
سیاستگریزی و مصلحتطلبی در زنان کارآفرین اجتماعی میتوان گفت که این ارزشها نمود فرهنگی ارزشهای فردگرایانه در نظام ساختاری ایران است. در مطالعهای، جوادی یگانه (1383) به تعبیر پیران استدلال میکند، انسان ایرانی از 2500 سال پیش، بین آزادی و امنیت ، امنیت را پذیرفته است و رفتار مردم را به گونهای سامان داده که «ترس» راخصلت اصلی ایرانیان ذکر
میکنند. همچنین، آن چنان که زونیس نشان میدهد، در شرایطی استبداد و ناامنی، تنها امری که به ایرانیان
میتواند اندکی اطمینان خاطربدهد، تامین مالی است و همین است دلیل حرص مداوم برای کسب پول در تمام طبقات اجتماعی. بر اساس نظریه بازی، رفتار ایرانی چنین خلاصه میشود: «فرد» به معنای جامعه شناختی آن تا کنون در ایران شکل نگرفته است، نه جامعه و دولت و ساختارهای کلان چنین اجازه ای دادهاند و نه نظامهای تربیتی آن چنین فردی را برای نسل بعدی تربیت میکند. "ظالم ظلمپذیر" نوع غالب در جامعه ایران است [3]. تعداد زیادی از مردم به دلیل خوبی/ترس رفتارهای همیارانه انجام میدهند و تعداد اندکی براساس وسوسه، رفتارهای غیرهمیارانه دارند. در جامعه ایران، آنکه باید رفتارهای غیرهمیارانه راتعدیل کند و مجازات کندو ساختار بازی را تغییر دهد، حضور ندارد. اینها کارکرد اصلی دولت است و "فقدان گفتمان بین مردم و دولت" مهمترین مشکل جامعه امروز ایران است. از نظر جوادی یگانه (1395)در شرایطی که دولت وجود ندارد، نهادهای مدنی و ارزشهای دینی میتواند جامعه را حفظ نماید.
شوارتز (1994) استدلال میکند؛ داشتن مشغله رفاه زندگی دیگران و ارزشهای توجه به دیگری و ارتقا سطح زندگی دیگری و حفظ محیط زیست، به وضوح با کارآفرینی اجتماعی مرتبط می باشد. این ارزش ها اعتماد به نفس، عزت نفس، ایجاد شخصیت و عاملیت را در زنان کارآفرین اجتماعی تقویت میکند. بازاندیشی، مرور زندگی و مرگ آگاهی میتواند تلاشی عمیقا معنا بخش در زندگی باشد. مصاحبهها نشان میدهد، باز اندیشی و مرور زندگی وتجربیات گذشته باعث رضایت از زندگی و هدفمندی
میشود. و نگاه مثبتتری نسبت به زندگی در زنان کارآفرین اجتماعی ایجاد کند.
سنخبندی ارزشهای کارآفرینانه (مورد مطالعه: زنان کارآفرین .../ طلیعه خادمیان و همکاران 53 |
[1] . Ruskin
شکل 1. مدل شماتیک فرایند شکلگیری ارزشهای زنان کارآفرین اجتماعی تهران
همانطور که شکل (1) نشان میدهد، فرایند شکلگیری ارزشها به تدریج با تجربیات کارآفرینان اجتماعی در زمینههای مختلف و مراحل بازاندیشی و مفهومسازی از تجربههایشان تکامل مییابد. این عوامل زمینهای عبارتند از پیشینه خانوادگی و اجتماعی، آموزش رسمی،
تجربههای کاری و تجربیات شخصی دیگر زمینه به متغیرهایی اشاره دارد که ارزشها، انگیزه‌ها و رفتارهای مختلف آنان را شکل میدهند. پیشینه خانوادگی مانند زمینههای اقتصادی-اجتماعی خانواده، یادگیری و تربیت، ارزشهای اجتماعی، اخلاقی و ایدئولوژیک القا شده توسط والدین، آزادی یا فقدان آزادی عمل، بهرهمند بودن از حمایت خانواده و یا فقدان آن، اطمینان و اعتماد نقش مهمی در شناسایی فرصتها و توسعه ایدهها برای بسیاری از کارآفرینان اجتماعی ایفا میکند. همچنین یافتهها نشان میدهد که تمامی کارآفرینان اجتماعی که قبلا دارای دانش فنی مناسب یا دانش تخصصی حرفه‌ای و نیز مهارتهای نرم بودهاند، فرصت‌هایی را در حوزههای تخصصی خود شناسایی کردهاند. تجربیات در بستر زمان، مکان و قرابت های شخصی نه تنها میتواند دانش آنها را افزایش دهد، بلکه برای برخی جرقه های شناسایی فرصتهارا از مشکلات اجتماعی فراهم می نماید. همچنین ذکر این نکته حائز اهمیت است که مجموعه‌های مختلفی از عوامل زمینهای متعدد بر توسعه فرصت‌های کارآفرینان اجتماعی مختلف تأثیر گذاشته است. یافتهها نشان می دهد، زنان نه تنها از تجربیات خود میآموزند، بلکه از استادان و دیگران مهم مانند همسران آنها نیز نمی توان صرفنظر کرد. تجربیات زندگی کارآفرینان اجتماعی از دوران کودکی نیز تأثیرات متفاوتی بر آنها داشته است. آنها از طریق این تجربیات در زمینههای مختلف، ا
رزشهای اجتماعی و اخلاقی را نهادینه کرده،دانش و مهارتهای خود را ارتقا دادند، و گام هی اولیه برای کارافرین اجتماعی شدن را برداشتند. بدست آوردن این سرمایههای انسانی باعث شکل گیری سنخهای ارزشهای گوناگونی از ارزشهای فردگرانه و نیز جمعگرایانه در این زنان شده است.
9- جمعبندی و نتیجه گیری
فرایند شکل گیری نظام ارزشی حاکم بر کارآفرینی اجتماعی زنان، بر پایه یافته ها و جداول (1)و (3) و نیز مدل شماتیک فرایند شکلگیری ارزشهای زنان کارآفرین اجتماعی تهران نشان میدهد، مناسبات تاریخی و اجتماعی و جریان‌های متنوعی در شکلگیری مسیر زندگی این افراد دخالت دارد. به گفته تعدادی از مشارکت کنندگان، کارآفرینان در زندگی شان وارد کنش اقتصادی-اجتماعی شده و کم کم درگیر مسایل اجتماعی می شوند. به طوریکه کارآفرینی اجتماعی جزئی از هویت شخصی آنها می شود. در این مسیر پدر، مادر و
سیستمهای اجتماعی، در فرایند جامعهپذیری، شخصی را ساخته اند که کارآفرین اجتماعی نامیده می شود. این مسیر به فرایندی تبدیل شده که در آن روابط و شبکه های دوستی آنان شکل گرفته و جزئی از هستی‌شان می شود. آنها به واسطه موقعیتهای تاریخی و اجتماعی و قرابت های زمانی، مکانی و فردی، کسب و کار و نهایتا کارآفرینی اجتماعی را در مراحل بازاندیشی و نمود عاملیت انتخاب کردند.
در ابتدا، مطالعات رشته اقتصاد و مدیریت، اغلب انسان کارآفرین را دارای یک سری ویژگیهای شخصیتی ذاتی دانسته که به واسطهی آن خصایص کارآفرین می شوند. اینکه شومپیتر مشخصه کارآفرین را نوآوری می داند و فرایند نوآوری را «تخریب خلاق»، و یا پیتر دراکرنقش کارآفرین را تحصیل و تخصیص منابع برای بهره برداری از فرصتها به منظور ایجاد ارزش می داند، و کارلند کارآفرین را فردی معرفی می کند که شرکتی را به منظور سود و رشد تاسیس و مدیریت می کند و از آن پس به فکر پیشبرد اهداف شخصی است، موید این نکته است که اجتماعی بودن فرایند کارآفرین شدن در این مطالعات کمتر مورد توجه بوده است.
سنخبندی ارزشهای کارآفرینانه (مورد مطالعه: زنان کارآفرین .../ طلیعه خادمیان و همکاران 54 |
کنشها و تعاملات زنان کارآفرین اجتماعی در قالب راهبردهای( شناخت مشعکل /مسئله به عنوان فرصت کارآفرینانه اجتماعی، خود توانمندی و کسب مهارتهای نرم، مفهوم سازی از شکستها، توانایی حل مسئله،تفکر نقادانه، تغییر در سبک زندگی (کسب سرمایه فرهنگی، کسب سرمایه اجتماعی، شبکه سازی -پیوندهای قوی، پیوندهای ضعیف، پیوند با غریبه‌ها)، کسب سرمایه اقتصادی /منابع مالی و انطباق) تجلی پیدا می کند.
داشتن نقطه عطف و ظهور و بروز جرقه های ذهنی به واسطه قرابت های فردی، زمانی و مکانی برای آن دسته از زنانی که در بستر محیط های کاری دچار تعارض ارزشی با ساختار می شوند، با دال مرکزی «عشق»،«تنفر»، «اثبات خود» و «ایجاد شخصیت» اولین گام به سوی کارآفرین اجتماعی «شدن» را رقم می زند. پس مواجه با تعارض های ارزشی سکه ای دو رو است. یک رویه ی آن منجر به هنجارشکنی و تغییر سبک نگرش و زندگی است و رویه ی دیگر آن انطباق و ادغام در کلیت اجتماعی به همراه حفظ و یکپارچگی ارزشها و سیاستگریزی می باشد. اصولا فلسفه وجودی کارآفرینی اجتماعی کمک به دو نهاد دولت و بازار آزاد است تا مشکلاتی که این دونهاد نمی توانند حل کنند،به واسطه ی کارآفرینی اجتماعی حل شود. توضیح این سطح از ساختار-عاملیت را گیدنز باتئوری ساختاربندی و انطباق با ساختار به جای ستیز و کشمکش با آن توضیح می دهد؛ که در فرایند کارآفرین اجتماعی شدن نیز پاسخگو میباشد. مهارتهای نرم کارآفرینان اجتماعی به عنوان ترکیبی از ویژگیهای شخصیتی، رفتارها و ارزش های اجتماعی طبقهبندی میشوند که در نقش حلقه میانجی به افراد این امکان را میدهند تا ارتباطات موثرتری برقرار کنند، همکاری کنند و با موفقیت تناقضات و کشمکش‌ها را مدیریت و حل کنند. زنانی که از مهارتهای نرم خوبی برخوردارند، تمایل به آگاهی موقعیتی و هوش هیجانی دارند که به
سنخبندی ارزشهای کارآفرینانه (مورد مطالعه: زنان کارآفرین .../ طلیعه خادمیان و همکاران 55 |
شرکتها را در مقابل چالشهای خارجی مقاوم کرده و احتمال بقای شرکت را نیز افزایش میدهد.
منابع
1. امینی، علیرضا، و حسینی ماچکپشتی، سیده شیما. (1396). «شناسایی ویژگیهای هوش کارآفرینانه ی زنان کارآفرین: مطالعهای کیفی با استفاده از تحلیل محتوای قراردادی». توسعه کارآفرینیhttps://www.sid.ir/paper/131224/fa
2. پاکخصال، اعظم، و سفیری، خدیجه. (1398). «بررسی تأثیر ویژگی های فردی و اجتماعی زنان کارآفرین بر موفقیت در کارآفرینی». فرهنگی تربیتی زنان و خانواده، 13(46 )، 115-153. https://www.sid.ir/paper/262295/fa
3. جوادی یگانه، محمد رضا (1383).«کاربرد نظریهبازی در تحلیل رفتار روزمره: با تحلیل جامعه شناختی اتلاف بنزین»، رفاه اجتماعی،(15):98-57.
4. حسینی، سید کمال الدین و ایمانیان، مسعود(1400). «شرایط علی و راهبردهای شکل گیری عمل کارآفرینانه (مطالعه کیفی تجارب زیستهی بنیانگذاران شرکتهای دانش بنیان مشهد»، https://civilica.com/doc/1425715
5. رحیمیان, حمید, احمدپور داریانی, محمود, عباس‌پور, عباس, & اعلامی, فرنوش (1392). «شناسایی عوامل علّی اثرگذار بر شکلگیری رفتار کارآفرینان اجتماعی در ایران.» فصلنامه علمی پژوهشی توسعه کارآفرینی. 6(1). https://jed.ut.ac.ir/article_36256.html
6. زارع، بیژن و زارع، مرضیه(1392)، «بررسی رابطه میزان سرمایه اجتماعی خانواده و ویژگی های کارآفرینانه در شخصیت افراد». https://civilica.com/doc/683897.
7. زرین جوی الوار، سهیلا. (1399). «نقش میانجی پیشایندهای نیت کارآفرینی دررابطه تجربه قبلی ونیت کارآفرینی اجتماعی». مطالعات اجتماعی - روان شناختی زنان (مطالعات زنان(، 18(3 )، 181-216. SID. https://sid.ir/paper/956498/fa.
8. صادقی فسایی، سهیلا ؛ خادمی، عاطفه(1394). «فراتحلیل چهار دهه پژوهش در حوزه اشتغال زنان»، زن در فرهنگ و هنر تابستان 1394، دوره هفتم - شماره 2 علمی-پژوهشی (وزارت علوم)/ISC (14 صفحه - از 243 تا 256 ).
9. فروغی، علیرضا و ایزی، جواد و حسن نژاد، مریم (1392). «بررسی ویژگیهای کار آفرینانه مالکان واحدهای تولیدی در صنعت گاو شیری استان خراسان رضوی». https://civilica.com/doc/664081.
سنخبندی ارزشهای کارآفرینانه (مورد مطالعه: زنان کارآفرین .../ طلیعه خادمیان و همکاران 56 |
11. یادگار, نسیم, معماریانی, محمدمهدی, & صدق آمیز, عبدالرضا (1393). «قصد کارآفرینانه اجتماعی: اثر متقابل نگرش کارآفرینانه اجتماعی، امنیت مالی و سرمایه اجتماعی». فصلنامه علمی پژوهشی توسعه کارآفرینی, 7(1).
12. Alhammad, F. A., Al-Weshah, G. A., & Aljarodi, A. (2021). Governmental intervention and entrepreneurs' personal values: qualitative evidence from Saudi Arabia. Middle East Journal of Management, 8(1), 23-41.
13. Alhassan, A. R. K., Abdulai, M., & Ibrahim, H. (2020). Communication and Social Interaction acros-s Cultures: The Case of a German and Ghanaian Educational Exchange Program. Journal of Intercultural Communication, 20(2), 1-15.
14. Arieli, S., Sagiv, L., & Roccas, S. (2020). Values at work: The impact of personal values in organisations. Applied Psychology, 69(2), 230-275.
15. Boschee J (2006) Social entrepreneurship: the promise and the perils. In: Nicholls A (ed) Social entrepreneurship: new models of sustainable change. Oxford, New York, p 356–390.
16. Bruce R. Borquist, Anne de Bruin, (2019) "Values and women-led social entrepreneurship", International Journal of Gender and Entrepreneurship, https://doi.org/10.1108/IJGE-08-2018-0093 Permanent link to this document: https://doi.org/10.1108/IJGE-08-2018-0093.
17. Daru, M. U., & Gaur, A. (2013). Social entrepreneurship-a way to bring social change. Innovative journal of business and management, 2(1), 26-29.
18. Gaitho, N. (2022). CRITICAL ANALYSIS OF THE PREVAILING WORLDVIEWS AND VALUE SYSTEMS IN RELATION TO HOW THEY ARE SHAPED BY CULTURE AND IDENTITY. European Journal of Social Sciences Studies, 7(2).
19. Ghalwash, S., Tolba, A., & Ismail, A. (2017). What motivates social entrepreneurs to start social ventures? An exploratory study in the context of a developing economy. Social Enterprise Journal.
20. Guibrunet, L., Gerritsen, P. R. W., Sierra‐Huelsz, J. A., Flores‐Díaz, A. C., García‐Frapolli, E., García‐Serrano, E., ... & Balvanera, P. (2021). Beyond participation: How to achieve the recognition of local communities’ value‐systems in conservation? Some insights from Mexico. People and nature, 3(3), 528-541.
21. Javadian, G. and Singh, R.P. (2012), “Examining successful Iranian women entrepreneurs: an exploratory study”, Gender in Management: An International Journal, Vol. 27 No. 3, pp. 148-164.
22. Manikandan, M. E., & Sengottuvel, C. (2021). A Study of Social Entrepreneurship in India-Opportunities and Challenges. Texas Journal of Engineering and Technology, 1(1), 10-16.
23. Martin M (2002) Between entrepreneurship and surveillance: an interpretive political economy perspective on the globalising organisation. Entwicklungsethnologie 11(1):83–110.
24. Mendoza, Felicity Jane (2019). Evolving Entrepreneurial Identities: An Exploratory Study. Doctoral, Sheffield Hallam University. https://doi.org/10.7190/shu-thesis-00360.
25. Pascual, U., Balvanera, P., Díaz, S., Pataki, G., Roth, E., Stenseke, M., Watson, R. T., Başak Dessane, E., Islar, M., Kelemen, E., Maris, V., Quaas, M., Subramanian, S. M., Wittmer, H., Adlan, A., Ahn, S. E., Al-Hafedh, Y. S., Amankwah, E., Asah, S. T., … Yagi, N. (2017). Valuing nature’s contributions to people: The IPBES approach. Current Opinion in Environmental Sustainability, 26–27, 7–16. https://doi. org/10.1016/j.cosust.2016.12.006.
سنخبندی ارزشهای کارآفرینانه (مورد مطالعه: زنان کارآفرین .../ طلیعه خادمیان و همکاران 57 |
27. Sadrnabavi, F., & Daneshvar, H. (2022). Lived experiences of successful women entrepreneurs (SMEs) in Iran: a feminist phenomenological study. Qualitative Research in Financial Markets, (ahead-of-print).
28. Sánchez-Báez, E. A., Fernández Serrano, J., & Romero Luna, I. (2018). Personal values and entrepreneurial attitude as intellectual capital: impact on innovation in small enterprises. Amfiteatru Economic, 20 (49), 771-787.
29. Santos, S. C., Neumeyer, X., Caetano, A., & Liñán, F. (2021). Understanding how and when personal values foster entrepreneurial behavior: A humane perspective. Journal of Small Business Management, 59(3), 373-396.
30. Schwartz, S. H., Cieciuch, J., Vecchione, M., Davidov, E., Fischer, R., Beierlein, C., . Konty, M. (2012). Refining the theory of basic individual values. Journal of Personality and Social Psychology, 103(4), 663-688. doi: 10.1037/a0029393.
31. Schwartz, S.H. (1992), “Universals in the content and structure of values: theoretical advances and empirical tests in 20 countries”, in Zanna, M.P. (Ed.), Advances in Experimental Social Psychology, Academic Press, San Diego, CA, Vol. 25, pp. 1-65.
32. Schwartz, Shalom. “Are There Universals in the Content and Structure of Values?” Journal of Social Issues 50 (1994): 19-45.
33. Sotiropoulou, A., Papadimitriou, D., & Maroudas, L. (2021). Personal values and typologies of social entrepreneurs. The case of Greece. Journal of Social Entrepreneurship, 12(1), 1-27.
[1] . کتاب مهارت¬های نرم سال 1400 و ترجمه هلیا رنجبر انتشارات دانشگاه تهران
[2] . Cooper
[3] . Chung
