ارائه مدل خطمشیگذاری رسانه ملی جهت تولید محتوای چندرسانه‌ای در فضای مجازی مبتنی بر نسل پنجم اینترنت
الموضوعات :
زهرا ملابابایی
1
,
بی بی سادات میراسماعیلی
2
,
حمیدرضا حسینی دانا
3
,
علیرضا تلخابی علیشاه
4
1 - دانشجوی دکتری، گروه مدیریت رسانه، دانشکده علوم انسانی، واحد دماوند، دانشگاه آزاد اسلامی، دماوند، ایران
2 - استادیار، گروه مدیریت رسانه، دانشکده علوم انسانی، واحد دماوند، دانشگاه آزاد اسلامی، دماوند، ایران
3 - استادیار، گروه پژوهشی پدافند رسانه‌ای، دانشکده علوم انسانی، واحد دماوند، دانشگاه آزاد اسلامی، دماوند، ایران
4 - استادیار، گروه گروه علوم ارتباطات، دانشکده علوم انسانی، واحد دماوند، دانشگاه آزاد اسلامی، دماوند، ایران
الکلمات المفتاحية: خطمشیگذاری, محتوای چندرسانه‌ای, فضای مجازی, اینترنت نسل پنج, سیاستگذاری رسانه ملی, مسئولیت اجتماعی رسانه ملی.,
ملخص المقالة :
این مقاله با هدف طراحی الگوی سیاستگذاری رسانه ملی بر محتوای صوتی و تصویری فضای مجازی با تاکید بر اینترنت نسل پنجم انجام گرفت. مقاله حاضر از نظر هدف، یک پژوهش کاربردی-توسعه‌ای است و از منظر روش گردآوری داده‌ها، یک پژوهش‌های پیمایشی-مقطعی است. جامعه مشارکت‌کنندگان در بخش کیفی شامل مدیران با سابقه شورای عالی فضای مجازی و در بخش کمی نیز شامل فعالان رسانه کشور است . برای تحلیل مصاحبه‌های تخصصی از روش تحلیل کیفی مضمون و داده‌های حاصل از پرسشنامه نیز با روش حداقل مربعات جزئی تجزیه‌وتحلیل شد. نتایج نشان داد مضامین فراگیر مدل عبارتند از: عوامل بسترساز، عوامل فنی و عوامل مرتبط با رسانه. عوامل بسترساز خود شامل عوامل مدیریتی، قانونی و فرهنگی؛ عوامل فنی شامل عوامل فناوری و اینترنت نسل پنجم و در نهایت عوامل مرتبط با رسانه نیز عبارتند از: تعامل با رسانه‌های جدید، سیاستگذاری رسانه ملی، مسئولیت اجتماعی رسانه ملی و محتوای چندرسانه‌ای فضای مجازی. همچنین یافته‌های پژوهشی نشان داد، براساس مدل پژوهش، عوامل مدیریتی، قانونی، دانشی و فرهنگی بر سیاستگذاری رسانه ملی تاثیر دارند. از سوی دیگر اینترنت نسل پنج شرایط زمینه‌ای را فراهم می‌سازد و مسئولیت اجتماعی رسانه ملی نیز یک عامل مداخله‌گر است که بر تعامل با رسانه‌های جدید اثرگذارند. در نهایت با تعامل با رسانه‌های جدید می‌توان به توسعه محتوای چندرسانه‌ای فضای مجازی دست یافت
1. احراری، ابراهیم؛ خرازی محمدوند‌ی‌آذر، زهرا؛ و مجیدی قهرودی، نسیم. (1402). شناسایی مولفه‌های تأثیرپذیری سیاست گذاری رسانه‌ای از داده‌های پارادایمیک فضای مجازی. مطالعات رسانه‌های نوین، 9(33)، 361-323.
2. اکبری، مرتضی؛ و پولادیان، هانیه. (1400). عوامل مؤثر بر پذیرش فناوری نسل پنجم در بین دانشجویان ایران. آموزش مهندسی ایران، 23(90)، 151-131.
3. اَلوانی، مهدی. (1400). تصمیم گیری و تعیین خط مشی دولتی. تهران: سمت.
4. آذر، عادل؛ و غلامزاده، رسول. (1398). کمترین مربعات جزئی. تهران: نگاه دانش.
5. آیینه‌افروز، حمیدرضا. (1401). بررسی و شناسایی مولفه‌های سیاستگذاری رسانه‌ای. آفاق علوم انسانی، 14 (68)، 49-62.
6. تراب‌زاده جهرمی، محمدصادق؛ حسینی، سیدکاظم؛ و نوروزی، محمد. (1396). تبیین تغییر خط‌مشی با استفاده از الگوی چارچوب ائتلاف مدافع. بهبود مدیریت، 35(11)، 1-34.
7. توحیـد فام، محـمد؛ و توسرکانی، علی. (1400)، بررسی مؤلفه‌های الگوی سیاستگذاری در حوزۀ رسانه (گذر از نهادگرایی کلاسیک به نهادگرایی جدید). سیاست 1. 135-153.
8. حبیبی، آرش؛ و جلال‌نیا، راحله. (1401). حداقل مربعات جزئی. تهران: نارون.
9. خیامی، عبدالکریم؛ حسینی، سیدجمال‌الدین؛ و عباد‌ارستانی، لیلا. (1400). شناسایی مسائل صداوسیما در سیاستگذاری برای تعامل با رسانه‌های جدید. دین و ارتباطات، 28 (60)، 459-479.
10. دانایی‌فرد، حسن؛ حسینی، سیدکاظم؛ و کاظمی، سیدحسین. (1402). روش فهم مسئله‌مندی در مطالعه سیاست عمومی: مفاهیم و کاربست. روش‌شناسی علوم انسانی، 29 (114)، 35-51.
11. سلیمی، ناهید. (1402). الگوی مفهومی مشارکت بدنه اجتماعی زنان در فرایند خط مشی گذاری حوزه زنان. زن در توسعه و سیاست، 21(2)، 481-516.
12. صادقی، حامد. (1401). بررسی تاثیر فرهنگ بر سیاستگذاری عمومی در ایران. رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، 6(84)، 102-112.
13. عبدالهی‌نژاد، علیرضا؛ بصیریان جهرمی، حسین؛ و نحوی، مرضیه. (1397). مطالعه سیاست‌های رسانه ملی در حوزه ارتباطات سلامت. مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 14 (51)، 201-226.
14. عطاردی، محمدرضا؛ زیبنده، حسین. (1401). تبیین تغییر در خط‌مشی‌های فضای مجازی جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر چارچوب ائتلاف مدافع. مدیریت دولتی، 14(2)، 235-256.
15. فتحی، ابراهیم؛ شاکری‌نژاد، محسن؛ و باقری، مجید. (1401). رابطه مصرف رسانه ملی و مؤلفه‌های فرهنگ سیاسی دانشجویان دانشگاه‌های تهران. مجلس و راهبرد، 29(109)، 87-121.
16. قلی‌پور، رحمت. (1398). تصمیم‌گیری سازمانی و سیاستگذاری عمومی. تهران: انتشارات سمت.
17. قنبری باغستان، عباس؛ و انصاری، نفیسه. (1398). سیاستگذاری رسانه‌ای و تأثیر آن بر توسعه: مطالعه موردی کشور هند. مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 15(57)، 141-168.
18. کشوریان‌آزاد، رقیه؛ اعتباریان‌خوراسگانی، اکبر؛ هادی پیکان، مهربان؛ و شاهنوشی، مجتبی. (1401). طراحی مدل اجرای سیاست‌های قضایی در نهاد قضایی کشور. مدیریت دولتی، 14 (1)، 129-164.
19. محمدی، حمید؛ و نصرالهی، اکبر. (1401). سیاستگذاری رسانه‌های نوین در سازمان صداوسیمای ایران. رسانه‌های دیداری و شنیداری، 16 (42)، 81-108.
20. مرتضوی، جواد. (1398). فرصت‌ها و تهدیدات تکنولوژی نسل پنجم شبکه تلفن همراه (۵G). علوم پیراپزشکی و بهداشت نظامی، ۱۴ (۳)، 16-26.
21. نسبتی، یاسمین. (1401). ویژگی‌های نسل پنجم اینترنت. خبرنگاری ایسنا.
22. نصیری‌انصاری، محمدرضا؛ قبادی‌سامانی، عماد؛ و احمدی‌دستجردی، سعید. (1401). ابزارهای نظارت پارلمانی بر رسانه ملی. پژوهش‌های ارتباطی، 29 (111)، 175-191.
23. Alexandru, A. C., Săndulescu, G. M., & Bistran, M. (2020, May). Marketing Automation, 5G and IoT assisted for advanced applications. International Conference on Automation, Quality and Testing, 17 (1), 1-14.
24. Attride-Stirling, J. (2001). Thematic networks: an analytic tool for qualitative research. Qualitative research, 1(3), 385-405.
25. Chin, W. W. (1998). The partial least squares approach to structural equation modeling. Modern methods for business research, 295(2), 295-33.
26. Cohen, J. E. (2013). Statistical Power Analysis for the Behavioral Sciences. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
27. Coyer, K., & Hintz, A. (2022). Developing the “third sector”: Community media policies in Europe. In Media Freedom and Pluralism. Central European University Press, 17(1), 275-298.
28. Dzuhrina, I. (2023). SOCIAL MEDIA STRATEGY: HOW UNILEVER ENGAGE WITH ITS CONSUMERS. Jurnal Ilmiah Komunikasi Makna, 2(1), 39-40.
29. Foxwell-Norton, K., Lieske, S. N., & Konkes, C. (2019). The Great Barrier Reef: News media, policy and the politics of protection. International Communication Gazette, 81(3), 211-234.
30. Garnham, N. (2020). The media and the public sphere. In The information society reader, Routledge, 14(2), 357-365.
31. Hair Jr, J. F., Hult, G. T. M., Ringle, C. M., & Sarstedt, M. (2021). A primer on partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM). Sage publications.
32. Holsti, O. R. (1969). Content analysis for the social sciences and humanities, Reading, MA: Addison-Wesley.
33. Jang, H., Barrett, B., & McGregor, S. C. (2023). Social media policy in two dimensions: understanding the role of anti-establishment beliefs and political ideology in Americans’ attribution of responsibility regarding online content. Information, Communication & Society, 1-26.
34. Kent, M. P., Guimaraes, J. S., Bagnato, M., Remedios, L., Pauzé, E., Pritchard, M., ... & Weippert, M. (2023). Broadcast Television Is Not Dead: Exposure of Children to Unhealthy Food and Beverage Advertising on Television in Two Policy Environments (Ontario and Quebec). An Observational Study. The Journal of Nutrition, 153(1), 268-278.
35. Keršulienė, V., & Turskis, Z. (2011). Integrated fuzzy multiple criteria decision making model for architect selection. Technological and economic development of economy, 17(4), 645-666.
36. Kimura, M., & Yasui, D. (2023). Fertility differential, public policy, and development. Economics Letters, 226, 111-125.
37. Kimura, M., & Yasui, D. (2023). Fertility differential, public policy, and development. Economics Letters, 226, 111-125.
38. Lasswell, H. D. (1972). Communications research and public policy. Public Opinion Quarterly, 36(3), 301-310.
39. Marin, A., Stubrin, L., & van Zwanenberg, P. (2023). Technological lock-in in action: Appraisal and policy commitment in Argentina's banking sector. Research Policy, 52(2), 664-678.
40. Mercure, J. F., Sharpe, S., Vinuales, J. E., Ives, M., Grubb, M., & Nijsse, F. J. (2021). Risk-opportunity analysis for transformative policy design and appraisal. Global Environmental Change, 70(1), 342-359.
41. Napoli, P. M. (2023). What is media policy?. The ANNALS of the American Academy of Political and Social Science, 707(1), 29-45.
42. Shi, L., Shi, D., Zhang, X., Meunier, B., Zhang, H., & Song, J. (2020). 5G Internet of radio light positioning system for indoor broadcasting service. IEEE Transactions on Broadcasting, 66(2), 534-544.
43. Swinkels, M. (2020). How ideas matter in public policy: a review of concepts, mechanisms, and methods. International Review of Public Policy, 2(2: 3), 281-316.
44. Swinkels, M. (2020). How ideas matter in public policy: a review of concepts, mechanisms, and methods. International Review of Public Policy, 2(2: 3), 281-316.
45. Usher, N., Darr, J. P., Napoli, P. M., & Miller, M. L. (2023). Media policy for an informed citizenry: Revisiting the information needs of communities for democracy in crisis. The ANNALS of the American Academy of Political and Social Science, 707(1), 8-20.
ارائه مدل خطمشیگذاری رسانه ملی جهت تولید.../ بیبیسادات میراسماعیلی و همکاران 90
ارائه مدل خطمشیگذاری رسانه ملی جهت تولید محتوای چندرسانه‌ای در فضای مجازی مبتنی بر نسل پنجم اینترنت
* زهرا ملابابایی ** بیبیسادات میراسماعیلی *** حمیدرضا حسینی دانا **** علیرضا تلخابی علیشاه
* دانشجوی دکتری، گروه مدیریت رسانه، دانشکده علوم انسانی، واحد دماوند، دانشگاه آزاد اسلامی، دماوند، ایران.
** استادیار، گروه مدیریت رسانه، دانشکده علوم انسانی، واحد دماوند، دانشگاه آزاد اسلامی، دماوند، ایران.
*** استادیار، گروه پژوهشی پدافند رسانه‌ای، دانشکده علوم انسانی، واحد دماوند، دانشگاه آزاد اسلامی، دماوند، ایران.
hoseini.dana@damavandiau.ac.ir
**** استادیار، گروه گروه علوم ارتباطات، دانشکده علوم انسانی، واحد دماوند، دانشگاه آزاد اسلامی، دماوند، ایران.
تاریخ دریافت: 20/07/1402 تاریخ پذیرش: 12/04/1403
چکيده
این مقاله با هدف طراحی الگوی سیاستگذاری رسانه ملی بر محتوای صوتی و تصویری فضای مجازی با تاکید بر اینترنت نسل پنجم انجام گرفت. مقاله حاضر از نظر هدف، یک پژوهش کاربردی-توسعه‌ای است و از منظر روش گردآوری داده‌ها، یک پژوهش‌های پیمایشی-مقطعی است. جامعه مشارکت‌کنندگان در بخش کیفی شامل مدیران با سابقه شورای عالی فضای مجازی و در بخش کمی نیز شامل فعالان رسانه کشور است . برای تحلیل مصاحبه‌های تخصصی از روش تحلیل کیفی مضمون و داده‌های حاصل از پرسشنامه نیز با روش حداقل مربعات جزئی تجزیه‌وتحلیل شد. نتایج نشان داد مضامین فراگیر مدل عبارتند از: عوامل بسترساز، عوامل فنی و عوامل مرتبط با رسانه. عوامل بسترساز خود شامل عوامل مدیریتی، قانونی و فرهنگی؛ عوامل فنی شامل عوامل فناوری و اینترنت نسل پنجم و در نهایت عوامل مرتبط با رسانه نیز عبارتند از: تعامل با رسانه‌های جدید، سیاستگذاری رسانه ملی، مسئولیت اجتماعی رسانه ملی و محتوای چندرسانه‌ای فضای مجازی. همچنین یافته‌های پژوهشی نشان داد، براساس مدل پژوهش، عوامل مدیریتی، قانونی، دانشی و فرهنگی بر سیاستگذاری رسانه ملی تاثیر دارند. از سوی دیگر اینترنت نسل پنج شرایط زمینه‌ای را فراهم می‌سازد و مسئولیت اجتماعی رسانه ملی نیز یک عامل مداخله‌گر است که بر تعامل با رسانه‌های جدید اثرگذارند. در نهایت با تعامل با رسانه‌های جدید می‌توان به توسعه محتوای چندرسانه‌ای فضای مجازی دست یافت.
واژه‌های کلیدی: خطمشیگذاری، محتوای چندرسانه‌ای، فضای مجازی، اینترنت نسل پنج، سیاستگذاری رسانه ملی، مسئولیت اجتماعی رسانه ملی.
نوع مقاله: پژوهشی
1- مقدمه
خطمشیگذاری رسانه‌ای یک رکن اساسی در شکل‌دهی به مسیر رسانه‌های هر کشور و نظام ارتباطی آنها است. کشـورهای مخـتلف براسـاس نوع نظـام اجتـماعی، سیاسی،
نویسندة عهده‌‌دار مکاتبات: بیبی سادات میراسماعیلی Dr.miresmaeili74@gmail.com
|
از آن به عنوان رسانه ملی یاد می‌شود (قنبری‌باغستان و انصاری، 1398). رسانه ملی یکی از مهمترین ابزارهای فرهنگی-اجتماعی برای انتقال مفاهیم مختلف به جامعه است. در این بین رسانه ملی در دهه اخیر رقبایی جدی را در فضای مجازی داشته است و به شدت به چالش کشیده است. به‌طوریکه می‌توان گفت که سرعت جذب مخاطب در فضای مجازی نسبت به رسانه مالی به شدت بالاتر ست (نصیری‌انصاری و همکاران، 1401). رسانه‌هاي ديجیتال گر چه امروز مسلم فرض گرفته می‌شوند، اما به علت بن‌مايه فکري و فلسفی که در عقبه آنها قرار دارد، تغییرات بسیار گسترده‌اي در بنیان رويکردهاي رسانه‌اي ايجاد و بازنگري در بعضی از فرضیات پیشین درباره خطمشیگذاری رسانه‌اي را ضروري کرده‌اند. این در حالی است که تجربه سال‌هاي اخیر نشان می‌دهد که اغلب برنامه‌هاي راهبردي نهادها و سازمان‌هاي متولی سیاست‌گذاري رسانه‌اي در ايران به خصوص در حوزه فضاي مجازي، در عمل شکست خورده است (احراری و همکاران، 1402).
در عرصه سیاستگذاری یک رسانه برای حفظ، بقا و بالندگی همزمان، به ثبات و پایداری و در عین حال، انعطاف‌پذیری نیاز دارد. با رشد و گسترش فضای مجازی، وجود رسانه‌هاس متنوع و امکان جذب مخاطبان خاص در نظام نوین رسانه‌ای سبب شده است که سیاستگذاری رسانه‌ای با چالش‌هایی مواجه شود (گرنهام1، 2020). به‌طور کلی آنچه در موفقیت یک رویکرد یا پارادایم مدیریت در بخش عمومی نقشی محوری را ایفا می‌کند، مساله «سیاستگذاری» است. خط‌مشی عمومی به مثابه عکس‌العمل سیستم تلقی شده و به عنوان نیروهایی در نظر گرفته می‌شود که از محیط بیرون تاثیر می‌پذیرند. نیروهای مذکور همانند دروندادهای سیستم در نظر گرفته می‌شوند. در این راستا، بازداده سیستم، منابعی تخصیص یافته به تصمیماتی است که به صورت خط‌مشی ایجاد می‌گردند (الوانی، 1400؛ سوئینکلز2، 2020). در واقع خطمشیگذاری عمومی شامل همه آن مواردی است که حکومت انجام داده و یا کنار می‌گذارد. همچنین شامل برنامه‌های سیاسی جهت اجرای طرح‌هایی به‌منظور حصول اهداف اجتماعی می‌باشد (کیمورا و یاسوئی3، 2023).
ارائه مدل خطمشیگذاری رسانه ملی جهت تولید.../ بیبیسادات میراسماعیلی و همکاران 80 |
ارائه مدل خطمشیگذاری رسانه ملی جهت تولید.../ بیبیسادات میراسماعیلی و همکاران 81 |
سازمان صداوسیما به عنوان فراگیرترین،قدرتمندترین و پرنفوذترین رسانۀ خبری و نهاد آموزشی-فرهنگی در ایران و مرکز ملی فضای مجازی، به عنوان بالاترین نهاد سیاستگذاری رسانه‌های نوین در کشور، هر دو نقش مهمی را در مواجهۀ فعال با فضای مجازی در سطح ملی و جهانی دارد. سازمان صداوسیما می‌تواند با اتخاذ سیاست و راهبردهای مناسب از نقاط قوت و فرصت‌های پیش رو بهترین بهره‌برداری را نموده و در جهت کاهش نقاط ضعف و رفع تهدیدهای موجود اقدام نماید (محمدی و نصرالهی، 1401). باید توجه داشت در عرصه سیاستگذاری رسانه‌های اجتماعی و فضای مجازی باید به سیاست‌های نظام در زمینه اینترنت اهتمام ویژه‌ای داشت. این مسئله مهمی است که در سالیان اخیر به واسطه شکل‌گیری جوامع اطلاعاتی بر بستر فاوا، توجه سیاست گذاران را به خود جلب نموده است (تراب‌زاده‌جهرمی و همکاران، 1396). توسعه اینترنت در این سال‌ها نتیجه تغییر خط‌مشی چگونگی مواجهه با فناوری اطلاعات و ارتباطات بوده است که آن هم ناشی از شرایط و اقتضائات فناورانه و سیاسی است که فهم آن برای سیاست‌گذاران این عرصه بسیار لازم و ضروری است . اهمیت تبیین تغییر در سیاست‌های اینترنت و فضای مجازی به خاطر آن است که ابتدا باید بدانیم سیاست‌هاچگونه ظهور پیدا کرده و تغییر می‌یابند تا از آن طریق بتوان برای تغییر و بهبود آنها برنام‌ریزی نمود و طراحی مداخله کرد (عطاردی و زیبنده، 1401).
در مجموع باید گفت رسانه ملی از فضای مجازی نه به عنوان یک تهدید بلکه به عنوان یک فرصت بنگرد. با تولید محتوای چندرسانه‌ای در فضای مجازی می‌توان مخاطبان و کاربران بسیاری را جلب کرد. این مساله نیازمند یک خطمشیگذاری رسانه‌ای فراگیر و روزآمد است که بتواند با بهره‌گیری از امکانات فناوری، محتوای غنی، جذاب و مناسب با اقشار مختلف جامعه را ارائه نماید. به‌نظر میرسد هرگونه سیاستگذاری در این حوزه باید با عنایت به اینترنت نسل پنجم، به عنوان نسل آتی اینترنت صورت پذیرد. در این صورت هم می‌توان از قابلیت‌های اینترنت نسل پنجم استفاده شود و همچنین با روند شتابان تولید محتوا در فضای مجازی، همسو و همگام شد و حتی گامی فراتر نهاد. علی‌رغم اهمیت موضوع خطمشیگذاری در عرصه رسانه ملی، مطالعات در این زمینه بسیار اندک است و کمتر به آن پرداخته شده است. همچنین سیاست‌گذاری‌های صداوسیما در حوزه اینترنت و فضای مجازی و نظارت بر محتوای صوت و تصویر البته با منتقدانی همراه است. با استناد به آنچه ذکر شد، پژوهش حاضر جهت رفع خلاء پژوهشی مطالعات پیشین است. در این راستا در این پژوهش ابعاد و مقوله‌های خطمشیگذاری رسانه ملی جهت تولید محتوای چندرسانه‌ای در فضای مجازی مورد بررسی قرار خواهد گرفت. پژوهش حاضر به این پرسش کلیدی پاسخ می‌دهد که مدل خطمشیگذاری رسانه ملی جهت تولید محتوای چندرسانه‌ای در فضای مجازی مبتنی بر نسل پنجم اینترنت چگونه است؟
2- مبانی نظری پژوهش و پیشینه پژوهش
2-1 خطمشیگذاری
به لحاظ تاریخی خطمشیگذاری نخستین بار بوسیله‌هارولد لاسول8 به سال 1972 به صورت الگویی فرایندی در بخش دولتی مطرح شد. لاسول خط‌مشی یا سیاست را یک برنامه از پیش طراحی شده متشکل از ارزش‌ها، اهداف و اقدامات تلقی نموده است. خط‌مشی عمومی نیز مجموعه‌ای از اقدامات نسبتاً پایدار و هدفمند حکومت، جهت حل معضلات یا دغدغه‌های عمومی جامعه است (سلیمی، 1402). جنکینز نیز خط‌مشی را به عنوان مجموعه‌ای از تصمیمات متعامل بازیگران و یا گروهی از افراد سیاسی در خصوص انتخاب هدف و ابزارهای حصول آنها در شرایطی مشخص تعریف نموده است (صادقی، 1401). «سیاستگذاری» شامل فرایندی است که از تشخیص مسئله شروع و با طی مراحل تدوین، تصویب، اجرا و درنهایت، ارزیابی سیاست به پایان میرسد (دانایی‌فرد و همکاران، 1402). به‌طور کلی خط‌مشی یک سیستم اصولی آگاهانه برای هدایت تصمیمات و ارائه مدل خطمشیگذاری رسانه ملی جهت تولید.../ بیبیسادات میراسماعیلی و همکاران 82 |
2-2 خطمشیگذاری رسانه‌ای
نخستین تعریف خطمشیگذاری رسانه‌ای در سند 1972 یونسکو ارائه گردید. براساس این سند، سیاست‌های رسانه‌ای متشکل از اصول و هنجارهایی می‌باشند که جهت هدایت رفتار نظام‌های ارتباطی ارائه شده‌اند (فاکسول11 و همکاران، 2019). این سیاستگذاری، دارای کاربرد‌های عملی، فوری و محدود نیز می‌باشد ولی در اصل، عملی بنیادین و گسترده است. سیاستگذاریها، در متن برداشت عمومی جامعه از ارتباطات شکل گرفته و از ایدئولوژی‌های سیاسی، شرایط اجتماعی و شرایط اقتصادی کشور و ارزش‌هایی که زیر بنای آن را تشکیل می‌دهند، نشات می‌گیرد و تلاش می‌شود این هنجارها را با نیازهای واقعی و آینده نگری‌های رسانه‌ای مربوط سازند (آئینه‌افروز، 1401). رسانه ملی نیز به عنوان بزرگترین رسانه رسمی کشور نیازمند سیاستگذاری جامع و فراگیری است تا بتواند با هدف‌های خود دست پیدا کند. هم‌اکنون با گسترش و توسعه شبکه‌های صداوسیما و پخش برنامه‌های گوناگون، گام‌های موثری برای حضور فعالانه در جامعه برداشته شده است با این وجود به نظر میرسد بررسی سیاستگذاری رسانه‌ای در صداوسیما، حرکت در مسیر ارتقای کیفیت برنامه‌سازی آینده را تسهیل می‌نماید (عبدالهی‌نژاد و همکاران، 1397). سیاستگذاری رسانه‌ای را پروژه دولتی برای مدیران تعریف می‌کنند که جهت انجام اهداف مشخصی ماموریت داشته‌اند تا در یک ساختار قانونی و مدیریتی که امکان دارد ساختار محلی،ساختار ملی و یا ساختار بین‌المللی باشد، عمل نمایند. سیاستگذاری با این رویکرد به تدوین در نهادهای دولتی یا نیمه‌دولتی باز می‌گردد که ابزارهای مختلفی را جهت تغییر ساختار و رفتار سازمان‌های رسانه‌ای در اختیار خود دارند (جانگ12 و همکاران، 2023). جهت برطرف کردن هرگونه نارسایی و کاستی در سیاستگذاری رسانه‌ای، قدم نخست شناسایی سازه‌های زیربنایی و الگوی روابط میان این سازه‌ها است. تنها به وسیله یک مدل کاربردی و عملیاتی برای خطمشیگذاری رسانه‌ای می‌توان به هدف‌گذاری بلندمدت و کوتاه‌مدت در این حوزه دست پیدا کرد (مارین13 و همکاران، 2023).
رسانه ملی نیز به عنوان بزرگترین رسانه رسمی کشور نیازمند سیاستگذاری جامع و فراگیری است تا بتواند با هدف‌های خود دست پیدا کند. با این وجود به نظر میرسد بررسی سیاستگذاری رسانه‌ای در صداوسیما حرکت در مسیر تعالی و ارتقای کیفی برنامه‌سازی آینده را تسهیل خواهد کرد (عبدالهی‌نژاد و همکاران، 1397). اجرای مؤثر سیاست‌ها مستلزم وجود شرایطی است که در سیاست و محیط اجرا نهفته است. اما مهم تر از همه طراحی ساختار اجرایی است که اجرا را عملیاتی می‌کند(کشوریان و همکاران، 1401). از این رو در اجرای یک طرح وجود هماهنگی و مشارکت میان دستگاه‌های اجرایی امری ضروری است (قلی‌پور، 1398).
2-3 نسل پنجم اینترنت
ارائه مدل خطمشیگذاری رسانه ملی جهت تولید.../ بیبیسادات میراسماعیلی و همکاران 83 |
2-4- پیشینه پژوهش
مرور مبانی نظری و پیشینه پژوهش رسانه ملی و اهمیت بالایی که در جامعه دارد از منظر علمی و آکادمیک مورد عنایت پژوهشگران بسیاری قرار گرفته است. پژوهش‌های گوناگونی از منظرهای مختلفی به موضوع رسانه ملی پرداخته‌اند. آنچه در این میان مغفول مانده است پرداختن به رسانه ملی از منظر سیاستگذاری است. همانگونه که از نام «رسانه ملی» برمی‌آید نهاد متولی این رسانه دولت است و ابزار دولت برای سامان‌دادن و راهبری رسانه، سیاستگذاری است. در برخی مطالعات مانند محمدی و نصرالهی (1401) و عبدالهی‌نژاد و همکاران (1397) به موضوع سیاستگذاری در رسانه ملی اشاره شده و به این مهم دست یافته‌اند که نظر به تغییرات سریع و فزاینده که فناوری در سبک زندگی و ذائقه مخاطبان رسانه ایجاد کرده است، حضور در فضای مجازی است و رسانه ملی نیز ناگذیر باید به این سو حرکت نماید. همچنین تمرکز بر دو مقوله «سیاستگذاری» و «فضای مجازی» در رسانه ملی بسیار اندک بوده است و محمدی و نصرالهی (1401) و خیامی و همکاران (1400) به آن اشاره کرده‌اند.
نتایج مطالعه توحیدفام و توسرکانی (1400) با هدف " گذر از نهادگرایی کلاسیک به نهادگرایی جدید" نیز نشان داد که با توجه به افزایش حضور بازیگران عرصۀ رسانه، گسترش انواع رسانه‌های غیررسمی ـ دولتی و گسترش شبکه‌های متداخل ارتباطی، سیاستگذاری رسانه‌ای کارا و موفق نیازمند «توجه به بازیگران غیررسمی در کنار بازیگران رسمی»، «توجه به مخاطب درون اجتماع به‌جای تحکیم رسانۀ رسمی» و «توجه به خصوصی‌سازی و مقررات‌زدایی رسانه‌ای» است تا توان دستیابی به اهداف تعیین‌شده را به بهترین شکل داشته باشد.
همچنین احراری و همکاران (1402) مطالعه‌ای تحت عنوان "شناسایی مولفه‌های تأثیرپذیری سیاست گذاری رسانه‌ای از داده‌های پارادایمیک فضای مجازی" انجام دادند و نتایج این پژوهش ما را به این شناخت می‌رساند که فضای مجازی حاصل انباشت و تداوم تاریخی پارادایم زیستی رفرماسیون و انشعابات فکری ناشی از آن بویژه انسان محوری است. فضای مجازی روی ساختار رسانه‌ها و شاخص‌های رقابت رسانه‌ای تاثیرات محسوسی داشته و این تاثیرات پارادایمیک، بازنگری در فهم ما از نظریات ارتباطی را ضروری کرده است.
ناپولی16(2023) مطالعه‌ای تحت عنوان خطمشیگذاری رسانه‌ای چیست؟ انجام داد. این مقاله تعریفی از سیاست رسانه‌ای ارائه می‌دهد و از طریق بحث در مورد حوزه‌های خاص سیاست عمومی، محدوده سیاست رسانه‌ای را به عنوان حوزه‌ای از مداخله بالقوه دولت توصیف می‌کند. در این مقاله چنین استدلال شده است که گرایش نگران‌کننده‌ای برای اعمال چارچوب سیاست فناوری در زمینه‌هایی وجود داشته که در چارچوب تحلیلی سیاست رسانه‌ای بهتر عمل می‌نماید. نادیده گرفتن اصول مهم خطمشیگذاری رسانه ای، بر پرورش شهروندی آگاه و اطمینان از برآورده شدن نیازهای اطلاعاتی جوامع اثرگذار است.
اوشر17 و همکاران(2023) مطالعه‌ای تحت عنوان سیاست رسانه‌ای برای شهروندان آگاه: بازبینی نیازهای اطلاعاتی جوامع برای دموکراسی در بحران انجام دادند. نتایج نشان داد روزنامه‌های محلی و منطقه‌ای با تهدیدی وجودی برای ادامه بقای اقتصادی‌شان مواجه هستند که توانایی آنها را برای انجام پوشش‌های اولیه و معمولی از نهادها و جوامع مدنی تضعیف می‌کند. این نتایج همچنین نشان می‌دهد که روزنامه نگاری حرفه‌ای یکی از راه‌های بسیاری برای حمایت از نیازهای اطلاعاتی جوامع است. در این پژوهش اینچنین درنظر گرفته شده است که چگونه منابع جدید اخبار و اطلاعات می‌توانند نیازهای اطلاعاتی معاصر را برآورده کنند و چگونه خط‌مشی رسانه‌ای که به طور گسترده درک می‌شود، می‌تواند به ایجاد یک دموکراسی منصفانه‌تر، بردبارتر و منصفانه‌تر کمک کند.
ارائه مدل خطمشیگذاری رسانه ملی جهت تولید.../ بیبیسادات میراسماعیلی و همکاران 84 |
براساس نتایج پژوهش‌های مذکور، به نظر میرسد شکاف پژوهشی ژرفی در این زمینه وجود دارد. از سوی حضور رسانه ملی در فضای مجازی فرصت‌ها و امکانات بسیاری را در اختیار مدیران و متولیان این عرصه قرار می‌دهد و از دیگر سو حضوری موثر در فضای مجازی نیازمند سیاستگذاری دقیقی است. به‌نظر میرسد استفاده از امکانات و توانمندی‌های اینترنت نسل پنج در بهبود اثربخشی و کارایی این سیاستگذاری موثر است. در همین راستا طراحی الگوی سیاستگذاری رسانه ملی بر محتوای صوتی و تصویری فضای مجازی با تاکید بر اینترنت نسل پنجم می‌تواند اقدامی سازنده باشد. نظر به آنکه ادبیات پژوهش در این زمینه چندان غنی نیست در ادامه با رویکردی مبتنی بر طرح پژوهش آمیخته اکتشافی به این موضوع مبادرت ورزیده می‌شود.
3- روش پژوهش
پژوهش حاضر مبتنی بر پارادایم عمل‌گرایی (پراگماتیسم) و با رویکردی استقرایی انجام شد. برای دستیابی به هدف پژوهش از طرح پژوهش آمیخته اکتشافی (کیفی-کمی) استفاده شد. این پژوهش از نظر هدف یک پژوهش کاربردی-توسعه‌ای است که درصدد تبیین مدل خطمشیگذاری رسانه ملی جهت تولید محتوای چندرسانه‌ای در فضای مجازی مبتنی بر نسل پنجم اینترنت است. براساس شیوه گردآوری داده‌ها یک پژوهش غیرآزمایشی (توصیفی) است که با شیوه پیمایش مقطعی انجام گردید.
جامعه مشارکت‌کنندگان در بخش کیفی متشکل از خبرگان نظری (شامل اساتید مدیریت بازاریابی) و خبرگان تجربی (شامل مدیران صدا و سیمای کشور) است که در زمینه ریزش مشتریان از تجربه کافی برخوردار می‌باشد. لذا از پنج معیار کلیدی بودن، سرشناس بودن، دانش نظری، تنوع، انگیزه مشارکت برای انتخاب مشارکت‌کنندگان استفاده شد. نمونه‌گیری با روش هدفمند صورت گرفت و تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. بر این اساس 19 نفر در بخش کیفی پژوهش مشارکت کردند. جامعه آماری بخش کمی شامل فعالان رسانه کشور است. برای محاسبه حجم نمونه از قاعده تحلیل توان19 کوهن (1992) استفاده گردید. در این بخش، در سطح اطمینان 95% با اندازه اثر20 15/0 و توان آزمون 80% حداقل حجم نمونه 362 نفر برآورد گردید. نمونه‌گیری با روش خوشه‌ای-تصادفی ساده استفاده شد.
برای گردآوری داده‌های پژوهش در بخش کیفی از مصاحبه نیم‌ساختاریافته استفاده شد. در بخش کمی نیز از پرسشنامه محقق‌ساخته استفاده گردید. مصاحبه نیم‌ساختاریافته شامل 6 پرسش اولیه و پرسشنامه نیز از 9 سازه و 53 گویه تشکیل شده بود.
روایی بخش کیفی براساس پیشنهاد لینکلن و گوبا، چهار معیار اعتبارپذیری، انتقال‌پذیری، تاییدپذیری و اطمینان‌پذیری از دیدگاه داوران ارزیابی و تایید شد. برای سنجش پایایی بخش کیفی، درصد توافق مشاهده‌شده21 براساس فرمول هولستی22 712/0 برآورد شد که از 6/0 بیشتر بوده و مقدار قابل قبولی است.
در فرمول فوق M تعداد موارد کدگذاری مشترک بین دو کدگذار می‌باشد. N1و N2 به ترتیب تعداد کلیه موارد کدگذاری شده توسط کدگذار اول و دوم است. مقدار PAO بین صفر (عدم توافق) و یک (توافق کامل) است و وقتی از 6/0 بزرگتر باشد مطلوب است.
ارائه مدل خطمشیگذاری رسانه ملی جهت تولید.../ بیبیسادات میراسماعیلی و همکاران 85 |
در نهایت برای تحلیل داده‌ها از دو روش استفاده شد. در بخش کیفی با روش تحلیل کیفی مضمون، سازه‌های مدل شناسایی و روابط علی این عوامل تبیین گردید. در بخش کمی با روش حداقل مربعات جزئی، اعتبار مدل پژوهش ارزیابی شد. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها در بخش کیفی با نرم‌افزار MaxQDA و در بخش کمی با نرم‌افزار Smart PLS انجام شد. در پایان نیز هریک از شاخص‌های شناسایی شده با روش سوارا رتبه‌بندی شدند.
4- یافته‌های پژوهش
جامعه مشارکت‌کنندگان بخش کیفی شامل 19 نفر است. از منظر سمت شغلی، 8 نفر از اساتید مدیریت رسانه و 11 نفر مدیران شورای عالی فضای مجازی بودند. از منظر تحصیلات 5 نفر کارشناسی ارشد و 14 نفر دکتری داشتند. از منظر سابقه‌کاری 7 نفر بین 15 تا 20 سال و 12 نفر نیز دارای بیش از 20 سال سابقه‌کاری بودند.
جامعه آماری بخش کمی شامل 362 نفر از فعالان رسانه کشور است. از منظر جنسیت 251 نفر (70%) مرد و 111 نفر (30%) زن بودند. از منظر تحصیلات 54 نفر (15%) کارشناسی، 185 نفر (51%) کارشناسی ارشد و 79 نفر (22%) دکتری داشتند. از منظر سن 36 نفر (10%) کمتر از 35 سال، 102 نفر (28%) بین 35 تا 45 سال و 224 نفر (62%) نیز 45 سال و بیشتر سن داشتند. در پایان از منظر سابقه‌کاری 56 نفر (15%) کمتر از 10 سال، 123 نفر (34%) بین 10 تا 15 سال، 97 نفر (27%) بین 15 تا 20 سال و 86 نفر (24%) نیز بیش از 20 سال سابقه‌کاری داشتند.
نتایج مصاحبه‌ها با روش تحلیل کیفی مضمون در 6 گام و مبتنی بر روش پیشنهادی اتریداسترلینگ 23(2001) انجام شده است:
مرحله اول: آشنایی با داده‌ها
برای اینکه پژوهشگر با گستره مضامین متون مصاحبه‌های جمع‌آوری شده، آشنا شود نیاز است که خود را در آنها غوطه‌ور سازد. غوطه‌ور شدن در داده‌ها اغلب شامل «بازخوانی مکرر آنها» و خواندن داده‌ها به صورت فعال (به‌معنای جستجوی معانی داده‌ها) است.
مرحله دوم: ایجاد کدهای اولیه
مرحله دوم زمانی شروع می‌شود که محقق داده‌ها را خوانده و با آنها آشنایی پیدا کرده است. این مرحله شامل ایجاد کدهای اولیه از داده‌ها است. کدها یک ویژگی داده‌ها را معرفی می‌نمایند که به نظر تحلیل‌گر جالب میرسد. داده‌های کدگذاری شده از واحدهای تحلیل (محتوا‌ها) متفاوت هستند.
مرحله سوم: جستجوی مضامین
ایـن مـرحله شـامل دستهبنـدی کـدهای مخـتلف در قالـب محتـوا‌های بالقـوه، و مرتـب کردن همـه خـلاصه داده‌هـای کدگذاری شده در قالب محتوا‌های مشخص شده است.
مرحله چهارم: بازبینی مضامین
مرحله چهارم زمانی شروع می‌شود که محقق مجموعه‌ای از
ارائه مدل خطمشیگذاری رسانه ملی جهت تولید.../ بیبیسادات میراسماعیلی و همکاران 86 |
مرحله پنجم: تعریف و نامگذاری مضامین
مرحله پنجم زمانی شروع می‌شود که یک نقشه رضایت‌بخش از محتوا‌ها وجود داشته باشد. در این مرحله نامگذاری مقوله‌های اصلی و فرعی پژوهش شکل گرفته و برای هر دسته از کدهای استخراج شده از متون مصاحبه، مقوله‌ای مشخص در نظر گرفته می‌شود.
مرحله ششم: تهیه گزارش
مرحله ششم زمانی شروع می‌شود که محقق مجموعه‌ای از مضامین نهایی در اختیار داشته باشد. این مرحله شامل تحلیل پایانی و نگارش گزارش است. در این مرحله، مضامین اصلی و فرعی نهایی و ارائه می‌شوند.
در شکل زیر نحوه کدگذاری در نرم‌افزار Maxqda ارائه شده است:
|
[1] . Garnham
[2] . Swinkels
[3] . Kimura & Yasui
[4] . Public policy
[5] . Swinkels
[6] . Kimura & Yasui
[7] . Kent
[8] . Harold Lasswell
[9] . Coyer & Hintz
[10] . Mercure
[11] . Foxwell
[12] . Jang
[13] . Marin
[14] . Shi
[15] . Alexandru
[16] . Napoli
[17] . Usher
[18] . Dzuhrina
[19] . Power Analysis
[20] . Effect size
[21] . Percentage of Agreement Observation, PAO
[22] . Holsti
[23] . Attride-Stirling
در جدول زیر، نحوه کدگذاری اولیه (باز) متون مصاحبه 1 در نرم افزار MAXQDA ارائه شده است:
ارائه مدل خطمشیگذاری رسانه ملی جهت تولید.../ بیبیسادات میراسماعیلی و همکاران 87 |
جدول 1. نحوه کدگذاری اولیه (باز) متون مصاحبه 1
Color | Document name | Code | Segment | Area | Coverage % |
|---|---|---|---|---|---|
● | Interview1 | سیاستگذاری رسانه‌ای مجموعه‌ای از اصول و هنجارها (INT1, Pos. 3 | سیاستگذاری رسانه‌ای مجموعه‌ای از اصول و هنجارهاست | 166 | 5.42 |
● | Interview1 | تدوین جهت راهبری رفتار نظام‌های رسانه‌ای (INT1, Pos. 3) | که برای راهبری رفتار نظام‌های رسانه‌ای تدوین می‌شود. | 52 | 1.70 |
● | Interview1 | کاربرد‌های عملی، محدود و فوری سیاستگذاری(INT1, Pos. 3) | این سیاستگذاری، کاربرد‌های عملی، محدود و فوری نیز دارد | 55 | 1.79 |
● | Interview1 | عملی بنیادی و وسیع سیاستگذاری (INT1, Pos. 3) | اما در اصل، عملی بنیادی و وسیع است | 34 | 1.11 |
● | Interview1 | برداشت عمومی جامعه از ارتباطات (INT1, Pos. 3) | .سیاستگذاریها، در متن برداشت عمومی جامعه از ارتباطات شکل می‌گیرند | 66 | 2.15 |
● | Interview1 | ایدئولوژی‌های سیاسی، شرایط اجتماعی و اقتصادی کشور (INT1, Pos. | از ایدئولوژی‌های سیاسی، شرایط اجتماعی و اقتصادی کشور و ارزش‌هایی که زیر بنای آن را تشکیل می‌دهند، ناشی می‌شوند | 110 | 3.59 |
● | Interview1 | ارتباط سازی ارزش‌ها با نیازهای واقعی و آینده نگری‌های رسانه‌ای | و می‌کوشند این ارزش‌ها را با نیازهای واقعی و آینده نگری‌های رسانه‌ای مربوط سازند. | 82 | 2.68 |
● | Interview1 | رسانه رادیو و تلویزیون تلفیقی از تکنولوژی و فرهنگ (INT1, Po | رسانه رادیو و تلویزیون که تلفیقی از تکنولوژی و فرهنگ است | 178 | 5.81 |
● | Interview1 | فرآیند تصمیم سازی و سیاستگذاری (INT1, Pos. 5) | وقتی در فرآیند تصمیم سازی و سیاستگذاری قرار می‌گیرد, | 52 | 1.70 |
● | Interview1 | ایجاد دوگانگی در رسانه (INT1, Pos. 5) | دچار دوگانگی می‌شود. | 20 | 0.65 |
● | Interview1 | جنبه فرهنگی رسانه آکنده از امور مجازی و دلالت‌های لفظی (INT1, | جنبه فرهنگی رسانه آکنده از امور مجازی و دلالت‌های لفظی است | 58 | 1.89 |
● | Interview1 | تاثیرگذاری ساختارهای سازمانی (INT1, Pos. 5) | و در فرایند سیاستگذاری, تحت تاثیر ساختارهای سازمانی قرار می‌گیرد. | 66 | 2.15 |
● | Interview1 | اثرگذاری بخش تکنیکال رسانه در عصر انفجار اطلاعات بر فرهنگ | در نقطه مقابل, بخش تکنیکال رسانه در عصر انفجار اطلاعات بر فرهنگ سیطره یافته و سیاستگذاری فرهنگی را به سمت ساختار فناورانه متمایل ساخته است | 138 | 4.50 |
● | Interview1 | رابطه انسان با هستی و جهان واقعی در دوره قدرت نمایی رسانه‌ها(INT1, Pos. 5) | در این شرایط برخی متفکران رسانه درخصوص قربانی شدن هنر در پای فناوری هشدار می‌دهند و از خدشه دار شدن رابطه انسان با هستی و جهان واقعی در دوره قدرت نمایی رسانه‌های مجازی ابراز نگرانی می‌کنند. | 189 | 6.17 |
● | Interview1 | قربانی شدن هنر در پای فناوری (INT1, Pos. 5) | در این شرایط برخی متفکران رسانه درخصوص قربانی شدن هنر در پای فناوری هشدار می‌دهند و از خدشه دار شدن رابطه انسان با هستی و جهان واقعی در دوره قدرت نمایی رسانه‌های مجازی ابراز نگرانی می‌کنند. | 189 | 6.17 |
ارائه مدل خطمشیگذاری رسانه ملی جهت تولید.../ بیبیسادات میراسماعیلی و همکاران 88 |
در شکل زیر شبکه مضامین کدهای مصاحبه ارائه شده است:
شکل 2. شبکه مضامین کدهای مصاحبه شماره 1
در دو شکل زیر که نشان‌دهنده خروجی نرم افزار MAXQDA برای دو مصاحبه شماره 5 و 8 می‌باشد، تعداد کدهای مشابه مشخص گردیده و این مهم نشان‌دهنده دستیابی به اشابع نظری در مصاحبه شماره 8 می‌باشد:
ارائه مدل خطمشیگذاری رسانه ملی جهت تولید.../ بیبیسادات میراسماعیلی و همکاران 89 |
شکل 3. دستیابی به اشباع نظری
در مرحله کدگذاری اولیه 298 کد شناسایی گردید. در نهایت از طریق کدگذاری محوری به 9 کد سازمان‌دهنده و 53 مضمون پایه دست پیدا شد. مضامین مدل خطمشیگذاری
رسانه ملی جهت تولید محتوای چندرسانه‌ای در فضای مجازی در جدول ارائه شده است.
جدول 2. مضامین مدل خطمشیگذاری رسانه ملی جهت تولید محتوای چندرسانه‌ای در فضای مجازی (منبع: یافته‌های پژوهش)
مضامین فراگیر | مضامین سازمان‌دهنده | مضامین پایه | فراوانی کدها |
|---|---|---|---|
بعد محیطی | عوامل مدیریتی | 1. پشتیبانی مدیران ارشد رسانه ملی از حضور در فضای مجازی | 3 |
2. تلقی مدیریت فضای مجازی به مثابه امری فنی | 2 | ||
3. نگاه تخصصی مدیران و سیاست‌گذاران | 4 | ||
4. کارآمدی و انعطاف‌پذیری ساختار تشکیلاتی سازمان | 7 | ||
5. تخصیص بودجه کافی برای فعالیت‌های رسانه مجازی | 2 | ||
عوامل قانونی | 6. سازگاری با اسناد بالادستی | 3 | |
7. قوانین و مقررات داخلی شفاف در حوزه فضای مجازی | 8 | ||
8. عدم ابهام و چندگانگی در زمینه قوانین ناظر | 5 | ||
9. عدم ابهام در تعریف فضای مجازی | 1 | ||
10. نظارت کامل بر حسن اجرای قوانین | 2 | ||
عوامل فناوری | 11. وجود نیروی انسانی متخصص در زمینه فضای مجازی | 3 | |
12. بکارگیری دانش روز برای حضور در فضای مجازی | 5 | ||
13. سخت‌افزارها و تجهیزات فناوری مناسب | 3 | ||
14. نرم‌افزارهای جدید و به‌روز برای حضور در فضای مجازی | 2 | ||
عوامل فرهنگی | 15. جو و فرهنگ استفاده از رسانه‌های جدید | 4 | |
16. ارزش‌ها و باورها پیرامون فضای مجازی | 6 | ||
17. پذیرش حرکت به سوی فضای مجازی | 1 | ||
18. عدم مقاومت کارکنان رسانه ملی در برابر فضای مجازی | 3 | ||
19. برنامه‌های فرهنگی برای آمادگی رسانه ملی | 6 | ||
بعد سیاستگذاری | تعامل با رسانه‌های جدید | 20. چشم‌انداز روشن برای تعامل با رسانه‌های جدید | 9 |
21. تدوین ماموریت‌های تعامل با رسانه‌های نوین | 2 | ||
22. هدف‌گذاری بلندمدت در تعامل با رسانه‌های جدید | 1 | ||
23. تدوین استراتژی روشن برای حضور در فضای مجازی | 4 | ||
24. | 3 | ||
سیاستگذاری رسانه ملی | 25. روندها و رویه‌های اجرایی محتوای صوتی و تصویری فضای مجازی | 5 | |
26. تدوین و ابلاغ قوانین رسمی برای تولید محتوای چندرسانه‌ای | 7 | ||
27. برنامه‌های قابل ارزیابی در راستای محتوای صوتی و تصویری | 2 | ||
28. ثبات رویه در ارائه محتوای صوتی و تصویری | 1 | ||
29. پشتیبانی همه ارکان رسانه ملی از محتوای صوتی و تصویری فضای مجازی | 3 | ||
30. بسیج منابع و امکانات رسانه ملی برای حضور در فضای مجازی | 2 | ||
31. پایش و رصد مستمر سیاست‌های رسانه ملی در فضای مجازی | 4 | ||
بعد فضای مجازی | اینترنت نسل پنج | 32. انتقال داده‌ها با حداکثر سرعت و در حداقل زمان | 6 |
33. ایجاد بستری کاملا ایمن برای تبادل اطلاعات و ارتباطات | 2 | ||
34. ظرفیت بالا و قابلیت پشتیبانی از نیاز کاربران حتی در زمان اوج ترافیک | 9 | ||
35. مقیاس‌پذیری حتی در صورت افزایش تعداد کاربران | 2 | ||
36. بهبود عملکرد برج‌های مخابراتی و دستگاه‌های کاربران در اتصال به اینترنت | 1 | ||
37. مصرف انرژی کمتر نسبت به نسل‌های قبلی اینترنت | 3 | ||
38. پشتیبانی از اینترنت اشیاء و فراهم کردن امکان اتصال دستگاه به دستگاه | 5 | ||
39. افزایش چشم‌گیر پهنای باند | 4 | ||
بعد مسئولیتی | مسئولیت اجتماعی رسانه ملی | 40. افزایش شهرت اجتماعی و محبوبیت رسانه ملی | 7 |
41. بهبود مستمر مسئولیت اجتماعی رسانه ملی | 2 | ||
42. ایجاد، انتشار و پاسخگویی رسانه ملی | 11 | ||
43. افزایش مشارکت اجتماعی در رسانه ملی | 3 | ||
44. جلب نظر مساعد آحاد جامعه | 6 | ||
45. پاسخگویی سریع و موثر به خواسته‌های اجتماعی | 8 | ||
پیامد | محتوای صوتی و تصویری فضای مجازی | 46. تولید محتوای جذاب و عام‌پسند | 9 |
47. غنای محتوا و تولید محتوای باارزش | 12 | ||
48. سازگاری محتوا با نیازهای روز | 14 | ||
49. تنوع محتوای صوتی و تصویری | 10 | ||
50. تولید محتوای مناسب برای اقشار گوناگون | 5 | ||
51. افزایش تعداد دنبال‌کنندگان رسانه ملی | 3 | ||
52. افزایش میزان محبوبیت و پسندیدن محتوا | 7 | ||
53. افزایش میزان دیدگاه مخاطبان پیرامون محتوا | 2 |
با بررسی وضعیت موجود، مضامین به دست آمده در 9 طبقه اصلی دسته‌بندی شدند. نقشه مضامین و مدل خطمشیگذاری رسانه ملی جهت تولید محتوای چندرسانه‌ای در فضای مجازی در شکل نمایش داده شده است.
ارائه مدل خطمشیگذاری رسانه ملی جهت تولید.../ بیبیسادات میراسماعیلی و همکاران 91 |
ارائه مدل خطمشیگذاری رسانه ملی جهت تولید.../ بیبیسادات میراسماعیلی و همکاران 80 |
شکل 4. مدل خطمشیگذاری رسانه ملی جهت تولید محتوای چندرسانه‌ای در فضای مجازی(منبع: یافته‌های پژوهش)
براساس مدل پژوهش، عوامل مدیریتی، قانونی، دانشی و فرهنگی بر سیاستگذاری رسانه ملی تاثیر دارند. از سوی دیگر اینترنت نسل پنج شرایط زمینه‌ای را فراهم می‌سازد و مسئولیت اجتماعی رسانه ملی نیز یک عامل مداخله‌گر است که بر تعامل با رسانه‌های جدید اثرگذارند. در نهایت با تعامل با رسانه‌های جدید می‌توان به توسعه محتوای چندرسانه‌ای فضای مجازی دست یافت.
پس از ارائه مدل پژوهش، جهت اعتبارسنجی از روش حداقل مربعات جزئی (PLS) استفاده شد. مدل ساختاری نهائی پژوهش در شکل و آماره t و مقدار بوت استراپینگ برای سنجش معناداری روابط نیز در شکل 3 ارائه شدهاست.
ارائه مدل خطمشیگذاری رسانه ملی جهت تولید.../ بیبیسادات میراسماعیلی و همکاران 92 |
شکل 5. اعتبارسنجی مدل خطمشیگذاری رسانه ملی جهت تولید محتوای چندرسانه‌ای در فضای مجازی(منبع: یافته‌های پژوهش)
نتایج مندرج در شکل 2 و 3 نشان می‌دهد بارهای عاملی در تمامی موارد از 6/0 بیشتر است و آماره t نیز در تمامی موارد بزرگتر از 96/1 می‌باشد. بنابراین بخش اندازه‌گیری مدل از اعتبار مناسبی برخوردار است (آذر و غلامزاده، 1398). خلاصه نتایج ارزیابی برازش مدل اندازه‌گیری در جدول 3 ارائه شدهاست.
جدول 3. بخش اندازه‌گیری مدل خطمشیگذاری رسانه ملی جهت تولید محتوای چندرسانه‌ای در فضای مجازی(منبع: یافته‌های پژوهش)
سازه‌های اصلی | آلفای کرونباخ | پایایی ترکیبی (CR) | ضریب رو (Rho) | AVE |
اینترنت نسل پنج | 865/0 | 865/0 | 894/0 | 514/0 |
تعامل با رسانه‌های جدید | 812/0 | 812/0 | 869/0 | 570/0 |
سیاستگذاری رسانه ملی | 855/0 | 855/0 | 889/0 | 535/0 |
عوامل فرهنگی | 804/0 | 804/0 | 865/0 | 561/0 |
عوامل فناوری | 744/0 | 747/0 | 839/0 | 566/0 |
عوامل قانونی | 805/0 | 806/0 | 865/0 | 562/0 |
عوامل مدیریتی | 810/0 | 809/0 | 868/0 | 568/0 |
محتوای چندرسانه‌ای فضای مجازی | 871/0 | 871/0 | 898/0 | 525/0 |
مسئولیت اجتماعی رسانه ملی | 835/0 | 836/0 | 879/0 | 549/0 |
با توجه به جدول 2 مقدار میانگین واریانس استخراج شده از 5/0 بزرگتر است، لذا روایی همگرا تایید می‌شود. همچنین از نظر پایایی نیز تمامی متغیرها مورد تایید است.
روابط بین سازه‌های اصلی با عنوان مدل درونی (بخش ساختاری) شناخته می‌شود. روابط میان سازه‌های اصلی (بخش ساختاری) براساس ضریب مسیر و آماره تی مورد بررسی قرار گرفت. خلاصه نتایج آزمون روابط میان سازه‌های اصلی در جدول 2 آمدهاست.
ارائه مدل خطمشیگذاری رسانه ملی جهت تولید.../ بیبیسادات میراسماعیلی و همکاران 93 |
جدول 4. بخش ساختاری مدل خطمشیگذاری رسانه ملی جهت تولید محتوای چندرسانه‌ای در فضای مجازی(منبع: یافته‌های پژوهش)
رابطه | ضریب تاثیر | آماره t | معناداری | اندازه اثر | نتیجه |
اینترنت نسل پنج ← تعامل با رسانه‌های جدید | 349/0 | 275/4 | 000/0 | 088/0 | تایید |
تعامل با رسانه‌های جدید ← محتوای چندرسانه‌ای فضای مجازی | 839/0 | 067/38 | 000/0 | 372/2 | تایید |
سیاستگذاری رسانه ملی ← تعامل با رسانه‌های جدید | 211/0 | 059/3 | 0.002 | 043/0 | تایید |
عوامل فرهنگی ← سیاستگذاری رسانه ملی | 314/0 | 201/5 | 000/0 | 136/0 | تایید |
عوامل فناوری ← سیاستگذاری رسانه ملی | 191/0 | 766/2 | 0.006 | 048/0 | تایید |
عوامل قانونی ← سیاستگذاری رسانه ملی | 214/0 | 083/3 | 0.002 | 057/0 | تایید |
عوامل مدیریتی ← سیاستگذاری رسانه ملی | 253/0 | 745/3 | 000/0 | 082/0 | تایید |
مسئولیت اجتماعی رسانه ملی ← تعامل با رسانه‌های جدید | 364/0 | 991/4 | 000/0 | 131/0 | تایید |
ضرایب مسیر در این بخش شدت و جهت رابطه را نشان می‌دهند و چون مقدار آماره t بزرگتر از 96/1 است نشان می‌دهد ضرایب مسیر معنادار هستند. اندازه اثر 
میزان تغییراتی است که متغیرهای مستقل بر متغیرهای وابسته می‌گذارند. در واقع این شاخص نشان می‌دهد اگر یک متغیر مستقل حذف شود چه میزان تغییراتی در متغیر وابسته ایجاد می‌شود. این شاخص توسط کوهن ارائه گردید. مقدار 02/0 (ضعیف)، 15/0 (متوسط) و 35/0 (بزرگ) در نظر گرفته می‌شود (کوهن1، 2013). براساس نتایج اندازه اثر متغیرهای مستقل در تمامی موارد بالای حد متوسط یعنی 15/0 و در برخی موارد حتی بیش از 35/0 یعنی قوی بدسـت آمـد. از شـاخص ضـریب تعیین2 
و شـاخص
ارتباط پیش‌بین3 
برای سنجش قدرت پیش‌بینی مدل استفاده شد. این دو شاخص برای متغیرهای درونزا محاسبه می‌شوند. ضریب تعیین، بیانگر میزان تغییرات متغیرهای وابسته توسط متغیرهای مستقل است. سه مقدار 18/0، 34/0 و 67/0 به عنوان ملاک برای مقدار ضعیف، مقدار متوسط و مقدار قوی برازش بخش ساختاری مدل به وسیله معیار ضریب تعیین می‌باشد (چین4، 1998). شاخص ارتباط پیش‌بین توسط استون و گیزر5 معرفی شد. اگر مقدار مثبت باشد نشان می‌دهد که مدل از توان پیش‌بینی مناسبی برخوردار است (هیر6 و همکاران، 2021). شاخص‌های قدرت پیش‌بینی مدل و در جدول 5 گزارش شده است.
[1] . Cohen
[2] . Coefficient of determination
[3] . Predictive relevance
[4] . Chin
[5] . Stone & Geisser
[6] . Hair
ارائه مدل خطمشیگذاری رسانه ملی جهت تولید.../ بیبیسادات میراسماعیلی و همکاران 94 |
سازه‌های اصلی | ضریب تعیین | ضریب تعیین تعدیل‌شده | Q2 |
تعامل با رسانه‌های جدید | 776/0 | 775/0 | 415/0 |
سیاستگذاری رسانه ملی | 803/0 | 801/0 | 400/0 |
محتوای چندرسانه‌ای فضای مجازی | 703/0 | 703/0 | 345/0 |
براساس نتایج جدول 4 ضریب تعیین محتوای چندرسانه‌ای فضای مجازی 703/0 گزارش شده است که مقدار قابل قبولی است. این نشان می‌دهد که متغیرهای مدل توانسته‌اند 70% از تغییرات در سیاستگذاری رسانه ملی را تبیین کنند. شاخص 
نیز در تمامی موارد مثبت بدست آمده است بنابراین مدل از قابلیت پیش‌بینی مناسبی برخوردار است.
برای ارزیابی برازش مدل از شاخص GOF و RMS و SRMR استفاده می‌شود. برای شاخص GoF سه مقدار 01/0، 25/0 و 36/0 را به عنوان مقادیر ضعیف، متوسط و قوی معرفی شده است. برای شاخص RMS_theta مقادیر زیر 12/0 نشانه تناسب مدل است، در حالی که مقادیر بالاتر نشان دهنده عدم تناسب است. شاخص SRMR نیز بهتر است زیر 1/0 و خیلی سخت‌گیرانه کمتر از 8/0 باشد (حبیبی و جلال‌نیا، 1401). در این مطالعه شاخص GOF برابر 647/0 بدست آمد که از 36/0 بزرگتر است. شاخص RMS_theta میزان 097/0 بدست آمد که از 12/0 کمتر است. شاخص SRMR نیز 049/0 محاسبه گردید که از 08/0 کمتر است بنابراین برازش مدل مطلوب است.
در نهایت برای تعیین وزن شاخص‌های مدل خطمشیگذاری رسانه ملی جهت تولید محتوای چندرسانه‌ای در فضای مجازی مبتنی بر نسل پنجم اینترنت از روش تحلیل نسبت ارزیابی وزن‌دهی تدریجی (سوارا1) استفاده گردید.
در روش سـوارا ابتدا خبـرگان، مولفـه‌ها را به ترتیب اهمیت
آنها مرتب می‌نمایند. مهمترین مولفه در ابتدا قرار گرفته و امتیاز یک را می‌گیرد. سپس اهمیت نسبی هر مولفه نسبت به مولفه‌های قبلی مشخص می‌گردد. در نهایت مولفه‌های موجود براساس مقادیر متوسط اهمیت نسبی رتبه‌بندی می‌شوند. این مقادیر در ستون «متوسط اهمیت نسبی» در جدول 5 درج شده است که همان 
می‌باشد. درگام سوم از روش سورارا ضریب 
محاسبه شده است. برای محاسبه وزن اولیه هر معیار، از رابطه زیر برآورد شده است.
این مقادیر در ستون «وزن اولیه» در جدول 5 درج شده است. برای محاسبه وزن نهایی از روش نرمال کردن خطی مطابق رابطه زیر استفاده شد. (کرشالینه و تورسکیس2، 2010).
به این ترتیب وزن نهایی شاخص‌های مدل خطمشیگذاری رسانه ملی جهت تولید محتوای چندرسانه‌ای در فضای مجازی مبتنی بر نسل پنجم اینترنت برآورد شد.
[1] . Step-Wise Weight Assessment Ratio Analysis
[2] . Keršulienė & Turskis
ارائه مدل خطمشیگذاری رسانه ملی جهت تولید.../ بیبیسادات میراسماعیلی و همکاران 95 |
کد معیار | متوسط اهمیت نسبی | Kj | وزن اولیه | وزن نرمال |
غنای محتوا و تولید محتوای باارزش (S47) | 1 | 1 | 1 | 1235/0 |
افزایش مشارکت اجتماعی در رسانه ملی (S43) | 09/0 | 09/1 | 917/0 | 1133/0 |
تولید محتوای مناسب برای اقشار گوناگون (S50) | 24/0 | 24/1 | 740/0 | 0914/0 |
پشتیبانی مدیران ارشد رسانه ملی از حضور در فضای مجازی (S01) | 05/0 | 05/1 | 705/0 | 087/0 |
افزایش تعداد دنبال‌کنندگان رسانه ملی (S51) | 19/0 | 19/1 | 592/0 | 0731/0 |
پاسخگویی سریع و موثر به خواسته‌های اجتماعی (S45) | 27/0 | 27/1 | 466/0 | 0576/0 |
وجود نیروی انسانی متخصص در زمینه فضای مجازی (S16) | 11/0 | 11/1 | 42/0 | 0519/0 |
هدف‌گذاری بلندمدت در تعامل با رسانه‌های جدید (S30) | 05/0 | 05/1 | 4/0 | 0494/0 |
پشتیبانی همه ارکان رسانه ملی از محتوای صوتی و تصویری فضای مجازی (S37) | 09/0 | 09/1 | 367/0 | 0453/0 |
تخصیص بودجه کافی برای فعالیت‌های رسانه مجازی (S05) | 12/0 | 12/1 | 328/0 | 0405/0 |
ارزش‌ها و باورها پیرامون فضای مجازی (S12) | 21/0 | 21/1 | 271/0 | 0334/0 |
پشتیبانی از اینترنت اشیاء و فراهم کردن امکان اتصال دستگاه به دستگاه (S26) | 18/0 | 18/1 | 23/0 | 0283/0 |
افزایش شهرت اجتماعی و محبوبیت رسانه ملی (S40) | 25/0 | 25/1 | 184/0 | 0227/0 |
افزایش چشم‌گیر پهنای باند (S27) | 18/0 | 18/1 | 156/0 | 0192/0 |
ثبات رویه در ارائه محتوای صوتی و تصویری (S36) | 31/0 | 31/1 | 119/0 | 0147/0 |
چشم‌انداز روشن برای تعامل با رسانه‌های جدید (S28) | 04/0 | 04/1 | 114/0 | 0141/0 |
پایش و رصد مستمر سیاست‌های رسانه ملی در فضای مجازی (S39) | 11/0 | 11/1 | 103/0 | 0127/0 |
ایجاد، انتشار و پاسخگویی رسانه ملی (S42) | 21/0 | 21/1 | 085/0 | 0105/0 |
تعقیب استراتژی‌ها از طریق هدف‌گذاری کوتاه‌مدت (S32) | 09/0 | 09/1 | 078/0 | 0096/0 |
کارآمدی و انعطاف‌پذیری ساختار تشکیلاتی سازمان (S04) | 013/0 | 013/1 | 077/0 | 0095/0 |
عدم مقاومت کارکنان رسانه ملی در برابر فضای مجازی (S14) | 09/0 | 09/1 | 071/0 | 0087/0 |
سخت‌افزارها و تجهیزات فناوری مناسب (S18) | 12/0 | 12/1 | 063/0 | 0078/0 |
تدوین ماموریت‌های تعامل با رسانه‌های نوین (S29) | 22/0 | 22/1 | 052/0 | 0064/0 |
افزایش میزان محبوبیت و پسندیدن محتوا (S52) | 31/0 | 31/1 | 039/0 | 0049/0 |
پذیرش حرکت به سوی فضای مجازی (S13) | 07/0 | 07/1 | 037/0 | 0046/0 |
جلب نظر مساعد آحاد جامعه (S44) | 011/0 | 011/1 | 036/0 | 0045/0 |
عدم ابهام در تعریف فضای مجازی (S09) | 09/0 | 09/1 | 033/0 | 0041/0 |
روندها و رویه‌های اجرایی محتوای صوتی و تصویری فضای مجازی (S33) | 21/0 | 21/1 | 028/0 | 0034/0 |
قوانین و مقررات داخلی شفاف در حوزه فضای مجازی (S07) | 04/0 | 04/1 | 027/0 | 0033/0 |
ظرفیت بالا و قابلیت پشتیبانی از نیاز کاربران حتی در زمان اوج ترافیک (S22) | 06/0 | 06/1 | 025/0 | 0031/0 |
تنوع محتوای صوتی و تصویری (S49) | 16/0 | 16/1 | 022/0 | 0027/0 |
مصرف انرژی کمتر نسبت به نسل‌های قبلی اینترنت (S25) | 31/0 | 31/1 | 017/0 | 002/0 |
ایجاد بستری کاملا ایمن برای تبادل اطلاعات و ارتباطات (S21) | 05/0 | 05/1 | 016/0 | 0019/0 |
نگاه تخصصی مدیران و سیاست‌گذاران (S03) | 19/0 | 19/1 | 013/0 | 0016/0 |
بکارگیری دانش روز برای حضور در فضای مجازی (S17) | 27/0 | 27/1 | 01/0 | 0013/0 |
تدوین استراتژی روشن برای حضور در فضای مجازی (S31) | 05/0 | 05/1 | 01/0 | 0012/0 |
بهبود عملکرد برج‌های مخابراتی و دستگاه‌های کاربران در اتصال به اینترنت (S24) | 19/0 | 19/1 | 008/0 | 001/0 |
انتقال داده‌ها با حداکثر سرعت و در حداقل زمان (S20) | 27/0 | 27/1 | 007/0 | 0008/0 |
نرم‌افزارهای جدید و به‌روز برای حضور در فضای مجازی (S19) | 11/0 | 11/1 | 009/0 | 0012/0 |
بهبود مستمر مسئولیت اجتماعی رسانه ملی (S41) | 05/0 | 05/1 | 009/0 | 0011/0 |
تولید محتوای جذاب و عام‌پسند (S46) | 09/0 | 09/1 | 008/0 | 001/0 |
سازگاری با اسناد بالادستی (S06) | 08/0 | 08/1 | 008/0 | 0009/0 |
عدم ابهام و چندگانگی در زمینه قوانین ناظر (S08) | 12/0 | 12/1 | 024/0 | 0029/0 |
نظارت کامل بر حسن اجرای قوانین (S10) | 06/0 | 06/1 | 022/0 | 0028/0 |
مقیاس‌پذیری حتی در صورت افزایش تعداد کاربران (S23) | 06/0 | 06/1 | 026/0 | 0032/0 |
تدوین و ابلاغ قوانین رسمی برای تولید محتوای چندرسانه‌ای (S34) | 21/0 | 21/1 | 022/0 | 0027/0 |
بسیج منابع و امکانات رسانه ملی برای حضور در فضای مجازی (S38) | 18/0 | 18/1 | 018/0 | 0023/0 |
سازگاری محتوا با نیازهای روز (S48) | 08/0 | 08/1 | 017/0 | 0021/0 |
افزایش میزان دیدگاه مخاطبان پیرامون محتوا (S53) | 12/0 | 12/1 | 015/0 | 0019/0 |
تلقی مدیریت فضای مجازی به مثابه امری فنی (S02) | 12/0 | 12/1 | 013/0 | 0017/0 |
برنامه‌های قابل ارزیابی در راستای محتوای صوتی و تصویری (S35) | 06/0 | 06/1 | 013/0 | 0016/0 |
جو و فرهنگ استفاده از رسانه‌های جدید (S11) | 06/0 | 06/1 | 016/0 | 002/0 |
برنامه‌های فرهنگی برای آمادگی رسانه ملی (S15) | 21/0 | 21/1 | 013/0 | 0016/0 |
ارائه مدل خطمشیگذاری رسانه ملی جهت تولید.../ بیبیسادات میراسماعیلی و همکاران 96 |
شاخص غنای محتوا و تولید محتوای باارزش (S47) با وزن 1235/0 در اولویت نخست قرار دارد. شاخص افزایش مشارکت اجتماعی در رسانه ملی (S43) با وزن 1133/0 در اولویت دوم قرار دارد. شاخص تولید محتوای مناسب برای اقشار گوناگون (S50) با وزن 0914/0 در اولویت سوم قرار دارد. شاخص پشتیبانی مدیران ارشد رسانه ملی از حضور در فضای مجازی (S01) با وزن 087/0 در اولویت چهارم قرار دارد. شاخص افزایش تعداد دنبال‌کنندگان رسانه ملی (S51) با وزن 0731/0 در اولویت پنجم قرار دارد.
5-نتیجه‌گیری و بحث
پژوهش حاضر با هدف ارائه مدل خطمشیگذاری رسانه ملی جهت تولید محتوای چندرسانه‌ای در فضای مجازی مبتنی بر نسل پنجم اینترنت انجام شده است. براساس مدل پژوهش مشخص گردید عوامل مدیریتی، قانونی، دانشی و فرهنگی بر سیاستگذاری رسانه ملی تاثیر دارند. وندایک جامعۀ شبکه‌ای را به‌گونه‌ای توصیف می‌نماید که در آن ترکیبی از شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ای، مبانی و ساختارهای کلیدی جامعه در هر یک از سطوح (فردی، سازمانی و اجتماعی) تشکیل می‌شوند. او اعتقاد داشته است که جامعه به‌طور فزاینده سازماندهی شده و ارتباطات خود را به طور مداوم تغییر می‌دهد و این تغییرات به واسطه فناوری اطلاعات و ارتباطات ایجاد شده است. بنابراین، ارتباطات چهره‌به‌چهره افراد به ارتباطات مجازی از طریق شبکه‌های رسانه‌ای اجتماعی تغییر نموده است. این مهم در مطالعات سلیمی (1402) و دانایی‌فرد و همکاران (1402) نیز مورد اشاره قرار گرفته است.
همچنین نشان داده شد اینترنت نسل پنج شرایطی را فراهم می‌سازد و مسئولیت اجتماعی رسانه ملی نیز یک عامل مداخله‌گر است. اینترنت نسل پنجم، جدیدترین فناوری همراه می‌باشد که نسبت نسل‌های قبلی و قدیمی خود، نقش موثرتر و مهم تری را در زندگی ما خواهد گذاشت. اینترنت نسل پنج نه تنها انسان‌ها را به یکدیگر متصل می‌کند، بلکه ماشین‌ها و اشیاء را نیز به یکدیگر متصل کرده و آنها را کنترل می‌کند. این سطح از کارایی و فناوری، باعث افزایش تجربیات کاربر می‌شود که می‌توانند سطح جدیدی از فناوری را به خوبی درک کنند. در مطالعه اکبری و پولادیان (1400) به اینترنت نسل 5 و مزایای آن اشاره شده است.
ارائه مدل خطمشیگذاری رسانه ملی جهت تولید.../ بیبیسادات میراسماعیلی و همکاران 97 |
براساس نتایج پژوهش پیشنهاد می‌شود ضمن پشتیبانی مدیران ارشد رسانه ملی از حضور در فضای مجازی و تلقی مدیریت فضای مجازی به مثابه امری فنی، مقدمات لازم جهت استقرار الگوی سیاستگذاری رسانه ملی بر محتوای صوتی و تصویری فضای مجازی فراهم آید. در این راستا نیاز به نگاه تخصصی مدیران و سیاست‌گذاران به‌عنوان عاملی تسهیل‌گر است که بر کارآمدی و انعطاف‌پذیری ساختار تشکیلاتی سازمان تاثیر شگرفی دارد. همچنین با تخصیص بودجه کافی برای فعالیت‌های رسانه مجازی نیز دستیابی به اهداف مدون امکان‌پذیر خواهد شد.
همچنین پیشنهاد می‌شود، با تطبیق الگوی سیاستگذاری رسانه ملی بر محتوای صوتی و تصویری فضای مجازی با اسناد بالادستی، به استقرار قوانین و مقررات داخلی شفاف در حوزه فضای مجازی بپردازند. در این راستا، رفع ابهام و چندگانگی در زمینه قوانین ناظر حائز اهمیت است. همچنین با رفع ابهام در تعریف فضای مجازی و داشتن نظارت کامل بر حسن اجرای قوانین نیز پیاده‌سازی عوامل قانونی امکان‌پذیر خواهد بود.
درخصوص سیاستگذاری رسانه ملی پیشنهاد می‌شود، ضمن ایجاد شفافیت در روندها و رویه‌های اجرایی محتوای صوتی و تصویری فضای مجازی، به تدوین و ابلاغ قوانین رسمی برای تولید محتوای چندرسانه‌ای پرداخته شود. در این راستا، تدوین برنامه‌های قابل ارزیابی در راستای محتوای صوتی و تصویری حائز اهمیت است. همچنین داشتن ثبات رویه در ارائه محتوای صوتی و تصویری به همراه پشتیبانی همه ارکان رسانه ملی از محتوای صوتی و تصویری فضای مجازی نیز در استقرار الگوی سیاستگذاری رسانه ملی بر محتوای صوتی و تصویری فضای مجازی کمک‌کننده است. لذا توصیه می‌شود با بسیج نمودن منابع و امکانات رسانه ملی برای حضور در فضای مجازی و پایش و رصد مستمر سیاست‌های رسانه ملی در آن بر چالش‌های محیطی استقرار الگوی سیاستگذاری رسانه ملی غلبه نمایند. درواقع در عصر ظهور رسانه‌های جدید سازمان صداوسیما ناگزیر از اتخاذ تدابیر و انجام اقداماتی برای حفظ جایگاه خود و پیروزی در این رقابت نفس گیر رسانه‌ای است؛ در قبال رسانه‌های نوظهور نقشی نخستین و محوری در «سیاستگذاری» از همین رو عملکرد این سازمان به عنوان بزرگ ترین نهاد رسانه‌ای در این زمینه دارد و نخستین گام در هر فرایند سیاستگذاری شناسایی و تبیین مسئله‌هاست. ازآنجاکه محیط سازمان‌های رسانه‌ای چنان ماهیت پیچیده و متغیری دارد که اصل بروز مسئله یا چالش برای آنها عادی و طبیعی است، آنچه اهمیت می‌یابد دستیابی به درکی عالمانه و واقع نگر از مسئله یا مسئله‌هاست، زیرا مسئله‌ای که دیده نشود یا نادرست دیده شود، هر دو در حکم شناخته نشدن است. مسئله‌ای که شناخته نشود، حل نمی شود و اگر حل نشود ممکن است به بحران تبدیل شود. مسائل در ابتدای راه، ممکن است با تمهیداتی ساده و کم هزینه حل شوند. البته باید توجه داشت سیاستگذاری الزاماً برای حل مسئله ایجاد نمی شود، بلکه گاهی لازم است تا برای بهتر شدن وضعیت در یک زمینه، تطابق با شرایط جدیدی که به وجود آمده است یا احتمال دارد به وجود آید، یا حتی رفع برخی نیازها، سیاست‌هایی وضع شود.
با توجه به اهمیت نقش تعامل با رسانه‌های جدید پیشنهاد می‌شود، در ابتدا با تدوین چشم‌انداز روشن برای تعامل با رسانه‌های جدید، مسیر دستیابی به الگوی سیاستگذاری رسانه ملی بر محتوای صوتی و تصویری فضای مجازی را مشخص نمایند. در ادامه با تدوین ماموریت‌های تعامل با رسانه‌های نوین و هدف‌گذاری بلندمدت در تعامل با رسانه‌های جدید نیز می‌توان به اهداف مدون در این حوزه دست یافت. همچنین تدوین استراتژی روشن برای حضور در فضای مجازی و تعقیب استراتژی‌ها از طریق هدف‌گذاری کوتاه‌مدت نیز در استقرار الگوی سیاستگذاری رسانه ملی بر محتوای صوتی و تصویری فضای مجازی اثرگذار است.
براساس نتایج مشخص گردید توجه به مسئولیت اجتماعی رسانه ملی امری غیرقابل انکار است. لذا در این حیطه پیشنهاد می‌شود، با افزایش شهرت اجتماعی و محبوبیت رسانه ملی به واسطه بهبود مستمر مسئولیت اجتماعی رسانه ملی، به پیاده‌سازی الگوی سیاستگذاری رسانه ملی دست یابند. در این راستا، ایجاد، انتشار و پاسخگویی رسانه ملی با افزایش مشارکت اجتماعی در رسانه ملی قابل حصول است. همچنین با پاسخگویی سریع و موثر به خواسته‌های اجتماعی می‌توان به جلب نظر مساعد آحاد جامعه نیز دست یافت.
فواید این تحقیق می‌تواند در ایجاد سیاستگذاری راهبردی
منابع
1. احراری، ابراهیم؛ خرازی محمدوند‌ی‌آذر، زهرا؛ و مجیدی قهرودی، نسیم. (1402). شناسایی مولفه‌های تأثیرپذیری سیاست گذاری رسانه‌ای از داده‌های پارادایمیک فضای مجازی. مطالعات رسانه‌های نوین، 9(33)، 361-323.
2. اکبری، مرتضی؛ و پولادیان، هانیه. (1400). عوامل مؤثر بر پذیرش فناوری نسل پنجم در بین دانشجویان ایران. آموزش مهندسی ایران، 23(90)، 151-131.
3. اَلوانی، مهدی. (1400). تصمیم گیری و تعیین خط مشی دولتی. تهران: سمت.
4. آذر، عادل؛ و غلامزاده، رسول. (1398). کمترین مربعات جزئی. تهران: نگاه دانش.
5. آیینه‌افروز، حمیدرضا. (1401). بررسی و شناسایی مولفه‌های سیاستگذاری رسانه‌ای. آفاق علوم انسانی، 14 (68)، 49-62.
6. تراب‌زاده جهرمی، محمدصادق؛ حسینی، سیدکاظم؛ و نوروزی، محمد. (1396). تبیین تغییر خط‌مشی با استفاده از الگوی چارچوب ائتلاف مدافع. بهبود مدیریت، 35(11)، 1-34.
7. توحیـد فام، محـمد؛ و توسرکانی، علی. (1400)، بررسی
ارائه مدل خطمشیگذاری رسانه ملی جهت تولید.../ بیبیسادات میراسماعیلی و همکاران 98 |
از جهت نوآوری پژوهش حاضر می‌توان به اینترنت نسل پنجم اشاره داشت که موضوعی به غایت جدید است و قاعدتا می‌تواند جامعه دانشگاهی را با موضوعات جدیدی بری پژوهش‌های نو در رشته‌های مختلف مواجه می‌کند. از منظر روش تحقیق نیز به دلیل اینکه پژوهش حاضر با رویکرد آمیخته انجام می‌شود، نسبت به مطالعات پیشین با یک روش تحقیق کیفی و یا کمی، دارای نوآوری است. همچنین می‌توان اذعان داشت که همچنین وجود چنین تحقیقاتی، می‌تواند به عنوان راهکارهایی جهت برون رفت از چالش‌های صداوسیما در مقابل موضوعات جدیدی مانند اینترنت نسل پنجم باشد که شورای امنیت ملی و حتی وزارت اطلاعات را نیز می‌تواند از فایده خود بی نصیب نگذارد.
مؤلفه‌های الگوی سیاستگذاری در حوزۀ رسانه (گذر از نهادگرایی کلاسیک به نهادگرایی جدید). سیاست 1. 135-153.
8. حبیبی، آرش؛ و جلال‌نیا، راحله. (1401). حداقل مربعات جزئی. تهران: نارون.
9. خیامی، عبدالکریم؛ حسینی، سیدجمال‌الدین؛ و عباد‌ارستانی، لیلا. (1400). شناسایی مسائل صداوسیما در سیاستگذاری برای تعامل با رسانه‌های جدید. دین و ارتباطات، 28 (60)، 459-479.
10. دانایی‌فرد، حسن؛ حسینی، سیدکاظم؛ و کاظمی، سیدحسین. (1402). روش فهم مسئله‌مندی در مطالعه سیاست عمومی: مفاهیم و کاربست. روش‌شناسی علوم انسانی، 29 (114)، 35-51.
11. سلیمی، ناهید. (1402). الگوی مفهومی مشارکت بدنه اجتماعی زنان در فرایند خط مشی گذاری حوزه زنان. زن در توسعه و سیاست، 21(2)، 481-516.
12. صادقی، حامد. (1401). بررسی تاثیر فرهنگ بر سیاستگذاری عمومی در ایران. رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، 6(84)، 102-112.
13. عبدالهی‌نژاد، علیرضا؛ بصیریان جهرمی، حسین؛ و نحوی، مرضیه. (1397). مطالعه سیاست‌های رسانه ملی در حوزه ارتباطات سلامت. مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 14 (51)، 201-226.
14. عطاردی، محمدرضا؛ زیبنده، حسین. (1401). تبیین تغییر در خط‌مشی‌های فضای مجازی جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر چارچوب ائتلاف مدافع. مدیریت دولتی، 14(2)، 235-256.
15. فتحی، ابراهیم؛ شاکری‌نژاد، محسن؛ و باقری، مجید. (1401). رابطه مصرف رسانه ملی و مؤلفه‌های فرهنگ سیاسی دانشجویان دانشگاه‌های تهران. مجلس و راهبرد، 29(109)، 87-121.
16. قلی‌پور، رحمت. (1398). تصمیم‌گیری سازمانی و سیاستگذاری عمومی. تهران: انتشارات سمت.
17. قنبری باغستان، عباس؛ و انصاری، نفیسه. (1398). سیاستگذاری رسانه‌ای و تأثیر آن بر توسعه: مطالعه موردی کشور هند. مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 15(57)، 141-168.
18. کشوریان‌آزاد، رقیه؛ اعتباریان‌خوراسگانی، اکبر؛ هادی پیکان، مهربان؛ و شاهنوشی، مجتبی. (1401). طراحی مدل اجرای سیاست‌های قضایی در نهاد قضایی کشور. مدیریت دولتی، 14 (1)، 129-164.
19. محمدی، حمید؛ و نصرالهی، اکبر. (1401). سیاستگذاری رسانه‌های نوین در سازمان صداوسیمای ایران. رسانه‌های دیداری و شنیداری، 16 (42)، 81-108.
20. مرتضوی، جواد. (1398). فرصت‌ها و تهدیدات تکنولوژی نسل پنجم شبکه تلفن همراه (۵G). علوم پیراپزشکی و بهداشت نظامی، ۱۴ (۳)، 16-26.
21. نسبتی، یاسمین. (1401). ویژگی‌های نسل پنجم اینترنت. خبرنگاری ایسنا.
22. نصیری‌انصاری، محمدرضا؛ قبادی‌سامانی، عماد؛ و احمدی‌دستجردی، سعید. (1401). ابزارهای نظارت پارلمانی بر رسانه ملی. پژوهش‌های ارتباطی، 29 (111)، 175-191.
23. Alexandru, A. C., Săndulescu, G. M., & Bistran, M. (2020, May). Marketing Automation, 5G and IoT assisted for advanced applications. International Conference on Automation, Quality and Testing, 17 (1), 1-14.
ارائه مدل خطمشیگذاری رسانه ملی جهت تولید.../ بیبیسادات میراسماعیلی و همکاران 99 |
25. Chin, W. W. (1998). The partial least squares approach to structural equation modeling. Modern methods for business research, 295(2), 295-33.
26. Cohen, J. E. (2013). Statistical Power Analysis for the Behavioral Sciences. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
27. Coyer, K., & Hintz, A. (2022). Developing the “third sector”: Community media policies in Europe. In Media Freedom and Pluralism. Central European University Press, 17(1), 275-298.
28. Dzuhrina, I. (2023). SOCIAL MEDIA STRATEGY: HOW UNILEVER ENGAGE WITH ITS CONSUMERS. Jurnal Ilmiah Komunikasi Makna, 2(1), 39-40.
29. Foxwell-Norton, K., Lieske, S. N., & Konkes, C. (2019). The Great Barrier Reef: News media, policy and the politics of protection. International Communication Gazette, 81(3), 211-234.
30. Garnham, N. (2020). The media and the public sphere. In The information society reader, Routledge, 14(2), 357-365.
31. Hair Jr, J. F., Hult, G. T. M., Ringle, C. M., & Sarstedt, M. (2021). A primer on partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM). Sage publications.
32. Holsti, O. R. (1969). Content analysis for the social sciences and humanities, Reading, MA: Addison-Wesley.
33. Jang, H., Barrett, B., & McGregor, S. C. (2023). Social media policy in two dimensions: understanding the role of anti-establishment beliefs and political ideology in Americans’ attribution of responsibility regarding online content. Information, Communication & Society, 1-26.
34. Kent, M. P., Guimaraes, J. S., Bagnato, M., Remedios, L., Pauzé, E., Pritchard, M., ... & Weippert, M. (2023). Broadcast Television Is Not Dead: Exposure of Children to Unhealthy Food and Beverage Advertising on Television in Two Policy Environments (Ontario and Quebec). An Observational Study. The Journal of Nutrition, 153(1), 268-278.
35. Keršulienė, V., & Turskis, Z. (2011). Integrated fuzzy multiple criteria decision making model for architect selection. Technological and economic development of economy, 17(4), 645-666.
36. Kimura, M., & Yasui, D. (2023). Fertility differential, public policy, and development. Economics Letters, 226, 111-125.
37. Kimura, M., & Yasui, D. (2023). Fertility differential, public policy, and development. Economics Letters, 226, 111-125.
38. Lasswell, H. D. (1972). Communications research and public policy. Public Opinion Quarterly, 36(3), 301-310.
39. Marin, A., Stubrin, L., & van Zwanenberg, P. (2023). Technological lock-in in action: Appraisal and policy commitment in Argentina's banking sector. Research Policy, 52(2), 664-678.
ارائه مدل خطمشیگذاری رسانه ملی جهت تولید.../ بیبیسادات میراسماعیلی و همکاران 100 |
41. Napoli, P. M. (2023). What is media policy?. The ANNALS of the American Academy of Political and Social Science, 707(1), 29-45.
42. Shi, L., Shi, D., Zhang, X., Meunier, B., Zhang, H., & Song, J. (2020). 5G Internet of radio light positioning system for indoor broadcasting service. IEEE Transactions on Broadcasting, 66(2), 534-544.
43. Swinkels, M. (2020). How ideas matter in public policy: a review of concepts, mechanisms, and methods. International Review of Public Policy, 2(2: 3), 281-316.
44. Swinkels, M. (2020). How ideas matter in public policy: a review of concepts, mechanisms, and methods. International Review of Public Policy, 2(2: 3), 281-316.
45. Usher, N., Darr, J. P., Napoli, P. M., & Miller, M. L. (2023). Media policy for an informed citizenry: Revisiting the information needs of communities for democracy in crisis. The ANNALS of the American Academy of Political and Social Science, 707(1), 8-20.
|
