واکاوی مؤلفه ها و تبیین اوصاف فرابشری معصومین(ع)
الموضوعات :
فرشته بلوچی
1
(دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی(ره)، شهرری)
محمد مهدی تقدیسی
2
(دانشگاه آزاداسلامی واحدیادگارامام خمینی(ره)،شهرری)
محمد جعفری هرندی
3
(دانشگاه آزاداسلامی واحدیادگارامام خمینی(ره)،شهرری)
الکلمات المفتاحية: امامان معصوم(ع), علم غیب, صفات فرابشری, عصمت.,
ملخص المقالة :
به باور اماميه، امام حجت، برگزيده و منصوب خدا براي هدايت بشر است. از اين رو ضرورتا ويژگي¬هاي دارد كه درعين حال كه او را از مرتبه بنده و مخلوق بودن خداوند خارج نمي سازد او را از افراد عادي بشر متفاوت مي¬سازد. از مهم ترين اين ويژگي¬ها مصونيت از هرگونه گناه و خطا است كه در اصطلاح علم كلام از آن به عصمت ياد مي شود؛ زيرا خطاي امام او را از حجيت مي¬اندازد و با حكمت و عدالت خداوند منافات دارد.همچنين از ديگر لوازم شأن امامت، علم كامل و گسترده او است. در اين ميان گاه خداوند در مواردي مصلحت مي¬بيند كه امام را از غيب و بواطن امور آگاه كند. اين آموزه¬ها همه برگرفته از آيات قرآن و مضامين معتبر روايي است كه در متن مقاله به آن اشاره خواهد شد. روش این مقاله بصورت تحلیلی-توصیفی است وخواهیم گفت: غلو شمردن صفات و ویژگی های فرابشری معصومین(ع)، ناشي از عدم توجه به دقائق و ظرايفي است كه در اين اتصاف و در معيارهاي غلو وجود دارد. ونویسنده در این مقاله با معناي دقيقي که از مفهوم فوق بشري بودن صفات ارائه داده،خواهد گفت،که اگراسناد امور،بصورت ذاتی،نسبت به انسان غیرممکن باشد، مثل الوهيت، تجرد و استقلال تام، حلول خدا و اتحادش با انسان، غلو است؛ اما امور خارق¬العاده¬اي كه ذاتا ممكن و طبق شواهد و مستندات - گرچه به ندرت - واقع شده است، غلو نیست، و می توان آن را از صفات فوق بشری ائمه(ع)قلمداد کرد.
انباری، محمد بن قاسم،1412ق، الزاهر فی معانی کلمات الناس،بیروت،موسسه الرساله
ابن سينا، ابوعلي (1375) ،الاشارات و التنبيهات، قم: نشرالبلاغه .
ابن منظور، محمد بن مكرم (1408ق) ،لسان العرب، بيروت: دار احياء التراث العربي
احسايي، ابن ابي جمهور (1405 ق)، عوالي اللئالي، قم: انتشارات سيد الشهداء.
آمدي، عبد الواحدبن‌محمد(1366)، غررالحكم و دررالكلم، قم: دفتر تبليغات اسلامي
بحرانی، ابن میثم،1406ق،قواعدالمرام فی علم الکلام،تحقیق سیداحمد حسینی، قم، دفتر آیت الله مرعشی نجفی
حراني، حسن بن شعبه (1404 ق)، تحف العقول، قم: انتشارات جامعه مدرسين
حسن بن علي العسكري عليه¬السلام (1409ق) ، تفسير امام العسكري (ع)، قم: مدرسه امام مهدي(ع).
حلي، حسن بن يوسف(علامه)،(1382)، كشف المراد، قم: موسسه امام صادق(ع)، چاپ دوم.
------------------،(1426ق)،تسلیک النفس الی حضیره القدس،تحقیق فاطمه رمضانی، قم، مؤسسه الامام الصادق(ع)
حلی، جعفربن حسن(محقق)،(1414ق)،المسلک فی اصول الدین وارساله الماتعیه، تحقیق رضا استادی، مشهد،مجمع البحوث الاسلامیه
راغب، ابي‌القاسم، (1404 ق)، المفردات‌في‌غريب القرآن، دفتر نشر كتاب، چاپ‌دوم.
زينلي، غلامحسين (1388)، دوازده جانشين، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي.
سعيدي مهر، محمد (1381)، كلام اسلامي، قم: كتاب طه، چاپ دوم
سيد مرتضي(علم الهدي)، ابوالقاسم، (1411 ق)، الذخيره في علم‌الكلام، قم: نشر اسلامي
-----------------------------، (1410 ق)، الشافي في الإمامه، تهران: موسسه الصادق (ع).
سيوري (فاضل مقداد)، جمال الدين، (1405 ق)، ارشاد الطالبين الي نهج المسترشدين، قم: مكتبه آيه الله مرعشي
------------------------،(1412ق)،الاعتماد فی شرح الواجب الاعتقاد، تحقیق ضیاءالدین بصری،بی جا، مجمع البحوث الاسلامیه
صدوق، ابو جعفر ابن بابويه،(1414 ق)، الاعتقادات، قم: المؤتمر العالمي للشيخ المفيد، چاپ دوم
-----------------،(1362)، الأمالي، قم: انتشارات كتابخانه اسلاميه.
-----------------،(1403 ق)، الخصال، قم: انتشارات جامعه مدرسين
-----------------،(بی تا)،علل الشرايع، قم: مكتبه الداوري
-----------------،(1378 ق)، عيون اخبار الرضا، انتشارات جهان
-----------------،(1395 ق)، كمال‌الدين و تمام‌النعمه، قم: دارالكتب الاسلاميه
-----------------،(1405ق)،کمال الدین وتمام النعمه، تصحیح علی اکبر غفاری، قم، موسسه النشرالاسلامی
-----------------،(1361)، معاني الأخبار، قم: انتشارات جامعه مدرسين
صفار، محمدبن حسن،(1404ق)،بصائرالدرجات،تحقیق حاج میرزاحسن کوچه باغی، تهران، منشورات الاعلمی
طبرسي، احمد بن علي (1403 ق)، الإحتجاج، مشهد: نشر مرتضي
طبرسی، فضل بن حسن،1388،مجمع البیان فی تفسیرالقرآن،قم،نور وحی
طوسي، محمد بن حسن (1382)، تلخيص الشافي، قم: انتشارات المحبين.
طوسی، نصیرالدین،،(1413ق)،قواعدالعقائد،تحقیق علی حسن خازم،بیروت،دارالغربه
طوسی، ابوجعفر محمدبن حسن، 1414ق، الامالی،تحقیق قسم الدراسات الاسلامیه، قم، مؤسسه البعثه
عاملي، حر (1409 ق)، وسائل الشيعه، قم: موسسه آل البيت لإحياء التراث
فیاض لاهیجی، عبدالرزاق،(1372)، سرمایه ایمان دراصول اعتقادات، تصحیح صادق لاریجانی، تهران، الزهراء
فراهيدي، خليل بن احمد (1432ق)، العين، قم: انتشارات اسوه، چاپ سوم
قشيري النيشابوري، مسلم بن حجاج (1412 ق)، صحيح مسلم، بيروت: درا الإحياء التراث العربي
القندوزي، سليمان بن ابراهيم (1422 ق)، ينابيع الموده لذوي القربي، قم: دار الاسوه للطباعه و النشر، چاپ دوم
قریشی، علی اکبر،1412ق،قاموس قرآن،تهران،دارالکتب الاسلامیه
كشي، محمد بن عمر (1348)، رجال، مشهد: انتشارات دانشگاه مشهد
كليني، محمد بن يعقوب،(1365)، اصول كافي، تهران: دار الكتب الاسلاميه
---------------،(1363)، الکافی، تصحیح عی اکبرغفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه
مجلسي، محمد باقر (1404 ق)، بحار الأنوار، بيروت: دار الوفاء
مصطفوی، حسن،1415ق، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم،قم،مؤسسه النشرالاسلامی
مفید، محمدبن محمدبن نعمان،1413ق،النکت الاعتقادیه،قم،المؤتمرالعالمی للشیخ المفید
--------------------، (1413ق) (الف)، اوائل المقالات، قم: كنگره شيخ مفيد
-----------------،(1413ق) (ب)، تصحيح اعتقادات الاماميه، قم: المؤتمر العالمي للشيخ المفيد.
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 94 ـ 75
واکاوی مؤلفه ها و تبیین اوصاف فرابشری معصومین(ع)
فرشته بلوچی 1
محمد مهدی تقدیسی 2
محمد جعفری هرندی 3
چکیده
به باور اماميه، امام حجت، برگزيده و منصوب خدا براي هدايت بشر است. از اين رو ضرورتا ويژگيهاي دارد كه درعين حال كه او را از مرتبه بنده و مخلوق بودن خداوند خارج نمي سازد او را از افراد عادي بشر متفاوت ميسازد. از مهم ترين اين ويژگيها مصونيت از هرگونه گناه و خطا است كه در اصطلاح علم كلام از آن به عصمت ياد مي شود؛ زيرا خطاي امام او را از حجيت مياندازد و با حكمت و عدالت خداوند منافات دارد.همچنين از ديگر لوازم شأن امامت، علم كامل و گسترده او است. در اين ميان گاه خداوند در مواردي مصلحت ميبيند كه امام را از غيب و بواطن امور آگاه كند. اين آموزهها همه برگرفته از آيات قرآن و مضامين معتبر روايي است كه در متن مقاله به آن اشاره خواهد شد. روش این مقاله بصورت تحلیلی-توصیفی است وخواهیم گفت: غلو شمردن صفات و ویژگی های فرابشری معصومین(ع)، ناشي از عدم توجه به دقائق و ظرايفي است كه در اين اتصاف و در معيارهاي غلو وجود دارد. ونویسنده در این مقاله با معناي دقيقي که از مفهوم فوق بشري بودن صفات ارائه داده،خواهد گفت،که اگراسناد امور،بصورت ذاتی،نسبت به انسان غیرممکن باشد، مثل الوهيت، تجرد و استقلال تام، حلول خدا و اتحادش با انسان، غلو است؛ اما امور خارقالعادهاي كه ذاتا ممكن و طبق شواهد و مستندات - گرچه به ندرت - واقع شده است، غلو نیست، و می توان آن را از صفات فوق بشری ائمه(ع)قلمداد کرد.
واژگان کلیدی
امامان معصوم(ع)، علم غیب، صفات فرابشری، عصمت.
[1] 2. دانشجوی‌دکتری گروه علوم قرآن وحدیث،دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی(ره)، شهرری، تهران، ایران. Email: baloochif@gmail.com
[2] 2. استادیار گروه علوم قرآن وحدیث ، دانشگاه آزاداسلامی واحدیادگارامام خمینی(ره)،شهرری،تهران، ایران. (نویسنده مسئول) Email: mm.taghdisi@gmail.com
[3] 2. دانشیارگروه فقه ومبانی حقوق اسلامی، دانشگاه آزاداسلامی واحدیادگارامام خمینی(ره)،شهرری،تهران، ایران.
تاریخ دریافت: 19/5/1401 پذیرش نهایی: 14/8/1401
