ادله قائلین به کفر فقهی مخالف (نقد و بررسی)
الموضوعات :
1 - دانشگاه ادیان و مذاهب
الکلمات المفتاحية: تکفیر, مخالف, کفر کلامی, کفر فقهی,
ملخص المقالة :
تکفیر موضوعی کلامی و فقهی است که از گذشته تاکنون در برخی جوامع دینی وجود داشته است. عالمان امامی‌مذهب این موضوع را با عنوان کفر مخالف دنبال کرده‌اند ودرباره آن رویکردهای گوناگون داشته‌اند. کفر از نظر کلامی و فقهی تفاوت‌های بسیاری دارد. برخی از علما مخالف را کافر فقهی و برخی کافر کلامی می‌دانند و برخی نیز مخالف را مسلمان می‌انگارند. البته معتقدان به کفر فقهی مخالف، کم‌شمار هستند و گاه سابقه اخباری‌گری نیز دارند، با این حال، مخالفان مستضعف را از دایره کفر فقهی خارج می‌کنند. در مقاله پیش رو به ابهامات و سؤالات در این زمینه با روش توصیفی تحلیلی و ابزار کتابخانه‌ای پرداخته شده و نتایج جدیدی تحصیل گردیده است.
قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند.
افندی، عبدالله، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، قم، مطبعهٔ الخی‌ام، 1401 ق.
امام خمینی، سید روح الله، کتاب الطهارهٔ، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1421 ق.
امین، سید محسن، اعیان الشیعهٔ، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، 1403 ق.
انصاری، مرتضی، کتاب الطهارة، قم، کنگره جهانی شیخ اعظم انصاری، 14154 ق.
بحرانی، یوسف، الحدائق الناضره فی احکام العترة الطاهرة، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1405 ق.
بیاتی، حیدر عبدالمناف، نویسنده کتاب الیاقوت، کتاب الشیعه، سال اول، شماره اول، بهار و تابستان 1389 ش.
تهرانی، آقا بزرگ، الذریعهٔ الی تصانیف الشیعهٔ، بیروت، دارالاضواء، 1403 ق.
جعفری، یعقوب، «مقاله گزارشی از کتب کلامی علامه حلی»، مجله کلام اسلامی، شماره 6، 1372 ش.
حر عاملی، محمد بن حسن، أمل الآمل، تحقیق سید احمد حسینی، قم، دارالکتب الاسلامیهٔ، 1362 ش.
حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، قم، مؤسسه آل البیت (ع)، 1409 ق.
حکیم، سید محسن، مستمسک العروة الوثقی، قم، مؤسسهٔ دار التفسیر، 1416 ق.
حلی، ابن ادریس، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1410 ق.
حلی، ابومنصور جمال‌الدین حسن بن یوسف بن مطهّر، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، تهران، مؤسسه نشر اسلامی، 1413 ق.
حلی، حسن بن یوسف، انوارالملکوت فی شرح الیاقوت، قم، انتشارات الشریف الرضی، 1363 ش.
حلی، حسن بن یوسف، تذکرهٔ الفقهاء، قم، مؤسسهٔ آل البیت (ع)، 1414 ق.
حلی، حسن بن یوسف، قواعد الأحکام فی معرفهٔ الحلال و الحرام، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1413 ق.
حلی، حسن بن یوسف، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، مشهد، مجمع البحوث الاسلامیهٔ، 1412 ق.
سبزواری، محمد باقر، کفایة الاحکام، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1423 ق.
صدر، سید حسن، الشیعهٔ و فنون الاسلام، قم، مؤسسه سبطین العالمین، 1427 ق.
طرابلسی، قاضی عبدالعزیز ابن براج، المهذب، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1406 ق.
طوسی، محمد بن حسن، الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، تهران، دارالکتب الاسلامیهٔ، 1390 ق.
طوسی، محمد بن حسن، الجمل و العقود فی العبادات، مشهد، مؤسسه نشر دانشگاه فردوسی مشهد، 1387 ق.
طوسی، محمد بن حسن، الغیبهٔ، قم، مؤسسه معارف الاسلامیهٔ، 1425 ق.
طوسی، محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الامامیهٔ، تهران، المکتبهٔ المرتضویهٔ لاحیاء الاثار الجعفریهٔ، 1387 ق.
طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، تهران، دارالکتب الاسلامیهٔ، 1407 ق.
عاملی (شهید اول)، محمد بن مکی، ذکری الشیعة فی أحکام الشریعة، قم، مؤسسه آل البیت (ع)، 1419 ق.
عاملی (شهید ثانی)، زین الدین بن علی، روض الجنان فی شرح ارشاد الأذهان، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، 1402 ق.
عبیدلی، سید عمید الدین، اشراق اللاهوت فی نقد شرح الیاقوت، تهران، انتشارات میراث مکتوب، 1381 ش.
قمی، شیخ عباس، الکنی و الالقاب، تهران، انتشارات صدرا، 1376 ش.
کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ترجمه آیت الله شیخ محمدباقر کمره ای، تهران، انتشارات اسوه، 1375 ش.
کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، انتشارات اسلامیه، 1362 ش.
مادلونگ، ویلفرد، «مقاله تشیع امامیه و علم کلام معتزلی»، شیعه در حدیث دیگران، ترجمه احمد آرام، تهران، دفتر دائرهٔ المعارف تشیع، 1362 ش.
مازندرانی، ملأ محمد صالح، شرح اصول الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیهٔ، 1388ق.
مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1403 ق.
مفید، محمّد بن محمّد بن نَعمان، الجمل، قم، کنگره جهانی شیخ مفید، 1413 ق.
مفید، محمّد بن محمّد بن نَعمان، المقنعهٔ، قم، کنگره جهانی شیخ مفید، 1413 ق.
مقدس اردبیلی، احمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، قم، مؤسسه نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین، 1403 ق.
مکارم شیرازی، ناصر، کتاب النکاح، قم، انتشارات مدرسه امام علی بن ابیطالب (ع)، 1424 ق.
نجفی (صاحب جواهر)، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت، دار الحیاء التراث العربی، 1404 ق.
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 28 ـ ۷
ادله قائلین به کفر فقهی مخالف (نقد و بررسی)
محمد انصاری 1
چکیده
تکفیر موضوعی کلامی و فقهی است که از گذشته تاکنون در برخی جوامع دینی وجود داشته است. عالمان امامی‌مذهب این موضوع را با عنوان کفر مخالف دنبال کرده‌اند ودرباره آن رویکردهای گوناگون داشته‌اند.
کفر از نظر کلامی و فقهی تفاوت‌های بسیاری دارد. برخی از علما مخالف را کافر فقهی و برخی کافر کلامی می‌دانند و برخی نیز مخالف را مسلمان می‌انگارند. البته معتقدان به کفر فقهی مخالف، کم‌شمار هستند و گاه سابقه اخباری‌گری نیز دارند، با این حال، مخالفان مستضعف را از دایره کفر فقهی خارج می‌کنند. در مقاله پیش رو به ابهامات و سؤالات در این زمینه با روش توصیفی تحلیلی و ابزار کتابخانه‌ای پرداخته شده و نتایج جدیدی تحصیل گردیده است.
واژگان کلیدی
تکفیر، مخالف، کفر کلامی، کفر فقهی.
[1] . دانش آموخته دکتری رشته شیعه شناسی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران.
Email: ansarimohamad1@gmail.com
