امکان سنجی کار اجباری زندانی از منظر اخلاق و حقوق اسلامی
الموضوعات :علی رضا عباسی 1 , بیت الله دیوسالار 2 , پرویز ذکائیان 3
1 - دانشگاه ازاد اسلامی چالوس
2 - دانشگاه ازاد اسلامی چالوس
3 - دانشگاه ازاد اسلامی چالوس
الکلمات المفتاحية: کار اجباری, زندانی در اسلام, امکان سنجی.,
ملخص المقالة :
امکان سنجی کار اجباری برای زندانی از دیرباز یکی از مباحث مورد توجه علما و فقهای اسلام بوده و یک راهبرد اصلاحی –جبرانی تلقی می شود، لذا هدف این پژوهش امکان سنجی کار اجباری زندانیان در حقوق اسلامی می باشد. مطالعه اسناد و نظرات علمای شریعت و احادیث موجود و آیات متعدد در ارتباط با کار نشان داد که اجبار به کار زندانی در دین شریعت اسلام و در چارچوب حقوق و فقه اسلامی امری درست و مورد تآیید می باشد و اشتغال به کار زندانی از گذشته‌های دور تاکنون در اکثر جوامع وجود داشته است که در برخی جوامع به صورت غیر منصفانه و مخالف اصول بشردوستانه و در برخی دیگر تا حدودی موافق و موازین حقوق بشری بوده است. به طورکلی می¬توان گفت اسناد مربوط به کنواسیون (1930) و همچنین اطلاعات بدست آمده از منابع اسلامی نشان داد که کار یا اشتغال زندانی در زندانها (اجبار به کار بر اساس دستورالعملهای قانون کار) برای طرفین نتیجه برد-برد خواهد داشت. بنابراین وظیفه حاکم است که شرایط کار را برای زندانی فراهم کرده و اگر از اشتغال به کار خودداری کند حاکم شرع او را باید با استفاده از راهکارهای قانونی وبا رعایت موازین شرعی به نحوی اجبار به کار نماید؛ این اجبار به کار می تواند علاوه بر تامین بخشی از هزینه¬های زندانی در زندان، در تامین معیشت خانواده و از طرفی استحقاق حق مالباختگان و خسارتهای وارد به جامعه نیز مفید باشد.
القرآن الكريم
آئین نامه اجرائی سازمان زندانها و اقدامات تآمینی و تربیتی کشور مصوب 1400
آئین نامه اجرائی سازمان زندانها و اقدامات تآمینی و تربیتی کشور مصوب 1389
ایزدپناه غلامرضا، ایزد پناه وجیهه. حقوق زندانیان از منظر فقه امامیه وحقوق ایران با نگاهی به اسناد بین المللی. دو فصلنامه تمدن حقوقی.1400؛ 4(9): 405-383.
المعروف بالشامی، حاشیة بن عابدین ( 1243). رد المختار علی در المختار. نشر: المکتبة الحقانیة
ابن مکی، محمد (شهیداول). اَللُّمعَةُ الدِّمَشقیة فی ِفقه الامامیة. ترجمه: محمود ساجدی‌فر، فرهاد ادریسی، خداداد محبی(1381). انتشارات نسل کوثر. جلد اول : ص 36
بهبودیان بهروز، زنگنه ابراهیمی علیرضا.(1397). حق بر اشتغال در حقوق موضوعه ایران. دومین کنفرانس ملی پژوهش های نوین در مدیریت و حقوق. دانشگاه آزد اسلامی واحد کازرون. 17-1.
تاج، زمان دانش، حقوق زندانیان و علم زندان ها(1368). تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول، 119.
جوهری، اسماعیل بن حماد (1404ق). الصحاح، تاج اللغة و صحاح العربية. (چاپ سوم). لبنان: نشر بیروت
حسن بن يوسف بن علي بن المطهر، علامه حلي. منتهي المطلب. بقلم محمود البستاني. ( 1370). مشهد: مجمع البحوث الاسلاميه
رشیدی احمد، براتی مریم. بررسی وضعیت زنان زندانی وروش های بازپروری آنها مطالعه موردی زندانیان ارک در سال 1394. پژوهشنامه زنان،پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی. 1395؛ 7(3): 88-65.
رستمی تبریزی، لمیاء ؛ نقش مرحله پساکیفری در پیشگیری از تکرار جرم با تکیه بر بزه‌کاری زنان، مجله : تحقیقات حقوقی » بهار 1392، شماره 61، ص 405 تا 470.
حرعاملي، محمدبن حسن. تفصيل وسائل الشيعه الي تحصيل مسائل الشريعه. محمدرضا الحسيني الجلالي (1370). قم: نشر: موسسه آل البيت عليهم السلام لاحياء التراث.
شریعتی، سید صدر الدین؛ انصافی مهربانی، سپیده. (1394).نگاهی به خرافه پرستی در ایران و جهان و راهکار تربیتی و مواجهه با آن. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان درمانی. سال هفتم، شماره 26.
صفاری، علی ، حاجی‌تبارفیروزجائی، حسن .(1393). مجازات‌های جایگزین حبس در حقوق کیفری ایران. چاپ اول. نشر فردوسی
طبرسی، ابوعلی فضل بن حسن.(1352). تفسیر مجمع البیان. ترجمه احمد بهشتی. تهران؛ نشر فراهانی.
طبرسی، فضل بن حسن، 1415ق، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، جلد سوم، قم، انتشارات اعلمی.
طباطبائی یزدی، سید محمد کاطم.(1419ق). العروة الوثقی فیما تعم به البلوی (المحشّٰی). قم: نشر انتشارات اسلامی. جلد چهارم. ص 107
عبداللهی، علی اکبر؛ علیدوست، اکرم.(1390) پیامدهای حرفه آموزی و اشتغال به کار زندانیان، نشریه اصلاح و تربیت، شماره 110: ص24 تا 29.
فروتن مصطفی، وهبی زهرا(1397). جایگاه زندانهای خصوصی در حقوق کیفری ایران و ایالات متحده آمریکا (کالیفرنیا و تگزاس): پژوهشنامه حقوق فارس،1(1): 88-67.
فتحی، محمد؛ کوهی اصفهانی، کاظم. (1397). قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران؛ بهمراه نظرات تفسیری شورای نگهبان(1359-1396)، تهران: پزوهشکده شورای نگهبان،چاپ اول، 312 ص.
قانون مجازات اسلامی مصوب1392،روزنامه رسمی، شماره 19873، 06/03/1392
لطفی¬عزیز اکبر، مرندی سمیه، جامی جواد. (1394). تحلیلی بر کار زندانیان در نظام حقوقی ایران با نگاهی به اسناد بین المللی. ماهنامه اجتماعی، علمی و فرهنگی کار وجامعه ، شماره 182.
مظهری، محمد؛ جنگجوی(خراطا)، فرزاد؛ لطفی عزیز, اکبر. (1398). تحلیلی بر استثنائات منع کار اجباری در قوانین موضوعه ایران و مقاوله نامه شماره 29 سازمان بین المللی کار، پژوهشهای حقوقی.شماره هیجده، دوره سی و هفت: 77-55.
مظهریtمحمد,؛ جنگجوی (خراطا)، فرزاد؛ لطفی عزیز، اکبر. (1398). تحلیلی بر استثنائات منع کار اجباری در قوانین موضوعه ایران و مقاوله نامه شماره 29، سازمان بین المللی کار.پژوهشهای حقوقی, 55-57
مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر موضوعی پیام قرآن، ج۱۰، ص۱۹۳، قم، مدرسة الامام علی بن ابی‌طالب، ۱۳۷۴.
ماوردی، علی محمد، 1380ق، الاحکام السلطانیه و الولایات الدینیه، قم، انتشارات مکتبه و مطبعه مصطفی البابی الحبلی و اولاده.
مهری حمید. زندان و تاثیرات آن بر زندانی و مجرمان.کنفرانس سالانه پژوهش های حقوقی و قضایی. 1396. ص 1-18
نیازپور امیرحسن.« تحلیل جرم شناسنامه جداسازی زندانیان؛ بانگاهی به آیین نامه نحوه تفکیک و طبقه بندی زندانیان». مجله حقوقی دادگستری، سال هشتادم، شماره 96، 1395.
وائلی، احمد، احکام زندان در اسلام، ۱۳۶۲، ترجمه محمد حسین بکایی، چاپ دوم، نشر فرهنگ اسلامی
یعقوب بن اسحاق کلینی، ابو جعفر محمد.الکافی. باهتمام محمد حسین الدرایتی (1388). قم: نشر مؤسسه دارالحديث العلميه والثقافي. جلد سوم، ص 82.
Aminimanesh S, Hasani J, Nikoosiar Jamalooei H.(2016). The Role of Depression and Anxiety of in the Prediction Insomnia(Persian). Journal of Sabzevar University of Medical SciencesY.23(5):788-793.
International Labour Organization; Walk Free Foundation & International Organization for Migraation,Global Estimate of Modern Slavery(2017). Forced Labour and Forced Marriage, Geneva, International Labour Office. Avilabie at: 19/07/2020.
International Labour Organization (2007). Eradication of Forced Labour, Geneva, International LabourOffice,Avilabieat:19/07/2020:https://www.ilo.org/public/english/standards/relm/ilc/ilc96/pdf/rep-iii1b.pdf
Jongno-gu, Naeja-dong.(2011). Political Prison Camps in North Korea. Published by Database Center for North Korean Human Rights (NKDB).
Valipour F.(2014). The effect of book therapy on the level of mental health of female prisoners. Tehran: Tarbiat Modares University. (Persian).
153 |
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 174 – 153
امکان سنجی کار اجباری زندانی
از منظر اخلاق و حقوق اسلامی
علی رضا عباسی 1
بیت الله دیوسالار 2
پرویز ذکائیان 3
چکیده
امکان سنجی کار اجباری برای زندانی از دیرباز یکی از مباحث مورد توجه علما و فقهای اسلام بوده و یک راهبرد اصلاحی –جبرانی تلقی می شود، لذا هدف این پژوهش امکان سنجی کار اجباری زندانیان در حقوق اسلامی می باشد.
مطالعه اسناد و نظرات علمای شریعت و احادیث موجود و آیات متعدد در ارتباط با کار نشان داد که اجبار به کار زندانی در دین شریعت اسلام و در چارچوب حقوق و فقه اسلامی امری درست و مورد تآیید می باشد و اشتغال به کار زندانی از گذشته‌های دور تاکنون در اکثر جوامع وجود داشته است که در برخی جوامع به صورت غیر منصفانه و مخالف اصول بشردوستانه و در برخی دیگر تا حدودی موافق و موازین حقوق بشری بوده است. به طورکلی میتوان گفت اسناد مربوط به کنواسیون (1930) و همچنین اطلاعات بدست آمده از منابع اسلامی نشان داد که کار یا اشتغال زندانی در زندانها (اجبار به کار بر اساس دستورالعملهای قانون کار) برای طرفین نتیجه برد-برد خواهد داشت. بنابراین وظیفه حاکم است که شرایط کار را برای زندانی فراهم کرده و اگر از اشتغال به کار خودداری کند حاکم شرع او را باید با استفاده از راهکارهای قانونی وبا رعایت موازین شرعی به نحوی اجبار به کار نماید؛ این اجبار به کار می تواند علاوه بر تامین بخشی از هزینههای زندانی در زندان، در تامین معیشت خانواده و از طرفی استحقاق حق مالباختگان و خسارتهای وارد به جامعه نیز مفید باشد.
واژگان کلیدی
[1] . دانشجوی دکترای گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی،واحد چالوس،دانشگاه ازاد اسلامی چالوس،ایران.
Email: alirezaabasi396@yahoo.com
[2] . استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی.واحد چالوس،دانشگاه ازاد اسلامی چالوس.ایران. (نویسنده مسئول)
[3] . استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی،واحد چالوس،دانشگاه ازاد اسلامی چالوس.ایران.
تاریخ دریافت: 28/2/1402 پذیرش نهایی: 1/6/1402
